woda i jej oszczędzanie „...bo co może, co może mały człowiek....”

Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Autorka: Maria Jaszczyk
PRZYRODA, SZKOŁA PODSTAWOWA II ETAP EDUKACYJNY WODA I JEJ OSZCZĘDZANIE „...BO CO MOŻE, CO MOŻE MAŁY CZŁOWIEK....” SKRÓCONY OPIS LEKCJI:
Podczas zajęć uczniowie wykonają doświadczenie „Zaginiona lekcja hydroponiki” Christy
McAuliffe, czyli dowiadują się jak hodować fasolę na orbicie, korzystając z instrukcji
zamieszczonej w internecie. Zostanie przedstawiona zasada i potrzeba oszczędzania wody,
wyjaśnione będą pojęcia hydroponika i aeroponika. Uczniowie dokonają analizy ilościowej
i jakościowej roślin doświadczalnych oraz wskażą korzyści płynące z oszczędnej gospodarki
wodą.
CELE LEKCJI:
Uczeń powinien:
•
•
•
•
•
znać pojęcie <oszczędne gospodarowanie wodą>;
stawiać hipotezę badawczą
prowadzić dzienniczek obserwacji,
wyciągać wnioski z doświadczenia,
przedstawić wyniki w formie graficznej.
PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO DLA
PODSTAWOWYCH – PRZEDMIOT PRZYRODA II ETAP EDUKACYJNY
SZKÓŁ
5. Człowiek a środowisko. Uczeń:
2) wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole, w miejscu zabawy na
stan środowiska;
3) proponuje działania sprzyjające środowisku przyrodniczemu;
5) podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu środowiska na zdrowie
człowieka.
ADRESACI:
Uczniowie szkół podstawowych klas IV – VI
PRZEDMIOT: Przyroda
CZAS REALIZACJI : 2 godz. lekcyjne (90 min.)
Fasolki do podkiełkowania umieszczono w oznaczonych słoikach odpowiednio wcześniej (nr
1 – trzy dni wcześniej, nr 2 – dwa dni wcześniej, nr 3 – dzień wcześniej).
METODY/ FORMY REALIZACJI ZAJĘĆ:


Praca w grupach dobranych losowo
Doświadczenie przeprowadzone wg instrukcji
1
MATERIAŁY POMOCNICZE













