Tronkowska Ewa i Kowalska Urszula - WSFiP

Transkrypt

WYŻSZA SZKOŁA FINANSÓW I PRAWA
W BIELSKU-BIAŁEJ
STUDIA PODYPLOMOWE: MECHANIZMY FUNKCJONOWANIA
STREFY EURO
Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach
programu edukacji ekonomicznej
PRACA DYPLOMOWA
Efektywność polityki pieniężnej EBC
w kontekście realizacji celu inflacyjnego
Autorzy:
Urszula Kowalska
Promotor:
Prof. nadzw dr hab. Jan Ostoj
Ewa Tronkowska
Bielsko-Biała, rok 2016
Zawartość
1
Wstęp .................................................................................................................................. 3
2
Cele działania i zadania EBC .............................................................................................. 5
3
4
5
2.1
Europejski Bank Centralny (EBC) .............................................................................. 5
2.2
Cele i zadania EBC ...................................................................................................... 8
2.3
Polityka pieniężna EBC ............................................................................................. 11
Instrumenty działania EBC ............................................................................................... 15
3.1
Instrumenty administracyjne (bezpośrednie) ............................................................. 15
3.2
Instrumenty rynkowe (pośrednie) .............................................................................. 16
3.3
Niestandardowe instrumenty działania EBC ............................................................. 20
Pojęcie inflacji .................................................................................................................. 22
4.1
Istota i rodzaje inflacji a deflacja ............................................................................... 22
4.2
Argumenty przemawiające za dodatnim celem inflacyjnym..................................... 27
4.3
Pomiar inflacji w strefie euro .................................................................................... 31
Stabilność cen – realizacja podstawowego celu polityki pieniężnej EBC ........................ 33
5.1
Inflacja w strefie euro ................................................................................................ 33
5.2
Poziom inflacji w strefie euro wyrazem skuteczności działań EBC ......................... 42
Zakończenie ............................................................................................................................. 43
Wykaz wykresów ..................................................................................................................... 45
Wykaz rysunków/schematów ................................................................................................... 45
Wykaz tabel .............................................................................................................................. 45
Bibliografia............................................................................................................................... 46
Wstęp
Członkostwo w Unii Europejskiej, jest jednym z najważniejszych wydarzeń
historycznych każdego z przystępujących państw. Z reguły wiąże się z tym obligatoryjne
przyjęcie wspólnej waluty euro, czyli wejście do strefy euro i funkcjonowanie w
Eurosystemie, którego nadrzędną i niezależną instytucją posiadającą osobowość prawną jest
Europejski Bank Centralny (EBC).
W ostatnich latach, przy pojawiających się kryzysach w Europie i na całym świecie,
coraz częściej pojawiają się wątpliwości co do efektywności działania EBC, korzyści jakie
niesie za sobą utrzymanie wspólnej waluty euro oraz strat jakie można ponieść poprzez
przystąpienie do strefy euro. W Polsce również poruszany jest ten temat i coraz częściej
napotykamy na negatywne opinie w tym zakresie.
Podjęcie tematu niniejszej pracy miało na celu uzmysłowić czytelnikowi fakty i
pomóc dokonać rzeczywistej oceny czy działalność Europejskiego Banku Centralnego jest
efektywna czy raczej nieskuteczna w osiągnięciu głównego celu działania jakim jest
stabilność cen, czyli inflacja na określonym poziomie. Mogłoby to również pomóc w
dokonaniu oceny czasu (terminu) i chęci przyjęcia wspólnej waluty euro, bowiem
odpowiedzialnością za wspólną politykę pieniężną obarczony jest wyłącznie EBC.
Omawiając zagadnienia związane z działalnością Europejskiego Banku Centralnego,
konieczne było wyjaśnienie czym jest EBC. W rozdziale drugim przedstawiony został zarys
dotyczący historii powstania EBC, podstawy jego funkcjonowania, jego organy decyzyjne
oraz zakres działania. Wprowadzając do głównego wątku pracy szerzej zostały omówione
cele i zadania do jakich został powołany EBC, a w szczególności główny cel-utrzymanie
stabilności cen wyrażany w postaci HICP (zharmonizowanego indeksu cen konsumpcyjnych)
określającego inflację.
Obszernie zostały opisane tu niezbędne do uzyskania celu
inflacyjnego właściwe instrumenty działania zgodne z kierunkiem obranym w strategii
polityki pieniężnej EBC.
Rozdział trzeci stanowi kontynuację rozdziału drugiego i wskazuje narzędzia jakimi
posługuje się EBC, by przy ich zastosowaniu w określonych ramach operacyjnych kreować
pożądane zachowania na rynku. Wyjaśniona została tu kwestia podziału instrumentów, ich
zasięgu, sile i obszarze działania. Zostały one usystematyzowane i sklasyfikowane w trzech
podstawowych grupach wraz z określeniem ich celowości.
Z kolei rozdział czwarty zawiera wyjaśnienia dotyczące zjawiska inflacji, jej
rodzajów, sposobu pomiaru i wyliczeń oraz wyjaśnia czym jest występująca obecnie w
Europie deflacja i jakim jest groźnym dla gospodarki krajów zjawiskiem. Poruszona została w
tym rozdziale również bardzo istotna kwestia argumentów przemawiających za dodatnią
inflacją kształtującą się w granicach określonego poziomu.
Ostatni, piąty rozdział odpowiada na pytania dotyczące inflacji w Unii Europejskiej i
strefie euro. Autor zestawia tu inflację w UE i strefie euro, udział ich składowych w HICP
oraz wielkości kształtujące inflację w poszczególnych krajach UE. To właśnie w tym
rozdziale znajduje się rozważanie na temat skuteczności działania i efektywności polityki
pieniężnej EBC.
1 Cele działania i zadania EBC
1.1 Europejski Bank Centralny (EBC)
Europejski Bank Centralny (EBC) jest bankiem centralnym Unii Europejskiej, który
formalnie powołany został w traktacie z Maastricht o Unii Europejskiej z 7 lutego 1992 roku
wraz z doprecyzowanym w Protokole nr 4 Statutem Europejskiego Systemu Banków
Centralnych i Banku Centralnego. Traktat wszedł w życie 1 listopada 1993 roku, 1 jednak
proces przygotowawczy do powstania EBC był o wiele bardziej skomplikowany i wydłużony
w czasie. Sięga bowiem do czasów funkcjonowania Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej
(EWG).
W 1962 roku państwa członkowskie EWG zwróciły uwagę na potrzebę idei wspólnej
waluty, jednak bez konieczności wprowadzenia dodatkowych rozwiązań instytucjonalnych w
tym zakresie.2 W 1964 roku celem zinstytucjonalizowania współpracy banków centralnych
EWG zawiązano Komitet Prezesów (Gubernatorów) Banków Centralnych Krajów
Członkowskich EWG.3 W 1970 roku opublikowany został Plan Wernera4, który po raz
pierwszy w procesach integracji europejskiej proponował stworzenie unii gospodarczej i
walutowej, mający nastąpić w kilku etapach do 1980 roku. Rok później państwa
członkowskie podjęły decyzję o utworzeniu Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW).5
Członkowie Komitetu prowadzili prace nad Raportem Delorsa6, którego celem było
rozpoczęcie ostatniej fazy przygotowań do powstania unii walutowej w Europie. Opracowali
oni projekt statutu EBC, ESBC i Europejskiego Instytutu Walutowego (EIW) będącego
zaczątkiem powstania Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW). W rezultacie 1 czerwca 1998r.
na drodze porozumienia między krajowymi bankami centralnymi (KBC) powstał Europejski
Bank Centralny (EBC) oraz Europejski System Banków Centralnych (ESBC). Kilka miesięcy
później, w październiku 1998r. EBC ogłosił strategię i ramy operacyjne wspólnej polityki
1
Traktat z Maastricht o Unii Europejskiej (TUE) art. R pkt.2 , art. S,
http://oide.sejm.gov.pl/oide/images/files/dokumenty/traktaty/Traktat_z_Maastricht_PL_1.pdf (dostęp
14.03.2016r.)
2
Memorandum Marjolina z 24 października 1962r. jako wezwanie do powołania Komitetu Prezesów Banków
Centralnych EWG w celu koordynowania polityki pieniężnej tych krajów:
http://aei.pitt.edu/1327/1/memorandum_1962_second_stage.pdf (dostęp 03.05.2016r.)
