Izabela Wierzbicka, Rozwoj spoleczno

Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae
Rok 17, Nr 2/2013
Wydział Zarządzania i Administracji
Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach
Nauki dla Zarządzania.
Od czasów Adamieckiego do współczesności
Izabela Wierzbicka1
ROZWÓJ SPOŁECZNO-GOSPODARCZY REGIONU
ŚWIĘTOKRZYSKIEGO W OPARCIU O DODATKOWY
INSTRUMENT WSPARCIA PO ROZWÓJ POLSKI
WSCHODNIEJ NA LATA 2007-2013
Rozwój w najprostszym ujęciu jest to proces pozytywnych zmian, obejmujących wzrost ilościowy i postęp jakościowy. Rozwój jest zjawiskiem dynamicznym, ale zarazem złożonym i burzącym dotychczasową równowagę. Zmiany te
mogą prowadzić do integralności rozwoju jak również do zaburzeń w pewnych
dziedzinach na skutek nierównomierności zmian i braku ich powiązania. Rozwój
w ujęciu systemowym wymaga analizowania go w kontekście trzech sfer tj.: gospodarczej, społecznej i środowiskowej, które są wzajemnie ze sobą powiązane
oraz przeciwdziałających powstawaniu konkurencji miedzy nimi2.
Region w Unii Europejskiej ma przede wszystkim znaczenie gospodarcze, jako
podmiot unijnych polityk. Definicję regionu można tworzyć w oparciu o kryterium
geograficzne, historyczne, gospodarcze, społeczno-kulturowe czy politycznoadministracyjne. W prawie wspólnotowym brak jest jednak jednolitej definicji
tego pojęcia3.
Rozwój regionalny to proces zmian zachodzących w danym układzie
z uwzględnieniem właściwych mu potrzeb oraz celów, preferencji i hierarchii
wartości, które składają się na jego gospodarkę4. Rozwój regionalny rozumieć
można jako wzrost potencjału gospodarczego regionu, pociągający za sobą trwałą
1
2
3
4
Dr Izabela Wierzbicka, adiunkt, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach.
A. Wiatrak, Problemy zarządzania. Zarządzanie rozwojem regionalnym i lokalnym, Wydawnictwo
Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006, s. 10.
A. Gajda Regiony w prawie wspólnotowym. Prawne problemy udziału regionów polskich
w procesach integracyjnych, Wydawnictwo prawo i Praktyka Gospodarcza, Warszawa 2005.
A. Wiatrak, Problemy zarządzania…, op.cit., s. 13.
151
poprawę standardów życia mieszkańców regionu oraz wzrost jego konkurencyjności, co przyczynia się ogólnie do rozwoju społeczno-gospodarczego5.
Rola samorządu w zakresie kształtowania rozwoju regionalnego jest niezmiernie ważna. Rozwój, związany jest z szeregiem zmian w strukturze określonego
terytorium, w zakresie poziomu życia mieszkańców oraz warunków funkcjonowania związanych z tym obszarem podmiotów gospodarczych. Rozwój regionalny to
wzrost potencjału gospodarczego regionu, pociągający za sobą trwałą poprawę
standardów życia jego mieszkańców oraz wzrost jego konkurencyjności.
Aby jak najlepiej zarządzać swoim rozwojem jednostki posługują się pewnymi
instrumentami. Jednym z najważniejszych, najczęściej wymienianych i analizowanych instrumentów rozwoju regionalnego jest strategia rozwoju. Ma ona stanowić zebranie najważniejszych koncepcji działań i charakterystykę ich wdrażania. Istotnym instrumentem są programy operacyjne. Niewątpliwie, kluczowe
znaczenie w rozwoju regionalnym Polski odgrywają programy horyzontalne
o wymiarze krajowym, do których należy Program Operacyjny Rozwój Polski
Wschodniej na lata 2007-2013 (PO RPW). Program ma zasadniczy wpływ na
rozwój regionalny w Polsce, gdyż jego głównym celem jest pobudzenie wzrostu
gospodarczego i przezwyciężenie zastoju marginalizującego wschodnie województwa w tym m.in. woj. świętokrzyskie6. Priorytety rozwojowe, dla których
przewidziano wsparcie w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski
Wschodniej na lata 2007-2013 odpowiadają specyfice i potrzebom makroregionu
i są zintegrowane z głównymi priorytetami wspólnotowymi określonymi w Strategicznych Wytycznych Wspólnoty dla Spójności na lata 2007-2013 (SWW) oraz
w Zintegrowanych Wytycznych na rzecz wzrostu i zatrudnienia na lata 2005-2008
(ZPW). Instrumentem realizacji powyższych wytycznych wspólnotowych na
gruncie krajowym jest Krajowy Program Reform (KPR). Główny cel osi priorytetowej to stymulowanie rozwoju konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy7.
