Wiadomości ogólne o hałasie - TOX-LUX

Transkrypt

Stan prawny na dzień 31.12.2013r.
Wiadomości o hałasie w środowisku pracy
Maciej Łabęda
Hałas em został określony każdy niepożądany dźwięk, który może być uciążliwy albo szkodliwy
dla zdrowia lub zwiększać ryzyko wypadku w pracy - rozporządzenie Ministra Gospodark i i Pracy z
dnia 5 sierpnia 2005r. w sprawie bezpieczeńst wa i higieny prac y przy pracach z wiązanych z
narażeniem na hałas lub drgania mec haniczne (Dz.U. 2005.157.1318).
Dźwięki są to drgania
mechaniczne polegające na ruchu cząstek środowiska sprężystego względem położenia równowagi .
Środowiskiem, w którym występują drgania może być dowolny ośrodek płynny lub stały, a w
szczególności powietrze.
Przyrost
ciśnienia środowiska ponad ciśnienie statyczne,
które powstaje w
wyniku
powstawania i rozchodzenia się dź więku nazywamy ciśnieniem akustycznym wyrażanym w Pa
(paskalac h). Z uwagi na szeroki zakres zmian ciśnienia akustycznego, najczęściej mierzoną
wielkością pola akustycznego jest poziom ciśnienia akustycznego L, wyrażany w decybelach (dB).
W zależności od zmienności w czasie średniego (skutecznego) poziomu dźwięku A rozróżnia się
następujące rodzaje hałasu :

hałas ustalony – gdy wahania poziomu dźwięku A w czasie nie przekraczają 5 dB;

hałas nieustalony – gdy wahania poziomu dźwięku A w czasie przekraczają 5 dB;

hałas impulsowy – złożony z pojedynczych lub ciągów zdarzeń dźwiękowych o czasie trwania
krótszym niż 1 s.
Hałas słyszalny są to dźwięki o częstotliwości od 20 Hz do 18 000 Hz, dźwięki poniżej 20 Hz
nazywamy infradź więkami, natomiast te powyżej 18 000 Hz ultradźwiękami. Infradźwięki i ultradźwięki
są dla człowieka niesłyszalne.
Czułość ucha ludzkiego na wrażenia słuchowe zależy przede wszystkim od częstotliwości
dźwięku i jest największa z zakresie częstotliwości od 800 Hz do 4000 Hz.
Przy porównaniu dź więków o różnych częstotliwościach stosujemy pojęcie głoś ności w fonach.
Narz ąd słuchu u człowieka składa się z:
P.H.U. Ośrodek Badań i Oceny Środowiska Pracy "TOX-LUX"
www.tox-lux.pl, [email protected]
1

ucha zewnętrznego – małżowiny usznej, kanału słuchowego zakończonego błoną bębenkową;

ucha
środkowego
–
błony
bębenkowej,
trzech
kosteczek:
młoteczka,
kowadełka,
strzemiączka;