3
https://www.ecb.europa.eu/ecb/history/archive/pdf/released/Rules_of_Procedure_12_10_1964_EN.pdf?94318d
7d0a690f2cdb2523a8fde7d93e (dostęp 03.05.2016r.);
https://www.ecb.europa.eu/ecb/history/archive/pdf/released/Memo_organisation_5_7_1964_FR.pdf?a7db46ec5a
e25eb592414de5468ebe5d (dostęp 03.05.2016r.)
4
Końcowy raport „Grupy Wernera” z 8.10.1970r. na temat szczegółowego planu utworzenia Unii Walutowej
http://aei.pitt.edu/1002/1/monetary_werner_final.pdf (dostęp 03.05.2016r.)
5
Scheller Hanspeter K. Europejski Bank Centralny, Eurosystem, historia, rola i funkcje, (polska wersja
językowa), wyd.2 poprawione, EBC, Frankfurt nad Menem 2006, str. 15-17
6
Kokoszyński R., Gierałtowski P., Tchorek G. praca zbiorowa pod redakcją Kowalewskiego P., Tchorka G.,
Górskiego J. „Mechanizmy funkcjonowania strefy euro”, NBP, Warszawa 2014, str. 68.
pieniężnej, która począwszy od pierwszego stycznia 1999 r. oparta została na nowej walucie
„euro”.7
EBC jest niezależną od władz politycznych instytucją UE, co nadaje mu nietypowy dla
innych instytucji unijnych status formalny. Zgodnie z art. 9 Protokołu nr 4 Traktatu z
Maastricht, na mocy art. 282 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej „EBC[ …]
ma osobowość prawną, posiada w każdym z Państw Członkowskich zdolność prawną i
zdolność do czynności prawnych o najszerszym zakresie przyznanym przez ustawodawstwa
krajowe osobom prawnym; może on zwłaszcza nabywać i zbywać mienie ruchome i
nieruchome oraz stawać przed sądem.”8
Europejski Bank Centralny mieści się w Niemczech, we Frankfurcie nad Menem i jest
jedną z podstawowych instytucji UE a także najważniejszym organem Unii Gospodarczej i
Walutowej oraz Eurosystemu. EBC wraz z krajowymi bankami centralnymi Państw
Członkowskich posługujących się walutą euro stanowią tzw. Eurosystem, natomiast w
połączeniu z krajowymi bankami centralnymi (KBC) tworzy Europejski System Banków
Centralnych (ESBC).
Najważniejszymi organami decyzyjnymi EBC jest Rada Prezesów i Zarząd. Trzecie
ciało to Rada Ogólna, która będzie istnieć do momentu przyjęcia euro przez wszystkie
państwa członkowskie UE (rys. 1). Funkcjonowanie tych trzech organów reguluje Traktat o
UE oraz o funkcjonowaniu UE, Statut ESBC i EBC oraz Regulamin wewnętrzny Rady
Ogólnej.9
7
https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/ecbhistoryrolefunctions2006pl.pdf?278961ae7099fe8dabaad5268a662
246 str 17 (dostęp 13.04.2016r.)
8
Kokoszyński Ryszard „Mechanizmy funkcjonowania strefy euro”, NBP, Warszawa 2014, str. 67-69
9
Traktat o UE (wersja skonsolidowana) z dnia 26 października 2012 roku (Dz. Urzędowy Unii Europejskiej, nr
C 326), art. 13 pkt.1; Traktat o funkcjonowaniu UE (wersja skonsolidowana) z dnia 26 października 2012 roku
(Dz. Urzędowy Unii Europejskiej, nr C 326), art. 129 pkt.1 i 2; Protokół nr 4 w sprawie statutu ESBC i EBC
(wersja skonsolidowana) z dnia 26 października 2012 roku (Dz. Urzędowy Unii Europejskiej, nr C 326), art. 913, 44-46;
Europejski Bank Centralny
(EBC)
Rada Prezesów Zarząd
EUROSYSTEM
Rada Ogólna
Europejski System Banków Centralnych
(ESBC)
Rysunek 1. EBC w Unii Europejskiej
Banki centralne krajów strefy euro
Banki centralne krajów Unii
Europejskiej
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Scheller Hanspeter K. Europejski Bank Centralny. Eurosystem.
Historia, rola i funkcje, (polska wersja językowa), wyd.2 poprawione, EBC, Frankfurt nad Menem 2006r. str. 43
https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/ecbhistoryrolefunctions2006pl.pdf?2f7a228e04ee584a5c3d8e637787a
1f8 (dostęp 13.04.2016r.)
Rada Prezesów jest głównym organem decyzyjnym EBC. W Skład Rady wchodzi
sześciu członków Zarządu oraz prezesi krajowych banków centralnych strefy euro. Na czele
Rady Prezesów i Zarządu stoi prezes EBC. Głównym zadaniem Rady Prezesów jest
uchwalanie wytycznych i podejmowanie decyzji potrzebnych do wykonywania zadań
nałożonych na EBC i Eurosystem, formułowanie polityki pieniężnej strefy euro, w
szczególności ustalanie stóp procentowych, po których instytucje kredytowe mogą uzyskiwać
płynność (środki pieniężne od Eurosystemu) oraz uchwalanie decyzji dotyczących aktów
prawnych, na mocy których podejmowane są decyzje nadzorcze. W ten sposób wpływa
pośrednio na stopy procentowe w gospodarce strefy euro oferowane przez instytucje
finansowe (w tym stopy kredytów i depozytów). Ponadto w ramach nowych obowiązków
związanych z nadzorem bankowym uchwala w trybie zatwierdzenia (przy braku sprzeciwu)
projekty decyzji przedstawianych przez Radę ds. Nadzoru. Rada Prezesów wypełnia swoje
obowiązki w drodze uchwalania wytycznych i podejmowania decyzji.10
W skład Zarządu EBC wchodzą: prezes, wiceprezes i czterech pozostałych członków
mianowanych za wspólnym porozumieniem głów państw lub szefów rządów krajów strefy
euro. Zarząd odpowiada m. innymi za realizację polityki pieniężnej sformułowanej przez
Radę Prezesów, organizuje posiedzenia Rady Prezesów, wykonuje określone uprawnienia
przekazane Zarządowi w drodze delegacji przez Radę Prezesów (w tym uprawnień
o charakterze regulacyjnym) oraz zarządza bieżącą działalnością EBC 11.
Rada Ogólna (organ decyzyjny ESBC) jest z kolei organem wiążącym Eurosystem z
narodowymi bankami centralnymi państw spoza strefy euro. W skład tego organu wchodzą:
prezes i wiceprezes EBC oraz prezesi banków centralnych państw członkowskich UE. Rada
Ogólna odpowiada za opiniowanie przygotowań do wejścia do Eurosystemu (zatwierdza
raporty o konwergencji), monitoruje funkcjonowanie systemu ERM II. W kompetencji Rady
Ogólnej jest udział w działaniach doradczych EBC, zbieraniu informacji statystycznych,
sporządzaniu raportu rocznego EBC, ustalaniu zasad ujednolicania procedur rachunkowych i
sprawozdawczych
stosowanych
przez
KBC,
podejmowaniu
działań
związanych
z określeniem klucza subskrypcji kapitału EBC (poza działaniami określonymi w Traktacie),
ustalaniu warunków zatrudnienia pracowników EBC, przygotowaniach do nieodwołalnego
ustalenia kursów wymiany na euro walut państw członkowskich objętych derogacją.12
Krajowe banki centralne (KBC), które nie wprowadziły jeszcze euro, nie uczestniczą
w podejmowaniu decyzji dotyczącej wspólnej polityki pieniężnej strefy euro do momentu,
kiedy spełnią warunki konwergencji i wejdą do Eurosystemu.
1.2 Cele i zadania EBC
Zgodnie z art. 127 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, głównym celem
Europejskiego Systemu Banków Centralnych (w tym EBC jako podmiotu odpowiedzialnego
10
Traktat o funkcjonowaniu UE (wersja skonsolidowana) z dnia 26 października 2012 roku (Dz. Urzędowy Unii
Europejskiej, nr C 326), art. 283 ust.1; Protokół nr 4 w sprawie statutu ESBC i EBC (wersja skonsolidowana) z
dnia 26 października 2012 roku (Dz. Urzędowy Unii Europejskiej, nr C 326), art. 10 i 12;
https://www.ecb.europa.eu/ecb/orga/decisions/govc/html/index.pl.html ( dostęp 18.03.2016r.)