Tak sformułowany cel wynikał m.in. ze zidentyfikowanych słabości makroregionu: niskiego poziomu innowacyjności przedsiębiorstw, niskich nakładów na działalność badawczo-rozwojową, niedostatecznej infrastruktury dydaktycznej uczelni.
Jest on realizowany poprzez m.in. inwestycje polegające na rozwoju bazy dydaktycznej szkolnictwa wyższego, budowie transferu centrów transferu technologii,
modernizacji infrastruktury laboratoryjnej podmiotów prowadzących działalność
innowacyjną, współpracy województw i promocji Polski Wschodniej8.
5
6
7
8
M.J. Nowak, P. Mickiewicz, Plan zagospodarowania przestrzennego województwa jako instrument zarządzania rozwojem regionalnym, CeDeWu, Warszawa 2012, s. 10.
Dodatkowym instrumentem wsparcia dla najsłabiej rozwijających się regionów jest Program
Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej na lata 2007-2013, który ma na celu rozwój społecznogospodarczy pięciu województw Polski Wschodniej: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego,
świętokrzyskiego i warmińsko-mazurskiego, które w momencie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej były regionami najsłabiej rozwiniętymi w całej Unii.
Na podstawie: Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej na lata 2007-2103, Ministerstwo
Rozwoju Regionalnego, Warszawa, s. 78.
Na podstawie: Sprawozdanie roczne za 2011r. z realizacji programu operacyjnego Rozwój Polski
Wschodniej 2007-2013.
152
Główni beneficjenci w ramach osi priorytetowej to podmioty takie jak:
− uczelnie,
− jednostki samorządu terytorialnego oraz związki i stowarzyszenia z ich
udziałem,
− jednostki naukowe, w tym podstawowe jednostki organizacyjne uczelni, placówki naukowe Polskiej Akademii Nauk, jednostki badawczo-rozwojowe,
− przedsiębiorcy,
− instytucje finansowe posiadające osobowość prawną, prowadzące działalność poręczeniową lub gwarancyjną,
− organizacje pozarządowe,
− instytucje ważne dla regionów z punktu widzenia rozwoju regionalnego,
w tym m.in. urzędy statystyczne, biura planowania przestrzennego,
− instytucje otoczenia biznesu i innowacji (agencje i fundacje rozwoju regionalnego i lokalnego, kluby biznesu, centra obsługi inwestorów, izby gospodarcze, centra transferu technologii, parki technologiczne, przemysłowe,
inkubatory przedsiębiorczości, i inne organizacje),
− organy administracji rządowej9.
W ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej są realizowane
projekty o kluczowym znaczeniu dla rozwoju społeczno-gospodarczego pięciu
województw Polski Wschodniej: Finansowane są przede wszystkim inwestycje
w zakresie infrastruktury wspierającej działalność naukową i badawczą oraz zakładające modernizację miejskich lub regionalnych systemów komunikacyjnych,
a także realizowane są przedsięwzięcia zwiększające atrakcyjność inwestycyjną
i turystyczną tego obszaru10. Inwestycje te stanowią przedsięwzięcia, których realizacja jest niezwykle istotna z punktu widzenia osiągnięcia zakładanych celów
rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej. Inwestycje zostały pogrupowane i przypisane do poszczególnych osi priorytetowych Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej.
W ramach programu realizowanych jest sześć osi priorytetowych:
Oś priorytetowa I: Nowoczesna gospodarka.
− I.1. Infrastruktura uczelni
− I.2. Wsparcie powstawania i dokapitalizowanie instrumentów inżynierii finansowej
− I.3. Wspieranie innowacji
− I.4. Promocja i współpraca
Oś priorytetowa II: Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego
− II.1. Sieć szerokopasmowa Polski Wschodniej
Oś priorytetowa III: Wojewódzkie ośrodki wzrostu
− III.1. Systemy miejskiego transportu zbiorowego
− III.2. Infrastruktura turystyki kongresowej i targowej
9
10
Program Operacyjny..., s. 83.
Na podstawie: www.polskawschodnia.gov.pl,
153
Oś priorytetowa IV: Infrastruktura transportowa
− IV.1 Infrastruktura drogowa
Oś priorytetowa V: zrównoważony rozwój potencjału turystycznego opartego
o warunki naturalne
− V.1. Promowanie zrównoważonego rozwoju turystyki
− V.2. Trasy rowerowe
Oś priorytetowa VI: Pomoc techniczna
− VI.1. Wsparcie procesu wdrażania oraz promocja Programu11.
