Radioterapia w obrębie klatki piersiowej

Informacje dla pacjenta
LECZENIE I OPIEKA
Radioterapia w obrębie klatki piersiowej
Wszelkie pytania
lub wątpliwości
dotyczące
leczenia należy
kierować do
lekarza lub
pielęgniarki.
Wspólnie z lekarzem podjęli Państwo decyzję o zastosowaniu
radioterapii w ramach leczenia przeciwnowotworowego.
W niniejszym dokumencie znajdą Państwo odpowiedzi na
następujące pytania:
■ Na czym będzie polegać leczenie.
■ Jak dbać o siebie w trakcie leczenia.
■ Jak ograniczać działania niepożądane i przyczyniać się do
zwiększenia własnego komfortu w trakcie leczenia.
Najczęściej przepisuje się od 25 do 35 zabiegów radiacyjnych.
Sama radioterapia jest podobna do badania rentgenowskiego.
Zabieg nie jest bolesny, nie odczują go Państwo w żaden sposób.
Planowanie leczenia
Po podjęciu decyzji o rozpoczęciu radioterapii zostanie
wyznaczona sesja planowania lub symulacji leczenia. Sesja ta
potrwa od 30 minut do 1 godziny.
Podczas tej sesji w badaniu rentgenograficznym zostanie określony
obszar docelowy radioterapii.
Harmonogram sesji terapeutycznych
Sesje będą wykonywane od poniedziałku do piątku. Lekarz prowadzący ustali z Państwem
godziny codziennych wizyt. Każda wizyta będzie trwała od 15 do 20 minut. Choć sam zabieg
leczniczy może trwać tylko kilka minut, najlepiej będzie zarezerwować sobie pełną godzinę
na:
■ Wykonanie prześwietleń.
■ Spotkania z lekarzem lub pielęgniarką.
■ Nieoczekiwane opóźnienia.
Co tydzień wykonywane będą prześwietlenia mające na celu zapewnienie precyzji ułożenia
ciała na stole zabiegowym. Prześwietlenia te nie będą służyć do diagnozowania problemów
medycznych ani oceniania wyników leczenia.
Będą Państwo spotykać się z lekarzem co najmniej raz w tygodniu w ___________________.
Podczas tych wizyt oceniany będzie postęp leczenia wraz z ewentualnymi działaniami
niepożądanymi. Podczas wizyt będą również Państwo mogli omówić wszelkie wątpliwości
związane z Państwa chorobą lub leczeniem.
Znaki wykonywane na skórze
Często do identyfikacji dokładnej lokalizacji obszaru leczenia służą trwałe tatuaże.
Tatuowane znaki mają wielkość pieprzyka i nie wyblakną. Skórę, na której umieszczono
tatuaż można myć w zwykły sposób.
Niekiedy znaki na skórze wykonywane są przy użyciu markera. W celu zapobieżenia
zanikowi tych znaków nad miejscem ich umieszczenia może zostać przyklejony
przezroczysty plaster. Nie należy zdejmować tego plastra ani usuwać wykonanych na
skórze znaków. Należy uważać, aby nie zmyć wykonanych na skórze znaków podczas
mycia. Jeśli znaki zaczną blaknąć, należy poinformować o tym lekarza. Nie należy
próbować samodzielnie odtwarzać znaków. W przypadku alergii na plaster należy
poinformować o niej lekarza lub pielęgniarkę.
Częste działania niepożądane
Terapia radiacyjna jest leczeniem swoistym. W związku z tym mogą Państwo oczekiwać
działań niepożądanych wyłącznie w obszarze objętym leczeniem. Działania niepożądane
mogą mieć charakter akumulacyjny. Oznacza to, że początkowo mogą Państwo
nie odczuwać danych działań, ale będą one rozwijać się w miarę kolejnych sesji
terapeutycznych. Wystąpienia większości wymienionych poniżej działań niepożądanych
można oczekiwać po odbyciu około 10-15 sesji radioterapii.
Po zakończeniu całej terapii działania niepożądane mogą pogarszać się przez pierwsze
5 dni. Po upływie pierwszych 5 dni rozpocznie się proces gojenia i zaczną Państwo
stopniowo czuć się lepiej. Większość działań niepożądanych ustępuje po upływie
około 2 tygodni po ostatniej sesji terapii.
Kaszel
Napromieniowywanie klatki piersiowej może podrażniać błonę śluzową dróg
oddechowych. W konsekwencji u pacjentów może wystąpić:
■ Uporczywy, suchy kaszel.
■ Kaszel z odkrztuszaniem dużej ilości śluzu lub flegmy.
