tutaj - OPS Świętochłowice

„Troska o dziecko jest pierwszym i podstawowym
sprawdzianem stosunku człowieka do człowieka”
Jan Paweł II
PROGRAM POMOCY
DZIECKU I RODZINIE
W ŚWIĘTOCHŁOWICACH
1
SPIS TREŚCI
I.
UWAGI OGÓLNE………………………………….……………1
II. DIAGNOZA SPOŁECZNA……………………………………...1
III. ADRESACI PROGRAMU…………………………...………….7
IV. ZASOBY INSTYTUCJONALNE MIASTA……………..……..8
V. ZAŁOŻENIA PROGRAMU……………………………...……..8
VI. KIERUNKI DZIAŁANIA ……………………………………..10
VII. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ…………………..11
VIII. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU…………………17
IX. EWALUACJA………………………………………………….17
2
I.
UWAGI OGÓLNE
Do zadań własnych gminy i powiatu określonych w ustawie o pomocy społecznej należy
opracowanie i realizacja strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym
uwzględnieniem profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną, czyli tworzenie i wdrażanie
programów pomocy dziecku i rodzinie. Obowiązujący system pomocy społecznej nałożył na
gminy obowiązek zabezpieczenia podstawowych potrzeb rodzin i dzieci, zaś zadania
specjalistyczne takie jak poradnictwo rodzinne oraz zapewnienie opieki i wychowania dzieciom
poza rodziną powierzył powiatom. W Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej trwają prace nad
zmianami w systemie pomocy rodzinie. Aktualnie prace te są na etapie konsultacji społecznej.
Podłożem nowych rozwiązań jest troska o zapewnienie każdemu dziecku stabilnego i rodzinnego
środowiska wychowawczego.
Główne założenia systemu pomocy społecznej:
1. praca z dzieckiem pozbawionym prawidłowej opieki ze strony rodziny powinna być
elementem szerszego programu wspierania rodzin w środowisku lokalnym,
2. główny akcent w pracy z rodziną powinien być nałożony na profilaktykę, czyli wsparcie
udzielane rodzinie naturalnej dziecka przed wystąpieniem sytuacji kryzysowej, której
konsekwencją jest zabieranie dziecka z domu,
3. praca socjalna z rodzicami biologicznymi dziecka powinna być prowadzona także po
zabraniu go z domu, żeby zwiększyć jego szanse powrotu do domu,
4. umieszczenie dziecka pozbawionego całkowicie lub częściowo opieki rodziców
w placówce opiekuńczo – wychowawczej może nastąpić dopiero po wyczerpaniu
możliwości udzielenia pomocy rodzinie naturalnej oraz w przypadku braku możliwości
zapewnienia temu dziecku opieki w szeroko rozumianej rodzinnej opiece zastępczej.
II.
DIAGNOZA SPOŁECZNA
W diagnozie wykorzystano dane za 2007r
W Świętochłowicach 382 dzieci pozbawionych jest opieki rodziców naturalnych. Opieka
zastępcza nad nimi sprawowana jest w różnych formach:
1. 146 dzieci przebywa w rodzinach zastępczych mieszkających na terenie Świętochłowic,
w tym:
107 dzieci w 83 w rodzinach zastępczych spokrewnionych z dzieckiem
12 dzieci w 7 rodzinach zastępczych niespokrewnionych z dzieckiem
18 dzieci w 3 zawodowych wielodzietnych rodzinach zastępczych niespokrewnionych
z dzieckiem,
3
9 dzieci (okresowo) w 1 zawodowej
rodzinie zastępczej niespokrewnionej
z dzieckiem pełniącej zadanie pogotowia rodzinnego.
2. 50 dzieci przebywa w rodzinach zastępczych mieszkających w innych miastach, w tym:
27 dzieci w 19 rodzinach zastępczych spokrewnionych z dzieckiem,
23 dzieci w 16 rodzinach zastępczych niespokrewnionych z dzieckiem
3. 186 dzieci przebywa w różnego typu placówkach, w tym:
9 dzieci w Rodzinnym Domu Dziecka Nr 1 w Świętochłowicach
43 dzieci w placówkach opiekuńczo – wychowawczych w innych miastach,
90 dzieci w specjalnych ośrodkach wychowawczych
26 nieletnich w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych
8 nieletnich w schroniskach dla nieletnich i zakładach poprawczych
10 małoletnich w domach pomocy społecznej
4. Ponadto 75 pełnoletnich wychowanków rodzin zastępczych i placówek różnego typu
z uwagi na kontynuację nauki korzysta z systemu wsparcia w postaci pracy socjalnej
i comiesięcznej pomocy pieniężnej, w tym:
51 wychowanków rodzin zastępczych
24 wychowanków placówek
Wartą uwagi kwestią jest stały wzrost liczby dzieci umieszczanych w różnych formach
opieki zastępczej. Obrazują to zamieszczone poniżej tabele.
Tabela Nr 1 Liczba wszystkich rodzin zastępczych w Świętochłowicach oraz liczba dzieci umieszczonych w tych
rodzinach w latach 2002 - 2007
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Liczba rodzin zastępczych
64
72
75
78
79
94
Liczba dzieci umieszczonych w tych rodzinach
86
97
112
110
113
146
Tabela Nr 2 Liczba zawartych porozumień międzypowiatowych oraz liczba dzieci z terenu Świętochłowic umieszczonych
na podstawie tych porozumień w rodzinach zastępczych w innych powiatach w latach 2004 - 2007
2004
2005
2006
2007
Liczba porozumień
8
10
6
3
Liczba dzieci umieszczonych w tych rodzinach
15
16
9
5
4
Rodziny zastępcze spokrewnione z dzieckiem stanowią 88,3% ogólnej liczby rodzin
zastępczych. Tylko 11.7% rodzin jest niespokrewnionych z dziećmi. Są to wyniki zbliżone do
krajowych. Jest to spowodowane tym, iż Sąd Rejonowy ustanawiając rodzinę zastępczą dla
dziecka w pierwszej kolejności kieruje się jego dobrem i związkiem emocjonalnym
z najbliższą rodziną. Pierwszeństwo, więc do sprawowania opieki zastępczej mają rodziny
spokrewnione z dzieckiem, które bardzo często jednak wymagają wsparcia i pomocy
w należytym sprawowaniu opieki, gdyż zdarza się, iż są to rodziny, które same wcześniej były
niewydolne wychowawczo i nie umiały właściwie wychować swojego dziecka. Od wielu lat
w środowisku osób zajmujących się tym zagadnieniem podnoszone są głosy o konieczności
dokonania zmian polegających na podejmowaniu takich działań, aby zmienić wyżej cytowane
proporcje na korzyść rodzin niespokrewnionych, zwłaszcza niespokrewnionych zawodowych.
