Instrukcja o zobowiązaniu do pomocy sądowej w parafii

INSTRUKCJA
O ZOBOWIĄZANIU DO POMOCY SĄDOWEJ
W PARAFII
I. WPROWADZENIE
§ 1. Sąd Kościelny w Legnicy jest trybunałem I instancji dla diecezji
legnickiej i świdnickiej. Zgodnie z normami zawartymi w Kodeksie
prawa kanonicznego oraz instrukcji Dignitas Connubii (dalej skrót:
DC) rozpatruje on sprawy nieważności i niedopełnienia małżeństwa,
separacji małżonków oraz inne sprawy podległe jego kompetencji.
§ 2. W myśl norm ogólnych prawa kanonicznego sama władza sądownicza nie może być delegowana w tym, co dotyczy czynności przysługujących wyłącznie sędziemu (por. KPK kan. 135 § 3; DC 32 §
1), a więc prowadzenia procesu i jego rozstrzygnięcia. Dopuszcza
się jednak możliwość pomocy sądowej odnośnie do czynności przygotowawczych przed wydaniem jakiegoś dekretu lub wyroku. Ponadto w myśl kan. 1558 § 3 oraz 1561 KPK (por. DC 51) do przeprowadzenia pewnych czynności związanych z instrukcją sprawy
(np. gromadzenie dowodów, przesłuchania) sędzia przewodniczący
może delegować proboszcza.
§ 3. Korzystając z powyższych uprawnień, niniejsza instrukcja ma na
celu wskazanie zakresu czynności, jakie mogą być zlecone proboszczom przez Sąd Kościelny w ramach pomocy sądowej.
II. PRZYGOTOWANIE SKARGI POWODOWEJ
§ 4. Proboszczowie jako duszpasterze, ilekroć dostrzegają wśród wiernych poważne racje przemawiające za nieważnością małżeństwa
lub jego niedopełnieniem, winni poinformować zainteresowane stro-
272
***
Instrukcja o zobowiązaniu do pomocy sądowej w parafii
***
ny o możliwości zwrócenia się do Sądu Kościelnego w celu wszczęcia procesu.
§ 5. Pomoc okazana na tym etapie winna obejmować:
a) wstępne rozpoznanie zasadności wszczęcia procesu o nieważność lub niedopełnienie małżeństwa,
b) ustalenie trybunału kompetentnego do prowadzenia sprawy (trybunał miejsca zawarcia małżeństwa albo miejsca zamieszkania
strony pozwanej),
c) udostępnienie formularza skargi powodowej wraz z opisem dotyczącym jej sporządzenia (formularz znajduje się na stronie internetowej diecezji legnickiej),
d) przygotowanie i wydanie stosownych dokumentów, w tym świadectwa ślubu i świadectwa chrztu,
e) przejrzenie, podpisanie oraz opieczętowanie przygotowanej skargi
powodowej.
III. POMOC SĄDOWA W TRAKCIE TRWANIA PROCESU
§ 6. W trakcie trwania procesu sędzia przewodniczący ma prawo zwrócić
się do proboszcza o pomoc w dopełnieniu następujących czynności:
a) dostarczenie protokołu przedślubnego badania kanonicznego nupturientów wraz z załącznikami. W tym przypadku prosi się zazwyczaj o przesłanie ich kserokopii,
b) przesłuchanie strony procesu lub świadków, którzy z poważnych
przyczyn nie mogą stawić się na przesłuchanie w Sądzie Kościelnym,
c) wystawienie tak zwanego świadectwa wiarygodności według
wzoru dla osób biorących udział w procesie,
d) dokonanie adnotacji o prawomocnym wyroku II lub III instancji,
stwierdzającym nieważność danego małżeństwa. W tym przypadku po dokonaniu adnotacji w odpowiednich księgach konieczne
jest powiadomienie o tym trybunału diecezjalnego,
e) w wyjątkowych sytuacjach Sąd Kościelny może zwrócić się
z prośbą o pomoc w ustaleniu miejsca zamieszkania danej osoby.
§ 7. W celu usprawnienia pomocy świadczonej Sądowi Kościelnemu,
biskup diecezjalny może ustanowić sędziów audytorów w poszczególnych rejonach diecezji.