W przypadku odkrztuszania dużych ilości śluzu należy unikać spożywania bardzo zimnych
pokarmów lub napojów, ponieważ mogłoby to powodować pogorszenie objawów.
Należy poinformować lekarza lub pielęgniarkę o wystąpieniu kaszlu uniemożliwiającego
sen w nocy lub zakłócającego zwykłe wykonywane czynności. W wielu przypadkach lekarz
może przepisać lek pomagający łagodzić kaszel.
Jest bardzo ważne, aby poinformować lekarza lub pielęgniarkę, jeśli w odkrztuszanej
plwocinie zauważy się ślady krwi.
Zmiany skórne
Podczas radioterapii mogą wystąpić zmiany na skórze klatki piersiowej i pleców. Skóra
w obszarze leczenia może wysychać i ulegać złuszczaniu. Ewentualnie może dojść do
ciemniejszego przebarwienia lub zaczerwienienia i podrażnienia. Aby złagodzić uczucie
dyskomfortu i chronić skórę przed dalszym podrażnieniem, należy postępować zgodnie
z poniższymi wskazówkami:
■ Czyścić obszar mydłem do skóry wrażliwej. Sugerowane mydła to np.: Basis® do
skóry wrażliwej, Dove® do skóry wrażliwej lub Neutrogena® bezzapachowe.
Należy unikać mydeł silnie perfumowanych lub antybakteryjnych.
■ Zmywać letnią wodą. Gorąca woda może drażnić skórę.
■ Delikatnie umyć obszar bardzo miękką ściereczką lub dłonią.
■ Osuszyć skórę poprzez dociskanie ręcznika; nie pocierać.
■ Nie należy golić włosów z leczonych obszarów.
■ W obszarze nie należy stosować poduszek rozgrzewających ani zimnych okładów.
Wysokie lub niskie temperatury mogą nasilać uszkodzenia skóry.
■ Używać odzieży z bawełny lub innych miękkich dzianin. Niektóre włókna, na przykład
wełna, mogą wywoływać podrażnienia.
2
W przypadku zaniepokojenia zmianami na skórze należy omówić ten problem z lekarzem
lub pielęgniarką.
Lekarz lub pielęgniarka może również zasugerować specjalny krem wspomagający
nawilżenie skóry w obszarze leczenia, taki jak Remedy® Skin Repair. Kremu tego nie
należy nanosić na skórę na 2 godziny przed zabiegiem, ponieważ zwiększyłoby to jej
wrażliwość na działanie promieniowania.
Ból gardła
W przypadku, gdy terapia radiacyjna nakierowana jest na obszar klatki piersiowej, może
wystąpić ból gardła lub zapalenie przełyku. Zapalenie przełyku to podrażnienie błony
śluzowej wyściełającej przełyk (przewód łączący jamę ustną z żołądkiem). Może ono
wywoływać następujące objawy:
■ Pieczenie podobne do zgagi.
■ Dyskomfort lub ból podczas przełykania.
■ Uczucie przyklejania się pokarmu do gardła podczas przełykania.
W przypadku wystąpienia bólu gardła uniemożliwiającego spożywanie zazwyczaj
spożywanych posiłków należy poinformować o tym lekarza lub pielęgniarkę. Lekarz
może przepisać leki uśmierzające ból. Leki te należy przyjmować 30 minut przed każdym
posiłkiem.
Należy starać się spożywać wysokobiałkowe, wysokokaloryczne, miękkie i łagodne
w smaku pokarmy, takie jak purée ziemniaczane, jogurt, jaja, lody, mus jabłkowy, budyń.
Wskazane jest unikanie następujących pokarmów mogących podrażniać gardło
i sprawiać ból podczas jedzenia:
■ Pokarmy o ostrych krawędziach, na przykład chipsy, ciasto w pizzy, suche tosty lub
krakersy.
■
Gorące ciecze, pikantne potrawy.
■ Pokarmy z dużą zawartością kwasu lub alkoholu.
W celu uzyskania sugestii w kwestii pokarmów, które należy przyjmować, a których
należy unikać, należy skonsultować się z pielęgniarką.
Nudności i wymioty
Pacjenci mogą niekiedy odczuwać nudności połączone lub niepołączone z wymiotami.
Nudności mogą mieć charakter przetrwały i prowadzić do utraty apetytu. Należy
poinformować lekarza lub pielęgniarkę o wystąpieniu nudności lub wymiotów oraz
o porach dnia, w których objawy te wydają się ustępować lub nasilać. Istnieje szereg
leków, które lekarz może przepisać w celu zapobieżenia nudnościom. Niektóre z tych
leków mogą być przyjmowane przed sesją radioterapii w celu zapobieżenia wystąpieniu
nudności.