11
Europejskiej, nr C 326), art. 283 ust. 2; Protokół nr 4 w sprawie statutu ESBC i EBC (wersja skonsolidowana) z
dnia 26 października 2012 roku (Dz. Urzędowy Unii Europejskiej, nr C 326), art. 11 i 12;
https://www.ecb.europa.eu/ecb/orga/decisions/eb/html/index.pl.html (dostęp 18.03.2016r.)
12
4 w sprawie statutu ESBC i EBC (wersja skonsolidowana) z dnia 26 października 2012 roku (Dz. Urzędowy
Unii Europejskiej, nr C 326), art. 44; https://www.ecb.europa.eu/ecb/orga/decisions/genc/html/index.pl.html
(dostęp 18.03.2016r.)
za politykę pieniężną Unii) jest utrzymanie stabilności cen13 na poziomie inflacji mniejszej
niż 2%, ale zbliżonej do tego poziomu14. Określenie granic poziomu stabilności cen stanowiło
swoisty
margines
bezpieczeństwa
dla
prowadzonej
polityki
pieniężnej
mierzonej
wskaźnikiem HICP w średnim i długim okresie czasu w celu ochrony przed ryzykiem deflacji
a także błędami w pomiarach gromadzonych danych oraz różnic w stopie inflacji w Strefie
Euro15. W miarę stała wartość pieniądza przyczynia się bowiem do trwałego i
zrównoważonego rozwoju gospodarczego, gdyż harmonizuje teraźniejszość z przyszłością,
przez co rachunek ekonomiczny jest bardziej przejrzysty i wiarygodny. Stabilne ceny
przyczyniają się do stabilności i spójności społeczeństwa. Zatem jeśli jasno określony cel
EBC jest zrozumiały dla społeczeństwa a stabilne ceny przyczyniają się do stabilności
spójności społeczeństwa, wówczas osoby posiadające zasoby pieniężne wykazują skłonność
do oszczędzania. To z kolei ułatwia rozwój gospodarczy, bowiem zmniejszone zapasy
gotówki powodują wyższe koszty transakcyjne.16 Ponadto dbanie o utrzymanie stabilności
cen przez EBC przyczynia się znacznie do realizacji szerszych celów gospodarczych (np.
podwyższenia standardu życia, podniesienia i stabilizacji poziomu aktywności gospodarczej
oraz wzrostu zatrudnienia)17.
Bez uszczerbku dla celu stabilności cen, ESBC wspiera ogólne polityki
gospodarcze w Unii, mając na względzie przyczynianie się do osiągnięcia celów Unii
ustanowionych w artykule 3 Traktatu o Unii Europejskiej.
18
Oznacza to, że jako drugi
główny cel ESBC (którego władzami są organy EBC) wskazane zostały cele Unii
Europejskiej, a między innymi:
 ustanowienie rynku wewnętrznego
13
Protokół nr 4 w sprawie statutu ESBC i EBC (wersja skonsolidowana) z dnia 26 października 2012 roku (Dz.
Urzędowy Unii Europejskiej, nr C 326), art. 1
14
Wynik oceny strategii polityki pieniężnej 08.05. 2003r.
https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/monetarypolicystrategyreview_backgrounden.pdf str.11 pkt2;
http://www.bis.org/review/r031202a.pdf (dostęp 03.05.2016r.)
15
Pszczółka Ireneusz „Euro a integracja europejskich rynków finansowych”, Cedewu.pl wydawnictwa fachowe,
Warszawa 2006, str. 158-160;
Górskiego J. „Mechanizmy funkcjonowania strefy euro”, NBP, Warszawa 2014, str. 100
16
Wierzba Ryszard „Europejski Bank Centralny”, Twigger, Warszawa 2003, str. 43
Gerdesmeier Dieter „Stabilność cen- dlaczego jest ważna także dla ciebie?”, Europejski Bank Centralny,
Frankfurt nad Menem 2011, str. 29-34
https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/price_stability_web_2011pl.pdf?19bae706fd901530e6242f6ed34b5c14
(dostęp 14.03.2016r.)
17
Gerdesmeier Dieter „Stabilność cen- dlaczego jest ważna także dla ciebie?”, Europejski Bank Centralny,
Frankfurt nad Menem 2011, str. 34;
https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/price_stability_web_2011pl.pdf?19bae706fd901530e6242f6ed34b5c14
(dostęp 17.03.2016r.)
18
Traktat o UE i Traktat o funkcjonowaniu UE z dnia 26 października 2012 roku (Dz. Urzędowy Unii
Europejskiej, nr C 326), art.127 ust.1
 trwały rozwój Europy (zrównoważony wzrost gospodarczy, stabilność cen, społeczna
gospodarka rynkowa o wysokiej konkurencyjności i zmierzająca do pełnego
zatrudnienia i postępu społecznego)
 wysoki poziom ochrony i poprawy jakości środowisk
 postęp naukowo-techniczny19.
Ponadto ESBC działa w poszanowaniu zasady otwartej gospodarki rynkowej z wolną
konkurencją, sprzyjając efektywnej alokacji zasobów oraz zgodnie z zasadami
określonymi w artykule 119 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.20
Wspomnianym wyżej Traktatem Europejski System Banków Centralnych (ESBC)
a tym samym EBC zobowiązany został do realizacji powierzonych mu zadań
podstawowych:
 definiowanie i urzeczywistnianie polityki pieniężnej Unii,
 przeprowadzanie operacji walutowych zgodnie z artykułem 219 wspomnianego
Traktatu,
 utrzymywanie i
zarządzanie oficjalnymi
rezerwami
walutowymi
Państw
Członkowskich (bez uszczerbku dla utrzymywania i zarządzania przez rządy
Państw Członkowskich walutowymi kapitałami obrotowymi),
 popieranie sprawnego funkcjonowania systemów płatniczych,21
 zadania w zakresie nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi z
siedzibą w uczestniczących państwach członkowskich w ramach Jednolitego
Mechanizmu Nadzorczego.22
Do pozostałych, określonych w Traktacie o funkcjonowaniu UE zadań ESBC
należą:
 zatwierdzanie emisji banknotów euro,23
 utrzymanie współpracy z instytucjami nadzoru bankowego (działania Eurosystemu na
rzecz sprawnej realizacji polityki nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami
kredytowymi oraz na rzecz stabilności systemu finansowego),24
19
C 326), art.. 282 ust.2 i art.3 ust.3
20
Urzędowy Unii Europejskiej, nr C 326), art.2
21
C 326), art. 127 ust.2
22
http://www.ecb.europa.eu/ecb/tasks/html/index.pl.html (dostęp 18.03.2016r).
23
Europejskiej, nr C 326), art. 128 pkt.1.
 gromadzenie informacji oraz prowadzenie statystyk,25
 współpraca międzynarodowa i europejska.26
Dążenie do wyznaczonych celów, rzetelne wypełnianie określonych zadań zgodnie ze
strategią polityki pieniężnej oraz w zgodzie z wyznaczonymi ramami operacyjnymi polityki
pieniężnej jest wyznacznikiem sukcesu polityki pieniężnej EBC.
1.3 Polityka pieniężna EBC
EBC odpowiada za wielowymiarowy obszar walutowy, dlatego stworzył strategię
realizacji polityki pieniężnej opartej na ilościowej definicji stabilności cen, informacji oraz
analizie ekonomicznej i monetarnej.
