Dysleksja – wyzwanie dla nauczycieli - SKN "EDEN"

DYSLEKSJA – WYZWANIE DLA
NAUCZYCIELI
Klaudia Fic
Wydział Biologii
Uniwersytet Gdański

M. Bogdanowicz, O dysleksji czyli specyficznych
trudnościach w czytaniu i pisaniu, Wyd. Linea,
Lubin 1994
DEFINICJA DYSLEKSJI

Specyficzna rozwojowa dysleksja to zaburzenia
manifestujące się trudnościami w nauce czytania, mimo
stosowania obowiązujących metod nauczania, normalnej
inteligencji i sprzyjających warunków społecznokulturowych. Jest spowodowana zaburzeniami
podstawowych funkcji poznawczych.
DYSLEKSJA




10 -15% dzieci może być objętych dysleksją
Częściej występuje u chłopców
Jest nieuleczalna
Może występować w różnym natężeniu od łagodnego do silnego
ROZRÓŻNIENIE TERMINÓW



Dysleksja - to trudność w opanowaniu umiejętności
czytania
Dysortografia - to trudność w opanowaniu poprawnej
pisowni
Dysgrafia - oznacza trudność w zakresie techniki pisania,
niski poziom graficzny pisma, a więc o tzw. brzydkie,
niekaligraficzne pismo
KONCEPCJE POWSTAWANIA DYSLEKSJI –
ETIOLOGIA DYSLEKSJI
1.
2.
3.
4.
Genetyczna
Dziedziczenie zmian.
Opóźnionego dojrzewania CUN
Spowolnienie dojrzewania CUN i zaburzenia
funkcjonalne
Organiczna
Mikrouszkodzenia struktur mózgu, które odpowiadają
za czytanie i pisanie.
Psychodysleksji
Zaburzenia funkcjonalne C.U.N - emocjonalne
RODZAJE DYSLEKSJI
(M. BOGDANOWICZ)

Dysleksja typu wzrokowego
Zaburzenia percepcji i pamięci wzrokowej
 Zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej i wzrokowoprzestrzennej


Dysleksja typu słuchowego
Zaburzenia percepcji i pamięci słuchowej dźwięków mowy
 Zaburzenia funkcji językowych


Dyslekcja integracyjna

Pojedyncze funkcje nie wykazują zakłóceń, a zaburzenia
dotyczą ich koordynacji
RODZAJE DYSLEKSJI (D. BAKKER )

Typ P – percepcyjny


Gdy dziecko „czyta prawą półkulą” , podczas, gdy w procesie
czytania powinna już dominować aktywność lewej półkuli
(u starszych uczniów)
Typ L - lingwistyczny

Stwierdza się gdy dziecko „czyta lewą półkulą”, podczas gdy
jako początkujący uczeń znajduje się jeszcze na
elementarnym etapie nauki czytania (dekodowania), które
wymaga dominacji prawej półkuli.
http://liceum.magellanum.edu.pl/
OBJAWY DYSLEKSJI ROZWOJOWEJ
Specyficzne trudności w czytaniu:
1.
czytanie niepewne;
2.
pomijanie wyrazów lub ich dodawanie;
3.
przestawianie liter w wyrazie oraz niewłaściwe ich łączenie;
4.
zniekształcanie wyrazów i odczytywanie innych wyrazów;
5.
pomijanie linii lub odczytywanie jej ponownie; częste gubienie
miejsca;
6.
niepewność w czytaniu szczególnie krótkich wyrazów wyglądających
podobnie, np. od-do;
7.
trudności w dzieleniu dłuższych wyrazów na sylaby i
syntetyzowaniu sylab w wyrazy we właściwym porządku (sylaby
często są gubione);
8.
pomijanie interpunkcji;
9.
trudności w wyszukiwaniu najistotniejszej myśli w danym
fragmencie tekstu;
OBJAWY DYSLEKSJI ROZWOJOWEJ
Specyficzne błędy w pisaniu:
1.
słaby poziom pracy pisemnej w porównaniu z odpowiedziami ustnymi;
2.
prace pisemne na niskim poziomie graficznym i estetycznym;
3.
utrzymywanie się trudności z różnicowaniem liter: b-p, p-g, p-q,n-u, m-w;
4.
niewłaściwy dobór liter do głosek, podobnych fonetycznie: b-p, t-d, m-n
5.
niewłaściwe stosowanie małych i dużych liter;
6.
trudności w różnicowaniu wyrazów podobnie brzmiących (np. bułkapółka);
7.
dodawanie, pomijanie lub niewłaściwe umiejscowienie liter lub wyrazów;
8.
złe rozmieszczenie pracy pisemnej w przestrzeni, niemożność zachowania
marginesu;
9.
tracenie wątku podczas zapisywania opowiadania;
10.
brak lub niewłaściwe stosowanie interpunkcji;
ODRÓŻNIENIE DYSLEKSJI OD INNYCH
TRUDNOŚCI W CZYTANIU I PISANIU



