W(x)
Transkrypt
W(x)
Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 1 Metody obliczeniowe wykład nr 4 – różniczkowanie przybliżone – całkowanie numeryczne Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 2 Pierwsza pochodna funkcji Pierwsza pochodna funkcji (definicja): f ' ( xk ) lim f ( xk x 0 x) x f ( xk ) Oznaczenia: • f - funkcja określona na siatce punktów {x0,...,xn} • h=xk+1-xk - odległość miedzy kolejnymi punktami węzłowymi (węzły równoodległe) Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 3 Pierwsza pochodna funkcji • najprostsze przybliżenia – wzory dwupunktowe – wzór dwupunktowy „w przód” f ( xk )' f ( xk 1 ) f ( xk ) , h 0 k n 0 k n – wzór dwupunktowy „w tył” f ( xk )' f ( xk ) f ( xk 1 ) h , –źródła niedokładności: •błędy obcięcia – zmniejszając h można zwiększyć dokładność, •błędy zaokrąglenia •wolna zbieżność, •koszt obliczeń znacząco wzrasta przy malejącym h Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 4 Pierwsza pochodna funkcji wzory wielopunktowe • wzór trójpunktowy fk ' f ( xk 1 ) f ( xk 1 ) , 2h 0 k n – przybliżenie jest dobre jeśli f(x) zmienia się wolno na odcinku o długości 2h Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 5 Pochodne funkcji wzory wielopunktowe • wzór pięciopunktowy fk ' f ( xk 2 ) 8 f ( xk 1 ) 8 f ( xk 1 ) 12h f ( xk 2 ) , 1 k n 1 – im więcej punktów tym trudniej wyznaczyć pochodne w punktach brzegowych x0,xn • wzór trójpunktowy dla drugiej pochodnej fk ' ' f ( xk 1 ) 2 f ( xk ) h2 f ( xk 1 ) , 0 k n – wzór daje dobre przybliżenie dla funkcji wolnozmiennej Zadanie: zapisz funkcję Scilaba obliczającą przybliżone wartości pierwszej i drugiej pochodnej danej funkcji f w określonym punkcie x przy użyciu wzorów podanych powyżej; WE: f, x, h Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 6 Zadanie całkowania numerycznego • Problem (a,b – krańce przedziału całkowania): b f ( x)dx ? a • Możliwe rozwiązanie: – przybliżenie funkcji podcałkowej f(x) przez funkcję interpolującą g(x) – przybliżamy wówczas: b b f ( x)dx a g ( x)dx a – dostajemy oszacowanie (całkę możemy obliczyć z dowolną dokładnością, jeżeli tylko f(x) daje się przybliżyć dowolnie dokładnie): b | f ( x) g ( x) | , x [ a, b] | [ f ( x) g ( x)]dx | a (b a) Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 7 Zadanie całkowania numerycznego przybliżenie funkcji podcałkowej wielomianem Lagrange’a o węzłach równoodległych b I( f ) f ( x ) dx a n n f ( x) Ln x f xi i 0 j 0 j i x xj xi xj b I f b I Ln n Ln x dx a n x xj j 0 xi xj f xi a i 0 dx j i xi a ih; x a th x n n n I f f xi i 0 j 0 0 a a j i n I f Ai f xi i 0 gdzie Ai n n 0 j 0 h j i t i j dt j a, b th a ih a t 0, n ; dx jh hdt jh n n n 0 j 0 f xi h i 0 b hdt ; h j i a n t i j dt j Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 8 Zadanie całkowania numerycznego pojęcie kwadratury Wzory postaci b n f ( x)dx Ak f ( xk ) k 0 a przybliżające wartość całki nazywać będziemy kwadraturami • współczynniki Ak nazywać będziemy