Dlatego też główne działania Ośrodka są skierowane na pozyskanie i przeszkalanie kandydatów
do pełnienia funkcji rodziny zastępczej. W 2007 r. Prezydent Miasta podpisał z niespokrewnioną
rodziną zastępczą umowę na pełnienie funkcji rodziny zastępczej zawodowej wielodzietnej,
w której umieszczono 6 dzieci. Poza tym powstało 17 nowych rodzin zastępczych
spokrewnionych z dzieckiem dla 23 dzieci oraz 7 nowych dzieci umieszczono w zawodowych
rodzinach zastępczych. W 2007r rozwiązano 13 rodzin zastępczych spokrewnionych z dzieckiem
z powodu usamodzielnienia się 15 wychowanków. Na utrzymanie 146 dzieci w rodzinach
zastępczych mieszkających w Świętochłowicach przeznaczono w 2007r kwotę 965 418 zł, zaś na
pokrycie kosztów utrzymania dzieci przebywających w rodzinach zastępczych w innych
powiatach przeznaczono kwotę 288 987 zł. Kwota ta dotyczy jedynie 32 dzieci z 50
umieszczonych w rodzinach zastępczych w innych miastach, gdyż dzieci te zostały umieszczone
w rodzinach zastępczych po roku 2004, od kiedy to obowiązuje ustawowy zwrot kosztów ich
utrzymania przez powiat, z którego pochodzą.
W związku z tym, iż na terenie Świętochłowic funkcjonuje tylko jeden Rodzinny Dom
Dziecka, w celu realizowania postanowień Sądu Rejonowego poszukiwane były miejsca
w placówkach opiekuńczo-wychowawczych bądź specjalnych ośrodkach wychowawczych na
terenie całego województwa. Proces poszukiwania miejsca dla dzieci, szczególnie tych powyżej
13 roku życia i dla rodzeństwa jest niezwykle trudny. Większość powiatów zabezpiecza miejsca
dla dzieci tylko ze swojego terenu. Dlatego często dziecko zostaje umieszczone w miejscowości
bardzo oddalonej od Świętochłowic, lub w specjalnym ośrodku wychowawczym. W 2007 roku
zostało umieszczonych w Rodzinnym Domu Dziecka 2 nowych dzieci, w placówkach
opiekuńczo-wychowawczych w innych powiatach 8 nowych dzieci, zaś w specjalnych
ośrodkach szkolno-wychowawczych 31 dzieci. W związku z tym podpisano w 2007r.
5 porozumień w sprawie pokrywania kosztów utrzymania nowych dzieci z terenu Świętochłowic
5
w placówkach opiekuńczo – wychowawczych. W okresie sprawozdawczym w 11 placówkach
opiekuńczo – wychowawczych przebywało 43 dzieci z terenu naszego miasta. W przeciągu roku
15 dzieci opuściło placówki opiekuńczo - wychowawcze, z czego 8 dzieci przekazano do
adopcji, 2 wróciło do rodziny naturalnej, 3 przeniesiono do Specjalnego Ośrodka SzkolnoWychowawczego a 2 opuściło placówki w związku z ich pełnoletnością. Średni koszt
utrzymania dziecka w tych placówkach wzrósł w tym roku od 0,6% do 17,39% i oscylował
w granicach od 2 025 zł do 3 084 zł miesięcznie Wykonanie budżetu w wysokości 874 952 zł
jest związane z zapłaceniem innym powiatom 398 świadczeń, średnio po 2 198 zł.
Na utrzymanie 9 wychowanków Rodzinnego Domu Dziecka Nr 1 w Świętochłowicach
miasto wydatkowało kwotę 174 767 zł.
Tabela Nr 3 Zestawienie kosztów utrzymania dzieci pochodzących z Świętochłowic, a umieszczonych w placówkach
opiekuńczo – wychowawczych na terenie innych powiatów
L
p
Nazwa placówki
1.
Dom Dziecka w Chorzowie
2.
Dom Dziecka w Chorzenicach
3.
8.
Powiatowa Placówka
Opiekuńczo – Wychowawcza
Czerwionce Leszczynach
Dom Małego Dziecka
w Częstochowie
Ośrodek Opiekuńczo –
Wychowawczy w Gliwicach
Ognisko Wychowawcze
w Jastrzębiu Zdrój
Dom Dziecka
w Kłobucku
Dom Dziecka w Sarnowie
9.
Dom Dziecka we Wrzosowej
4.
5.
6.
7.
Liczba
dzieci
1
1
2
Liczba
Świadczeń
Kwota ogólna
w zł
2 317,00
5
11 585,00
1993,83
2 143,50
2 396,00
7
14 555,49
24
57 504,00
w
10. Placówka Opiekuńczo –
Wychowawcza w Katowicach
11. Ośrodek Interwencji dla dzieci w
Zabrzu
RAZEM:
Koszt jednostkowy
w zł, z uwzględnieniem
wzrostu kosztów po I
kw. 2007r
3
24,5
51 172,67
17
2 115,00
2 128,00
2 025,00
154,3
312 474,86
3
3 084,98
36
111 059,28
11
1 861,60
2 137,00
2 464,00
101
209 011,27
10,8
26 748,00
24
51 307,74
1
2007,99
2 181,10
należność za 2005r
9
28 783, 72
1
749,30
10 dni
749,30
43
-
-
874 951,33
1
2
Ponadto realizowane są postanowienia Sądu Rejonowego dotyczące umieszczeń
nieletnich w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych. W tym celu wprowadzono dane
18 nieletnich do Centralnego Systemu Kierowania, zaś po uzyskaniu wskazania ośrodka przez
Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno – Pedagogicznej w Warszawie i wydaniu
stosownego skierowania podpisanego przez Prezydenta Miasta doprowadzono 14 nieletnich
do młodzieżowych ośrodków wychowawczych. Analizę liczby dzieci umieszczanych
6
w placówkach opiekuńczo – wychowawczych w latach 2002 – 2007 oraz liczby nieletnich
umieszczanych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych przedstawiają poniższe tabele.