Bierzemy pod uwagę czas
potrzebny do opanowania
umiejętności czytania
Dzieci dyslektyczne w klasie
czwartej albo nadal nie umieją
czytać, albo nadal pozostają
na etapie elementarnego
czytania
Istnienie dysleksji potwierdza
diagnoza wielospecjalistyczna
CZY WSZYSTKIE DZIECI Z PROBLEMAMI W
CZYTANIU I PISANIU SĄ DYSLEKTYCZNE?
Przyczyny trudności w pisaniu i czytaniu:
 Opóźnienie rozwoju umysłowego
 Zaniedbanie środowiskowe
 Błędy dydaktyczne szkoły
 Wady wzroku i słuchu
 Dzieci niedojrzałe emocjonalnie i społecznie do pracy w
szkole
Potrzebna jest, więc diagnoza psychologiczna i
pedagogiczna, poprzedzona wielogodzinnym badaniem i
wywiadem od rodziców i nauczyciela!
ROZPOZNAWANIE DYSLEKSJI

Diagnoza wielospecjalistyczna – psycholog, pedagog,
psychiatra dziecięcy, logopeda, ewentualnie inni specjaliści
(okulista, laryngolog, foniatra, neurolog dziecięcy)
ROZPOZNAWANIE DYSLEKSJI - PEDAGOG



Zebranie wywiadu w celu poznania dotychczasowej kariery
szkolnej dziecka, jego postępów i trudności w uczeniu się,
motywacji do uczenia się i warunków (w domu i w szkole).
Badanie diagnostyczno-pedagogiczne obejmuje ocenę
poziomu czytania i pisania, znajomość reguł ortografii,
wiedzy w zakresie gramatyki.
Przeprowadza wnikliwą analizę błędów i trudności dziecka
w pisaniu.
ROZPOZNAWANIE DYSLEKSJI - PSYCHOLOG



Zbiera wywiad o dotychczasowym rozwoju dziecka i
warunkach tego rozwoju.
Przeprowadza badanie w celu określenia sprawności
intelektualnej dziecka.
Wykonuje badania percepcji i pamięci wzrokowej,
słuchowej, motoryki, integracji percepcyjno-motorycznej,
funkcji językowych oraz orientacji w schemacie ciała i w
przestrzeni.
WPŁYW DYSLEKSJI NA NAUKĘ



Problemy językowe
Problemy ze stosowaniem
właściwych metod nauki i
rozwiązywania problemów
Dzieci mogą np. nie wiedzieć jak
zinterpretować usłyszane pytanie,
jak wypracować najlepszą odpowiedź
lub zapamiętać niezbędne
informacje
DYDAKTYKA - UCZENIE POLISENSORYCZNE:


Nauczanie wielozmysłowe
Angażowanie systemu percepcyjno-motorycznego dziecka
UCZENIE POLISENSORYCZNE
Integracja percepcyjno – motoryczna:



Ćwiczenia na materiale nieliterowym - figury geometryczne
i odpowiadające im piosenki
Ćwiczenia na materiale literowym
Nauczanie liter przez powiązanie doznań słuchowych,
wzrokowych, dotykowych i kinestetycznych

Marta Bogdanowicz „ Ćwiczenia grafomotoryczne” Gdańsk 1992

Anna Kaszuba – Lizurej „W krainie ortografii” Wyd. Innowacje

Zofia Pomirska „Wygraj z dysortografią. Zbiór ćwiczeń” Wyd. Pedagogiczne ZNP

Zdzisława Saduś „Zeszyty ćwiczeń do nauki ortografii dla uczniów starszych klas szkoły podstawowej i szkół
ponadpodstawowych” Wyd. Oświatowe Promyk
JAK NAUCZYCIEL MOŻE POMÓC DZIECKU W
KLASIE?
1.
Uczeń nie powinien być odpytywany z głośnego czytania w obecności
klasy.
2.
Nauczyciel powinien oceniać wysiłek ucznia i wkład pracy, a nie efekty
3.
Wskazane jest, aby uczeń siedział blisko nauczyciela, łatwiej go
wówczas kontrolować, a przy tym bliskość ośmiela i zachęca do
zwrócenia się o pomoc.
4.
Raz w tygodniu nauczyciel powinien przejrzeć zeszyt ucznia, może też
pozwolić mu na pisanie ołówkiem, aby łatwiej było poprawiać błędy.
5.
Uczeń nie powinien być ponaglany w czasie pisania czy czytania, nie
powinien być też krytykowany; nie należy mu przerywać, zwracając
uwagę na błędy
6.
Wskazany jest też wydłużony czas pracy na testach czy sprawdzianach,
nauczyciel powinien upewnić się, czy uczeń zrozumiał polecenia.
7.
Estetykę pisma i poprawność ortograficzną oceniać należy opisowo, a
prac napisanych nieczytelnie – nie dyskwalifikować – uczeń powinien
je przeczytać nauczycielowi.
8.
Uczeń powinien mieć do dyspozycji podczas lekcji słownik ortograficzny
(powinien leżeć na jego ławce).
WIARA W SIEBIE


Dziecko, które ma wysoką samoocenę uczy się lepiej i ma
większą motywację do zdobywania wiedzy
Nauczyciel powinien stawiać możliwości odnoszenia
motywacyjnych sukcesów
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 
LITERATURA
M. Bogdanowicz, O dysleksji czyli specyficznych
trudnościach w czytaniu i pisaniu, Wyd. Linea,
Lubin 1994
 R. Gavin, Dysleksja, Wyd. K.E. Liber, Warszawa
2006
Strony internetowe:
 http://liceum.magellanum.edu.pl/