ucha wewnętrznego – błędnika i nerwu statyczno-słuchowego. W skład błędnika wchodzi:
ślimak wewnątrz którego znajduje się aparat zmysłu słuchu, przedsionek i trzy kanały
półkoliste w których znajduje się aparat zmysłu równowagi.
W uchu zewnętrznym i środkowym odbywa się przewodzenie dźwięk u, a w uchu wewnętrznym odbiór
dźwięku. Dalsza emisja bodźca słuchowego przebiega prz ez nerw słuchowy i drogę słuchową do kory
mózgowej w płacie skroniowym.
Jedną z głównych chorób zawodowych w P olsce jest upośledzenie słuchu. Z upływem lat
postępuje ono ze względu na nakładanie się upośledzenia zawodowego oraz naturalne ubytki słuchu
spowodowane procesem starzenia się.
Pracodawca, u którego występują czynniki szkodliwe dla z drowia na stanowiskach pracy m.in .
hałas, ma obowiązek wykonać pomiary tych czynników.
Hałas na stanowisku pracy jest charakteryzowany prz ez:
- poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy i
odpowiadającą mu ekspozycję dzienną lub poziom ekspozycji na hałas odniesiony do tygodnia pracy i
odpowiadającą mu ekspozycję tygodniową (wyjątkowo w przypadku hałasu oddziałującego na
organizm człowieka w sposób nierównomierny w poszczególnych dniach w tygodniu),
- maksymalny poziom dźwięku A (czyli maksymalna wa rtość skuteczna dź więku A w czasie
narażenia),
- szczytowy poziom dźwięku C (czyli maksymalna wartość chwilowa poziomu dźwięku C występująca
w czasie narażenia).
Przekroczenie, wartości normatywnych ustalonych dla tych parametrów może spowodować
uszkodzenie słuchu.
W rozporz ądzeniu Ministra Prac y i Polityk i Społecznej z dnia 29 listopada 2002r.. w sprawie
najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynnik ów szk odliwych dla zdrowia w środowisk u
prac y (Dz.U.2002.217.1833 z póź n. zm.) ustalono najwyższe dopu szczalne natężenia hałasu.
2
Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy nie może
przekraczać 85 dB, a odpowiadająca mu ekspozycja dzienna nie może przekraczać wartości 3,64 x
3
2
10 Pa x s lub poziom ekspozycji na hałas odniesiony do tygodnia pracy nie może przekraczać
wart ości 85 dB, a odpowiadająca mu ekspozycja tygodniowa nie może przekraczać wart ości 18,2 x
3
2
10 Pa x s, maksymalny poziom dź więku A nie może przekraczać wartości 115 dB oraz szczytowy
poziom dźwięku C ni e może przekraczać wartości 135 dB.
Poza najwyższym dopuszczalnym natężeniem ustalono jeszcze progi działania dla hałasu :
1) dla poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy
lub poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do tygodnia pracy - wynosi 80 dB,
2) dla szczytowego poziomu dź więku C - wartość progu jest taka sama jak NDN wynosi 135 dB.
Dla kobiet w ciąży pracami szczególnie uciążliwymi i szkodliwymi są takie, gdzie w warunkach
narażenia na hałas poziom ekspozycji odniesiony do 8-godzinnego dobowego lub do przeciętnego
tygodniowego, określonego w Kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy prz ekracza wartość 65 dB,
szczytowy poziom dźwięku C przekracza wartość 130 dB, oraz
maksymalny poziom dźwięku A
przekracza wartość 110 dB - Rozporządz enie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie
wyk azu prac szczególnie uciążliwych lub szk odliwyc h dla zdrowia k obiet (Dz.U.1996.114.545 z późn.
zm.).
Ujemny wpływ hałasu na narząd słuchu zależy od ciśnienia akustycznego oraz czasu trwania
narażenia na hałas. Im wyższy jest poziom ciśnienia akustycznego i dłuższy czas ekspozycji, tym hałas
jest bardziej szkodliwy. Narząd słuchu toleruje poziom dźwięku A równy 85 dB w ciągu 8 godzin, to może
również tolerować poziom 88 dB przez 4 godziny (inaczej skrócenie dziennego czasu narażenia o połowę
1
pozwala na zwiększenie poziomu dźwięku o 3 dB) .
W Polskiej Normie P N-N-01307:1994 określone zostały dopuszczalne wart ości hałas u ze
względu na możliwość realizacji podstawowych zada ń przez pracownika na stanowisku pracy.