Tabela Nr 4 Liczba dzieci umieszczonych w placówkach opiekuńczo – wychowawczych oraz innych placówkach opieki
całkowitej w latach 2002 do 2007
Liczba dzieci umieszczonych w placówkach opieki całkowitej na
podstawie postanowienia sądu rodzinnego
2002
2003
2004
2005
2006
2007
39
32
59
32
47
55
Tabela Nr 5 Liczba nieletnich umieszczonych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych w latach 2003 do 2007, z
podziałem na płeć
Liczba nieletnich umieszczonych w młodzieżowych ośrodkach
wychowawczych
W tym dziewczyny
2003
2004
2005
2006
2007
2
2
9
10
14
0
0
0
3
5
Porównanie kosztów, jakie ponosi miasto Świętochłowice w związku z realizowaniem
postanowień sądów rejonowych i umieszczaniem dzieci w rodzinach zastępczych, Rodzinnym
Domu Dziecka lub placówkach opiekuńczo wychowawczych przedstawiają dwa poniższe
wykresy.
Wykres Nr 1 Liczba dzieci umieszczanych na podstawie postanowienia sądu w poszczególnych formach opieki całkowitej
w 2007r.
Rodziny zastępcze Świętochłowice
Rodziny zastępcze - inne
powiaty
134; 37%
146; 40%
Rodzinny Dom Dziecka
43; 12%
32; 9%
Placówki opiekuńczowychowawcze
9; 2%
Inne placówki opieki
całodobowej
7
Wykres Nr 2 Koszt utrzymania powyższych dzieci w poszczególnych formach opieki w 2007r
Rodziny zastępcze Świętochłowice
0; 0%
874952; 38%
Rodziny zastępcze - inne
powiaty
965418; 41%
Rodzinny Dom Dziecka
174767; 8% 288987; 13%
Placówki opiekuńczowychowawcze
49% wszystkich dzieci umieszczonych na podstawie postanowienia sądu w opiece
Inne placówki opieki
zastępczej przebywa w rodzinach zastępczych, 2% w Rodzinnym Domu Dziecka, zaś 12%
całodobowej
w placówkach opiekuńczo – wychowawczych na terenie innych powiatów. Koszty utrzymania
tych dzieci w poszczególnych formach opieki zastępczej kształtują się następująco – 53% tych
kosztów przeznacza miasto na opłacenie rodzin zastępczych, 8% na Rodzinny Dom Dziecka,
a 38% za dzieci umieszczone w placówkach opiekuńczo – wychowawcze na terenie innych
powiatów. Natomiast za 37% dzieci umieszczonych w różnego typu placówkach opieki
całkowitej (specjalne ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki wychowawcze, schroniska
dla nieletnich itp.) Miasto nie ponosi kosztów ich utrzymania.
Warta odnotowania jest kwestia stałego wzrostu liczby wychowanków rodzin
zastępczych oraz różnego typu placówek opieki całkowitej, którzy kontynuują naukę
i w związku z tym pobierają świadczenia z tego tytułu. Proces usamodzielnienia rozpoczęło
w 2007r. 10 wychowanków rodzin zastępczych i 8 wychowanków placówek. W tym roku
korzystało z pomocy materialnej 51 wychowanków rodzin zastępczych, z czego 49 przez część
roku kontynuowało naukę – 4 wychowanków zakończyło proces nauczania, 2 odmówiono
pomocy
z
powodu
przekraczającego
dochodu,
1
wychowanek
zakończył
proces
usamodzielniania tj. ukończył 25 lat, zaś 10 wychowanków porzuciło samowolnie naukę.
Podobnie
kształtowała
się
sytuacja
wychowanków
placówek.
W
przeciągu
2007r.
24 wychowankom udzielono pomocy materialnej, z tego 22 kontynuowało naukę i w związku
z tym korzystało z pomocy pieniężnej na kontynuację nauki. W przeciągu roku 1 wychowanek
osiągnął wiek 25 lat i zgodnie z przepisami zakończył proces usamodzielniania, 3 ukończyło
naukę, zaś 5 porzuciła samowolnie naukę. Istotną kwestią jest stale podnoszący się poziom
kształcenia się wychowanków. Analizę tego problemu przedstawia zamieszczona poniżej tabela.
8
Tabela Nr 6 Analiza poziomu kształcenia wychowanków w 2007
Typ szkoły
Gimnazja
Zasadnicze Szkoły Zawodowe
Licea Ogólnokształcące lub Uzupełniające
Technika
Szkoły Policealne
Szkolnictwo wyższe
RAZEM
Wychowankowie
Rodzin zastępczych
3
7
12
6
13
8
49
Wychowankowie placówek
0
8
6
3
3
2
22
Jak wynika z powyższej analizy wychowankowie rodzin zastępczych osiągają
zdecydowanie wyższy poziom nauczania, ponadto wyższa liczba wychowanków rodzin
zastępczych kontynuuje naukę – na 124 wychowanków rodzin zastępczych 49 kontynuuje naukę
tj. 39,5%, zaś na 75 wychowanków placówek 22 pobiera dalsze nauki czyli 29,3%.