W ramach osi priorytetowej I wspierane są przedsięwzięcia, które wpływają na
zwiększenie atrakcyjności gospodarczej i inwestycyjnej województw Polski
Wschodniej. W ramach osi są realizowane projekty w zakresie:
− poprawy infrastruktury edukacyjnej uczelni o najwyższym standardzie i potencjale naukowym,
− budowy i rozbudowy parków przemysłowych, parków technologicznych,
inkubatorów technologicznych, Centrum doskonałości, centrów transferu
technologii, ośrodków innowacji, laboratoriów badawczych.
Oprócz tego wsparcie obejmuje projekty dotyczące przygotowania terenów pod
inwestycje produkcyjne oraz sferę nowoczesnych usług. Przedsięwzięcia te mają
zasięg ponadregionalny, mający na celu budowanie stałych platform współpracy
(gospodarczej, naukowej, administracyjnej) w oparciu o wykorzystanie najlepszych praktyk. Prowadzone są również działania, zmierzające do poprawy dostępu
przedsiębiorstw (szczególnie sektora przedsiębiorstw małych i średnich) do zewnętrznych form finansowania – te działania polegają na wzmacnianiu systemu
funduszy pożyczkowych i poręczeniowych.
Dodatkowo w ramach osi realizowany jest projekt promocji gospodarczej Polski
Wschodniej. Zintegrowana promocja województw wschodnich ma na celu przedstawienie Polski Wschodniej jako miejsca atrakcyjnego pod względem gospodarczym i inwestycyjnym na szczeblu ponadregionalnym, a także międzynarodowym.
Oś priorytetowa II o nazwie Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego dotyczy wsparcia budowy infrastruktury teleinformatycznej na terenie 5 województw
Polski Wschodniej, zagrożonych wykluczeniem cyfrowym. Ponad regionalna sieć
umożliwia podmiotom komercyjnym budowę własnych sieci lokalnych na terenach dotychczas dla nich nieatrakcyjnych inwestycyjnie. Zapewnia to mieszkańcom, podmiotom publicznym oraz gospodarczym z Polski Wschodniej możliwość
korzystania z usług teleinformatycznych oraz z multimedialnych zasobów informacji i usług świadczonych elektronicznie. Co więcej, umożliwi efektywną wymianę danych pomiędzy samorządami, urzędami administracji państwowej, placówkami edukacyjnymi, szpitalami i innymi instytucjami publicznymi oraz między podmiotami gospodarczymi. Projekt da także szansę mieszkańcom Polski
Wschodniej na rozwijanie zainteresowań, zdobywanie i pogłębianie wiedzy,
w tym zawodowej (kształcenie na odległość), a w dalszej perspektywie znalezienie
pracy lub telepracy. Budowa szerokopasmowej sieci dostępu do Internetu znaczą11
Na podstawie: www.mfiles.pl
154
co zmniejsza dystans między miastem i wsią w województwach Polski Wschodniej przez zapewnienie zarówno poprawy jakości życia mieszkańców, jak i zapewnienie potencjalnie każdemu gospodarstwu domowemu dostępu do nieograniczonego zasobu usług i informacji. Działanie jest realizowane w ramach pięciu
projektów „Sieć szerokopasmowa Polski Wschodniej”12.
Oś priorytetowa III: Wojewódzkie ośrodki wzrostu ma na celu wzmocnienie
infrastrukturalne miast wojewódzkich Polski Wschodniej (Lublin, Białystok, Rzeszów, Olsztyn i Kielce), co jest warunkiem wzrostu gospodarczego całych regionów, a tym samym poprawy warunków życia w Polsce Wschodniej. Kluczową
rolę w kształtowaniu konkurencyjności regionów i – w perspektywie – kraju odgrywają obszary metropolitalne, które są głównymi ośrodkami dynamiki gospodarczej, technologicznej i kulturalnej. Charakteryzują się dużym zasięgiem oddziaływania, a rozwój metropolii ma znaczący wpływ na rozwój nie tylko głównego miasta, ale również innych miast czy gmin w promieniu nawet do 100 km.
W ramach osi priorytetowej III środki są przeznaczane na realizację wybranych
inwestycji infrastrukturalnych w zakresie systemów miejskiego transportu zbiorowego oraz infrastruktury turystyki kongresowej i targowej. Celem działań w III osi
priorytetowej jest stymulowanie wzrostu ekonomicznego regionów oraz ich atrakcyjności dla inwestorów, turystów biznesowych, jak również mieszkańców.