współczynnikami kwadratury, • punkty xk nazywać będziemy węzłami kwadratury, Jeśli b I( f ) n f ( x)dx, Q( f ) a to wyrażenie R ( f ) I ( f ) Q( f ) Ak f ( xk ) k 0 nazywać będziemy resztą kwadratury Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 9 Kwadratura koła Problemy starożytne • Kwadratura koła – skonstruowaniu przy użyciu cyrkla i linijki bez podziałki, kwadratu, którego pole równe jest polu danego koła (danej figury geometrycznej) • Trysekcja kąta – podziale kąta na trzy równe części jedynie przy użyciu cyrkla i linijki • Podwojenie sześcianu - problemem delijski – zbudowanie sześcianu o objętości dwa razy większej niż dany Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 10 Kwadratury Newtona-Cotesa • Kwadratura powstała poprzez przybliżenie funkcji podcałkowej wielomianem Lagrange’a o węzłach równoodległych n n f ( x) Ln x f xi i 0 j 0 x xj xi xj j i n I f Ai f xi gdzie i 0 Ai n n 0 j 0 h j i nosi nazwę kwadratury Newtona-Cotesa t i j dt j Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 11 Kwadratury Newtona-Cotesa • ogólny wzór kwadratury n I f Ai f xi i 0 gdzie Ai n n 0 j 0 h j i • n=1 (wzór trapezów) Q1 ( f ) A0 f (a ) A1 f (b), 1 A0 A1 t2 h [ 2 1 h (t 1)dt ( 1) 0 1 h tdt 0 Q1 ( f ) t2 1 h [ ]0 2 h b a t ]10 h 2 b a f (a) 2 f (b) h 2 t i j dt j Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 12 Kwadratury Newtona-Cotesa • ogólny wzór kwadratury n I f Ai f xi gdzie i 0 Ai n n 0 j 0 h j i • n=2 (wzór parabol) 2 A0 1 h (t 1)(t 2)dt ( 1)( 2) 0 A1 1 h t (t 2)dt ( 1) 0 A2 1 h t (t 1)dt 20 2 2 Q2 ( f ) t3 h [ 3 h t3 [ 2 3 b a f a 6 h t3 [ 2 3 t 2 ]02 t2 2 ]0 2 h 3 4f a b 2 t2 3 2 4 h 3 f (b) 2t ]02 h 3 t i j dt j Nr: 13 Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Kwadratury złożone Newtona-Cotesa • Błąd kwadratur Newtona-Cotesa jest proporcjonalny do pewnej potęgi długości przedziału całkowania • jeżeli przedział całkowania jest duży, kwadratura (nawet niskiego stopnia) może nie zapewnić żadnej dokładności Wyjście: • podziel przedział całkowania [a,b] na pewną liczbę podprzedziałów [xi-1,xi] (i=1,...,N; a=x0<x1<...<xN-1<xN=b) • w każdym podprzedziale [xi-1,xi] zastosuj kwadraturę niskiego stopnia i zsumuj wyniki. Kwadraturę będącą sumą kwadratur prostych nazywamy kwadraturą złożoną. • błąd kwadratury złożonej jest dużo mniejszy niż odpowiedniej kwadratury prostej • zwiększając liczbę podziałów możemy dowolnie zmniejszać błąd Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 14 Kwadratury złożone Newtona-Cotesa • n=1 (złożony wzór trapezów) stosując wzór trapezów dla każdego z przedziałów [xi-1,xi] (i=1,...,N) xi 1 f ( xi ) 2 otrzymujemy po zsumowaniu Q1 ( f ) Q1, N ( f ) xi b a f (a) f (b) N 2 f ( xi 1 ) N 1 f ( xk ) k 1 • n=2 (złożony wzór parabol - Simpsona) przyjmując N parzyste, stosując wzór parabol dla każdego z przedziałów [x2i,x2i+2] (i=0,...,N-2) dostajemy: Q2, N N N 1 b a f ( a ) 4 f ( x2 k 1 ) 2 f ( x2 k ) 6N k 1 k 1 f (b) Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 