W Świętochłowicach przy Ośrodku Pomocy Społecznej działa od 2001r. Świetlica
Socjoterapeutyczna, zaś od 2006r. Klub Młodzieżowy „Dziupla”. Placówki te mają za zadanie
pracę z całą rodzina dysfunkcyjną, a zwłaszcza z dziećmi i młodzieżą z tych rodzin bez
oderwania ich z środowiska lokalnego. W świetlicy pracuje się z dziećmi w dwóch grupach
wiekowych 7 – 11 lat i 12 – 14 lat. W 2007r objętych pomocą socjoterapeutyczną zostało 31
dzieci. Ponadto świetlica prowadzi otwarte zajęcia korekcyjno – kompensacyjne, z których
skorzystało 53 dzieci. Klub Młodzieżowy prowadzi zajęcia dla 15 osobowej grupy młodzieży
w wieku od 14 do 18 lat. W 2007r. skorzystało z jego pomocy 20 osób.
Ponadto w Świętochłowicach funkcjonują 3 świetlice prowadzone przez Towarzystwo
Przyjaciół Dzieci, gdzie uczęszcza na zajęcia około 100 dzieci oraz 4 Ochronki Przyparafialne,
w których wsparcie znajduje 264 dzieci.
III.
ADRESACI PROGRAMU
1.
rodziny bezradne w sprawach opiekuńczo – wychowawczych,
2.
rodziny w których występuje problem przemocy,
3.
rodziny ubogie i zagrożone ubóstwem,
4.
rodziny zastępcze,
5.
usamodzielniani wychowankowie rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo –
wychowawczych i innych,
6.
dzieci i młodzież z rodzin dysfunkcyjnych,
7.
dzieci i młodzież zagrożona demoralizacją,
8.
dzieci w placówkach opiekuńczo – wychowawczych.
9
IV.
ZASOBY INSTYTUCJONALNE MIASTA
Na terenie Miasta Świętochłowice funkcjonują następujące instytucje i organizacje, które
mogą współpracować ze sobą w realizacji Programu:
INSTYTUCJE RZĄDOWE I SAMORZĄDOWE
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Prezydent Miasta
Rada Miejska
Placówki Edukacyjne
Poradnia
Psychologiczno
–
Pedagogiczna
Ośrodek Pomocy Społecznej
Powiatowy Urząd Pracy
Sąd Rodzinny
Zespół kuratorów rodzinnych
Specjalistyczny Ośrodek dla Ofiar
Przemocy „Przystań”
Ośrodek Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych
Śląskie Centrum Kultury
Miejski Dom Kultury
Ośrodek Sportu i Rekreacji „Skałka”
V.
ORGANIZACJE POZARZĄDOWE
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Towarzystwo Przyjaciół Dzieci
Ochronki przyparafialne
Stowarzyszenie
Klub
Abstynenta
„Spróbuj z Nami”
Towarzystwo Przyjaciół HEILOO
Świętochłowickie
Towarzystwo
Wspierania Nauki, Kultury i Sztuki
Towarzystwo Pomocy Biednym
Świętochłowickie
Towarzystwo
Samopomocy
Stowarzyszenie Aktywni Razem
Górnośląskie Stowarzyszenie Społeczne
„ODNOWA”
ZAŁOŻENIA PROGRAMU
Strategicznym celem Programu Pomocy Dziecku i Rodzinie w Świętochłowicach jest
stworzenie spójnego systemu środowiskowej pracy opiekuńczo – wychowawczej, dzięki
któremu zwiększą się szanse życiowe dzieci z zaniedbanych środowisk bez konieczności
zrywania więzi z rodziną naturalną i umieszczania ich w różnych formach opieki zastępczej.
Cel niniejszego Programu wynika z Celu Strategicznego Miejskiej Strategii
Rozwiązywania Problemów Społecznych Świętochłowic na lata 2006 – 2015 (PVIIC3)
„Zintegrowany System Pomocy Rodzinie Dysfunkcyjnej”.
W życiu polskiego społeczeństwa obserwowane są w ostatnich latach nasilające się
zjawiska wyuczonego bezrobocia, alkoholizmu, przemocy i przestępczości. Zjawiska te maja
wpływ na ciągle pogłębiającą się demoralizację dzieci. Powszechne w Polsce stało się zjawisko
„dzieci ulicy”, czyli dzieci, które dużo wolnego czasu spędzają poza kontrolą dorosłych. Brak
jest dokładnych danych, lecz szacuje się, iż w Polsce około 300 tysięcy dzieci spędza czas
w miejscach niekontrolowanej aktywności. Dzieci te zamiast się uczyć, zarabiają w różny
sposób uzupełniając budżet rodzinny lub, co gorsza, dopuszczają się kradzieży lub prostytucji.
Brak reakcji na tego typu zjawiska skutkuje wysokimi kosztami społecznymi. Niesienie pomocy
dzieciom zaniedbanym emocjonalnie, pozbawionym rodzicielskiego wsparcia i miłości,
poszukującym na ulicy poczucia przynależności, powinno znaleźć miejsce w strategii
10
profilaktycznej i powinno mieć charakter długoterminowy. W pierwszej kolejności powinno się,
więc wesprzeć rodzinę naturalną już na etapie, gdy problem się rozpoczyna. Aktualnie wygląda
to tak, że pomoc często przychodzi na etapie głębokiego kryzysu, kiedy zachodzi już potrzeba
zabierania dzieci z rodziny.
Niniejszy Program ma za zadanie stworzenie takiego systemu pomocy, który nie
dopuściłby do opisanych powyżej sytuacji. Zawiera propozycje skorelowanych działań, zarówno
profilaktycznych, jak i zmniejszających skutki patologii, skierowanych do rodzin, które
wymagają pomocy materialnej, socjalnej lub specjalistycznej (psychologicznej, prawnej,
pedagogicznej). W Programie główny nacisk położony jest na to, aby dziecko miało prawo
rozwijać się w rodzinie. Proponowane działania mają za zadanie wesprzeć rodzinę w pełnieniu
jej podstawowych funkcji, w myśl zasady, że w pierwszej kolejności wykorzystywane powinny
być zasoby i możliwości własne rodziny. Najważniejsze z tych działań to:
1. edukowanie rodziców, poprzez dostarczenie im wiedzy o prawidłowościach lub
nieprawidłowościach funkcjonowania rodziny i ich znaczenia dla rozwoju dziecka,
2. wspieranie, m. in. poprzez poradnictwo rodzin przeżywających różnorakie trudności,
3. konsultacje dla osób zgłaszających problemy wychowawcze z dzieckiem,
4. treningi umiejętności życiowych.
