Wymagania z języka polskiego dla słuchaczy o
Transkrypt
Wymagania z języka polskiego dla słuchaczy o
Centrum Kształcenia Ustawicznego Nr 1 Zakres materiału z języka polskiego dostosowany do realizacji wymagań programowych przez uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Warszawa 2010 Nauczyciel musi zdiagnozować istotę trudności słuchacza ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi a/ w odbiorze wypowiedzi i właściwej interpretacji zawartych w nim informacji i zastosować odpowiednie metody i środki pracy w celu zminimalizowania trudności słuchacza. Realizując wymagania podstawy programowej należy skoncentrować się na doskonaleniu umiejętności w zakresie rozumienia sensów przekazów ustnych i pisemnych, rozpoznawania i wyszukiwania w wydawnictwach słownikowych potrzebnych pojęć i sformułowań, samodzielnego korzystania z dostępnych wskazanych przez nauczyciela źródeł w celu uzupełnienia i poszerzenia wiedzy. b/ w analizie i interpretacji tekstów kultury uwzględnić doświadczenia własne słuchacza często ograniczone. Realizacja wymagań podstawy programowej będzie wymagała od nauczyciela przemyślnego rozszerzenia zakresu materiału o wiadomości/ informacje, które pozwolą stworzyć kontekst kulturowy, umożliwiając w ten sposób właściwą interpretację tekstu i ułatwiając słuchaczowi rozumienie rzeczywistości kulturowej. Materiał graficzny i jego prezentację należy dostosować do możliwości wzrokowych słuchacza, np. zapewnić karty pracy z powiększoną czcionką, wydłużony czas pracy, korzystanie z audio- booków czy wykładów do odsłuchania na zarejestrowanych na stronach internetowych. Słuchaczom niewidomym należy przekazać informację, gdzie może korzystać z brajlowskich książek. c/ w tworzeniu tekstu własnego zwrócić uwagę na nabywanie kompetencji językowej, na którą składa się umiejętność budowania zdań z wykorzystaniem reguł gramatycznych oraz posługiwania się systemem językowym w różnych sytuacjach komunikacyjnych. Nauczyciel musi umiejętnie kierować i czuwać nad rozwojem kompetencji językowej i komunikacyjnej słuchacza o specjalnych potrzebach poprzez stosowanie metod i środków, umożliwiających tworzenie coraz doskonalszych wypowiedzi ustnych i pisemnych. Szczególną uwagę trzeba zwrócić na umiejętność: stosowania trójdzielnej kompozycji, stosowania wskaźników zespolenia tekstu w celu uzyskania jego spójności, tworzenia planu wypowiedzi, który ułatwi zachowanie logiczności i przekazania intencji wypowiadającego. W przypadku słuchacza z uszkodzonym słuchem za dopuszczalne należy uznać błędy gramatyczne, stylistyczne i semantyczne, które nie wpływają w sposób istotny na wartość merytoryczną wypowiedzi. Ważne jest, aby każda wypowiedź była opatrzona przez nauczyciela wskazówkami do dalszej pracy. Dla osób z problemami manualnymi należy wprowadzić komputer jako narzędzie do pisania. Stanowisko komputerowe dla ucznia niewidomego lub słabo widzącego należy wyposażyć w specjalny program powiększający znaki na ekranie i syntetyzator mowy. Zakres materiału dostosowany do realizacji wymagań programowych przez słuchaczy ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. STAROŻYTNOŚĆ 1. Wybrane mity greckie, np.: o Prometeuszu, Syzyfie, Orfeuszu i Eurydyce, mit o wojnie trojańskiej, mit o Edypie; streszczenie mitów; postacie mitologiczne – archetypami zachowań i postaw ludzkich; 2. Homer – fr. „Iliady” charakterystyka Hektora i Achilesa na podstawie sceny pojedynku mit o wojnie trojańskiej w eposie greckim 3. Dramat i teatr antyczny – Sofokles -„KRÓL EDYP” budowa i cechy dramatu greckiego; losy i tragizm tytułowego bohatera. 