15 Kwadratury Newtona-Cotesa • n=3 (wzór „trzech ósmych”) – kwadratura prosta Q3 ( f ) b a b a b a ( f (a) 3 * f (a ) 3 * f (a 2 ) 8 3 3 f (b)) Zadanie: zapisz funkcję SciLaba obliczającą przybliżoną wartość całki przy użyciu złożonego wzoru „trzech ósmych”. Dane wejściowe: a, b (krańce przedziałów), f (funkcja), m(liczba kwadratur prostych) Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 16 Kwadratury złożone Newtona-Cotesa przykład zastosowania wzoru prostokątów i parabol 1 1 x 2 dx I 4 0 wzór trapezów n 1 2 4 8 Ip 0.5 0.683013 0.7489273 0.772455 I 0.7853982 0.7853982 0.7853982 0.7853982 eps 36 13 4.64 1.65 wzór parabol N 2 4 8 Ip 0.74402 0.770899 0.780297293 I 0.7853982 0.7853982 0.7853982 eps 5.3 1.85 0.65 eps Ip I I 100% Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 17 Zadanie całkowania numerycznego pojęcie rzędu kwadratury Mówimy iż kwadratura Q jest rzędu r jeżeli: • I(W)=Q(W) dla wszystkich wielomianów W(x) stopnia mniejszego od r (I() – oznacza wartość dokładną całki) • istnieje wielomian W(x) stopnia r (r 1) taki, że I(W) Q(W) • Kwadratury Newtona-Cotesa oparte na n+1 węzłach są rzędu – n+2 – n+1 dla n parzystych dla n nieparzystych Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 18 Kwadratury złożone Newtona-Cotesa zbieżność ciągu kwadratur b • Obliczamy całkę f ( x)dx korzystając ze złożonego wzoru trapezów • przy podziale odcinkaa [a,b] na N części, kwadraturę obliczamy ze wzoru: Q1, N ( f ) b a f (a) f (b) N 2 N 1 f ( xk ) k 1 Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 19 Kwadratury złożone Newtona-Cotesa zbieżność ciągu kwadratur b • Obliczamy całkę f ( x)dx korzystając ze złożonego wzoru trapezów • przy podziale odcinkaa [a,b] na N części, kwadraturę obliczamy ze wzoru: N 1 Q1, N ( f ) b a f (a) f (b) N 2 f ( xk ) k 1 • obliczenia prowadzimy w schemacie z połowieniem kroku otrzymujemy ciąg kwadratur (Q1,n)n, zbieżny do dokładnej wartości całki 1 2 3 4 a Q1, 2 N b b a f (a) f (b) 2N 2 2N 1 f ( xk ) k 1 1 Q1, N 2 b a 2N formuła pozwala wykorzystać poprzednie obliczenia f(xk) N f ( x2 k 1 ) k 1 Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 20 Metoda Romberga przyspieszenie szybkości zbieżności ciągu kwadratur zbieżny ciąg kwadratur (Q1,n)n : Q1,1 Q1,2 ... Q1,n ... I(f) Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 21 Metoda Romberga przyspieszenie szybkości zbieżności ciągu kwadratur zbieżny ciąg kwadratur (Q1,n)n : Q1,1 Q1,2 ... Q1,n ... I(f) • przedział całkowania [a,b] dzielimy na 2i (i=0,1,...) równych części • oznaczamy: hi b i a , xi ,k a khi , f i ,k f ( xi ,k ) 2 • wzór trapezów możemy zapisać: 2i T0,i hi f i ,k k 0 f (a) f (b) 2 • błąd wzoru wynosi (współczynniki ck nie zależą od i): I ( f ) T0,i c1h2i c2 h4i c3h6i ... Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 22 Metoda Romberga przyspieszenie szybkości zbieżności ciągu kwadratur • dla i=0,i=1 otrzymujemy: I ( f ) T0,0 c1h 2 0 c2 h 4 0 c3h 6 0 ... I ( f ) T0,1 c1h 21 c2 h 41 c3h 61 ... h1 1 2 c1h 0 4 h0 2 1 c2 h 4 0 16 1 c3h 6 0 ... 