Pomoc udzielana dziecku i rodzinie będzie obejmować:
1. bezpośrednie kontakty z rodziną i dzieckiem,
2. mediacje i negocjacje dotyczące ich postępowania i korekty sytuacji,
3. pomoc doraźną tj.:
pomoc materialną,
napisanie podania, pisma, prośby itp.,
pomoc w załatwieniu spraw urzędowych,
4. pomoc długofalową:
objęcie dziecka opieką przez placówkę wsparcia dziennego,
zorganizowanie indywidualnych lub grupowych zajęć terapeutycznych,
udzielanie porad w sprawach życiowych, związanych z prowadzeniem gospodarstwa
domowego, budżetu rodzinnego, pielęgnacja i zdrowotnymi potrzebami dzieci,
organizowanie obozów terapeutycznych,
wsparcie w postaci wolontariuszy
Czasami zachodzi konieczność odłączenia dziecka od rodziców, którzy mimo podjętych
działań wspierających, nienależycie sprawują opiekę nad nim. Udziela się wtedy rodzinie
pomocy poprzez umieszczenie dziecka w jednej z zastępczych form opieki. Opieka zastępcza
może występować zarówno w rodzinnych, jak i instytucyjnych formach. Pamiętać jednak należy,
11
że ważną cechą opieki zastępczej jest jej tymczasowość, i że sprawowana jest ona do czasu
unormowania się sytuacji w rodzinie naturalnej dziecka. W związku z tym, niezależnie od
przyczyny, z powodu której dziecko zostało odłączone od rodziny, należy możliwie szybko
podejmować działania mające na celu jego powrót do rodziny.
Ważnym elementem Programu jest tworzenie zastępczych form opieki oraz wspieranie
rodzinnej opieki zastępczej. Obejmuje on propagowanie idei rodzicielstwa zastępczego,
poszukiwanie i szkolenie kandydatów do prowadzenia niespokrewnionych z dzieckiem rodzin
zastępczych, utworzenie miejskiej placówki opiekuńczo – wychowawczej. Ponadto mówi
o pomocy usamodzielniającym się wychowankom. Pomoc ta obejmuje wychowanków różnego
typu placówek opieki całkowitej oraz wychowanków rodzin zastępczych. W tym zakresie pomoc
obejmuje
tworzenie
mieszkań
usamodzielnienia oraz
pracę
chronionych,
edukacyjno
-
realizację
indywidualnych
programów
wychowawczą wspierającą ich życiowe
usamodzielnienie się i integrację ze środowiskiem. Pomoc wychowankom obejmuje:
1. pracę socjalną,
2. pomoc pieniężną na kontynuację nauki i na usamodzielnienie się,
3. znalezienie mieszkania i zagospodarowanie się,
4. pomoc w znalezieniu odpowiedniej oferty kształcenia,
5. pomoc w uzyskaniu zawodu i zatrudnieniu,
6. pomoc w samodzielnym prowadzeniu gospodarstwa domowego.
Podobną pracą socjalną i edukacyjną należy objąć również młodzież zagrożoną
wykluczeniem społecznym.
Reasumując, miejski Program Pomocy Dziecku i Rodzinie chcąc przeciwdziałać
zdiagnozowanym problemom kieruje się następującymi zasadami:
1. Podejmowanie wczesnych działań profilaktycznych zanim narosną problemy.
2. Praca z dzieckiem w jego środowisku rodzinnym.
3. Szybkie działania nakierowane na powrót dziecka do rodziny naturalnej.
4. Praca z młodzieżą zapobiegająca ich wykluczeniu społecznemu.
VI.
KIERUNKI DZIAŁAŃ
1. Wspieranie rodzin naturalnych poprzez oddziaływanie interdyscyplinarne.
2. Rozwój specjalistycznych placówek wsparcia dziecka i jego rodziny.
3. Rozwój rodzicielstwa zastępczego.
4. Utworzenie placówki opiekuńczo – wychowawczej
5. Pomoc w usamodzielnianiu i integracji ze środowiskiem lokalnym wychowanków
placówek opiekuńczo – wychowawczych i rodzin zastępczych.
12
VII.
Zadanie
HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ
Sposób realizacji
Realizatorzy
Termin
realizacji
KIERUNEK 1:Wspieranie rodzin naturalnych poprzez oddziaływanie interdyscyplinarne.
„Lepiej razem niż
osobno” - Zespoły
Interdyscyplinarne
Celem zadania jest stworzenie systemu przepływu
informacji oraz reagowania na zidentyfikowane
problemy społeczne
1. Powołanie grupy inicjatywnej z przedstawicieli
różnych instytucji zajmujących się pracą z rodziną.
2. Przeszkolenie grupy inicjatywnej.
3. Opracowanie regulaminu, modelu współpracy
międzyresortowej i określenie kompetencji.
4. Opracowanie wzorów formularzy, terminologii.
5. Opracowanie i wydanie informatora.
6. Powołanie zespołów dla każdej dzielnicy.
7. Przeszkolenie członków zespołów dzielnicowych.
8. Comiesięczne spotkania zespołów dzielnicowych
w celu wstępnej diagnozy problemu i opracowania
planu pracy z rodziną.
9. Po roku szkolenie ewaluacyjne.
Doskonalenie zawodowe
pracowników instytucji i
organizacji zajmujących
się pomocą dziecku i
rodzinie
Celem zadania jest podnoszenie kwalifikacji
i kompetencji pracowników służb zajmujących się
pomocą dziecku i rodzinie
Trener rodzinny
Celem zadania jest usamodzielnienie rodziny
niewydolnej opiekuńczo poprzez trening czynności
życiowych w obszarach higieny, żywienia i budżetu.
1. Udział w szkoleniach, kursach oraz warsztatach
podnoszących kwalifikacje zawodowe.