Głównym celem polityki pieniężnej jest określony w Protokole nr 4 Traktatu o Unii
Europejskiej w sprawie statutu ESBC i EBC „jest utrzymanie stabilności cen. Bez uszczerbku
dla celu stabilności cen ESBC wspiera ogólne polityki gospodarcze w Unii, mając na względzie
przyczynianie się do osiągnięcia celów Unii ustanowionych w artykule 3 Traktatu o Unii
Europejskiej”27. Jest to najważniejszy przepis rozdziału uwzględniający nowoczesną myśl
ekonomiczną roli, zakresu i ograniczeń polityki pieniężnej obecnie oparty na wskaźniku
HICP (zharmonizowany wskaźnik cen konsumpcyjnych), który gwarantuje przejrzystość
działań podejmowanych przez EBC dla zapewnienia pełnej i skutecznej ochrony przed
osłabieniem siły nabywczej pieniądza. Przepis ten określa również instytucjonalne
i organizacyjne podstawy funkcjonowania bankowości centralnej w unii gospodarczej
i walutowej. Rada Prezesów EBC realizując wyznaczone cele, dąży do utrzymania inflacji
poniżej, ale blisko 2% w średnim okresie, dlatego podejmuje dobrze przemyślane decyzje w
oparciu na dwufilarowej strategii polityki pieniężnej i wprowadza je w życie poprzez
określone ramy operacyjne.28
Zgodnie z zasadami ogólnymi EBC, polityka pieniężna powinna:
 stabilizować oczekiwania inflacyjne,
 być perspektywiczna,
 koncentrować się na wynikach średniookresowych,
24
Europejskiej, nr C 326), art. 127 pkt.5.
25
26
27
Europejskiej, nr C 326), art. 127
28
https://www.ecb.europa.eu/ecb/tasks/monpol/html/index.pl.html (dostęp 17.03.2016r.)
 opierać się na możliwie szerokich podstawach.
Polityka pieniężna oddziałuje na poziom cen poprzez proces transmisji monetarnej
EBC (krótkoterminowe stopy procentowe) w taki sposób, by jak najskuteczniej utrzymać
stabilność cen w średnim okresie. To z kolei wymaga, by decyzje w sprawie polityki
pieniężnej były podejmowane w sposób konsekwentny i systematyczny. Konsekwencja
pomaga bowiem stabilizować oczekiwania inflacyjne i zwiększa wiarygodność EBC. Jednak
opóźnienia w procesie transmisji monetarnej (która ma bardzo złożony charakter) obarczają
politykę pieniężną znaczną niepewnością, więc dostosowanie się do utrzymania stabilności
cen w średnim okresie pozwala uniknąć niepotrzebnego nadmiernego aktywizmu i elementu
zmienności do strefy realnej gospodarki.29
Rada Prezesów EBC wprowadzając ilościowe ujęcie stabilności cen nie tylko
zapewniła większą przejrzystość polityki pieniężnej nadając
punkt odniesienia dla ceny
(dzięki której opinia publiczna sama może ocenić realizację obowiązku EBC) i możliwość
złożenia ewentualnych wyjaśnień związanych z powstałymi długookresowymi odchyleniami,
ale również
kształtuje oczekiwania dotyczące rozwoju sytuacji cenowej i efektywności
polityki pieniężnej utrzymując poziom cen w wyznaczonych granicach.30 Zastosowane
zmiany polityki pieniężnej odzwierciedlone są w cenach z pewnym opóźnieniem i w stopniu,
który nie da się bliżej przewidzieć. Ta cecha nie pozwala w krótkim okresie zneutralizować
wszystkich nieoczekiwanych wstrząsów cenowych, dlatego pewien stopień krótkookresowej
zmienności inflacji jest nieunikniony (perspektywiczność polityki pieniężnej).
W polityce pieniężnej EBC musi liczyć się z brakiem pewności wiarygodności
wskaźników ekonomicznych, strukturą gospodarki strefy euro i mechanizmem transmisji
wspólnej polityki pieniężnej. Z tego powodu polityka pieniężna powinna opierać się na jak
najszerszych podstawach i uwzględniać wszystkie istotne informacje, czyli nie może polegać
na jednym modelu gospodarki.
Działania polityki pieniężnej EBC oparte są na dwóch płaszczyznach analizy (dwóch
filarach): makroekonomicznej i monetarnej (rys.2). Na ich podstawie podejmowane są
29
Schell
er Hanspeter K. Europejski Bank Centralny. Eurosystem. Historia, rola i funkcje, (polska wersja językowa),
wyd. 2 poprawione, EBC, Frankfurt nad Menem 2006, str. 83
1f8 (dostęp 17.03.2016r.)
30
Scheller Hanspeter K. Europejski Bank Centralny. Eurosystem. Historia, rola i funkcje, (polska wersja
językowa), wyd.2 poprawione, EBC, Frankfurt nad Menem 2006 str. 82
1f8 (dostęp 17.03.2016r.)
decyzje dotyczące kształtowania polityki pieniężnej, które stanowią wypadkową wniosków
wypływających z obu rodzajów analiz.
Rysunek 2. Filary strategii polityki pieniężnej EBC
Cel podstawowy: stabilność cen
Rada Prezesów EBC podejmuje decyzje w zakresie polityki
pieniężnej na podstawie ogólnej oceny zagrożeń dla
stabilności cen.
Analiza makroekonomiczna
Analiza
monetarna
Analiza dynamiki i
szoków
gospodarczych
Analiza
trendów
monetarnych
weryfikacja
Pełne informacje
Źródło: opracowanie własne na podstawie
https://www.ecb.europa.eu/mopo/strategy/html/index.en.html z dnia 18.03.2016r.
Zadaniem analizy makroekonomicznej jest ocena czynników wpływających na
inflację w krótkim i średnim okresie. Skupia się na aktywności realnej i kondycji finansowej
gospodarki. Odnosi się do bieżącej sytuacji gospodarczo-finansowej i ocenia zagrożenia dla
stabilności cen w średnim okresie na podstawie różnych zmiennych ekonomicznych i
finansowych, które mogą mieć wpływ na dynamikę aktywności realnej oraz kształtowanie się
cen. Ponadto pomaga ona w określeniu źródła i charakteru szoków występujących w
gospodarce, ich wpływ na ceny, koszty oraz perspektywy dalszego rozwoju w gospodarce w
krótkim i średnim okresie. W analizie makroekonomicznej ważną rolę pełni monitorowanie
oczekiwań inflacyjnych i „projekcje” makroekonomiczne. Zawierają one serię założeń
technicznych,
które
ułatwiają
usystematyzowanie
i
syntezę
w
ogromie
danych
ekonomicznych nadając im spójność. Są one niezbędne dla właściwej oceny perspektyw
gospodarczych oraz krótko i średniookresowych wahań inflacji w granicach ogólnego trendu
(prognozy inflacji w przypadku braku zmian polityki pieniężnej). Do przykładowych
zmiennych ekonomicznych i finansowych objętych analizą makroekonomiczną zalicza się:
między innymi zmiany produkcji całkowitej, popyt zagregowany i jego elementy, politykę
fiskalną, sytuację na rynku pracy i rynku kapitałowym, szereg wskaźników cen i kosztów,
zmiany kursów walut, stan gospodarki światowej i bilans płatniczy, rynki finansowe oraz stan
bilansów sektora strefy euro.31
Pieniądz ma kluczowe znaczenie wśród wszystkich istotnych wskaźników
monitorowanych i analizowanych przez EBC, gdyż w średnim i długim okresie wzrost
podaży pieniądza i inflacja są ze sobą ściśle powiązane. Z tego względu przeprowadzana
przez EBC analiza monetarna służy do weryfikacji przesłanek wynikających z analizy
makroekonomicznej w perspektywie średnio i długookresowej. Bank centralny podejmując
decyzje w zakresie polityki pieniężnej sprawdza ich konsekwencje na podstawie
krótkoterminowych wskaźników uwzględniając kwestie monetarne i płynnościowe. Przyjęta
perspektywa sięga poza ramy przejściowych skutków szoków gospodarczych, dzięki czemu
powstrzymuje bank przed zbyt aktywną postawą. Podstawową (ale nie jedyną) zmienną braną
pod uwagę w ramach analizy monetarnej jest szeroki agregat podaży pieniądza, dlatego EBC
przyjął wartość referencyjną rocznej stopy wzrostu M3, która daje możliwość utrzymania celu
inflacyjnego w średnim okresie. Analiza monetarna EBC koncentruje się na trendach
bazowych przebiegu zjawisk pieniężnych i obejmuje wnikliwą oceną „czynniki szczególne”
mające wpływ na zmianę agregatu M3 oraz inne szoki kształtujące popyt na pieniądz32.
Dwufilarowa analiza strategii polityki pieniężnej pozwala Radzie Prezesów
podejmować decyzje
wszechstronną
obrania właściwego kursu polityki pieniężnej. Podejmując
interpretację
sytuacji
gospodarczej,
EBC
zmierza
do
prowadzenia
zdecydowanej polityki pieniężnej w warunkach niepewności.