Założeniem osi priorytetowej IV o nazwie Infrastruktura transportowa jest
przezwyciężanie cech peryferyjności komunikacyjnej województw Polski
Wschodniej. W ramach osi wspierane są projekty z zakresu:
− budowy bądź modernizacji odcinków dróg wojewódzkich Polski Wschodniej, które usprawnią połączenia komunikacyjne pomiędzy województwami,
ośrodkami miejskimi oraz poprawią dostęp do terenów inwestycyjnych,
atrakcji turystycznych, przejść granicznych, a także do sieci dróg krajowych
lub międzynarodowych i innych miejsc ważnych dla rozwoju gospodarczego regionów.
Wsparciem jest objęta również budowa i modernizacja obwodnic (także w ciągach
dróg krajowych), mostów, tuneli, wiaduktów, estakad oraz węzłów i skrzyżowań
w ciągach tych dróg.
Oś priorytetowa V dotyczy Zrównoważonego rozwoju potencjału turystycznego opartego o warunki naturalne. Mocną stroną Polski Wschodniej jest duża bioróżnorodność, bogactwo kulturowe. Wszystko to stanowi ogromny potencjał dla
rozwoju sektora turystycznego w Polsce Wschodniej. W ramach niniejszej osi
priorytetowej realizowane są dwa duże projekty. „Promocję zrównoważonego
rozwoju turystyki” realizuje Polska Organizacja Turystyczna, a „Trasy rowerowe
w Polsce Wschodniej”, są realizowane przez pięć województw regionu. Rozwój
potencjału turystycznego jest istotny ponieważ województwa Polski Wschodniej
dysponują znaczącymi w skali europejskiej walorami turystyczno-przyrodniczymi,
zarówno naturalnymi, jak lasy, jeziora, góry, czyste środowisko naturalne, jak
12
Na podstawie: www.polskawschodnia.gov.pl
155
i antropogenicznymi, tj. zabytki architektury (zamki, pałace) i kultury, stanowiska
archeologiczne i miejsca historyczne13.
Oś priorytetowa VI: Pomoc techniczna obejmuje wspieranie działań i procesów
z zakresu zarządzania, wdrażania, monitorowania, oceny i kontroli Programu
Rozwój Polski Wschodniej. Wsparcie uzyskują również projekty dotyczące upowszechniania informacji na temat możliwości korzystania ze środków programu
oraz efektów jego realizacji. Pomocą w ramach osi priorytetowej VI zostaną objęte wszystkie instytucje zaangażowane w proces wdrażania Programu Rozwój Polski Wschodniej.
Realizacja Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej na lata 20072013, który jest skierowany m.in. do woj. świętokrzyskiego ma przynieść efekt
w postaci budowy nowoczesnej gospodarki regionu, otwartej na innowacje, generującej nowe miejsca pracy. Budowanie takiej właśnie gospodarki sprzyjać będzie
poprawa warunków także w sferze infrastrukturalnej, gospodarczej i społecznej.
Województwo Świętokrzyskie obejmuje powierzchnię 11.672 km. kw. (stanowi to 1/4 powierzchni Holandii lub ponad połowę powierzchni Słowenii), liczba
ludności wynosi 1.288 tys. (czyli ok. 1/4 populacji Słowacji lub 2/3 Słowenii).
Podzielone jest na 102 gminy i 14 powiatów, w tym 1 miasto na prawach powiatu
- Kielce. Region Świętokrzyski zajmuje szczególne miejsce na mapie geograficznej, historycznej i gospodarczej Polski. Położenie województwa na przecięciu
ważnych szlaków komunikacyjnych kraju, w niewielkiej odległości od największych polskich aglomeracji oraz bliskość granicy ze Słowacją i Ukrainą sprawia,
że jest ono bardzo atrakcyjne pod względem inwestycyjnym. Kieleckie zakłady
przemysłowe produkują wyroby na światowym poziomie, o czym świadczą liczne
certyfikaty jakości, listy renomowanych światowych odbiorców, nagrody na międzynarodowych wystawach i targach. Siłą regionalnej gospodarki jest przemysł
materiałów budowlanych, bazujący na własnych surowcach. Kieleckie firmy budowlane należą do największych i najbardziej dynamicznych w kraju. Ważnym
działem gospodarki jest także przemysł metalurgiczny, maszynowy i precyzyjny,
a także spożywczy i tekstylny. Ludność regionu jest skoncentrowana w otoczeniu
miasta Kielce, pozostałe obszary województwa z uwagi na rolniczy bądź wielofunkcyjny (mało efektywne rolnictwo, duża lesistość oraz wysoki udział użytków
zielonych) charakter cechuje niska gęstość zaludnienia. Świętokrzyskie jest też
jednym z najsłabiej sfeminizowanych regionów w Polsce. Najistotniejszym problemem jest intensywnie postępujące zjawisko starzenia się społeczności. Ubytek
ludności, związany nie tylko z ujemnym przyrostem naturalnym lecz również
z dużą skalą wyjazdów mieszkańców na stałe (główny kierunek wyjazdowy to
ościenne regiony), powoduje niekorzystne zmiany w strukturze ludności wg wieku14. W 2009 r. poziom PKB na 1 mieszkańca wygenerowany w świętokrzyskim
wyniósł 47% średniej unijnej (255 miejsce wśród 276 regionów NUTS215 w 2009
Na podstawie: www.polskawschodnia.gov.pl
„Aktualizacja strategii rozwoju województwa świętokrzyskiego do roku 2020”, Wrocławska
Agencja Rozwoju Regionalnego S.A., Wrocław, marzec 2013 r.