2. Prowadzenie superwizji przez odpowiedniego
specjalistę z poza struktur OPS
OPS
KM Policji
Zespół
Kuratorów
Sądowych
Pedagodzy
szkolni
NZOZ-y
2009-2015
OPS
Wszystkie
instytucje i
organizacje
zajmujące się
pomocą
dziecku i
rodzinie
Na bieżąco
OPS
2009-2015
OPS
2009-2015
1. Rekrutacja osób na stanowisko trenera rodziny.
2. Przeszkolenie kandydatów na trenera rodziny.
3. Zdiagnozowanie rodziny przez grupę specjalistów.
4. Podpisanie kontraktu socjalnego na okres od 6 mcy do roku..
5. Objęcie wsparciem rodziny przez trenera
rodzinnego.
6. Co miesięczna ocena realizacji kontraktu przez
pracownika socjalnego z rejonu zamieszkania
rodziny.
7. Objęcie rodziny wsparciem terapeutycznym
(odwiedziny rodziny przez psychologa).
8. Usamodzielnienie się rodziny.
9. Możliwość uczestniczenia w grupie wsparcia
prowadzonej przy Ośrodku Wsparcia.
Streetworker
Celem zadania jest bezpośredni kontakt z „dziećmi
ulicy” w celu zdobycia ich zaufania i sympatii,
a następnie proponowanie im alternatywnego
spędzania czasu wolnego.
1. Rekrutacja osób na stanowisko streetworkerów, co
najmniej 2 streetworkerów na dzielnicę.
13
2. Rozeznanie terenu, wchodzenie w relacje
z „dziećmi ulicy”, zdobywanie zaufania dzieci.
3. Poznawanie funkcjonowania dzieci w celu
opracowania działań wychowawczych.
4. Proponowanie im alternatywnego sposobu
spędzania czasu – kino, sala gimnastyczna, basen,
kręgielnia, break dance itp.
5. Diagnozowanie sytuacji dziecka
6. Zapraszanie dzieci na wspólne imprezy
z wychowankami placówek wsparcia dziennego.
7. Praca z rodziną naturalną „dzieci ulicy”
8. Współpraca z wychowawcami placówek wsparcia
dziennego, pedagogami szkolnymi, kuratorami
zawodowymi.
9. Praca metodą społeczności korekcyjnej.
Grupa edukacyjna dla
rodziców dzieci
dorastających
Celem zadania jest umożliwienie przeprowadzenia
cotygodniowych spotkań rodziców dzieci
dorastających, a sprawiających problemy
wychowawcze. Celem spotkań jest poprawa relacji
rodzic – dziecko dorastające.
OPS
Na bieżąco
OPS
Na bieżąco
1. Diagnoza problemu.
2. Opracowanie informatora i stworzenie stałego
programu.
3. Wyznaczenie pracownika placówki wsparcia
dziennego do prowadzenie grupy.
4. Rekrutacja uczestników grupy zamkniętej.
5. Spotkanie organizacyjne – przedstawienie celów
i założeń zadania, ustalenie zasad funkcjonowania
grupy, oczekiwania grupy.
6. Spotkania grupy wsparcia, cotygodniowe, trwające
około 2 godzin. Edukacja grupy na temat zasad
prawidłowej komunikacji, problemów wieku
dorastania, uzależnień itp.
7. Przeprowadzenie ankiety ewaluacyjnej.
8. Nowy nabór
Praca edukacyjno terapeutyczna z
rodzicami, którym
czasowo ograniczono
władzę rodzicielską
poprzez umieszczenie
dziecka w opiece
zastępczej
Celem zadania jest wzmocnienie rodziny
generacyjnej w celu umożliwienia powrotu dziecka
do rodziny.
1. Spisanie kontraktu przez wyznaczonego do tych
celów pracownika socjalnego z rodziną
biologiczną dziecka umieszczonego tymczasowo
w jednym z typów opieki zastępczej na okres od
6 m-cy do roku. Na okres kontraktu rodzina będzie
zwolniona z odpłatności za pobyt dziecka w jednej
z form opieki zastępczej.
2. Kierowanie rodziny na odpowiednią terapię lub
specjalistyczne leczenie.
3. Kierowanie rodziny na kursy lub szkolenia
związane z prawidłową pielęgnacją dziecka,
właściwą opieką, wychowaniem oraz
odpowiedzialnym rodzicielstwem.
4. Udzielanie pomocy rodzinie w uzyskaniu
odpowiednich warunków mieszkaniowych
5. Udzielenie pomocy w poszukiwaniu pracy.
6. Opiniowanie wniosków do sądu o powrót dziecka
do rodziny naturalnej.
7. Monitorowanie przez okres roku sytuacji dziecka,
które wyrokiem sądu wróciło do rodziny
naturalnej.
14
Starszy Przyjaciel
Celem programu jest wprowadzenie pozytywnych
zmian w życiu dziecka z rodziny problemowej. Ma
na celu dostarczenie dziecku pozytywnych wzorców,
wsparcie rodziny i odbudowę więzi rodzinnych.
OPS
Organizacje
pozarządowe
Na bieżąco
1. Dalsza rekrutacja prowadzona przez koordynatora
programu wolontariuszy chętnych do pełnienia roli
Starszego Przyjaciela.
2. Szkolenie wolontariuszy i odbycie wymaganego
stażu w placówkach wsparcia dziennego.
3. Współpraca z pracownikami socjalnymi,
pedagogami szkolnymi i kuratorami rodzinnymi
w celu wytypowania rodzin do objęcia
Programem.
4. Przygotowanie porozumienia trójstronnego
wolontariusz – rodzina – koordynator.
5. Nadzorowanie pracy wolontariuszy przez
koordynatora.
6. Prowadzenie Klubu Wolontariuszy w ramach,
którego wolontariusze otrzymują dalszą pomoc
merytoryczną.
KIERUNEK 2: Rozwój specjalistycznych placówek wsparcia dziecka i rodziny
Rozwój placówek
opiekuńczo –
wychowawczych
wsparcia dziennego
Celem zadania jest zmiana negatywnych zachowań
dzieci poprzez ukazanie im alternatywnego sposobu
spędzania czasu wolnego, kształtowanie zachowań
prospołecznych, prawidłowych kontaktów
z rówieśnikami i dorosłymi oraz profilaktykę
uzależnień.