Realizacja polityki pieniężnej następuje za pośrednictwem rynków finansowych za
pomocą zestawu narzędzi, procedur i praktyk stosowanych przez bank centralny (np. EBC) po
to, by osiągane cele wyznaczone przez strategię polityki pieniężnej doprowadziły do celu
finalnego. Działania te określone zostały ramami operacyjnych polityki pieniężnej, które
powinny spełniać trzy podstawowe wymogi:
31
językowa), wyd.2 poprawione, EBC, Frankfurt nad Menem 2006, str. 63-66.
1f8 (dostęp 17.03.2016r.)
32
językowa), wyd.2 poprawione, EBC, Frankfurt nad Menem 2006, str. 67-69.
1f8 (dostęp 17.03.2016r.)
 spójność ze strategią polityki pieniężnej, w szczególności z jej celami finalnymi;
stosowane narzędzia muszą być efektywne w stabilizacji cen;
 zapewnienie skutecznej komunikacji między bankiem centralnym a rynkiem
(możliwie proste i przejrzyste sygnały umożliwiające dalsze przekazywanie sygnałów
na temat bieżącego nastawienia polityki monetarnej i wpływające na oczekiwania
inflacyjne zgodne z celem finalnym);
 zgodność z zasadami gospodarki wolnorynkowej i sprzyjanie efektywnej alokacji
środków.
Innym, równie ważnym elementem ram operacyjnych jest decentralizacja wdrażania
polityki pieniężnej. Oznacza to, że krajowe banki centralne rozliczają realizowane operacje
pieniężne w swoich bilansach ale zgodnie z wytycznymi KBC, co ma zapewnić jednorodność
wspólnej polityki pieniężnej.
Podstawowym mechanizmem prowadzenia polityki pieniężnej EBC jest kontrola
krótkoterminowych stóp procentowych, dlatego w ramach operacyjnych istotna jest zdolność
oddziaływania impulsów polityki pieniężnej na krótkoterminowe stopy procentowe rynku
pieniężnego (kontrola krótkoterminowych stóp procentowych). Dla uzyskania właściwych
efektów działania w tym zakresie stosuje się trzy podstawowe instrumenty: wymóg
utrzymania rezerw obowiązkowych, operacje otwartego rynku i operacje banku centralnego
na koniec dnia.33
2
Instrumenty działania EBC
2.1 Instrumenty administracyjne (bezpośrednie)
Dla osiągnięcia celu wyznaczonego przez strategię polityki pieniężnej Europejski
Bank Centralny ma do dyspozycji narzędzia, które w połączeniu z określonymi procedurami
tworzą ramy operacyjne polityki pieniężnej EBC. Narzędzia te w uproszczony sposób
(patrząc przez pryzmat pozycji banku centralnego względem pozostałych banków z obszaru
Unii Europejskiej) można podzielić na dwa podstawowe rodzaje instrumentów działania
EBC:
 Instrumenty kontroli administracyjnej (określane jako instrumenty bezpośrednie)
 Instrumenty kontroli rynkowej (określane jako instrumenty pośrednie).
33
Instrumentami administracyjnymi są więc dyrektywy i zarządzenia EBC dotyczące
określenia stosowania limitów stóp procentowych oraz pułapów kredytowych (maksymalne
kwoty zwiększenia wartości kredytu dla sektora niefinansowego w portfelach poszczególnych
banków) przez ograniczenia administracyjne nakładane na instytucje finansowe. Stosowane
są one przede wszystkim przy niskim poziomie rynków finansowych lub w okresach silnych
zaburzeń finansowych, gdy niemożliwe jest skuteczne w oddziaływaniu zastosowanie
instrumentów pośrednich (np. przy silnym przegrzaniu koniunktury lub niebezpiecznym
pogłębianiu się deficytu bilansu płatniczego kontrola podaży pieniądza polega na
wprowadzeniu pułapu kredytowego). Ich zastosowanie jest bardzo skuteczne (efektywne),
jednak powoduje powstawanie ograniczenia konkurencji na rynku, co z kolei może
przyczynić się do nasilania niepożądanych zjawisk (np. handlu przyznanymi limitami) i w
rezultacie prowadzić do sztucznego podtrzymywania funkcjonowania nieefektywnych
banków. Ponadto instrumenty takie mają charakter uznaniowy. W takich przypadkach rodzi
się ryzyko zagrożenia, że nastąpi preferowanie pewnych grup podmiotów zaburzające
prawidłowe funkcjonowanie rynku.34
2.2 Instrumenty rynkowe (pośrednie)
Bardziej
zgodnymi
z
zasadami
wolnego
rynku
instrumentami
kontroli
krótkoterminowych stóp procentowych są instrumenty pośrednie (rynkowe), do których
zalicza się:
 Rezerwy obowiązkowe
 Operacje otwartego rynku
 Transakcje kredytowo-depozytowe35.
Każdy system bankowy, w tym również system bankowy strefy euro (Eurosystem)
potrzebuje płynności, w czym jest zależny od banku centralnego. EBC nałożył wymóg
utrzymania rezerw obowiązkowych na rachunkach w krajowych bankach centralnych wokół
oznaczonego poziomu 2%, który łagodzi skutki szoków płynnościowych na rynku
pieniężnym i ogranicza zmienności krótkookresowych stóp procentowych. Eurosystem
34
Europejskiej, nr C 326), art. 132 pkt.1; R., Gierałtowski P., Tchorek G. praca zbiorowa pod redakcją
Kowalewskiego P., Tchorka G., Górskiego J. „Mechanizmy funkcjonowania strefy euro”, NBP, Warszawa 2014,
str. 91
35
Wytyczne EBC (UE) 2015/510 z dnia 19.12.2014r. w sprawie implementacji ram prawnych polityki pieniężnej
Eurosystemu (EBC/2014/60) wersja przekształcona (Dz. Urzędowy Unii Europejskiej nr L 91/3), art. 3 i 54;
Wytyczne EBC z dnia 20.09.2011 w sprawie instrumentów i procedur polityki pieniężnej Eurosystemu (wersja
przekształcona), (Dz. Urzędowy Unii Europejskiej nr L 331/1) (EBC/2011/14);(2011/817/UE), Rozdział 1 pkt.
1.3.3; Rozporządzenie (WE) Europejskiego Banku Centralnego NR 1745/2003 z dnia 12 września 2003 r.
dotyczące stosowania rezerw obowiązkowych (EBC/2003/9) (Dz.U. L 250 z 2.10.2003, str. 10)
dopuszcza stosowanie zasady rezerwy uśrednionej, która określa oraz weryfikuje bankom
komercyjnym minimalną ich wysokość się na podstawie średnich sald na koniec dnia w
okresie utrzymania rezerw. Brak obowiązku natychmiastowego uzupełniania powstałych
niedoborów płynności tylko uzupełnienie jej w ramach okresu utrzymania rezerw (tj. ok
miesiąca) daje możliwość korygowania dziennego zapotrzebowania na rezerwy i wpływa na
stabilizację stóp procentowych. Środki rezerwy obowiązkowej są oprocentowane na poziomie
średniego rynkowego oprocentowania instrumentów (o takiej samej zapadalności) na rynku
międzybankowym, dlatego wymóg jej utrzymania nie stanowi obciążenia dla banków i nie
utrudnia efektywnej alokacji zasobów. Nakładane ograniczenia nie ograniczają bezpośrednio
transakcji między bankami a ich klientami. Z kolei kwoty rezerw utrzymywanych powyżej
poziomu miesięcznej rezerwy obowiązkowej nie są oprocentowane, co stanowi impuls do
aktywnego zarządzania rezerwami na rynku. Dzięki możliwościom jakie daje utrzymanie
rezerw obowiązkowych, bank centralny rzadko zmuszony jest do dodatkowej interwencji na
rynku w celu ustabilizowania stóp procentowych.36
Operacje otwartego rynku to podstawowy i w pełni rynkowy instrument
oddziaływania banku centralnego na system bankowy i sytuację na rynku pieniężnym. Ma on
charakter zdecentralizowany i polega on na skupie i sprzedaży przez bank centralny papierów
wartościowych. Poprzez skupowanie papierów wartościowych od banków komercyjnych
bank centralny zwiększa płynność rynku pieniężnego, bądź ogranicza płynność ściągając
nadmiar środków z rynku poprzez ich sprzedaż.
