WYDARZENIA W REJONIE GÓRY KALWARII W DNIACH BITWY

WYDARZENIA W REJONIE GÓRY KALWARII
W DNIACH BITWY WARSZAWSKIEJ
POŁOZENIE WOJSK.
Wojska bolszewickie skupiają główny kierunek działań zaczepnych na północ od Warszawy, a siły XVI
armii przygotowują się do pobicia wojsk polskich na kier Radzymina, gdzie walczą patrole zwiadowcze,
rozpoznające obronę Polaków.
Od wschodu działają bolszewicy silami Grupy Mozyrskiej rozciągniętej na kilkaset kilometrów.
Z kierunku Garwolina działają oddziały 8 Dywizji Strzeleckiej( bolsz.) nie mając kontaktu z Polakami.
13 sierpnia
Obszar wokół Góry Kalwarii zajmują wojska 4 DP, które częścią sił organizują obronę wzdłuż
zachodniego brzegu Wisły od rz. Radomki do Karczewa, część sił przeprawiają się przez Wisłę.
Organizują przedmoście na rubieży Kosumce - Dziecinów broniąc przyczółka mostowego i brodów, dwie
kompanie 37 pułku piechoty organizują obronę w oparciu o rubież Piotrowice – Kosumce.
VIII brygada polska rozmieszczona jest wzdłuż drogi Warszawice – Piotrowice. Tabory i 4 pułk ułanów
przeprawią się w rej. Góry Kalwarii.4 pułk artylerii ciężkiej przybył z Warszawy w rej Góra Kalwaria –
Aleksandrów i rozbudowuje stanowiska ogniowe.
Dowództwo 4 DP rozmieszczone w Grójcu w gotowości do przeniesienia się do Białobrzegów.
Wzdłuż Wisły prowadzony jest zwiad lotniczy obszaru Góra Kalwaria – Dęblin – Żelechów – Mińsk
Mazowiecki ( Nowo Mińsk). Aby zaktywizować działanie dowódca armii gen Roja zezwala wydatkować
na prowadzenie wywiadu i nagrody dla patroli zwiadowczych do 50 000 marek miesięcznie.
Przeprawa wojsk przez Wisłę odbywa się dwoma parowymi promami w ślimaczym tempie. Załogi
promów padają ze zmęczenia, konieczna zamiana. Budowa mostu, który ma mieć dł. 300 m, w tym
ok. 200m na promach, następuje bardzo powoli. Ludność cywilna wezwana do prac ziemnych używa
wszelkich postępów by się zwolnić lub normalnie ucieka. Kolejką do GK przewozi się rezerwy amunicji
dla 4 DP.
14 sierpnia
Na Wiśle aktywnie działa Flotylla Wiślana. Na naszym kierunku brak aktywności npla, stwierdzono
nieliczne patrole w rej. Żelechowa. Dowodzenie 4 DP objął płk Jasiński, sztab dywizji rozmieszczony
w Warce. Na lewo organizuje obronę 15 DP a jej 168 pułk broni Wisły od GK do m. Swidry Wielkie –
Kopyty.
Na trasie kolejowej Warszawa – Dęblin dział pociąg pancerny „Danuta”. Atak bolszewików na Grójec
odparty, a w rejonie Pilawy podjazd npla ostrzelany wycofał się na wschód. W rejonie Chynowa
rozmieszczane będą siły rezerwy armii.
15 sierpnia
Główne uderzenia bolszewików zanotowano na kier Radzymina. W rej Karczew – Kołbiel – Osieck
stwierdzono obecność 8 dywizji strzeleckiej bolszewików- ok. 3200 bagnetów Na kier GK operuje 22
brygada, w której kompanie liczą ok. 40 strzelców.
Na południe od Garwolina po lasach znajdują się duże grupy bolszewików, a Karczew został opanowany
Główne siły 8 dyw. strzeleckiej ( bol) doszły do linii Sobienie Jeziory – Warszawice – Piotrowice.
Patrole rozpoznawcze doszły do Wisły w rej Radwankowa Szlacheckiego
Odcinek obrony 4 DP zajmują: 14 pp od ujścia Radomki do m. Holendry, 10 pp Holendry do ujścia
rz. Pilica, 18 pp od ujścia Pilicy do Czerska, a 37 pp od Czerska do Kawęczyna.
Gen Rozwadowski zdecydował, aby jedną brygadę 4 DP skoncentrować w Piasecznie, a będącą w Górze
Kalwarii utrzymać w gotowości do przewozu kolejką do Warszawy, aby wesprzeć siły broniące stolicy.
16 sierpnia
Około 18.00 placówki polskie na przyczółku mostowym (rej Ostrówek- Kosumce)zostały zaatakowane
przez silne oddziały bolszewików, które odrzucono.
W tym samym czasie silniejszy oddział bolszewików przy wsparciu artylerii uderzył w rejonie Kępy
Pijarskiej i Glinek. Równocześnie od Dziecinowa i Piotrowic podchodziły nowe siły bolszewików.
Po trzygodzinnej walce polski oddział został przyparty do brzegu Wisły bez możliwości manewru. Aby
uniknąć strat płk Remiszewski wycofał oddziały z przedmościa na lewy brzeg rzeki,.
Jednocześnie w rejonie Karczewa stwierdzono koncentrację nowych sił bolszewickich, które
przygotowywały sprzęt do przeprawy przez Wisłę. Siły lotnicze prowadzą loty zwiadowcze: 17 eskadra
wykonała lot po trasie: Otwock, Góra Kalwaria, Warszawice, Osieck.
Sztab 4 DP przeniesiono z Warki do Góry Kalwarii i rozmieszczono w tutejszych koszarach..
Dowództwo 2 Armii rozporządziło demonstrację siłami 4 DP z rejonu Góry Kalwarii w kierunku na
Dąbrówkę
17 sierpnia
Ok. 6.0 rano patrol oficerski wysłany na wschodnim brzeg Wisły natknął się koło m. Kosumce na
kompanię bolszewicką i związał się walką. W strzelaninie 6 szeregowych odniosło rany, przeniesiono
ich do Góry Kalwarii.
Podczas przemarszu z Warki do GK kolumny taborowe i amunicyjne poniosły straty. Z Góry Kalwarii
wyprowadza się część wojsk VIII brygady do Warszawy.
W budynkach Domu Starców działa stacja zborna dla rannych i chorych, do której ma się zwozić
żołnierzy i po udzieleniu pomocy kierować kolejka do szpitali w Warszawie.
W lasach na wschód od GK znajdować się mogą rozproszone oddziały 57 dywizji Piechoty
bolszewickiej.
Skierowano część sił 4 DP na kierunek Kałuszyna do wsparcia wojsk działających od południa.
Po 21 sierpnia do patrolowania Wisły pozostawiono siły ok. batalionu i baterią zapasową 1 dywizjonu
artylerii konnej.
Materiały otrzymane od płk dypl. w st. spocz. Jerzego Włosińskiego.