Barometr Rozwoju Małopolski 42 (142)

Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 42 (142)/2011 (3.09.2011-9.10.2011)
ISSN 2083-7143
ANALIZA TYGODNIA
IS
Prognoza demograficzna dla powiatów i podregionów Małopolski
do 2035 roku
W lipcu br. Główny Urząd Statystyczny opublikował „Prognozę dla powiatów i miast na prawie
powiatu oraz podregionów na lata 2011-2035”. Dane zamieszczone w raporcie są spójne z
prognozą dla województw na lata 2008-2035 i opierają się o dane dotyczące stanu ludności wg
płci, wieku i powiatów z końca 2007 roku. Dla przejrzystości wprowadzono także kategorię
podregionów, grupujących po kilka powiatów – w przypadku Małopolski: krakowski, nowosądecki,
oświęcimski i tarnowski (także miasta na prawach powiatu – Nowy Sącz i Tarnów). Miasto Kraków
zostało uwzględnione jak osobny podregion. Więcej o założeniach, jakie przyjęli statystycy można
znaleźć tutaj.
Celem analizy jest pokazanie w przejrzysty sposób najważniejszych procesów ludnościowych w
Małopolsce do 2035 roku. Poniżej dokonano wizualizacji, a następnie analizy najciekawszych
danych ze wspomnianego dokumentu. Są to kolejno: zmiany liczby ludności wg powiatów i
podregionów (osobno dla subregionów w przekroju wieś-miasto), oraz struktury wiekowej ludności
wg podregionów.
Wykres 1. Zmiana liczby ludności w woj. małopolskim w latach 2011-2035 w %.
Podregion krakowski wg powiatów
Źródło: Prognoza dla powiatów…, GUS 2011
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 42 (142)/2011 (3.09.2011-9.10.2011)
ISSN 2083-7143
W podregionie krakowskim najlepsza przyszłość pod względem rozwoju ludnościowego czeka
powiat wielicki – za 24 lata będzie miał o 21,7% mieszkańców więcej. Powiaty ziemski krakowski i
myślenicki zanotują odpowiednio 9,1% i 8,2% przyrostu. Prawie 5% więcej mieszkańców będzie
miał powiat bocheński. Znamienne są dane dla wysuniętych na północ powiatów przy granicy z
województwem świętokrzyskim – miechowskiego i proszowickiego, które utracą odpowiednio ok.
11,1% i 4% mieszkańców. Miasto Kraków zyska natomiast 1,16% ludności.
Wykres 2. Zmiana liczby ludności w woj. małopolskim w latach 2011-2035 w %.
Podregion nowosądecki wg powiatów
Źródło: Prognoza dla powiatów…, GUS 2011
W podregionie nowosądeckim przyrost ludności zanotują powiaty: limanowski (3,8%), nowosądecki
(7,5%), oraz nowotarski (3,7%). Spadki są spodziewane w powiatach gorlickim (-6,2%), tatrzańskim
(-1,5%), oraz w Nowym Sączu (-5,7%).
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 42 (142)/2011 (3.09.2011-9.10.2011)
ISSN 2083-7143
Wykres 3. Zmiana liczby ludności w woj. małopolskim w latach 2011-2035 w %.
Podregion oświęcimski wg powiatów
Źródło: Prognoza dla powiatów…, GUS 2011
Podregion oświęcimski straci najwięcej ludności, a dotyczy to każdego powiatu.
Stosunkowo niewielkie straty odnotują powiaty suski i wadowicki (odpowiednio -1,7% i
-0,8%). Niepokojąco przedstawiają się prognozy dla olkuskiego (-12,3%), chrzanowskiego
(-9,7%), oraz oświęcimskiego (-7,7%).
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 42 (142)/2011 (3.09.2011-9.10.2011)
ISSN 2083-7143
Wykres 4. Zmiana liczby ludności w woj. małopolskim w latach 2011-2035 w %.
Podregion tarnowski wg powiatów
Źródło: Prognoza dla powiatów…, GUS 2011
W podregionie tarnowskim swój stan ludności utrzymają powiaty brzeski (0,7%) i tarnowski
ziemski (1,5%). Straci powiat dąbrowski (-6,1%), oraz miasto Tarnów – aż -16,3%.
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 42 (142)/2011 (3.09.2011-9.10.2011)
ISSN 2083-7143
Wykres 5. Zmiana liczby ludności w województwie małopolskim w latach 2011-2035
w podziale na podregiony w przekroju miasto-wieś (bez Krakowa)
Źródło: Prognoza dla powiatów…, GUS 2011
Wykres 5 wyjaśnia, które tereny odpowiadają w głównej mierze za ubytki ludnościowe.