Operacje otwartego rynku prowadzone są przez krajowe banki centralne, a ich
koordynacją zajmuje się EBC. W ramach operacji otwartego rynku zastosowanie mają cztery
rodzaje instrumentów finansowych37 (tab.1):
 podstawowe operacje refinansujące z tygodniowym okresem zapadalności to
główne źródło płynności dla systemu bankowego w zakresie sterowania stopami
procentowymi i zarządzania płynnością, które odzwierciedlają kierunek polityki
pieniężnej ( regularne transakcje odwracalne);
36
https://www.ecb.europa.eu/ecb/legal/pdf/02003r1745-20120118-pl.pdf (dostęp 03.05.2016r.); Protokół nr 4 w
sprawie statutu ESBC i EBC (wersja skonsolidowana) z dnia 26 października 2012 roku (Dz. Urzędowy Unii
Europejskiej, nr C 326) art.19; Scheller Hanspeter K. Europejski Bank Centralny. Eurosystem. Historia, rola i
funkcje, (polska wersja językowa), wyd.2 poprawione, EBC, Frankfurt nad Menem 2006, str. 73
1f8 (dostęp 03.05.2016r.)
37
Wytyczne EBC z dnia 20.09.2011 w sprawie instrumentów i procedur polityki pieniężnej Eurosystemu
(wersja przekształcona), (Dz. Urzędowy Unii Europejskiej nr L 331/1) (EBC/2011/14);(2011/817/UE), Rozdział
1 pkt. 1.3-1.3.3; Wytyczne EBC (UE) 2015/510 z dnia 19.12.2014r. w sprawie implementacji ram prawnych
polityki pieniężnej Eurosystemu (EBC/2014/60) wersja przekształcona (Dz. Urzędowy Unii Europejskiej nr L
91/3) art.3-54
 dłuższe operacje refinansujące przeprowadzane co miesiąc z trzymiesięcznym
okresem zapadalności (dodatkowe transakcje odwracalne dla zapewnienia płynności
w dłuższym okresie czasu), dzięki czemu nie trzeba przedłużać z tygodnia na tydzień
całego zapasu płynności dostępnego na rynku pieniężnym38;
 operacje dostrajające jako instrumenty doraźne dla dostarczenia płynności
(transakcje odwracalne, swapy walutowe, bezwarunkowe transakcje kupna) bądź
absorpcji
płynności,
czyli
wchłonięcie
płynności
(transakcje
odwracalne,
przyjmowanie depozytów terminowych, swapy walutowe, bezwarunkowe transakcje
sprzedaży). Stosowane są złagodzenia występujących wahań płynności bądź innych
niespodziewanych zdarzeń na stopach procentowych. W wyjątkowych sytuacjach
Rada Prezesów EBC może zdecydować o ich realizacji w trybie dwustronnym
bezpośrednio przez EBC.
 operacje strukturalne, stosowane regularnie lub nieregularnie w celu dokonania
korekty strukturalnej pozycji płynnościowej Eurosystemu względem systemu
bankowego, czyli dostarczenia płynności w dłuższym czasie (transakcje odwracalne i
bezwarunkowe transakcje kupna) lub absorpcji płynności (emisja dłużnych papierów
wartościowy oraz bezwarunkowe transakcje sprzedaży).
W ramach operacji otwartego rynku stosuje sie operacje warunkowe (kredyty
odwracalne) określane jako operacje repo dla zwiększenia płynności i operacje revers repo
dla zmniejszenia płynności. Polegają one na kupnie lub sprzedaży papierów wartościowych
(bądź waluty dla swapów walutowych) przez bank centralny z jednoczesną umową ich
odsprzedaży czy też odkupu w określonym czasie i po
określonej cenie. Operacje
bezwarunkowe, nieodwracalne outright nie mają zobowiązania do zawarcia transakcji
zwrotnej zakupionych bądź sprzedanych przez bank centralny papierów wartościowych.
Operacje warunkowe mają zatem charakter krótkookresowy i służą do korekt przejściowych
zmian płynności podczas, gdy operacje bezwarunkowe (nieodwracalne) zmieniają płynność
rynku do momentu wykupu papierów wartościowych przez ich emitenta. Mają zatem
charakter długookresowy i stosowane są przy długookresowych zaburzeniach płynności.
Kolejnym rodzajem prowadzonych przez EBC operacji rynkowych są transakcje
kredytowo-depozytowe, czyli operacje banku centralnego na koniec dnia. Z reguły należą
do nich transakcje krótkookresowe (overnight, czyli pożyczki jednodniowe), które
38
językowa), wyd.2 poprawione, EBC, Frankfurt nad Menem 2006, str. 90
1f8 (dostęp 17.03.2016r.)
umożliwiają bankom komercyjnym zaciągnięcie kredytu lub złożenie depozytu w banku
centralnym na koniec dnia. Kredyt w banku centralnym umożliwia pozyskanie płynności
overnight w zamian za wysoko oprocentowane aktywa kwalifikowane, natomiast depozyt na
koniec dnia (deposit facility) umożliwia ulokowanie niezagospodarowanych środków w
krajowym banku centralnym po znacznie niższej stopie niż analogiczne stopy rynkowe.
Oprocentowanie kredytów i depozytów na koniec dnia jest mniej korzystne niż stopy
procentowe oferowane na pieniężnym rynku międzybankowym, co ma zniechęcić banki do
wykorzystywania transakcji kredytowych i depozytowych na koniec dnia, pozostawiając tę
opcję jako ostateczność. Z uwagi na stały dostęp banków do operacji banku centralnego na
koniec dnia, każda wprowadzana przez Zarząd EBC zmiana poziomu stóp procentowych tych
operacji wpływa na strukturę krótkoterminowych stóp procentowych i stanowi przedział
wahań jednodniowych stóp rynku pieniężnego EONIA (Euro Overnight Index Averageuśredniona stopa procentowa transakcji jednodniowych oevrnight na rynku międzybankowym
Strefy Euro, kwotowana na podstawie transakcji).39
Stroną w operacjach Eurosystemu może być każda instytucja kredytowa z siedzibą w
strefie euro, która musi spełniać kilka niezbędnych warunków umożliwiających równe
traktowanie wszystkich instytucji w strefie euro. Takie obwarowanie umożliwia udział w
operacjach prowadzonych przez Eurosystem oraz dążenie do integracji pierwotnego rynku
pieniężnego. Prowadzone przez Eurosystem operacje otwartego rynku organizowane są w
formie przetargów standardowych, szybkich lub procedur bilateralnych. Zapewnia to bowiem
przejrzysty i efektywny podział płynności na rynku pierwotnym wykluczając jakąkolwiek
uznaniowość selekcji partnerów i ofert. Przedmiotem przetargu jest wyłącznie wielkość
oferowanej kwoty lub wielkość oferowanej kwoty wraz z ceną wyznaczającą oprocentowanie
transakcji.40
Zastosowanie opisanych wyżej instrumentów polityki pieniężnej daje możliwość
osiągnięcia celu inflacyjnego wyznaczonego przez Europejski Bank Centralny poprzez
kreowanie zachowań rynku za ich pośrednictwem.
39
40
Tabela 1. Podstawowe operacje polityki pieniężnej EBC
Operacje polityki
pieniężnej
Rodzaje transakcji
dostarczenie płynności
Termin
zapadalności
absorpcja płynności
Częstotliwość
Tryb
Operacje otwartego rynku
Podstawowe operacje
refinansujące
Dłuższe transakcje
refinansujące
Transakcje
odwracalne
Transakcje
odwracalne
Operacje dostrajające
Transakcje
odwracalne
-
Tydzień
Tygodniowa
-
Trzy miesiące
Miesięczna
Niestandardowy
Nieregularna
Transakcje
odwracalne
Przetargi
standardowe
Przetargi
standardowe
Przetargi szybkie
Procedury bilateralne
Przyjmowanie
depozytów
terminowych
Swapy walutowe
Bezwarunkowe
transakcje kupna
Operacje strukturalne
Transakcje
odwracalne
Bezwarunkowe
transakcje kupna
Swapy walutowe
Bezwarunkowe
transakcje
sprzedaży
Emisja
certyfikatów
dłużnych EBC
Bezwarunkowa
sprzedaż
Overnight
-
Nieregularna
Procedura
bilateralna
Standardowy
Niestandardowy
Regularna i
nieregularna
Przetargi
standardowe
-
Nieregularna
Procedury
bilateralne
Operacje Banku Centralnego na koniec dnia
Kredyt
Depozyt
Transakcje
odwracalne
-
-
Overnight
Dostępne na żądanie kontrahentów
Depozyty
Overnight
Dostępne na żądanie kontrahentów
Źródło: opracowanie własne na podstawie Wytycznych EBC z dnia 20.09.2011 w sprawie instrumentów i
procedur polityki pieniężnej Eurosystemu (wersja przekształcona), (Dz. Urzędowy Unii Europejskiej nr L 331/1)
(EBC/2011/14);(2011/817/UE), https://www.ecb.europa.eu/ecb/legal/pdf/l_33120111214pl00010095.pdf, str.11
(dostęp 17.03.2016r.)