W kabina bezpośredniego sterowania bez łączności telefonicznej, w laboratoriach ze
źródłami hałasu, w pomieszczeniach z maszynami i urządzeniami liczącymi,
1
Pawełczyk-Łuszczyńska M., Zagrożen ia wibroakustyczne środowiska pracy. Podstawy oceny narażenia.
Materiały szkolen iowe, IMP Łódź 2005.
3
maszynami do pisania, dalekopisami itp. dopuszczalny równo ważny poziom dźwięku
A L A eq, Te, wynosi 75 dB;

W kabinach dyspozytorskich, obserwacyjnych i zdalnego sterowania z łącznością
telefoniczną używaną w procesie sterowania, w pomieszczeniach do wykony wania
prac precyzyjnych itp. dopuszczalny równoważny poziom dź więku A L
A eq, Te,
wynosi
65 dB;

W pomieszczeniach: administracyjnych, biur projektowych, do opracowywania danych
itp. dopuszczalny równoważ ny poziom dźwięku A L A eq, Te, wynosi
55 dB;
Utrata słuchu następuje najczęściej bezboleśnie i stopniowo na skutek zmian przede wszystkim
w uchu wewnętrznym. Obustronny trwały odbiorczy ubytek słuchu typu ślimakowego lub czuciowonerwowego spowodowany hałasem, wy rażony podwyższeniem progu słuchu o wielkości co najmniej
45 dB
w uc hu lepiej słyszącym, obliczony jako ś rednia arytmetyczna dla częstotliwości
audiometrycznych 1, 2 i 3 kHz stanowi kryterium rozpoz nania i orzeczenia zawodowego uszkodzenia
słuchu jako choroby zawodowej.
Narażenie na hałas przy jednoczesnym kontakcie z niektórymi substancjami chemicznymi
(tzw. substancjami ototoksycznymi, na przykład toluenem) może zwiększać prawdopodobieństwo
wystąpienia uszkodzenia słuchu.
Oddziały wanie hałasu ma również bardzo duże skutki pozasłuchowe, które do końca nie są
zbadane. Funkcje fizjologiczne organizmu ulegają zaburzeniu już w przypadku, gdy poziom ciśnienia
akustycznego przekracza 75 dB. W przypadku hałasu powyżej 80 dB pracownik ma ograniczoną
zdolność do koncentracji, narasta zmęczenie, trudniej mu wykonać prac e precyzyjne i koncepcyjne,
pogarsza się zrozumiałość mowy i percepcji sygnałów ostrzegawczych.
Hałas sprzyja również
rozwojowi nadciśnienia tętniczego, choroby wrzodowej, powoduje nerwice, a także ilościowe zmiany
hormonów oraz zaburzenia snu.
Obowiązki pracodawcy, u którego stwierdz ono przekroczenia hałasu:

oznacza znakami bezpieczeństwa miejsca pracy, w których wielkości charakteryzujące
hałas przekraczają NDN oraz wydziela strefy z takimi miejscami i ogranicza do nich
dostęp, jeśli jest to technicznie wykonalne;
4

sporządz a i
wprowadza
w życie program
działań
organizacyjno -technicznych
zmierzających do ograniczenia narażenia na hałas. Program powinien uwzględniać w
szczególności:
- unik anie procesów lub metod pracy powodujących narażenie na hałas i z astępowanie
ich innymi, stwarzającymi mniejsze narażenie;
- dobieranie środków pracy o możliwie najmniejszym poziomie emisji hałas u;
- ograniczanie narażenia na hałas takimi środkami technicznymi, jak: obudowy
dźwiękoizolacyjne maszyn, kabiny dźwiękoszczelne dla personelu, tłumiki, ekrany i
materiały dź więkochłonne;
- projektowanie miejsc pracy i rozmieszczanie stanowisk pracy w sposób umożliwiający
izolację od źródeł hałasu oraz ograniczających jednoczesne oddziaływanie wielu źródeł
na pracownika;
- ograniczanie czasu i poziomu narażenia oraz liczby osób narażonych na hałas przez
właściwą organizację pracy, w szczególności stosowanie skróconego czasu pracy lub
przerw w pracy i rotacji na stanowiskach pracy.

