Rozwój przywilejów szlacheckich w Polsce
Transkrypt
Rozwój przywilejów szlacheckich w Polsce
Rozwój przywilejów szlacheckich w Polsce średniowiecznej (XIV – XV w.) Przywilej Rok Osoba wydająca koszycki 1374 Ludwik Węgierski piotrkowski (I) 1388 Władysław II Jagiełło czerwiński 1422 Władysław II Jagiełło warcki 1423 Władysław II Jagiełło edykt wieluński 1424 Władysław II Jagiełło jedleńsko-krakowskie 1430-1433 Władysław II Jagiełło 1 Postanowienia Komentarze - stały podatek płacony przez szlachtę (2 grosze z łana) - król nie będzie powierzał zamków i starostw osobom obcej narodowości - potwierdzenie dawnych przywilejów - król zobowiązuje się wykupić szlachcica z niewoli - zapewnienie żołdu podczas wyprawy za granice kraju (3 grzywny od kopii) - nietykalność majątkowa bez wydany w celu prawomocnego zachęcenia wyroku sądowego szlachty do - zakaz łączenia wojny w jednym ręku z Krzyżakami stanowisk sędziego ziemskiego i starosty - urzędnicy ziemscy uzyskali kontrolę nad miarami, wagami i cenami w mieście (tzw. taksy wojeowdzińskie) - ograniczenie wychodźstwa chłopów - szlachta mogła dokonać przymusowego wykupu folwarków należących do sołtysów „krnąbrnych i nieużytecznych” - zakaz wyznawania husytyzmu pod groźbą edykt wieluński obrazy majestatu był odpowiedzią królewskiego Jagiełły na - nakaz sprawdzania oskarżenia przez specjalnych o współpracę inkwizytorów każdego z husytami przybywającego z Czech - zakaz aresztowania szlachcica bez wyroku Wydane w zamian sądowego (łac. za gwarancję neminem captivabimus sukcesji tronu nisi iure victum) przez młodego Władysława (Warneńczyka) Przywilej cerekwickonieszawskie zwołanie pierwszego dwuizbowego sejmu walnego Rok Osoba wydająca 1454 Kazimierz IV Jagiellończyk 1493 Jan Olbracht piotrkowski (II) 1496 mielnicki 1501 radomska konstytucja „nihil novi” 1505 Postanowienia - król nie będzie powoływał pospolitego ruszenia ani stanowił nowych praw bez zgody sejmików ziemskich - zakaz nakładania podatków bez zgody sejmików ziemskich - król zobowiązuje się, że na urząd pisarza ziemskiego będzie powoływał jednego spośród czterech kandydatów przedstawionych mu przez szlachtę danej ziemi - wyżsi urzędnicy i dostojnicy mieli być pozbawiani prawa do piastowania urzędu starosty - utrudnienia chłopom opuszczania wsi - szlachta zostaje zwolniona z ceł na towary, które są na „własny użytek” i na towary wyprodukowane na folwarkach - pozbawienie mieszczan prawa nabywania i posiadania ziemi Jan Olbracht - wprowadzenie taksy wojewodzińskiej w miastach (wojewodowie ustalają ceny na towary rzemieślnicze) - wprowadzenie swobody żeglugi na wszystkich rzekach - tylko jeden chłopski syn mógł opuścić wieś w ciągu roku - cała władza Aleksander Jagiellończyk w państwie znajduje się w rękach senatu - wszystkie nowe postanowienia prawne będą w sejmie Aleksander Jagiellończyk wydawane tylko za wspólną zgodą trzech równorzędnych czynników (króla, senatu i posłów ziemskich) 2 Komentarze od tej pory szlachta ma zagwarantowany wpływ na władzę (poprzez działalność sejmików). Przywilej wiążemy z bitwą pod Chojnicami i zachęceniem szlachty do włączenia się w konflikt w Prusach. szlachta uzyskuje silną podstawę ekonomiczną dochodzi do równouprawnienia senatu i izby poselskiej