15
http://epp.eurostat.ec.europa.eu.
13
14
156
roku). Co prawda w latach 2002-2009 dystans województwa wobec zachodnich
regionów europejskich uległ zmniejszeniu, wynikało to jednak nie tylko ze znacznej dynamizacji rozwoju regionu, ale też z niższej dynamiki rozwoju większości
krajów unijnych w tych latach oraz z przystąpieniem w 2007 r. do UE krajów
o relatywnie niższym poziomie rozwoju od Polski.
W ramach PO Rozwój Polski Wschodniej w regionie świętokrzyskim realizowane są projekty o kluczowym znaczeniu dla rozwoju społeczno-gospodarczego. Impulsem do tworzenia nowoczesnej gospodarki są przedsięwzięcia związane m.in.
z rozwojem infrastruktury uczelni, infrastruktury społeczeństwa informacyjnego,
wspieraniem innowacji oraz promocją i współpracą. Rozwój funkcji metropolitarnych regionu, stymulujących rozwój regionu zapewniają projekty rozbudowy systemów miejskiego transportu zbiorowego oraz infrastruktury turystyki biznesowej tj.
infrastruktury na potrzeby organizacji targów, kongresów. Spójność terytorialną
gwarantują inwestycje z zakresu infrastruktury drogowej i tras rowerowych16.
W regionie świętokrzyskim od początku realizacji Programu RPW podpisano 14
umów o dofinasowanie. Wartość tych umów wynosi 1,7 mld zł, wartość dofinasowania z PO RPW wynosi 1,2 mld zł, wartość dofinansowania z UE to 1,1 mld zł.
Umowy podpisane zostały w następujących obszarach:
− transport – 6 umów,
− inwestycje w infrastrukturę społeczną (uczelnie) – 2 umowy,
− społeczeństwo informacyjne – 1 umowa,
− badania i rozwój, innowacje i przedsiębiorczość – 4 umowy,
− infrastruktura targowo-kongresowa – 1 umowa.
Dodatkowo w ramach PO RPW podpisano 54 umowy obejmujące swym oddziaływaniem cały kraj (np. trasy rowerowe w Polsce Wschodniej, promocja gospodarcza Polski Wschodniej, Sieć szerokopasmowa Polski Wschodniej) czy dwa województwa-świętokrzyskie i podkarpackie (np. Świętokrzysko-Podkarpacki Klaster
Energetyczny czy Likwidacja barier rozwojowych – most na Wiśle z przebudową
drogi wojewódzkiej nr 764 oraz połączeniem z droga wojewódzką nr 875).
Watro przyjrzeć się kilku inwestycjom, które w znaczący sposób wpływają na
rozwój województwa świętokrzyskiego.
Ważnym projektem z perspektywy rozwoju – jest inwestycja realizowana przez
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, dotyczący rozbudowy i modernizacji bazy naukowo-dydaktycznej uczelni (w ramach osi priorytetowej I. Nowoczesna gospodarka, działanie I.1 infrastruktura uczelni). Głównym założeniem
inwestycji jest zwiększenie zakresu prowadzonej w obiektach uczelni działalności
naukowej m.in. dzięki scaleniu bazy dydaktycznej oraz rozmieszczeniu budynków
kampusu na zwartym obszarze. Projekt „Rozbudowa infrastruktury dydaktycznej
Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach- II etap budowy Campusu Uczelnianego” zakłada w szczególności:
− rozbudowę i wyposażenie laboratoriów Wydziału Matematyczno- Przyrodniczego,
16
Program Operacyjny..., op.cit.