64 Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 23 Metoda Romberga przyspieszenie szybkości zbieżności ciągu kwadratur • dla i=0,i=1 otrzymujemy: I ( f ) T0,0 c1h 2 0 c2 h 4 0 c3h 6 0 ... I ( f ) T0,1 c1h 21 c2 h 41 c3h 61 ... h1 1 2 c1h 0 4 h0 2 1 c2 h 4 0 16 1 c3h 6 0 ... 64 • eliminując pierwsze składniki prawych stron dostajemy: I ( f ) T0, 0 4( I ( f ) T0,1 ) I( f ) 4T0,1 T0, 0 3 T0,1 T0,1 T0,0 3 Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 24 Metoda Romberga przyspieszenie szybkości zbieżności ciągu kwadratur • dla i=0,i=1 otrzymujemy: I ( f ) T0,0 c1h 2 0 c2 h 4 0 c3h 6 0 ... I ( f ) T0,1 c1h 21 c2 h 41 c3h 61 ... h1 1 2 c1h 0 4 h0 2 1 c2 h 4 0 16 1 c3h 6 0 ... 64 • eliminując pierwsze składniki prawych stron dostajemy: I ( f ) T0, 0 4( I ( f ) T0,1 ) I( f ) 4T0,1 T0, 0 3 • oznaczając Tm,i Tm Tm 1,i 1 1,i 1 2m 2 Tm 1 1,i • otrzymujemy kwadratury Romberga T0,1 T0,1 T0,0 3 Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 25 Metoda Romberga przyspieszenie szybkości zbieżności ciągu kwadratur • T0,i - wartość złożonego wzoru trapezów przy podziale przedziału całkowania na 2i równych części • wzór kwadratury: Tm,i Tm Tm 1,i 1 1,i 1 2m 2 Tm 1 1,i • wielkości Tm,i można zapisać w nieskończonej tablicy • zbieżność ciągu (Tm,0)m z reguły jest dużo szybsza niż ciągu (T0,m)m • kwadratury tworzące drugą kolumnę diagramu są złożonymi wzorami parabol • wszystkie kwadratury tworzące dany wiersz diagramu oparte są na tych samych równoodległych węzłach • każda z kwadratur Tk,0,Tk,1,... jest rzędu 2k+1 Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 26 Metoda Romberga przykład zastosowania 1 1 x 2 dx I 4 0 n 1 2 4 8 wzór trapezów 0.5 0.683013 0.7489273 0.772455 0.744017 0.772691 0.781055 kwadratura Romberga wartość dokładna 0.7853982 0.7853982 0.7853982 0.7853982 błąd procentowy wzoru trapezów 36 13 4.64 1.65 5.3 1.62 0.55 błąd procentowy kwadratury Romberga Zadanie: zapisz funkcję SciLaba realizującą metodę Romberga, wykorzystaj do obliczenia T0,i funkcję SciLaba inttrap(). Dane wejściowe: a, b, f, m (liczba iteracji). Wynik: Tm,0 Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 27 Kwadratury Gaussa Problem • dla ustalonego n poszukujemy kwadratury o maksymalnym rzędzie n Q( f ) Ak f ( xk ) k 0 przybliżającej wartość dokładną całki b f ( x)dx a problem sprowadza się do odpowiedniego wyboru węzłów Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 28 Kwadratury Gaussa Problem • dla ustalonego n poszukujemy kwadratury o maksymalnym rzędzie n Q( f ) Ak f ( xk ) k 0 przybliżającej wartość dokładną całki b f ( x)dx a problem sprowadza się do odpowiedniego wyboru węzłów • dany jest ciąg wielomianów ortogonalnych P0(x),...,Pn(x),... (wielomian Pn(x) jest n-tego stopnia), tzn. b ( Pi , Pk ) Pi ( x) Pj ( x)dx 0 dla i k a • Kwadraturą o maksymalnym rzędzie (równym 2n+2) jest kwadratura interpolacyjna, której węzłami są pierwiastki (n+1)-go wielomianu ortogonalnego na przedziale [a, b], kwadratury takie nazywane są kwadraturami Gaussa. Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 29 Kwadratury Gaussa-Legendre’a • Na przedziale [-1,1] wielomianami ortogonalnymi są wielomiany Legendre'a: n Pn ( x) 1 n 2 n! d 2 n ( x 1 ) dx n • Współczynniki kwadratury Gaussa-Legendre'a Q( f ) wyrażają się wzorami Ak (N N k 1 f ( xk ) Ak 2 2) PN 2 ( xk ) P ' N 1 ( xk ) k 0,1,..., N • xk (k=0,1,...,N) są pierwiastkami wielomianu PN+1(x) Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 30 Kwadratury Gaussa -Legendre’a Dana funkcja ciągła f(x) na przedziale [a,b] b • sprowadzamy całkę f ( x)dx a 1 do postaci znormalizowanej x b a 2 b f ( x)dx a F (u ) b a u, 2 b a 2 1 dx u b a f( 2 1 b a b a f( 2 2 b a du 2 1 x a, b a u )du 2 b a u) 2 1 F (u )du 1 F (u ) du 1 u 1 x b Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 31 Kwadratury Gaussa -Legendre’a • obliczamy wartość przybliżoną całki b 1 f ( x)dx a F (u )du N i 0 F (ui ) Ai 1 – ui (i=0,...,N) – węzły kwadratury - tzw. punkty Gaussa – Ai – współczynniki kwadratury – N+1 - ilość punktów Gaussa F (u ) b a b a f( 2 2 b a u) 2 Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 32 Kwadratury Gaussa-Legendre’a przykład 5 (x2 obliczyć całkę 2) dx 1 • wyznaczenie współczynników i węzłów (pierwiastków (N+1)-go wielomianu kwadratury Gaussa-Legendre’a dla N=1 Ak (N n d 2 n ( x 1 ) dx n Pn ( x) 1 2 n n! P2 ( x) 1 1 3 [2( x 2 1) 2 x]' [x 8 2 P2 ' ( x) 3x, A0 A1 2 2) PN 2 ( xk ) P ' N 1 ( xk ) x]' 3 2 x 2 1 2 3 2 (x 2 1 5 3 3 [( x 2 1) 3 ]' ' ' x x 8 6 2 2 2 2 1 5 3 5 9 3 ( ) 3 3( ) 6 6 2 3 3 2 3 P3 ( x) 1 ) 3 3 (x 2 3 )( x 3 3 ) 3 Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 33 Kwadratury Gaussa-Legendre’a przykład 5 (x2 • sprowadzenie całki do postaci znormalizowanej: b a 2 x 5 b a u, 2 (x2 2)dx 1 1 b a du 2 dx 1 2) dx 1 {[( 3 2u ) 2 (8u 2 2] 2}du 1 24u 22)du 1 • obliczenie wartości kwadratury (wartość dokładna = 49.3333) 3 3 u0 1 F (ui ) Ai (8u0 2 24u0 0.57735, 22) (8u1 2 u1 3 3 0.57735 24u1 22) i 0 8( 0.57735) 2 24( 0.57735) 22 8 0.577352 24 0.57735 22 49.33328 Nr: 34 Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Kwadratury Gaussa-Legendre’a węzły i współczynniki Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 35 Trudności w całkowaniu numerycznym funkcja podcałkowa jest osobliwa Modyfikujemy problem: • zamiana zmiennych • całkowanie przez części • wyłączenie łatwo całkowalnego składnika zawierającego osobliwości (uwaga: możliwe znoszenie się składników!) • specjalne wzory całkowe Przykład 1 0 ex dx x 1 2 x t , dx 2t dt 2 2 et dt 0 Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 36 Obliczanie całek wielokrotnych ... f ( x1 ,..., xn )dx1...dxn ? • kubatury - wielowymiarowe odpowiedniki kwadratur złożonych • dla funkcji n- zmiennych podział na n-wymiarowe obszary regularne w których znane są wzory kwadratur prostych dla funkcji n-zmiennych dokonując podziału odcinka [ai,bi] (i=1,...,n) na m części otrzymujemy mn n-wymiarowych kostek 30 25 20 Z 15 10 5 0 0 -5 1 2 3 -10 0 4 1 5 2 3 Y 4 5 6 6 X Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 37 Obliczanie całek wielokrotnych uogólniony wzór parabol f ( x, y )dxdy ? [ a ,b ] [ c , d ] • [a,b] [c,d] wyznacza prostokątny obszar całkowania • przedział [a,b] dzielimy na 2n części, przedział [c,d] dzielimy na 2m części. • przyjmujemy oznaczenia • x0=a, xi=a+ih (i=0,1,...,2n), x2n=b, h=(b-a)/2n • y0=c, yi=c+ik (i=0,1,...,2m), , y2m=d, k=(d-c)/2m • obszar całkowania zostaje podzielony na n·m prostokątów [x2i,x2i+2] [y2j,y2j+2] (i=0,1,...,n-1; j=0,1,...,m-1), • w każdym z n·m prostokątów stosujemy kubaturę prostą (uogólniony wzór parabol): Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 38 Obliczanie całek wielokrotnych uogólniony wzór parabol • dla prostokąta oznaczonego R1,1 otrzymujemy formułę: f ( x, y )dxdy R1,1 1 hk f ( x0 , y0 ) 9 f ( x2 , y 0 ) f ( x0 , y2 ) f ( x2 , y2 ) 4[ f ( x0 , y1 ) f ( x2 , y1 ) f ( x1 , y0 ) f ( x1 , y2 )] 16 f ( x1 , y1 ) Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 39 Obliczanie całek wielokrotnych uogólniony wzór parabol • po zsumowaniu dostajemy: 1 4 2 4 2 ... 4 2 4 1 4 16 8 16 8 ... 16 8 16 4 f ( x, y )dxdy [ a ,b ] [ c , d ] 1 2n hk 9 i0 2m aij f ( xi , y j ) A 2 8 4 8 4 ... 8 4 8 2 ... j 0 4 16 8 16 8 ... 16 8 16 4 1 4 2 4 2 ... 4 2 4 1 Zadanie: zapisz funkcję SciLaba obliczającą całkę z funkcji dwóch zmiennych, wykorzystującą uogólniony wzór trapezów. Dane wejściowe: a,b,c,d,f,n,m. Przetestuj dla funkcji f(x,y)=xy2 na obszarze [0,2]x[0,4] przyjmując n=5,m=10 Zadanie: zapisz funkcję SciLaba obliczającą całkę z funkcji dwóch zmiennych, wykorzystującą uogólniony wzór parabol. Dane wejściowe: a,b,c,d,f,n,m. Przetestuj dla funkcji f(x,y)=xy2 na obszarze [0,2]x[0,4] przyjmując n=5,m=10 Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 40 Obliczanie całek wielokrotnych • w przypadku gdy obszar całkowania nie jest prostokątem, konstruujemy prostokąt zawierający obszar całkowania, budujemy funkcję pomocniczą, którą całkujemy przy użyciu wzoru kubatur f ( x, y ) f ( x, y ) dla 0 ( x, y ) dla ( x, y ) R Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 41 Całka podwójna po trójkącie przykład zastosowania kubatury Gaussa • Dana jest funkcja dwóch zmiennych f(x,y) ciągła i ograniczona w obszarze trójkątnym D. • Wierzchołki trójkąta wyznaczają punkty (x1,y1),(x2,y2), (x3,y3) nie leżące na jednej prostej. • Wprowadza się podstawienie normalizujące wyjściowy trójkąt do trójkąta prostokątnego, równoramiennego o wierzchołkach (0,0), (0,1),(1,0): x x1 ( x2 x1 ) ( x3 x1 ) y y1 ( y2 ( y3 y1 ) y1 ) Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 42 Całka podwójna po trójkącie przykład zastosowania kubatury Gaussa • Zmiana układu współrzędnych wymaga pomnożenia funkcji podcałkowej przez tzw. jacobian przekształcenia: • |D| - pole wyjściowego trójkąta D Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 