273
***
PROGRAM ODNOWY RELIGIJNO-MORALNEJ
***
IV. DYSPOZYCJE SZCZEGÓŁOWE
§ 8. Świadectwo kwalifikacyjne. Świadectwo to należy sporządzić na
podstawie dostarczonego przez Sąd Kościelny formularza. Udzielając odpowiedzi na zawarte w nim pytania, należy unikać ogólnych
sformułowań typu: „tak”, „nie”, „nie wiem”. Świadectwo to należy
wystawić w oparciu o wiedzę własną lub po zasięgnięciu opinii zaufanych parafian, przy zachowaniu należytej dyskrecji. Proboszcz
ma prawo do uzupełnienia świadectwa o własne uwagi, nawet jeśli
nie ma o tym mowy w pytaniach.
§ 9. Delegacja dotycząca przesłuchania strony lub świadków.
a) W momencie otrzymania delegacji proboszcz nabywa władzę sądowniczą, dotyczącą przeprowadzenia zleconego zadania. W celu
jego wypełnienia winien on dobrać sobie jednego księdza jako
obrońcę węzła małżeńskiego i drugiego jako notariusza. W przypadku trudności, wystarczy dobrać sobie tylko jednego księdza
(kleryka, diakona, a nawet osobę świecką) w charakterze notariusza, zaznaczając to we wstępie protokołu.
b) Przed przystąpieniem do przesłuchania wszyscy członkowie sądu
delegowanego składają przypisaną prawem przysięgę według formularza Roty przysięgi trybunału delegowanego. Strona lub świadek – zawezwani, składają na wstępie przysięgę według załączonej Roty przysięgi.
c) Przesłuchanie osoby prowadzi sędzia – audytor, w obecności sądu delegowanego, według załączonych pytań. Sędzia delegowany,
jak również obrońca węzła, mogą stawiać dodatkowe pytania,
o ile uznają za stosowne, zaznaczając to jednak w protokole jako
positio iudicis względnie positio defensoris. Przy protokołowaniu
przesłuchań należy zachować numerację podaną w pytaniach. Pełne odpowiedzi należy spisywać w pierwszej osobie, przy zachowaniu odpowiedniego marginesu wewnętrznego, przeznaczonego
do spięcia akt. Zwraca się przy tym uwagę, aby odpowiedzi osób,
nawet krótkie w formie: „tak”, „nie”, „nie wiem”, zapisywać pełnymi zdaniami.
d) Po zakończeniu zadawania pytań notariusz odczytuje głośno protokół, w celu sprawdzenia jego wierności z odpowiedziami
udzielonymi przez osobę przesłuchiwaną. Po stwierdzeniu, że
przesłuchany nie pragnie w protokóle niczego dodać, skreślić lub
poprawić, winien on podpisać protokół. Po nim dokument ten
274
***
Instrukcja o zobowiązaniu do pomocy sądowej w parafii
***
podpisują wszyscy członkowie sądu delegowanego, zaopatrując
go także pieczęcią kościelną. Należy przy tym pamiętać, że osoba przesłuchiwana i notariusz podpisują się na każdej stronie
tekstu, a sędzia i obrońca jedynie na jego końcu.
e) W przypadku przesłuchania większej ilości świadków należy pamiętać, iż z każdą osobą trzeba spisać oddzielny protokół.
§ 10. W przypadku niemożności wykonania rekwizycji sądowej należy
odesłać akta z informacją o niewypełnieniu zlecenia i stojącymi za
tym przyczynami. W sytuacji zaniedbań Sąd Kościelny ponawia
prośbę o wykonanie zleconych zadań, wyznaczając nowy termin.
W skrajnych przypadkach, gdy przez dłuższy czas brak jest jakiejkolwiek odpowiedzi ze strony proboszcza, sprawa na drodze dyscyplinarnej będzie kierowana do biskupa diecezjalnego, aby nie dopuszczać do sytuacji wstrzymania procesu na wiele miesięcy.
§ 11. Wykonanie powyższych zadań należy traktować jako obowiązek
moralny i prawny ciążący na osobie proboszcza, jako sędzim delegowanym. Czynności te należy wykonać sumiennie, w poczuciu
pełnej odpowiedzialności. Od ich rzetelnego wykonania w znacznym stopniu może bowiem zależeć końcowa decyzja Sądu Kościelnego, dotycząca ważności lub nieważności zaskarżonego małżeństwa.
275