OPS
Organizacje
pozarządowe
Na bieżąco
OPS
Organizacje
pozarządowe
Na
bieżąco
1. Stworzenie sieci placówek wsparcia dziennego
typu
opiekuńcze: świetlice środowiskowe, ogniska
wychowawcze, koła zainteresowań
specjalistyczne: świetlice socjoterapeutyczne,
kluby młodzieżowe
2. Pozyskiwanie lokali i ich adaptacja
z przeznaczeniem na nowe placówki.
3. Wyposażanie w/w lokali.
4. Zatrudnienie specjalistów do pracy z dziećmi,
tj. pedagogów i terapeutów.
5. Wytypowanie osoby kierującej pracą placówek
OPS-u i koordynującej pracę wszystkich
placówek.
6. Objęcie wsparciem placówki dzieci w wieku od 7
do 14 lat – świetlice oraz młodzież w wieku od 14
do 18 lat – kluby.
7. Rekrutacja wychowanków poprzez kontakt
z pracownikami socjalnymi, pedagogami
szkolnymi i kuratorami rodzinnymi.
8. Objęcie wsparciem całej rodziny, poprzez
systematyczny kontakt z rodzicami
wychowanków.
9. Współpraca ze społecznością lokalną
Obozy terapeutyczne dla
wychowanków placówek
wsparcia dziennego
Celem zadania jest wzmocnienie i utrwalenie
oddziaływań wychowawczo – terapeutycznych
prowadzonych w placówkach wsparcia dziennego.
1. Rekrutacja uczestników obozu z wychowanków
15
świetlic socjoterapeutycznych, klubów, placówki
opiekuńczo - wychowawczej oraz z grupy dzieci
objętych oddziaływaniem terapeutycznym przez
OPS.
2. Oddelegowanie lub zatrudnienie kadry
o odpowiednich kompetencjach (kierownik obozu,
wychowawcy – 1 na 15 osób, pielęgniarka).
3. Wyłonienie miejsca.
4. Opracowanie programu terapeutycznego.
5. Coroczne wyjazdy na obozy terapeutyczne w celu
ugruntowania efektów oddziaływań
terapeutycznych.
Utworzenia Ośrodka
Wsparcia Rodziny
Celem zadania jest stworzenie specjalistycznej
placówki, gdzie wszyscy członkowie rodziny
znajdującej się w kryzysie mogliby otrzymać
profesjonalną i kompleksową pomoc.
OPS
2009-2015
1. Pozyskanie lokalu i jego adaptacja na potrzeby
Ośrodka Wsparcia.
2. Zatrudnienie odpowiednich specjalistów –
psychologów, terapeutów, pedagogów, trenerów
rodzinnych, pracownika socjalnego.
3. Uruchomienie całodobowego telefonu
interwencyjnego.
4. Diagnoza rodziny.
5. Prowadzenie poradnictwa, terapii rodzinnej i
mediacji.
6. Utworzenie hosteliku, w celu udzielenia
krótkotrwałego schronienia dzieciom i młodzieży.
7. Określenie statutu hosteliku.
8. Nawiązanie współpracy z innymi instytucjami
i organizacjami zajmującymi się pomocą dziecku
i rodzinie.
KIERUNEK 3: Rozwój rodzicielstwa zastępczego
Propagowanie idei
rodzicielstwa
zastępczego
Celem zadania jest krzewienie i propagowanie idei
rodzicielstwa zastępczego oraz próba zmiany
krzywdzących opinii na jego temat.
OPS
Na bieżąco
OPS
Na bieżąco
1. Udział w Śląskiej Koalicji na rzecz rodzicielstwa
zastępczego.
2. Organizowanie imprez integracyjnych dla rodzin
zastępczych z terenu miasta Świętochłowice.
3. Opracowanie i rozpowszechnianie ulotek
informacyjnych.
Poszukiwanie i szkolenie
kandydatów do pełnienia
funkcji
niespokrewnionych z
dzieckiem rodzin
zastępczych, w tym także
zawodowych rodzin
zastępczych
Celem zadania jest pozyskiwanie kandydatów do
pełnienia funkcji niespokrewnionych z dzieckiem
rodzin zastępczych, w tym także zawodowych rodzin
zastępczych.
1. Opracowanie i rozpowszechnianie ulotek
informacyjnych.
2. Współpraca z szkołami, placówkami służby
zdrowia, kościołami, organizacjami
pozarządowymi w celu poszukiwania kandydatów.
3. Przeprowadzanie wstępnej weryfikacji
kandydatów na rodzinę zastępczą.
4. Podpisanie stosownej umowy z Ośrodkiem
16
Adopcyjno – Opiekuńczym na przeszkolenie
kandydatów i wydanie zaświadczenia
kwalifikacyjnego.
5. Skierowanie kandydatów na szkolenie do Ośrodka
Adopcyjno – Opiekuńczego.
„Nie taki diabeł straszny
jak go malują” – grupa
wsparcia dla małoletnich
dzieci umieszczonych na
mocy postanowienia
sądu w różnych formach
opieki zastępczej
Celem zadania jest pomoc dziecku w adaptacji do
nowych warunków oraz przywrócenie mu
równowagi psychicznej.
Wsparcie i terapia
rodzin zastępczych
Celem zadania jest pomoc rodzinom zastępczym w
wykonywaniu ich trudnego zadania.
OPS
2009-2015
OPS
2009-2015
1. Diagnoza małoletnich dzieci umieszczonych
w różnych formach opieki zastępczej.
2. Rozeznanie zapotrzebowania.
3. Wybór osób prowadzących grupę (psycholog,
pedagog).
4. Dobór dzieci do odpowiednich grup wiekowych.
5. Prowadzenie terapii.
6. Konsultacje specjalistów (psychiatra, neurolog,
psycholog, pedagog).
7. Stała współpraca z rodzicami zastępczymi.
8. Zorganizowanie obozu terapeutycznego dla dzieci
objętych terapią w celu jej wzmocnienia.