43 Całka podwójna po trójkącie przykład zastosowania kubatury Gaussa • Funkcja podcałkowa dla trójkąta znormalizowanego przyjmuje postać: • Końcowy wzór do obliczania całki podwójnej po trójkącie: 1.2 1 0.8 0.6 0.4 – ( i, i) - współrzędne punktów Gaussa – wi - współczynniki kwadratury – n - liczba punktów Gaussa 0.2 0 0 0.2 0.4 n i i wi 3 1/2 1/2 1/3 0 1/2 1/3 1/2 0 1/3 0.6 0.8 1 1.2 Nr: 44 Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Całka podwójna po trójkącie przykład zastosowania kubatury Gaussa • Obliczyć całkę z funkcji f(x,y)=x+3y-1 po obszarze trójkątnym zbudowanym na wierzchołkach (1,1),(3,2),(2,3) 3.5 3 2.5 2 1.5 1 0.5 0 0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 Nr: 45 Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Całka podwójna po trójkącie przykład zastosowania kubatury Gaussa Zadanie: zapisz funkcję SciLaba obliczającą całkę z funkcji dwóch zmiennych, po trójkącie, wzorem 3-punktowym Gaussa. Dane wejściowe: współrzędne wierzchołków trójkąta, funkcja f(x,y). Przetestuj dla podanego wyżej przykładu. Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 46 Wzory kubatur Gaussa • gotowe wzory dla prostych figur geometrycznych • transformacja całki – zamiana zmiennych, przekształcenie funkcji podcałkowej f ( x, y )dxdy F ( , )d d S Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 47 Wzór prostokątów b f ( x)dx b a N f ( x)dx b a N a b a N 1 i 0 N 1 i 0 f ( xi ) f( xi xi 1 ) 2 Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 48 funkcje SciLaba • int2d() – obliczenie całki z funkcji 2 zmiennych po obszarze opisanym siatką trójkątów • int3d() – obliczenie całki z funkcji 3 zmiennych, obszar całkowania opisany siatką czworościanów • integrate(), intg() – obliczenie całki z funkcji jednej zmiennej metodą kwadratur • intsplin() – obliczenie całki z funkcji sklejanej (jednej zmiennej) interpolującej zbiór punktów • inttrap() – obliczenie całki z funkcji (jednej zmiennej) interpolującej zbiór punktów – wzór trapezów Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 49 Podsumowanie Różniczkowanie i całkowanie numeryczne • Obliczanie pierwszej i drugiej pochodnej funkcji – wzory dwupunktowe, – wzór trójpunktowy, pięciopunktowy • Całkowanie numeryczne – sformułowanie problemu, określenie sposobu rozwiązania • Pojęcie kwadratury – węzły kwadratury, – współczynniki kwadratury, – reszta kwadratury • Kwadratury Newtona-Cotesa – – – – wyprowadzenie wzoru kwadratury proste : wzór trapezów (liczba węzłów =2) wzór parabol (liczba węzłów =3) Metody obliczeniowe - Budownictwo semestr 2 - wykład nr 4 Nr: 50 Podsumowanie - cd. Różniczkowanie i całkowanie numeryczne • • Złożone kwadratury Newtona-Cotesa Pojęcie rzędu kwadratury – rząd kwadratur Newtona-Cotesa • • Istota i algorytm metody Romberga Problem kwadratur o maksymalnym rzędzie – – – – wielomiany ortogonalne, kwadratura Gaussa-Legendre’a całkowanie funkcji kwadraturami Gaussa postać znormalizowana całki, punkty Gaussa