157
Nr projektu
Tabela 1. Projekty realizowane w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski
Wschodniej dla województwa świętokrzyskiego.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
11
12
13
14
Orientacyjny koszt
całkowity inwestycji
Nazwa projektu
Rozbudowa infrastruktury dydaktycznej Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach- II etap
budowy Campusu Uczelnianego
Modin II- modernizacja i rozbudowa infrastruktury edukacyjnobadawczej Politechniki Świętokrzyskiej
Utworzenie Regionalnego Centrum
Naukowo-Technologicznego
w Woj. Świętokrzyskim
Budowa Infrastruktury Kieleckiego
Parku Technologicznego
Rozwój Systemu Komunikacji
publicznej w Kieleckim Obszarze
Metropolitarnym
Modernizacja i Rozbudowa infrastruktury Targów Kielce jako Międzynarodowego Ośrodka Wystawienniczo-Kongresowego
Budowa Północnej obwodnicy
Jędrzejowa w ciągu drogi krajowej
nr 78
Rozbudowa drogi wojewódzkiej
nr 765 Chmielnik-Osiek
Budowa obwodnicy Wąchocka
w ciągu drogi krajowej nr 42
Budowa obwodnicy Końskich na
drodze wojewódzkiej nr 728
Likwidacja barier rozwojowych
most na Wiśle z przebudowa drogi
wojewódzkiej nr 764 oraz polaczeniem z droga nr 875
LABIN- wsparcie aparaturowe
innowacyjnych laboratoriów naukowo-badawczych Politechniki
Świętokrzyskiej
Stworzenie w spółce Odlewnie
Polskie S.A Ośrodka BadawczoRozwojowego Komponentów
odlewniczych „OBRKO”
Okres
realizacji
projektu
Koszt
ogółem
w mln euro
Maksymalna wartość dofinansowania
z EFRR
142,23
120,89
2009-2013
124,92
80,96
2008-2013
20,80
18,72
2009-2012
63,15
48,47
2009-2011
303,36
233,61
2009-2012
204,72
60,37
2009-2014
214,79
110,67
2010-2012
123,35
36,15
2009-2011
384,94
133,40
2010-2012
104,34
82,31
2010-2012
457,90
238,89
2011-2013
24,60
20,91
2007-2013
14,06
5,27
2009-2014
Źródło: opracowanie własne na podstawie indykatywnej listy projektów indywidualnych Programu
Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej.
158
− budowę Biblioteki Głównej i Uniwersyteckiego Centrum Danych,
− budowę Centrum Języków Obcych,
− rozbudowę infrastruktury teleinformatycznej oraz wdrożenie Zintegrowanego Systemu Informatycznego do obsługi toków studiów oraz wspomagającego zarządzanie uczelnią.
Nowe obiekty Uniwersytetu Jana Kochanowskiego powstają przy ul. Świętokrzyskiej, gdzie w przyszłości mieścić się będą wszystkie jednostki uczelni. Nowe budynki
i laboratoria zostaną wyposażone w nowoczesną aparaturę dydaktyczną i sprzęt specjalistyczny. (Z myślą o studentach Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego powstał
już nowoczesny budynek G. Pomieści on unikatowe w skali kraju laboratoria,
m.in. mikrobiologii, cytologii i mikroskopii elektronowej, fizyki jądrowej i medycznej, badań geoekosystemów oraz najnowszej klasy sprzęt, m.in. mikroskopy,
spektrofometry, zestawy doświadczalne i oprogramowanie komputerowe. Dzięki
inwestycji Uniwersytet będzie dysponował jedną z najnowocześniejszych baz
dydaktyczno-naukowych w Polsce, co pozwoli na podniesienie jakości kształcenia
oraz wzmocnienie wizerunku i prestiżu uczelni na poziomie regionalnym, krajowym i międzynarodowym. Planowany termin zakończenia realizacji inwestycji to
31.12.2013 r.
Kluczowym elementem regionalnego rozwoju systemu innowacji województwa świętokrzyskiego jest realizacja projektu „Budowa Infrastruktury Kieleckiego
Parku Technologicznego”. Kielecki Park Technologiczny to wielofunkcyjny obszar aktywności gospodarczej, z nowoczesną infrastrukturą technologiczną, budowany dzięki wsparciu Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej. Projekt obejmuje budowę 2 powiązanych ze sobą sfer: Inkubatora Technologicznego
oraz Centrum Technologicznego. Projekt jest przedsięwzięciem, którego realizacja
ma na celu rozwój gospodarczy miasta Kielce i województwa świętokrzyskiego.
Efektem utworzenia Kieleckiego Parku Technologicznego jest system wspierania
innowacyjności przedsiębiorstw i transferu technologii, wkomponowany w regionalny system innowacyjny. Inwestycja wspiera rozwój nowoczesnej infrastruktury
dla przedsiębiorców, opierających działalność na technologiach i potencjalnych
inwestorów, co ma wpływ na ożywienie gospodarcze regionu. Zaowocuje to przyciągnięciem nie tylko inwestorów regionalnych, ale też spoza regionu, także zagranicznych, inwestujących w przedsięwzięcia oparte o najnowsze technologie,
w tym również powstające w świętokrzyskich instytucjach naukowo-badawczych.