Zdecydowane straty poniosą w najbliższych latach miasta na rzecz wsi – jedynie w podregionie
krakowskim
(nie licząc Krakowa) miasta utrzymają dotychczasową liczbę ludności – chodzi tutaj przede
wszystkim o Wieliczkę i Myślenice. Więcej stracą miasta i miasteczka Sądecczyzny (-8,9%),
oświęcimskiego
(-14,9%) i tarnowskiego (-12,2%). Wzrost rzędu 10% odnotują wioski położone w okolicach
Krakowa. Spory będzie także przyrost na wsi nowosądeckiej (7,2%), lecz znikomy na wsi
oświęcimskiej (0,4%)
i tarnowskiej (0,5%). W dwóch ostatnich przypadkach sytuacja demograficzna będzie bardzo
niepokojąca, z uwagi na brak rekompensaty na wsi.
Struktura wiekowa została przedstawiona za pomocą funkcjonalnych grup wieku – grupę w wieku
przedprodukcyjnym (0-18), w wieku produkcyjnym (19-65), oraz w wieku poprodukcyjnym (66≥).
Takie uproszczenie danych zaprezentowanych przez GUS pomoże w analizie rozwoju
demograficznego pod kątem systemu szkolnictwa, rynku pracy i systemu emerytalnego.
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 42 (142)/2011 (3.09.2011-9.10.2011)
ISSN 2083-7143
Wykresy 6-10. Udział funkcjonalnych grup wieku ludności w strukturze wiekowej
poszczególnych podregionów w latach 2011-2035
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 42 (142)/2011 (3.09.2011-9.10.2011)
ISSN 2083-7143
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 42 (142)/2011 (3.09.2011-9.10.2011)
ISSN 2083-7143
Źródło: Prognoza dla powiatów…, GUS 2011
Wykresy 6-10 pokazują proces starzenia się demograficznego w województwie wg podregionów.
W każdym z nich spada liczba osób w wieku produkcyjnym i przedprodukcyjnym, a rośnie liczba
osób w wieku poprodukcyjnym. Do 2035 roku ludzi powyżej 65 roku życia będzie więcej niż
niepełnoletnich – jedynie w podregionie nowosądeckim wartości te będą na podobnym poziomie
(odpowiednio 19,7%, 19,2%). Będzie to obszar najmłodszy pod względem struktury wiekowej
ludności. Najszybciej zmiany będą zachodzić w Krakowie – przewaga ostatniej grupy nad pierwszą
ujawni się jeszcze podczas bieżącej dekady, by wykazać znaczną różnicę pod koniec badanego
okresu (odpowiednio 20,6% i 16%). Relatywnie szybko „zestarzeje się” także podregion
oświęcimski, a podregiony krakowski i tarnowski doświadczą przyspieszonych zmian trochę później
– na przełomie 3 i 4 dekady XXI wieku. Rozpatrując środkową grupę ludności, cała Małopolska
będzie miała coraz mniej rąk do pracy, zwłaszcza od ok. 2025 roku. W najlepszej sytuacji w
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 42 (142)/2011 (3.09.2011-9.10.2011)
ISSN 2083-7143
województwie będzie miasto Kraków i podregion krakowski – odpowiednio 63,5% i 62,3%, w
porównaniu do oświęcimskiego – 60,6%, nowosądeckiego – 61,1%, oraz tarnowskiego – 61,3%.
Trzeba zaznaczyć, że aktualnie żaden z obszarów nie ma w strukturze wiekowej mniej
niż 64,5% osób należących do środkowej kategorii.
Podsumowanie
Zmiany wewnątrz regionu będą zachodzić nierównomiernie – w najlepszej sytuacji będzie Kraków
(zasilany kapitałem ludzkim z kilku sąsiednich powiatów) i podregion krakowski (gdzie osiedlać się
będą coraz częściej ludzie pracujący w Krakowie), ciężka przyszłość czeka podregiony oświęcimski
i tarnowski, nowosądecki natomiast nie będzie świadkiem tak szybkich przemian. Sytuacja będzie
lepsza na terenach wiejskich, ale głównie tych położonych w pobliżu większych miast. Rozwojem
demograficznym będą się z tego powodu wyróżniać mniejsze miasta – Wieliczka i Myślenice,
pełniąc funkcję miast-sypialni dla Krakowa. Tarnów i dziesiątki małych miasteczek doświadczą
poważnych problemów demograficznych.
Zauważone procesy będą miały poważne konsekwencje w sposobie funkcjonowania systemu
edukacji, opieki zdrowotnej, emerytalno-rentowego czy rynku pracy. Są to zmiany w większości
niekorzystne, ponieważ sprawiają, że spada potencjał demograficzny Małopolski, a coraz mniej
liczna grupa pracujących będzie musiała oddawać wciąż większą część zarobków na utrzymanie
powyższych systemów. Dotyczy to zresztą całej Polski, a województwo małopolskie wpisuje się
w ten kierunek przemian demograficznych kraju. Niski potencjał ludnościowy niektórych terenów
będzie oznaczał także odpływ kapitału i słabnące centra produkcyjne, handlowe i usługowe
w podregionach, czy kłopoty w utrzymaniu szkół. Oznacza to także skupianie kapitału ludzkiego
i finansowego, rozbudowę infrastruktury i rynku pracy w granicach i wokół dużych centrów
regionalnych i ponadregionalnych, a takim jest Kraków.