10 plastikowych butelek po napojach o poj. 500 ml,
dwa zraszacze (do wody i do roztworu nawozu),
gaza z apteki,
torebka nasion fasoli mung ze sklepu ogrodniczego – koszt około 2 zł,
przeźroczysta taśma klejąca do połączenia ze sobą wszystkich pojemników tak aby
znajdowały się w jednej linii (ułatwi to przeprowadzanie eksperymentu oraz
porównanie i fotografowanie roślin),
nożyczki z ostrym czubkiem,
etykiety – po jednej na każdy pojemnik,
czarna podkładka pod rośliny ułożone w jednej linii po zakończeniu eksperymentu, to
ułatwi zmierzenie, o ile urosły,
lupa do obserwacji kiełków i korzonków,
notes lub specjalnie sporządzony dziennik obserwacji i długopis do zapisywania
wyników,
aparat fotograficzny do codziennego fotografowania roślin,
linijka do mierzenia długości korzeni,
pojemnik na wodę z kranu.
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
Rozpoczynamy zajęcia od krótkiej prezentacji multimedialnej (10 min.) przedstawiającej
przygotowania Christy McAuliffe do przeprowadzenia eksperymentów podczas
zamierzonego lotu wahadłowcem Challenger. Rośliny (fasolki mung), które miały być tam
hodowane w uprawie hydroponicznej i aeroponicznej (aeroponicznej dla znacznego
zmniejszenia ilości wody zabieranej na orbitę, której to wody w takiej uprawie wystarczy
bardzo niewiele co znacznie obniży koszty przedsięwzięcia kosmicznego). Kiełki fasoli mung
miały w przyszłości stanowić zdrowy, bo bogaty w witaminy pokarm kosmonautów.
Zadaniem uczniów jest wykonanie podobnego doświadczenia w warunkach klasy szkolnej.
Trzy dni wcześniej przed planowaną lekcją należy przygotować trzy słoiki z wodą i umieścić
w jednym z nich 4 ziarenka fasoli mung. Podobnie uczynić następnego dnia z kolejnymi
czterema ziarnami. Czynność powtórzyć ostatniego dnia (4 ziarna fasoli mung do ostatniego
słoika z wodą). Tym sposobem w dniu planowanej lekcji kiedy rozpocznie się główna faza
eksperymentu będziemy mieli ziarna podkiełkowane 72-, 48- i 24-godzinne. Ważne jest to
podkiełkowanie dlatego, że misja kosmiczna wahadłowca Challenger miała trwać 7 dni,
a czas wzrostu fasoli jest dłuższy. Nasiona przeznaczone do zraszania, czyli hodowli
aeroponicznnej powinny mieć dobrze wykształcony dostatecznie długi korzonek. W tym celu
należy przenieść je po 48 godzinach podkiełkowania na zwilżoną wodą gazę i kontynuować
podkiełkowywanie przez następne 24 godziny (tabela 2 w instrukcji).
Rozpoczynając zajęcia dzielimy klasę losowo na trzy zespoły (można rozdać karteczki
w trzech kolorach. Uczniowie losują karteczki umieszczone w osłonce po zabawce z jajka –
niespodzianki.
Grupa zielona
przygotowuje komory hydroponiczne wg instrukcji (rozcina w połowie półlitrowe butelki
plastikowe nacięte wcześniej przez nauczyciela – dla bezpieczeństwa) oraz napełnia wodą
pierwszy rozpylacz, a roztworem nawozu do roślin (np. Planta) – drugi.
Grupa żółta
skleja taśmą klejącą komory rozcięte przez grupę pierwszą (dół z górą) oraz nakleja na nie
karteczki z numerami od 1 do 10.
2
Grupa czerwona
wycina okienka w dwóch ostatnich komorach aeroponicznych oraz umieszcza we wszystkich
dziesięciu komorach gazę i napełnia 8 pierwszych komór (wg instrukcji) wodą lub nawozem
do roślin Planta. (15 min.)
Każda grupa ma przed sobą wydrukowaną instrukcję do ćwiczenia - http://goo.gl/3amaBg.
Jedna wybrana osoba z każdej grupy krótko prezentuje swoje prace. (5 min.)
Troje uczniów, po jednej z każdej grupy, rozpoczyna hodowlę fasoli układając ją na gazie
w komorach. Wybrany uczeń czyta, z opakowania fasoli, informację o jej właściwościach
i znaczeniu dla organizmu człowieka (5 min.)
Nauczyciel wprowadza pojecie hydroponika i aeroponika – rozmowa kierowana. (5 min.)
Dalsza praca uczniów to obserwacja wzrostu nasion fasoli.
Uczniowie wykonują zdjęcia kolejnym etapom wzrostu fasoli. Następnie w aplikacji
www.pizap.com dodają napisy. W aplikacji nie należy się logować, zdjęcie pobrane z pliku
komputera po dodaniu napisu zapisują w folderze komputera. Na zakończenie doświadczenia
uczniowie wykonują z tych zdjęć prezentację w programie Power Point lub narzędziu do
prezentacji Dokumentów Google. (55 min.)
3
Załącznik 1
Instrukcja do doświadczenia „Zaginiona lekcja hydroponiki” Christy McAuliffe.
http://goo.gl/3amaBg
Załącznik 2
Informacja na temat misji kosmicznej (źródło: Europejski projekt <<EU-HOU Hands-On>>)
Ponad 25 lat upłynęło od tragicznej katastrofy promu kosmicznego Challenger w czasie
misji STS-51-L, 28 stycznia 1986 roku. W katastrofie zginęła cała załoga. Jednym
z elementów programu misji Challengera było 8 "lekcji na orbicie" pierwszej w świecie
nauczycielki-astronautki Christy McAuliffe. Dwie lekcje miały być transmitowane na
żywo z pokładu promu, pozostałych sześć miało być nagrane na pokładzie w czasie misji.
Lekcje, przygotowywane dla uczniów w Ameryce i na całym świecie, nigdy nie zostały
przeprowadzone i przeszły do historii jako Zaginione Lekcje Christy McAuliffe.
Załącznik 3
Instrukcja wykonania komór hydroponicznych
http://www.toppers-place.com/hydroponics.htm
Półlitrowa butelka po napoju przecięta nożyczkami w środku, górna część włożona szyjką do
dolnej i wszystko razem sklejone. Butelki mają etykiety od 1 do 10.
Instrukcja wykonania komór aeroponicznych
Dwie przygotowane jak wyżej butelki mają wycięte „drzwiczki” w dolnej części – 2 cm od
dna. Drzwiczki (takiej wielkości żeby zmieścił się przez nie wylot zraszacza) zaklejane taśmą
klejącą po codziennym zroszeniu od spodu gazy z nasionkiem.
4
Załącznik 4
Hydroponika to bezglebowa uprawa roślin w pożywkach wodnych, co w kosmosie
stanowi niewątpliwą zaletę. Na niskiej orbicie okołoziemskiej nie ma gleby, nie licząc tej,
która znajduje się pokładzie statku kosmicznego. Eksperyment hydroponiczny Christy
był interesujący ze względu na prostotę użytego sprzętu. Wprowadzono w nim jednak
pewną wyjątkową innowację. W dwóch z dziesięciu komór z fasolą mung zastosowano
zraszanie. Pytanie brzmiało: Czy zraszanie będzie równie efektywne, co zanurzenie
roślin w pożywce wodnej? Jeśli tak, zmniejszyłoby to znacznie masę wody koniecznej do
wyniesienia na orbitę, co z kolei pozwoliłoby zaoszczędzić mnóstwo pieniędzy, ponieważ
każdy kilogram zabierany w kosmos wiąże się z dodatkowym kosztem.
(źródło: Europejski projekt <<EU-HOU Hands-On>> )
5