1. Praca socjalna z rodziną.
2. Wsparcie finansowe zgodne z ustawą.
3. Rozwój poradnictwa specjalistycznego.
4. Prowadzenie grupy wsparcia.
5. Organizowanie imprez integracyjnych.
6. Organizowanie cyklicznych szkoleń wyjazdowych
dla rodzin zastępczych i ich wychowanków.
KIERUNEK 4: Utworzenie placówki opiekuńczo - wychowawczej
Utworzenie całodobowej
socjalizacyjnej placówki
opiekuńczo –
wychowawczej (30
dzieci) typu
rodzinkowego
Celem projektu jest utworzenie socjalizacyjnej
placówki opiekuńczo – wychowawczej dla 30 dzieci
powyżej 7 roku życia.
OPS
2010
1. Pozyskanie budynku lub 3 mieszkań dla 3 grup
rodzinkowych.
2. Przeprowadzenie remontu i doposażenie zgodne ze
standardami.
3. Powołanie przez Radę Miejską jednostki
organizacyjnej i budżetowej miasta pod nazwą
Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza Nr 1 w
Świętochłowicach
4. Uchwalenie statutu placówki.
5. Ogłoszenie konkursu na dyrektora placówki
6. Zatrudnienie personelu specjalistycznego zgodnie
ze standardami.
7. Wystąpienie do wojewody o wydanie zezwolenia
na prowadzenie w/w placówki.
8. Realizowanie postanowień sądu rejonowego
i przyjmowanie dzieci pozbawionych opieki
z terenu miasta, a w przypadku wolnych miejsc
z innych powiatów na podstawie porozumienia.
17
KIERUNEK 5: Pomoc w usamodzielnianiu i integracji ze środowiskiem lokalnym
wychowanków placówek opiekuńczo – wychowawczych i rodzin zastępczych
Realizacja indywidualnych
programów
usamodzielniania
Celem zadania jest wsparcie wychowanków
w procesie ich usamodzielniania.
OPS
Na bieżąco
OPS
2009-2015
OPS
MZBM
2009-2015
1. Praca socjalna z wychowankami.
2. Wsparcie finansowe zgodne z ustawą.
3. Aktywowanie wychowanków do kontynuacji
nauki i mobilizowanie ich do regularnego
uczestnictwa w zajęciach szkolnych.
4. Kierowanie wychowanka do odpowiedniego
specjalisty (psycholog, doradca zawodowy,
prawnik)
5. Pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków
mieszkaniowych.
6. Aktywizacja zawodowa bezrobotnych
wychowanków
7. Współpraca w powyższym zakresie z pedagogami
szkolnymi, MZBM-em i Powiatowym Urzędem
Pracy.
„Świadomy krok w
dorosłość” – grupa
wsparcia dla
usamodzielnianych
wychowanków placówek
i rodzin zastępczych
Celem zadania jest poprawa sytuacji życiowej oraz
polepszenie funkcjonowania w środowisku
usamodzielnianych wychowanków zagrożonych
wykluczeniem społecznym.
Mieszkania chronione dla
wychowanków
Celem zadania jest udzielenie pomocy
mieszkaniowej wychowankom, którzy po
opuszczeniu placówki lub rodziny zastępczej nie
mają gdzie się osiedlić. Mieszkanie chronione jest
przyznawane okresowo do czasu uzyskania własnego
mieszkania z zasobów gminy.
1. Diagnozowanie wychowanków przez pracownika
socjalnego zajmującego ich procesem
usamodzielnienia.
2. Rozeznanie zapotrzebowania.
3. Rekrutacja osób do prowadzenia grupy.
4. Pozyskanie osób zainteresowanych uczestnictwem
w zajęciach.
5. Zapoznanie się z potrzebami i problemami
uczestników.
6. Kształtowanie umiejętności społecznych
wychowanków.
1. Pozyskiwanie odpowiednich mieszkań na
mieszkania chronione.
2. Wykonanie prac adaptacyjnych tych mieszkań.
3. Opracowanie regulaminu korzystania z mieszkań
chronionych.
4. Spisanie kontraktu z wychowankiem dotyczącego
ścisłej współpracy z pracownikiem socjalnym
zajmującym się jego usamodzielnianiem.
5. Stałe monitorowanie mieszkań chronionych.
6. Opracowanie preferencyjnych zasad i warunków
dotyczących ubiegania się przez wychowanków
o przydział mieszkania z zasobów miasta.
18
VIII. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU
Środki na realizacje Programu mogą pochodzić z:
1. budżetu miasta
2. budżetu państwa
3. państwowych funduszy celowych
4. funduszy unijnych oraz innych zagranicznych mechanizmów finansowania
5. budżetów organizacji pozarządowych
6. innych źródeł (np. darowizny)
IX.
EWALUACJA PROGRAMU
Ewaluacja Programu będzie przebiegała poprzez zbieranie, analizę i interpretacje danych.
Uzyskane tą drogą informacje pozwolą na ocenienie wartości Programu oraz pomogą
w dalszym planowaniu, realizacji i ewentualnym rozwoju Programu. W celu przeprowadzenia
badań ewaluacyjnych można zastosować techniki ilościowe tj. liczbę świadczeniobiorców, ilość
usług, koszty Programu, jak i techniki jakościowe, czyli ankiety, obserwację, opinie, raporty,
dyskusje.
Badaniom ewaluacyjnym powinny podlegać następujące elementy:
1. dostępność usług,
2. standard usług,
3. informacja o Programie,
4. terminowość,
5. stopień realizacji celów i zadań,
6. pozytywne oddziaływanie Programu,
7. inne.
Ewaluacja ma znaczenie dla podmiotów realizujących Program, jak i dla sponsorów.
Podmioty realizujące sprawdzają w ten sposób efektywność i skuteczność przyjętych założeń,
zaś sponsorzy uzyskują informację na temat sposobu wydatkowania ich pieniędzy.
Program ten jest dokumentem otwartym i może podlegać okresowej weryfikacji
i modyfikacji.
19