Utrata apetytu
W trakcie leczenia mogą Państwo z różnych przyczyn odczuwać brak apetytu.
Mogą Państwo:
■ Odczuwać sytość w żołądku po zjedzeniu bardzo małych porcji.
■ Odczuwać nudności lub wymiotować i nie mieć ochoty na jedzenie.
Niejedzenie może prowadzić do utraty wagi, osłabienia i zmęczenia, co może utrudniać
Państwu wykonywanie rutynowych czynności. W razie nudności należy poinformować
o ich wystąpieniu lekarza lub pielęgniarkę. Lekarz może przepisać leki, które
przyjmowane przed posiłkami mogą pomagać w łagodzeniu nudności. W przypadku
nudności wywoływanych przez zapachy powstające przy gotowaniu pokarmów należy
spożywać posiłki letnie lub w temperaturze pokojowej.
3
W przypadku wczesnego wystąpienia uczucia sytości należy spróbować spożywania 5 lub
6 mniejszych posiłków zamiast 3 dużych posiłków dziennie. Należy unikać picia napojów
na 30 minut przed jedzeniem i podczas posiłków.
Należy starać się spożywać wysokobiałkowe, wysokokaloryczne pokarmy, takie jak ser,
mleko pełnotłuste, jogurt, jaja, budynie i lody. Lekarz lub pielęgniarka mogą zasugerować
stosowanie suplementów diety, takich jak np. preparaty Ensure® lub Boost® w celu
dostarczenia organizmowi dodatkowych kalorii i białka. W celu uzyskania dodatkowych
informacji na temat diety należy zwrócić się do pielęgniarki, która może udzielić sugestii
lub skierować Państwa do dietetyka.
Zmęczenie
Zmęczenie jest częstym działaniem ubocznym, jednak jego nasilenie jest różne u każdego
pacjenta. Może być ono potęgowane przez stres związany z chorobą, codzienne dojazdy
na zabiegi oraz wpływ promieniowania na zdrowe komórki.
Zmęczenie często pojawia się po odbyciu 10 sesji terapeutycznych. Jest ono często często
większe pod koniec tygodnia, wydaje się natomiast ustępować w ciągu weekendu.
Może utrzymywać się przez kilka tygodni lub kilka miesięcy po zakończeniu terapii.
Zajęcia należy planować na początek tygodnia, kiedy poziom energii jest wyższy. Należy
próbować utrzymać regularny tryb życia, wstając o tej samej godzinie przez 7 dni
w tygodniu. W miarę możliwości należy zachowywać aktywność i ćwiczyć. Ważne jest
jednak, aby się nie przemęczać. W przypadku zmęczenia należy zaplanować w ciągu dnia
okresy odpoczynku.
Źródła informacji na temat zdrowia
Więcej informacji można uzyskać w Alberto Culver Health Learning Center (Centrum Wiedzy o Zdrowiu
im. Alberta Culvera) szpitala Northwestern Memorial Hospital. Ta nowoczesna biblioteka gromadząca
publikacje na temat zdrowia znajduje się na 3. piętrze pawilonu Galtera (Galter Pavilion). Personel
zajmujący się udostępnianiem informacji na temat zdrowia służy pomocą w wyszukiwaniu potrzebnych
informacji i zapewnia bezpłatne wsparcie, dostosowane do potrzeb poszczególnych pacjentów.
Z Centrum Wiedzy o Zdrowiu można kontaktować się pod numerem telefonu 312-926-LINK (5465) lub
pod adresem e-mail: [email protected].
Dalsze informacje na temat Northwestern Medicine można znaleźć na naszej stronie internetowej pod
adresem nm.org.
Para asistencia en español, por favor llamar al Departamento de Representantes para Pacientes al 312-926-3112.
Instytucje współpracujące w ramach grupy Northwestern Medicine stawiają sobie za cel reprezentowanie społeczności, której służą, budowanie kultury zapobiegania
wykluczeniu, świadczenie opieki uwzględniającej różnice kulturowe oraz przeciwdziałanie dyskryminacji i nierównościom w dostępie do leczenia i organizowanych
programów opieki medycznej. Wszelkie pytania należy kierować do Działu Kontaktu z Pacjentami szpitala Northwestern Memorial Hospital pod numerem telefonu
312-926-3112, TDD/TTY (dla niedosłyszących) 312-944-2358 lub Grupy Northwestern Medical pod numerem telefonu 312-926-1920, TDD/TTY 312-695-3661.
Opracowanie: Zespół Radioonkologii
©Wrzesień 2014 Northwestern Medicine
Dalsze informacje na temat Northwestern Medicine można znaleźć na naszej stronie internetowej pod adresem nm.org.
900900 (9/14)