4. Liryka rzymska – Horacy uniwersalne motywy w pieśniach poety 5. Biblia antyczne i biblijne opowieści o początku świata i końcu świata; uniwersalne treści przypowieści i opowieści biblijnych; związki frazeologiczne utrwalone w Biblii; znajomość pojęć: Dekalog, przypowieść, apokalipsa, katharsis, mit, archetyp, topos, tragizm, konflikt tragiczny, stoicyzm, epikureizm, klasycyzm ŚREDNIOWIECZE 1. „Bogurodzica” – najstarsza pieśń średniowieczna obraz Maryi w „Bogurodzicy’ porównanie ujęcie motywu maryjnego w „Lamencie świętokrzyskim” 2. Człowiek średniowiecza wobec śmierci „Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią” – motyw tańca śmierci; „Pieśń o Rolandzie” - heroizm w chwili śmierci; 3. Średniowieczne wzorce osobowe: Święty w „Legendzie o świętym Aleksym” (schemat żywotów świętych) ; Rycerz w „Pieśni o Rolandzie”, Władca w „Kronice polskiej” Galla Anonima. znajomość pojęć: uniwersalizm, teocentryzm, moralitet, taniec śmierci, alegoria. RENESANS 1. Jan Kochanowski - Pieśni (wybór) renesansowa koncepcja godności człowieka; spojrzenie człowieka renesansu na świat i życie. 2. Jan Kochanowski – różnorodna tematyka fraszek (np. „Do gór i lasów, „O żywocie ludzkim”, „Na dom w Czarnolesie”…) 3. Piotr Skarga – „ Kazania sejmowe” ( fragm.) metafory: ojczyzna – matka i ojczyzna – okręt tonący; obraz społeczeństwa polskiego Pojęcia: humanizm, antropocentryzm, reformacja, klasycyzm renesansowy BAROK 1. Poezja baroku (wybór) Mikołaj Sęp - Szarzyński ( wybrane sonety np.: Sonet I, Sonet IV) - pytania o śmierć i przemijanie; - stosunek do Boga i świata Jan Andrzej Morsztyn (wybór wierszy,np.: „Do trupa”, „Niestatek”, ) - Morsztyn – reprezentantem konceptyzmu barokowego Daniel Naborowski (wybór wierszy, np.: „Krótkość żywota”, „Marność”, „Na oczy królewny angielskiej”) - nurt metafizyczny; - motyw czasu i przemijania.. 2. Wiliam Szekspir - „ Makbet” tragizm losów bohaterów dramatu; wiodące motywy dramatu: władza, losy władców, problem odpowiedzialności… nowatorstwo dramatu Szekspira; 3. W. Potocki („Pospolite ruszenie”) i J.Ch. Pasek (fragm.„Pamiętniki”) dwa oblicza sarmatyzmu; nurt sarmacki jako odbicie kultury szlacheckiej; Pojęcia: konceptyzm, sarmatyzm, oksymoron, anafora, hiperbola, sarmatyzm. OŚWIECENIE 1. Ignacy Krasicki - wybór satyr np.: „Pijaństwo” dydaktyczny charakter utworów; krytyczny obraz Polaków w XVIII wieku. 2. Ignacy Krasicki – „Hymn do miłości ojczyzny” kształtowanie obywatelskiej postawy patriotycznej. 3.Ignacy Krasicki – bajki (wybór) (np.: „Dewotka”, „Wół minister”, „Ptaszki w klatce”, „Wstęp do bajek”) dydaktyczny charakter bajek; krytyczny portret społeczeństwa. 4. Sentymentalizm w liryce Franciszka Karpińskiego ( np.„Do Justyny. Tęskność na wiosnę”). 5. J. Molier –„Świętoszek” rodzaje komizmu w ujęciu Moliera; prezentacja uniwersalnych cech bohaterów komedii klasycystycznej. Pojęcia: racjonalizm, empiryzm, deizm, ateizm, krytycyzm, utylitaryzm, klasycyzm, sentymentalizm, rokoko, dydaktyzm. ROMANTYZM 1. Johan Wolfgang Goethe – „Cierpienia młodego Wertera” postawa werteryczna i jej cechy 2.Adam Mickiewicz – wybór poezji a. „Oda do młodości” idee romantyczne i klasyczne manifest młodych b. „Romantyczność” ballada jako utwór programowy romantyzmu 3.Adam Mickiewicz – „Dziady” cz. III geneza utworu; przemiana bohatera Mickiewiczowskiego; prometeizm w Wielkiej Improwizacji; mesjanizm w Widzeniu księdza