Kolejną inwestycją, która ma wpływ na rozwój woj. Świętokrzyskiego jest projekt o nazwie „Modernizacja i rozbudowa infrastruktury Targów Kielce jako Międzynarodowego Ośrodka Wystawienniczo - Kongresowego”. Prężne funkcjonowanie firmy Targi Kielce i konsekwentne przekształcenie jej w centrum kongresowo-wystawiennicze o znaczeniu europejskim, pozytywnie wpłynie na pobudzenie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w mieście Kielce oraz w regionie
świętokrzyskim oraz na rozwój i promocję przedsiębiorczości w Kielcach oraz
w regionie świętokrzyskim.
Przedmiotem projektu jest modernizacja i rozbudowa infrastruktury Targów
Kielce jako Międzynarodowego Ośrodka Wystawienniczo-Kongresowego.
159
Cel ten zrealizowany zostanie poprzez:
− budowę hali „G”, która stanowić będzie centralny obiekt Targów Kielce,
− budowę Centrum Kongresowego z rozbudową istniejącego budynku administracyjnego,
− budowę hali „M”, w której powierzchnie użytkowe zlokalizowane zostały
na sześciu poziomach. W budynku zlokalizowany jest garaż otwarty z 364
miejscami postojowymi, a na poziomie 0 pomieszczenia przeznaczone na
usługi gastronomiczne, punkt pocztowy, biura spedytorów, pomieszczenia
techniczne, węzły sanitarne i inne,
− budowę bramy wejściowej do Targów Kielce z systemem kas, stanowisk
obsługi wystawców i zwiedzających, systemem bramek i kołowrotków zintegrowanych z elektronicznym systemem ewidencji, rejestracji i obsługi
wystawców i zwiedzających,
− zagospodarowanie terenu, które obejmuje m.in. budowę dróg, placów i parkingów wewnętrznych, budowę sieci wodno-kanalizacyjnej z przyłączami17.
− W dniu 28 sierpnia 2013 r. odbyło się uroczyste otwarcie Centrum Kongresowego Targów Kielce, które jest w stanie pomieścić blisko 1000 osób.
W 57-metrowej wieży widokowej mieści się sala konferencyjno-bankietowa.
Aktualnie kończą się prace przy budowie parkingu wielopoziomowego oraz
modernizowany jest teren wokół pawilonów wystawienniczych. Do końca
roku 2013 powstanie ostatni element rozbudowy Targów Kielce – zachodni
terminal wejściowy.
Generalnie realizacja projektu daje możliwość organizacji kilku powiązanych
ze sobą tematycznie imprez targowych jednocześnie. Przyczyni się to do wzrostu
atrakcyjności terenu Targów Kielce w oczach wystawców i zwiedzających dzięki
zagospodarowaniu kolejnych jego części i stworzeniu zwartego przestrzennie
i funkcjonalnie kompleksu oraz poprawi jakość świadczonych usług. Nowoczesny
i prężnie działający ośrodek wystawienniczo-konferencyjny ma wpływ na: rozwój
bazy hotelowej i gastronomicznej, modernizację infrastruktury komunikacyjnej,
tworzenie nowych miejsc pracy, wzrost inwestycji w mieście i regionie, zasilenie
budżetu regionu, rozwój regionu18.
Przedstawione powyżej inwestycje realizowane w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej na lata 2007-2013 mają znaczący wpływ na rozwój regionu świętokrzyskiego. Projekty z całą pewnością wspomagają wzrost
gospodarczy, potencjał innowacyjny, mobilizują kapitał publiczny i prywatny do
wydajnego inwestowania, a także umożliwiają tworzenie nowych miejsc pracy
w regionie. Głównym celem inwestycji jest poprawa jakości życia mieszkańców
regionu związana z zamieszkaniem, pracą i inwestowaniem. Zadowoleni mieszkańcy mogą w bardzo istotny sposób wpłynąć na sposób postrzegania danego
regionu przez otoczenie zewnętrzne Wszystkie zrealizowane zadania są szansą na
17
18
www.polskawschodnia.gov.pl
Ibidem.
160
intensywniejszy rozwój zarówno regionu świętokrzyskiego jak i pozostałych województw objętych Programem Operacyjnym Rozwój Polski Wschodniej.
Dzięki wsparciu z Funduszy Europejskich Polska Wschodnia może pochwalić
się m.in. nowymi terenami do inwestycji, dobrze wyposażonymi uczelniami, coraz
lepszą infrastrukturą oraz miastami – które stają się silnymi ośrodkami wzrostu.
To zmienia z pewnością stereotyp Polski Wschodniej z regionu biednego na region o dużym potencjale rozwojowym.
