Analiza projektów innowacyjnych

Analiza projektów innowacyjnych
 Metody oceny wartości projektu oparte o analizę przepływów pieniężnych
generowanych przez projekt
 Jakościowe i ilościowe analizy ryzyk projektu
 Metoda RADR (risk-adjusted discount rate)
 Premia za ryzyko
L. Śledź
Jakościowa Analiza Czynników Ryzyka:
• Metoda Delficka
• Oszacowanie przygotowane przez członów zespołu
• Metoda kasyna („Jak wiele postawisz na to, to że …..…”)
• Wykorzystanie stopniowania określeń :
- bardzo prawdopodobne,
- prawdopodobne,
- mało prawdopodobne,
- nieprawdopodobne
Prawdopodobieństwo, obliczane jest najczęściej w oparciu o wykorzystanie
dyskretnej skali stopniowania prawdopodobieństwa, np. bardzo prawdopodobne,
prawdopodobne, mało prawdopodobne i nieprawdopodobne.
Stosuje się również metody grupowego podejmowania decyzji, takie jak metoda Delficka,
w której uczestnicy-eksperci głosują na najlepsze, ich zdaniem, rozwiązanie. Osiągnięcie
przez grupę zbliżonych oszacowań kończy proces decyzyjny.
Podobne podejście można zastosować bazując nie na opinii ekspertów, lecz na
oświadczeniach uczestników naszego przedsięwzięcia, spośród których kierownik projektu
wybiera najlepsze, jego zdaniem, rozwiązanie. Czasami wykorzystuje się również tzw.
„metodę kasyna”, w której szacowanie prawdopodobieństwa bazuje również na ocenie
prawdopodobieństwa szacunków.
Ilościowa Analiza Czynników Ryzyka
Proces oceny liczbowej wartości prawdopodobieństwa i konsekwencji czynników ryzyka
dla projektu oraz ich wpływu na cele przedsięwzięcia. Wykorzystanie technik, np. Monte
Carlo, analiza wrażliwości w celu:
– obliczenia prawdopodobieństwo osiągnięcia celów przedsięwzięcia
– obliczenie podatności na ryzyko oraz ocena rozmiaru i kosztu projektowej
rezerwy finansowej i czasowej
– identyfikacja czynników ryzyka wymagających najwięcej uwagi
Zakończenie procesu jakościowej analizy ryzyka otwiera drogę do rozpoczęcia analizy
ilościowej, czyli procesu określania mierzalnych (liczbowych) wartości parametrów
charakteryzujących poszczególne czynniki ryzyka: prawdopodobieństwa i skutków
wystąpienia, czyli ich tzw. kwantyfikacji. W tym momencie, korzystając z technik takich, jak
np. symulacje Monte Carlo, analiza wrażliwości, możemy obliczyć podatność na ryzyko na
podstawie wyników oceny jakościowej wykonanej w poprzednim kroku dla najbardziej
„obiecujących” z nich.
Wyznaczenie wag poszczególnych czynników ryzyka pozwoli ustalić ich hierarchię
(na podstawie obliczonej wagi). Dzięki temu w dalszej kolejności możliwe jest
bardziej precyzyjne przygotowanie gruntu pod działania związane z zarzadzaniem
ryzykiem. Dodatkowo, efektem ilościowej analizy ryzyka jest często wyznaczenie tzw.
rezerwy projektowej, czyli najczęściej pewnego „bufora” finansowego i/lub czasowego, który
w przypadku wystąpienia nieoczekiwanego zdarzenia pozwoli przeciwdziałać kryzysom
w przedsięwzięciu.
RADR_2
L. Śledź
Metody szacowania oczekiwanego kosztu kapitału poprzez dodanie korekt
związanych z projektem inwestycyjnym (np. nowy rynek, nowy produkt, itd.)
Jeżeli szacunek oczekiwanej stopy zwrotu z kapitału zaangażowanego w finansowanie
projektu ma dotyczyć projektu inwestycyjnego, sensowne rozważenie korekty kosztu
kapitału o dodatkową premię za ryzyko specyficzne projektu. Zwykle tego typu korekty
spotykają się z protestem zarówno osób zlecających wycenę jak i wykonawców (gdyż
znacząco podnoszą stopę dyskontową), jednak wydaje się, że słusznym jest przynajmniej
przedstawienie proponowanych dodatkowych obciążeń kosztu kapitału przy projektach
inwestycyjnych.