Piotra; cierpienie i prześladowanie młodzieży polskiej- sceny realistyczne charakterystyka społeczeństwa polskiego 4.Adam Mickiewicz – „Pan Tadeusz” „Pan Tadeusz” – okoliczności powstania utworu; historia w „Panu Tadeuszu” Jacek Soplica – Ksiądz Robak – nowy typ bohatera romantycznego; 5.Juliusz Słowacki –„Kordian” Kordian jako bohater romantyczny ( motyw wędrówki) Motyw walki narodowowyzwołeńczej 6.Zygmunt Krasiński – „Nie- Boska komedia” (cz. I i II –sceny w obozie rewolucji; cz.IV – scena w obozie arystokracji i scena finałowa) charakterystyka hr. Henryka i Pankracego obraz arystokratów i rewolucjonistów przedstawienie sceny finałowej 7. Juliusz Słowacki – wybrane liryki a. „Smutno mi, Boże” liryczne podsumowanie losów polskich wygnańców, pielgrzymów; b. „Testament mój” – poetycki testament poety- tułacza; c. „Rozłączenie” romantyczne widzenie natury; topos podróży. 8. Cyprian Kamil Norwid – wybór poezji; cechy charakterystyczne poetyki twórcy; a. „ W Weronie” nawiązanie do Szekspira w romantyzmie. b. „Moja piosnka [ II ]” motyw tęsknoty za ojczyzną; c. „Fortepian Szopena”, „Bema pamięci żałobny rapsod” wielcy ludzie i wielkie idee Pojęcia: bajronizm, werteryzm, wallenrodyzm, prometeizm, mesjanizm POZYTYWIZM 1. Bolesław Prus – „Lalka” S. Wokulski – bohater o cechach pozytywistycznych i romantycznych; powieść o miłości i społeczeństwie w II połowie XIX wieku ; powieść realizmu krytycznego; znaczenie tytułu. 2. Eliza Orzeszkowa – „Nad Niemnem” (fragmenty) nowe kryteria oceny człowieka (kult wiedzy i pracy); konflikty pokoleniowe w powieści; symbolika mogił. 3. Henryk Sienkiewicz – „Potop” powieść historyczna „ku pokrzepieniu serc”; charakterystyka Andrzeja Kmicica zbiorowy portret szlachty. 5.Wybór nowel: Bolesław Prus – „ „Kamizelka” - cechy charakterystyczne noweli jako gatunku literackiego. Maria Konopnicka „Mendel Gdański” - ponadczasowy problem tolerancji, nie tylko religijnej; Eliza Orzeszkowa „Gloria victis” - motyw powstania styczniowego; - narracja w noweli; - interpretacja tytułu. 6. Poezja czasów niepoetyckich: Maria Konopnicka - „Rota”; Adam Asnyk – „Do młodych”. 7. Fiodor Dostojewski – „Zbrodnia i kara” charakterystyka Raskolnikowa i Soni; wątek kryminalny w powieści Pojęcia: scjentyzm, utylitaryzm, ewolucjonizm, naturalizm, realizm, „praca u podstaw”, „praca organiczna”. MŁODA POLSKA Stanisław Wyspiański – „Wesele” obraz społeczeństwa polskiego u schyłku XIX wieku; realizm w „Weselu”; symbolizm - rodzaje i znaczenie symboli w dramacie. 2.Stefan Żeromski – „Ludzie bezdomni” droga życiowa głównego bohatera, jego postawa, wybory moralne; interpretacja tytułu w odniesieniu do losów bohaterów powieści; 3. Władysław Stanisław Reymont – „Chłopi” (tom I –„ Jesień”) 1. sylwetki wybranych bohaterów, ich miejsce w społeczności wiejskiej; relacja między człowiekiem a przyrodą; realizm i naturalizm w powieści 4. Joseph Conrad – „Jądro ciemności” obraz kolonizacji, charakterystyka Marlowa i Kurtza; motyw podróży wpisany w biografię bohaterów. 6. Wybór poezji młodopolskiej: - Kazimierz Przerwa-Tetmajer („Koniec wieku XIX”, „Melodia mgieł nocnych”,) - Jan Kasprowicz („Krzak dzikiej róży”, „Hymny”), - Leopold Staff („Deszcz jesienny”, „Kowal”, ); - charakterystyczna postawa życiowa człowieka końca wieku; (dekadentyzm) - symbolizm i impresjonizm w poezji, - katastroficzna wizja świata w hymnach. Pojęcia: schopenhaueryzm, nietzscheanizm, dekadentyzm, katastrofizm, modernizm, impresjonizm, symbolizm. DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE 1. Bolesław Leśmian - wybrane wiersze („Dziewczyna”, „Dusiołek”) filozoficzna zaduma nad życiem, Bogiem i światem; świat fantazji i marzeń; niezwykłość języka poetyckiego. 