Warto dodać, ze po roku 2013 r. do Polski popłynie jeszcze więcej pieniędzy
ze środków unijnych. Program Polska Wschodnia 2014-2020 będzie jednym
z instrumentów realizacji najważniejszych celów rozwojowych określonych
w obecnie konsultowanym projekcie zaktualizowanej Strategii rozwoju społecznogospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020.
Program ten przewiduje wsparcie przedsięwzięć służących podniesieniu aktywności przedsiębiorstw w obszarze B+R, również na arenie międzynarodowej,
a także dofinansowanie projektów polegających na współpracy firm w makroregionie. Ponadto w ramach programu będą realizowane projekty infrastrukturalne
w transporcie przyczyniające się przede wszystkim do poprawy dostępności do rynków pracy. Podsumowując – przez Polską Wschodnią, w tym regionem świętokrzyskim staja wyjątkowe szanse na rozwój. Skuteczne wykorzystanie tych szans może
uczynić m.in. ten region konkurencyjny, innowacyjny i komunikacyjnie dostępny19.
Bibliografia:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
19
Bojar E., Rola samorządów gminnych w procesach rozwojowych Polski Wschodniej,
Białostocka Fundacja Kształcenia Kadr, Białystok 2010.
Gajda A., Regiony w prawie wspólnotowym. Prawne problemy udziału regionów polskich w procesach integracyjnych, Wydawnictwo Prawo i Praktyka Gospodarcza,
Warszawa 2005.
Murzyn D., Polityka spójności Unii Europejskiej a proces zmniejszania dysproporcji
w rozwoju gospodarczym Polski, C.H. Beck, Warszawa 2010.
Nowak M.J. Mickiewicz P., Plan zagospodarowania przestrzennego województwa jako
instrument zarządzania rozwojem regionalnym, CeDeWu, Warszawa 2012, s. 10.
Olesiński Z., Zarządzanie w regionie: Polska, Europa, świat, Difin, Warszawa 2005.
Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej na lata 2007-2013, Ministerstwo
Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2007.
Program Polska Wschodnia 2014-2020, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, kwiecień 2013.
Strategia rozwoju społeczno–gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, wersja z dnia 5 kwietnia 2013 r.
Raport o sytuacji społeczno–gospodarczej Województwa Świętokrzyskiego, Urząd
Statystyczny w Kielcach, Kielce 2012.
A trzeba pamiętać, ze Polska Wschodnia korzysta z trzech głównych strumieni finansowania
rozwoju, programów regionalnych, ponadregionalnego Programu Rozwój Polski Wschodniej oraz
programów krajowych, takich jak Kapitał Ludzki, Infrastruktura i Środowisko czy Innowacyjna
Gospodarka.
161
10. Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007-2013,
Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego, Kielce 2009.
11. Regionalna Strategia Innowacji Województwa Świętokrzyskiego na lata 2005-2013,
Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego, Kielce 2004.
12. Strategia rozwoju województwa świętokrzyskiego do roku 2020, Agencja Wydawnicza
Akwarela Plus, 2006.
13. Wiatrak A., Problemy zarządzania. Zarządzanie rozwojem regionalnym i lokalnym,
Wydawnictwo Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006,
s. 10.
14. Wlaźlak K., Rozwój regionalny jako zadanie administracji publicznej, Wydawnictwo
Oficyna, Warszawa 2010.
15. www.polskawschodnia.gov.pl
Abstrakt:
Dodatkowym instrumentem wsparcia UE dla najsłabiej rozwijających się regionów jest Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW) na lata
2007-2013, który ma na celu rozwój społeczno-gospodarczy pięciu województw
Polski Wschodniej: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, świętokrzyskiego
i warmińsko-mazurskiego, które w momencie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej były regionami najsłabiej rozwiniętymi w całej Unii. W referacie przedstawiona została istota PO RPW, projekty wdrażane w regionie świętokrzyskim,
opis najważniejszych z nich oraz wnioski z realizacji analizowanego programu.
The Operational Programme Development of Eastern Poland (OP DEP) as an
additional element of support for social and economic development of the
Świętokrzyskie region
The Operational Programme Development of Eastern Poland is an additional
European Union instrument of support for the five most disadvantaged regions:
Lubelskie, Podkarpackie, Podlaskie, Świętokrzyskie and Warmińsko-Mazurskie.
The most important objective of The Operational Programme Development of
Eastern Poland is hastening the pace of social and economic development in Eastern Poland. This report presents the main objective of the Programme, projects
implemented in the Świętokrzyskie region, the description of the most important
projects and conclusions from the implementation of this Programme.
PhD Izabela Wierzbicka, assistant professor, Jan Kochanowski University in Kielce.
162