2.3 Niestandardowe instrumenty działania EBC
Oprócz standardowych instrumentów, jakimi posługuje się EBC w dążeniu do
uzyskania określonych polityką pieniężną celów, zastosowanie mają również niestandardowe
instrumenty działania polityki pieniężnej. Wynika to z faktu małej skuteczności
zastosowanych instrumentów standardowych przy powstałych w następstwie kryzysu
finansowego nowych zakłóceniach na rynkach finansowych uznawanych za przejściowe.
Instrumenty te mają służyć do tymczasowego zastosowania (w zależności od potrzeby rynku
finansowego) a konstrukcja dawała zdolność samoregulacji i automatycznego znikania przy
poprawie sytuacji. Pierwszym niestandardowym rodzajem instrumentu są zmodyfikowane
standardowe instrumenty EBC, które zdobyły miano wzmocnionego wsparcia kredytowego
Enhanced Credit Support (ECS):
 przeprowadzenie operacji refinansujących w formie przetargów z pełnym,
nieograniczonym przydziałem środków i stałą stopą procentową (FRFA);
 wydłużenie terminów zapadalności operacji dostarczających płynność LTRO;
 poszerzenie zakresu instrumentów zabezpieczających transakcje z EBC (np.
certyfikaty depozytowe oraz zbywalne instrumenty dłużne denominowane w
walutach zagranicznych);
 uruchomienie porozumień swapowych z FED w celu dostarczenia płynności
dolarowej (przetargi o stałej stopie procentowej na pełne kwoty o terminach
zapadalności od tygodnia do trzech miesięcy).
Jest to pakiet instrumentów mających na celu zwiększenie płynności banków oraz
usprawnienie działania rynków pieniężnych.
Inne, bardziej skuteczne w działaniu w warunkach bardzo niskiego poziomu inflacji są
niestandardowe instrumenty Europejskiego Banku Centralnego określane mianem polityki
luzowania ilościowego QE (Quantitive Easing), czyli zwiększenie podaży pieniądza poprzez
bezpośredni zakup szerokiej klasy aktywów:
1. Covered Bonds Purchase Programme (CBPP)- zakup na rynku pierwotnym i wtórnym
listów zastawnych, czyli dłużnych papierów wartościowych denominowanych w euro,
2. Securites Markets Programme (SMP)- skup na rynku wtórnym obligacji państw Strefy
Euro z długami zniechęcającymi inwestorów do ich zakupu w celu stabilizacji rynków
dłużnych papierów wartościowych,
3. Outright Monetary Transactions (OMT)- bezlimitowy skup na rynku wtórnym
obligacji rządowych zagrożonych destabilizacją państw Strefy Euro,
4. Asset-Backed Securities Purchase Programme (ABSPP)- program zakupu papierów
wartościowych zabezpieczonych aktywami,
5. Public sector purchase programme (PSPP)- zakup na rynkach wtórnych aktywów
sektora publicznego, obligacji (emitowanych przez rządy centralne w strefie euro,
niektóre agencje i instytucje międzynarodowe lub ponadnarodowe mające siedzibę w
strefie euro) oraz obligacji denominowanych w euro o ratingu inwestycyjnym
emitowanych przez instytucje pozabankowe z siedzibą w strefie euro zostaną
włączone do wykazu aktywów kwalifikujących się do regularnych zakupów w ramach
nowego programu zakupu w sektorze przedsiębiorstw.
Luzowanie ilościowe jest działaniem zmierzającym do zwiększenia akcji kredytowej
poprzez dostarczenie bankom komercyjnym płynnych środków na tę akcję, czyli kreacja
pieniądza w celu zakupu aktywów sektora finansowego. Zastosowanie tego rodzaju nowych
instrumentów polityki pieniężnej EBC daje poczucie bezpieczeństwa, stałej kontroli i reakcji
ze strony banku centralnego na zmieniające się uwarunkowania rynku a jednocześnie
poszerza zakres oddziaływania polityki pieniężnej w obszarze fiskalnym. W ten sposób
kształtuje się nowe postrzeganie EBC jako pożyczkodawcy ostatniej instancji dbającej o
kondycję fiskalną państw członkowskich i zyskowność sektora bankowego.
3 Pojęcie inflacji
3.1 Istota i rodzaje inflacji a deflacja
W literaturze spotykamy różne definicje inflacji. Wynikają one w głównej mierze z
próby wskazania na przyczyny wystąpienia tego zjawiska. Ogólnie inflacja definiowana jest
jako proces wzrostu ogólnego poziomu cen. Zachodzący w jakimś czasie wzrost cen powinien
mieć charakter względnie trwały, nie wynikać z jednorazowego wstrząsu np. podniesienia
stawek VAT. Po drugie, biorąc pod wagę, że podwyżkom niektórych cen mogą towarzyszyć
obniżki innych cen, inflacja występuje jeżeli rosną ceny większości dóbr lub też podwyżki
cen niektórych dóbr są silniejsze od obniżek cen innych dóbr.41
Przyczyny inflacji są różne, co utrudnia sformułowanie jednoznacznych treści. Ze
względu na źródło rozróżniamy: inflację ciągnioną przez popyt (popytową) oraz pchaną przez
koszty (kosztową).
W ramach inflacji popytowej, wywołanej przez stronę popytową gospodarki
możemy wyróżnić inflację pieniężną i strukturalną. Z pierwszą mamy do czynienia, gdy w
obiegu znajduje się zbyt duża ilość pieniędzy. Zaistniały nadmiar pieniędzy może wynikać z
nadmiernej kreacji pieniądza kredytowego, zbyt dużych wydatków budżetowych lub
nadmiernego wzrostu płac. Ten rodzaj inflacji najwyraźniej uwidacznia się w gospodarkach,
których rządy finansują swoje wydatki nadmierną emisją pieniądza. Drugi rodzaj inflacji
występuje w sytuacji, kiedy producenci nie mają możliwości dostosowania swojej struktury
produkcji do zmian w strukturze popytu.
Inflacja kosztowa wywołana przez stronę podażową gospodarki spowodowana jest
wzrostem kosztów produkcji. Źródłem inflacji kosztowej może być: inflacja płacowa (wzrost
płac przewyższający wzrost wydajności pracy, wzrost cen surowców), inflacja importowana
41
P. Alberciak, J. Działo, A. Jabłońska, A. Krajewska, S. Krajewski, L. Kucharski, E. Kwiatkowski,
R. Milewski, R. Piasecki, A. Raczko, P. Samecki, -praca zbiorowa pod redakcją naukową R. Milewskiego oraz
E. Kwiatkowskiego „Podstawy ekonomii” PWN, Warszawa 2005, str. 409-410.
(wzrost cen towarów sprzedawanych na terenie kraju wywołany wzrostem zagranicznych cen
produktów i półproduktów importowanych) oraz wzrost podatków i składek obciążających
producentów (wzrost cen spowodowany przerzucaniem kosztów związanych z wyższymi
podatkami przerzucany na ceny krajowe).42
Zazwyczaj inflacja popytowa i kosztowa występują równocześnie. Mechanizm
inflacji uwidacznia się w występowaniu tzw. spirali inflacyjnej. Zjawisko polega na
wzajemnym napędzaniu się ruchów cen, dochodów i kosztów. Jedne są raz przyczyną, a
innym razem skutkiem pozostałych zmian.
Ze względu na natężenie zjawiska wyróżnia się inflację pełzającą (o niewielkich
efektach), umiarkowaną (jednocyfrową, kontrolowaną, jednak powodującą powstanie
pewnych perturbacji ekonomicznych), galopującą (dwu- lub trzycyfrową w skali rocznej,
wymykającą się z pod kontroli państwa) i hiperinflację (według klasycznej definicji P.