2. Julian Tuwim - wybrane wiersze („Życie codzienne”, „Chrystus miasta”) cechy poezji okresu skamandryckiego w wybranych utworach; codzienność i sprawy zwyczajne jako tematy poetyckie; nowy bohater: szary człowiek i tłum. 3.Julian Przyboś – wybrane wiersze („Na kołach”, „Wieczór”) wyobraźnia poety awangardowego 5. Stefan Żeromski – „Przedwiośnie” obraz polskiej rzeczywistości początku lat 20 międzywojnia; obraz rewolucji w „Przedwiośniu”; kreacja bohatera poszukującego własnej tożsamości. 6.Zofia Nałkowska – „Granica” charakterystyka głównych bohaterów, psychologiczny charakter powieści, interpretacja tytułu powieści. 7. Witold Gombrowicz – „Ferdydurke” (fragm.) rola parodii w demaskowaniu schematów („Lekcja języka polskiego”); groteska jako sposób prezentacji świata Pojęcia: awangarda, futuryzm, groteska LITERATURA OKRESU WOJNY I OKUPACJI 1. Wybrane utwory Krzysztofa Kamila Baczyńskiego (np., „Pokolenie”, „Wyroki” ) charakterystyka pokolenia Kolumbów katastroficzna wizja świata, pokolenia i jednostki. 2. Tadeusz Borowski – Opowiadania („Pożegnanie z Marią”, „U nas w Auschwitzu”, „Proszę państwa do gazu…”, „Bitwa pod Grunwaldem”) obraz okupacyjnej Warszawy, obozu hitlerowskiego i przejściowego w wybranych opowiadaniach koncepcja człowieka lagrowanego. 3. Gustaw Herling - Grudziński - „Inny świat” degradacja człowieczeństwa za drutami łagrów sowieckich – człowiek złagrowany; przejawy heroizmu w sytuacjach ekstremalnych; próba określenia narratora (autobiografizm); 4. Hanna Krall – „Zdążyć przed panem Bogiem” tragedia warszawskiego getta; różne postawy ludzkie wobec Holocaustu; specyfika utworu, interpretacja tytułu. Pojęcia: Katastrofizm generacyjny (pokoleniowy), Apokalipsa spełniona. LITERATURA WSPÓŁCZESNA 1.Współcześni poeci polscy: Tadeusz Różewicz – wybór wierszy (np. „Ocalony”, „ Lament” „Spadanie”); - obraz zdruzgotanego świata w ujęciu poety - refleksje nad kondycją współczesnego człowieka Czesław Miłosz – wybór wierszy (np.„Campo di Fiori”, „Który skrzywdziłeś”) - przesłanie moralne utworów Zbigniew Herbert – wybór wierszy (np.„Potęga smaku”, „Przesłanie pana Cogito”); - motywy mitologiczne i biblijne; - ocena kondycji współczesnego człowieka; - przesłanie moralne poezji Herberta. Miron Białoszewski – wybór wierszy ( np.: „Kabaret Kici Koci”, „szare eminencje zachwytu”, ) -język Białoszewskiego jako sposób widzenia rzeczywistości np. fascynacja banałem i szczegółem codzienności Wisława Szymborska – wybór wierszy (np. „Utopia”, „Obmyślam świat”, „*** [Nicość…]) - zaduma nad życiem i współczesnym światem; - sytuacja człowieka pozbawionego hierarchii wartości; Jan Twardowski – wybór wierszy (np.„za szybko”, „samotność”, „szukam”) - współczesna poezja wiary; - relacja między nadawcą i adresatem monologu Bogiem Stanisław Barańczak – wybór wierszy (np.„Spójrzmy prawdzie w oczy”) - poezja przeciwko zniewoleniu umysłów i zakłamaniu języka w PRL- u 2.Sławomir Mrożek – „Tango” charakterystyka głównych bohaterów dramatu, świat przedstawiony, różne interpretacje dramatu 3. Albert Camus – „Dżuma” interpretacja tytułu, charakterystyka bohaterów, świat przedstawiony w „Dżumie” zróżnicowane postawy bohaterów w sytuacjach ekstremalnych. Pojęcia: literatura faktu, autobiografizm, Holocaust, dramat awangardowy, groteskowy, totalitaryzm.