Jakkolwiek ciężko jest w pełni przewidzieć kierunek przemian demograficznych, to prognozy są
niezmiernie istotne. Bazując na aktualnym stanie ludności, dają możliwość podjęcia stosownych
kroków, które zawsze muszą być dobrze zaplanowane, w dodatku z dużym wyprzedzeniem. Nie da
się kierować demografią, ale można sprzyjać pewnym procesom lub spowalniać inne. Dlatego
małopolski samorząd powinien uwzględniać powyższe dane w swoich działaniach.
Patrz szerzej: Prognoza dla powiatów i miast na prawie powiatu oraz podregionów na lata 20112035, GUS 2011.
Opracowanie: Mateusz Koczwara
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 42 (142)/2011 (3.09.2011-9.10.2011)
ISSN 2083-7143
WYDARZENIA TYGODNIA
I
W miniony czwartek (6.10) Komisja Europejska przedstawiła pakiet
projektów rozporządzeń dotyczących kształtu nowej polityki spójności.
Osiem z nich oraz jeden komunikat odnoszą się do: kwot, jakie przyznano
poszczególnym funduszom europejskim; zasad, wedle których państwa
członkowskie będą mogły się o owe kwoty ubiegać; a także obszarów, na
które pieniądze będą mogły być przyznawane. Polityka spójności w nowej
perspektywie będzie bardziej skoncentrowana na osiągnięcie celów strategii
Europa 2020. Efektywność w odpowiednim wydawaniu środków ma
zapewnić system warunków, które państwa członkowskie muszą spełnić, aby
otrzymać wnioskowane pieniądze. Nowością w stosunku do obecnego
kształtu polityki spójności jest także wprowadzenie dodatkowej kategorii
regionów przejściowych, do których, w przypadku Polski, zaliczać się będzie
woj. mazowieckie.
Wraz komunikatem KE pojawiają się nowe zadania dla polskiej prezydencji.
Przez najbliższe dwa i pół miesiąca będzie ona musiała tak ukierunkować
debatę państw nad projektami rozporządzeń, aby uzyskać korzystne dla
naszego kraju rozwiązania oraz szybko osiągnąć porozumienie między
instytucjami UE w następnych latach.
Zachęcamy do zapoznania się z prezentacjami oraz nowymi rozwiązaniami
w ramach polityki spójności.
Projekty
rozporządzeń ws.
polityki spójności
2014-2020
W wyniku wyborów do Parlamentu RP w Małopolsce zwyciężyło PiS z 39,2 %
poparciem; następnie PO - 37,7%, Ruch Poparcia Palikota - 7,5%, PSL - 5,5% i
SLD - 5,3%. W Krakowie dwie pierwsze partie zamieniły się miejscami: Po
zdobyło 48,79%, PiS - 29,05%, RPP - 8,97%, SLD - 4,68%, Nowa Prawica 3,60%, PSL - 2,50%,
PJN - 2,00%, PPP - Sierpień 80 - 0,41%. W Małopolsce do obsadzenia jest
łącznie 41 mandatów, z czego 14 w okręgu nr 13 (krakowskim).
Powyborcza
Małopolska
Małopolski System Informacji Turystycznej został uruchomiony w siedzibie
Tarnowskiego Centrum Informacji w ramach Małopolskiego Regionalnego
Programu Operacyjnego na lata 2007-2013. Placówki objęte systemem
zostaną uruchomione w najważniejszych miejscowościach Małopolski, np. w
Krakowie, Myślenicach, Tarnowie, Wadowicach. Z jego pomocą prostszym
ma się stać zaplanowanie wycieczki czy urlopu.
Małopolski System Informacji Turystycznej ma się opierać na sieci jednostek
świadczących usługi informacji turystycznej. Sprawne działanie ma
zapewnić sieć współpracujących ze sobą jednostek IT w ramach całego
systemu.
Małopolski System
Informacji
Turystycznej
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 42 (142)/2011 (3.09.2011-9.10.2011)
ISSN 2083-7143
opracował zespół:
Hanna Baster, Michał Dulak, Barbara Łącka,
Mateusz Koczwara (analiza tygodnia), Anna Kraczka,
Aleksandra Skworzec, Piotr Szefer, Agata Wosik
koordynacja i korekta analiz tygodnia: Maciej Gomółka
opieka merytoryczna: Bożena Pietras-Goc, Wojciech Przybylski
koordynacja: Magdalena Jagła
Copyright by Katedra Analiz Regionalnych Klubu Jagiellońskiego
Rynek Główny 39/9, 31-013 Kraków
www.kj.org.pl ● [email protected]