Jak widać z tabel 1 – 4 , propozycji jest wiele, należy wybrać system najbardziej
dopasowany do projektu, który podlega analizie.
Tabela 1. Proponowana premia za ryzyko dla projektów inwestycyjnych
Wartość współczynnika zmienności
Premia za ryzyko 1
CV
(punkty procentowe)
0,0 – 0,1
0,1 – 0,3
0,3 – 0,5
0,5 – 0,7
0,7 – 0,9
0,9 – 1,1
1,1 – 1,4
0
1
3
6
10
15
22
Stopa dyskonta z ryzykiem
kRADR(%)
risk-adjusted discount rate
k**
k +1
k+3
k+6
k + 10
k + 15
k + 22
*Premia za ryzyko oszacowana poprzez odjęcie od stopy z ryzykiem KRADR 8 p.p.
odzwierciedlającej w przybliżeniu średni koszt kapitału (8%) dla przedsięwzięć
inwestycyjnych o niskim współczynniku zmienności. Według badań empirycznych realna
stopa zwrotu z akcji w USA w latach 1926 – 1988 wynosiła 8,8% i zawierała premię za
ryzyko w przybliżeniu 8,3%
** k – stopa dyskontowa bazowa (rentowność inwestycji bez ryzyka lub obecny WACC)
Źródło: M. Dobija Elementy rachunkowości zarządczej Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce Kraków
1991r. str. 64 za: Rogowski W., Rachunek efektywności przedsięwzięć inwestycyjnych, Wolters- Kluwer, Oficyna
Ekonomiczna, 2006, str. 235.
RADR_3
L. Śledź
Tabela 2. Określanie wysokości stopy dyskontowej z ryzykiem w relacji rynek-produkt
Sytuacja
Nominalna stopa dyskonta z
ryzykiem k
Premia za ryzyko
Obecny rynek i znany produkt
10%
0%
Obecny rynek i nowy produkt
15%
5%
Nowy rynek i znany produkt
25%
15%
Nowy rynek i nowy produkt
30%
20%
RADR
Źródło: Perridon L. Steiner M. Finanzwirtschaft der Unternehmen Verlag Franz Vahlen Munchen 1986r. str. 90;
za: Rogowski W., Rachunek efektywności przedsięwzięć inwestycyjnych, Wolters- Kluwer, Oficyna Ekonomiczna,
2006, str. 235.
Tabela 3. Określanie premii za ryzyko w zależności od rodzaju przedsięwzięcia
Klasa ryzyka
I
II
III
III a
III b
III c
Charakter przedsięwzięcia
odtworzeniowe
modernizacyjne
rozwojowe
w obecnej branży
w podobnej branży
w zupełnie innej branży
Premia za ryzyko w %
0
1–3
3,2 - 5
5,1 - 8
powyżej 8
Źródło: Rogowski W., Rachunek efektywności przedsięwzięć inwestycyjnych, Wolters- Kluwer, Oficyna
Ekonomiczna, 2006, str. 235.
Tabela 4. Kształtowanie się premii za ryzyko w zależności od współczynnika zmienności
Autor
D. Dobija
J. Kuchmacz
[1993]
A. Skowronek Z.
Leszczyński
[2001]
Charakter przedsięwzięcia inwestycyjnego
Stopa dyskontowa z ryzykiem
kRADR
Usprawnienie technologii wytwarzania
produktu w celu obniżki kosztów
0,75* WACC*
Powiększenie skali działalności firmy
1 * WACC
Produkcja nowego wyrobu
1,25 * WACC
Przedsięwzięcia spekulacyjne
2 * WACC
Modernizacyjny
Stopa bazowa + 5%
Rozwojowy
Stopa bazowa + 10%
Spekulacyjny
Stopa bazowa + 20%
* WACC – koszt kapitału firmy realizującej dane przedsięwzięcie inwestycyjne
Źródło: Dobija M., Elementy rachunkowości zarządczej, Fundacja rozwoju rachunkowości w Polsce, Warszawa
1991, s. 64, za: Rogowski W., Rachunek efektywności przedsięwzięć inwestycyjnych, Wolters- Kluwer, Oficyna
Ekonomiczna, 2006, str. 238.
RADR_4