zapewnia pracownikom narażonym na działanie hałas u informacje i szk olenia w
zakresie wyników oceny ryzyka zawodowego, potencjalnych jego skutków i środków
niezbędnych do wyeliminowania lub ograniczania tego ryzyka;
Gdy uniknięcie lub wyeliminowanie ryzyka zawodowego wynikającego z narażenia na hałas
nie jest możliwe za pomocą wymienionych środków technicznych lub organizacyjnych, wówczas
pracodawca udostępnia pracownikom środki ochrony indywidualnej (w przypadku przekroczenia
wart ości progów działania) oraz zobowiązuje pracowników do stosowania środków ochrony
indywidualnej słuchu i nadzoruje prawidłowość ich stosowania (w przypadku osiągnięcia lub
przekroczenia wartości NDN). Narażenie indywidualne pracownika (rzeczywiste narażenie po
uwzględnieniu tłumienia uzyskanego w wyniku stosowania środków ochrony indywidualnej słuc hu) nie
może przekroczyć wartości NDN.
5
Ograniczenie narażenia na hałas można realizować poprzez zastosowanie środków
technicznych, rozwiązań organizacyjno – administracyjnych, a jeżeli te działania nie przyniosą
spodziewanego efektu należy zastosować środki ochrony indy widualnej.
Środki techniczne ograniczające poziom natężenia hałasu na stanowiskach pracy:

likwidacja zbędnych źródeł hałasu;

zastosowanie cichszych maszyn i/lub technologii;

odpowiednia konstrukcja maszyn;

ekrany akustyczne;

obudowy dźwiękoizolacyjne;

tłumiki hałasu

adaptacja akustyczna pomieszczeń;
Organizacyjno – administracyjne metody ograniczenia hałasu na stanowiskach pracy:

skracanie czasu narażenia pracownika na hałas;

rotacja pracowników, tak aby pracowali na stanowiskach o różnej emisji hałasu;

wyprowadzenie poz a pomieszczenia pracy źródeł hałasu;

oddzielanie prac o małej emisji hałasu od prac powodujących znaczny hałas;

oznakowanie stref i stanowisk zagrożonych hałasem, tak aby osoby postronne nie były
narażone na prace w narażeniu;

szkolenia pracowników na temat zagrożenia słuchu na skutek pracy w hałasie;
Środki ochrony indywidualnej przed hałasem powinny być stosowane w ostateczności,
w przypadku gdy inne metody redukcji hałasu nie przyniosły rezultatu. Środki ochrony
indywidualnej powinny być dobrane w sposób odpowiedni do wielkości charakteryzujących
hałas oraz do cech indywidualnych stosujących je pracowników. W celu dokładnego doboru
ochronników słuchu, należy znać skład widmowy hałasu. Optymalnie dobrany oc hronnik
słuchu powinien zapewnić ciśnienie akustyczne pod ochronnikiem na poziomie 75 – 80 dB.
Pracodawcy jest zobowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie ś rodki ochrony
indywidualnej, niezbędne do ochrony pracownika przed działaniem niebez piecznych i
szkodliwych dla zdrowia czynników w środowisku pracy. Ochronniki słuchu powinny zostać
6
dostarczone pracownikowi wraz z informacją o wartościach tłumienia dź więku, metod
czyszczenia, warunków przechowy wania, instrukcją użytkowania, oz naczeniem rozmiaru
wkładki itp. Ochronniki słuchu podlegają obowiązkowi certyfikacji na znak bezpieczeństwa.
Rodz aje ochronników słuchu:
- wkładki douszne;
- nauszniki przeciwhałasowe;
- hełmy przeciwhałasowe.
Autor: Maciej Łabęda
7

Wiadomości ogólne o hałasie - TOX-LUX

Transkrypt

Podobne dokumenty

Kamil MARIANEK, Sławomir HERMA Współczesna dyskoteka, czyli

Magdalena Tomkowicz Cisza czy hałas?

tutaj

INSTRUKCJA NR 01 POMIARY I OCENA EKSPOZYCJI