Cagana, ponad 50% w skali miesiąca).43
Procesy inflacyjne wywołują szereg negatywnych skutków społecznych i
ekonomicznych. Wśród najważniejszych skutków inflacji wymienia się:
 zniekształcenie informacyjnej funkcji cen (w cenach zawarte są informacje o
kosztach produkcji i rzadkości poszczególnych dóbr, trudno zorientować się: czy
zmiana ceny jest skutkiem inflacji, czy wynika ze zmian relacji cen);
 ucieczkę od pieniądza (utrzymywanie jak najmniejszego zapasu gotówki i częste
wizyty w banku w celu podejmowania niewielkich kwot pieniężnych);
 redystrybucję dochodów (tracą szczególnie grupy ludności otrzymujące stałe
dochody i dysponujące mniejszą siłą przetargową, następuje przesunięcie dochodów
od podatników do budżetu państwa, następuje przesunięcie dochodów od właścicieli
kont oszczędnościowych oprocentowanych poniżej stopy inflacji do właścicieli
aktywów z realnym wzrostem wartości, nieoczekiwana inflacja powoduje przesunięcie
dochodów od pożyczkodawców do pożyczkobiorców w przypadku umów
nominalnych)
 wzrost
niepewności
i
osłabienie
aktywności
gospodarczej
(trudność
przeprowadzenia rachunku ekonomicznego, rezygnacja z działalności inwestycyjnej)
 niekorzystne zmiany w bilansie płatniczym (spadek eksportu i wzrost importu,
obniżka kursu walutowego)
42
43
https://www.nbportal.pl/slownik/pozycje-slownika/inflacja-kosztowa z dnia 29.04.2016r.
J. Borowiec, R. Broszkiewicz, G. Calzoni, L. Cybulski, J. Gogolewska, A. Jenik, M. Klamut, S. Korenik, E.,
…-praca zbiorowa pod redakcją naukową B. Winiarskiego „Polityka gospodarcza” PWN, Warszawa 2006,
str. 436.
 wzrost kosztów obsługi działalności gospodarczej (np. druku nowych kart dań w
restauracjach, zmiany wywieszek z cenami w sklepach, przeróbek automatów do
poboru monet).44
Obecnie ze względu na sytuację panującą w strefie euro i w Polsce w kręgu
zainteresowań ekonomistów jest deflacja. Zjawisko deflacji występowało już wcześniej: w
Niemczech w 1931r. (nastąpiła 10% obniżka cen, czynszów oraz obniżono płace), w USA
podczas Wielkiego Kryzysu lat trzydziestych (nagła deflacja, będąca przyczyną bankructw i
kryzysu bankowego), czy w Japonii od lat dziewięćdziesiątych (przykład deflacji łagodnej,
ale zarazem uporczywej).
Zjawisko deflacji jest zjawiskiem odwrotnym do inflacji. Deflacja definiowana jest
jako długotrwały spadek przeciętnego poziomu cen w gospodarce przekładający się na wzrost
siły nabywczej pieniądza.45 Stopa inflacji jest wówczas zapisywana ze znakiem minus. W
okresie deflacji za tą samą ilość pieniędzy po pewnym czasie można kupić więcej towarów i
usług.
Przyczyn deflacji należy upatrywać w braku proporcjonalnej do wzrostu
gospodarczego emisji pieniądza, głębokiej recesji prowadzącej do silnego spadku popytu,
nadmiernym oprocentowaniu lokat terminowych przez co tezauryzacja pieniądza staje się
opłacalna oraz spłacie zobowiązań kredytowych przy braku emisji pieniądza i wstrzymaniu
akcji kredytowej46.
Deflacja jest bardzo niekorzystna dla gospodarki. Ponieważ ceny maleją zwiększa się
skłonność do trzymania gotówki. Banki cierpią na nadpłynność, gdyż nie ma chętnych do
zaciągania kredytów. Ponieważ siła nabywcza pieniądza rośnie, zjawisko deflacji uderza
przede wszystkim w zadłużonych; nominalna wielkość długu jest realnie (w sile nabywczej
pieniądza) większa. Konsumenci odkładają zakupy w czasie licząc na dalszy spadek cen.
Deflacja pogłębia się, powstaje spirala deflacyjna analogiczna do spirali inflacyjnej. Spadek
sprzedaży powoduje, że przedsiębiorstwa ograniczają produkcję i zatrudnienie. Banki
centralne z wagi na zmniejszenie stopy procentowej blisko zera tracą swój podstawowy
instrument polityki pieniężnej do pobudzania koniunktury, jakim jest możliwość obniżania
stopy procentowej.47
44
P. Alberciak, J. Działo, A. Jabłońska, A. Krajewska, S. Krajewski, L. Kucharski, E. Kwiatkowski,
R. Milewski, R. Piasecki, A. Raczko, P. Samecki, -praca zbiorowa pod redakcją naukową R. Milewskiego i E.
Kwiatkowskiego „Podstawy ekonomii” PWN, Warszawa 2005, str. 415-417.
45
http://www.nbportal.pl/slownik/pozycje-slownika/deflacja (dostęp 01.05.2016r.)
46
http://www.nbportal.pl/slownik/pozycje-slownika/deflacja (dostęp 01.05.2016r.)
47
Gruszecki Tomasz „Teoria pieniądza i polityka pieniężna”, Oficyna ekonomiczna, Kraków 2004, str. 181182.
Obecnie zarówno Polska, jak i strefa euro boryka się z problemem deflacji. Z wykresu
1 możemy odczytać, że stopy inflacji dla Polski w całym przekroju czasowym są ujemne.
Występująca od półtora roku
w naszej gospodarce deflacja ma charakter kosztowy
(importowany). W większości to zasługa spadku cen żywności oraz surowców na rynkach
światowych, co z kolei mało przełożenie w spadku cen energii. Nie bez znaczenia pozostaje
również bardzo słaba dynamika cen w otoczeniu Polski. Zarówno w strefie euro oraz u
pozostałych głównych partnerów handlowych Polski utrzymuje się umiarkowane ożywienie
aktywności gospodarczej, które przy niskich cenach surowców - wpływa na brak presji
inflacyjnej. Oprócz wymienionych czynników zewnętrznych utrzymaniu deflacji w Polsce
sprzyja brak presji popytowej oraz
kosztowej, wynikającej ze spadku cen produkcji
sprzedanej przemysłu.
Procesy deflacyjne zachodzące w gospodarce strefy euro nie są tak mocne, jak w
Polsce chociaż mają to samo podłoże (wykres 2). Należy jednak podkreślić, że stopa inflacji
strefy euro jest średnią inflacji w krajach członkowskich, zatem część państw funkcjonuje w
warunkach niskiej inflacji, a część w warunkach deflacji.
Wykres 1. Polska - Inflacja (01.05.2015 - 15.05.2016)
Źródło: http://pl.tradingeconomics.com/poland/inflation-cpi z dnia 01.05.2016r.
Wykres 2. Strefa euro - Inflacja (01.05.2015 - 15.05.2016)
Źródło: http://pl.tradingeconomics.com/euro-area/inflation-cpi z dnia 01.05.2016r.
Od II połowy 2014 r. inflacja w strefie euro utrzymuje się w okolicach zera, co jak
wcześniej wspomniano wiąże się ze spadkiem cen żywności i surowców na rynkach
światowych. Szczególnie silny spadek cen dotyczył ropy naftowej, która jest istotnym
komponentem wielu dóbr i znajduje odzwierciedlenie w ich cenach. Szybko rosnąca
produkcja światowa ropy naftowej, przy obecnie umiarkowanej dynamice popytu na ten
surowiec spowodowała istotną nierównowagę między podażą a popytem. Z uwagi na
zniesienie sankcji wobec Iranu na eksport ropy oraz zapowiadane utrzymanie wysokiego
wydobycia przez Arabię Saudyjską i Rosję rozbieżność między popytem a podażą będzie
prawdopodobnie nadal utrzymana.
Z uwagi na sytuację, że gospodarka strefy euro oraz Polski utraciła chłonność
pieniądza i brak możliwości dalszego obniżania stóp procentowych, można próbować
zwalczać deflację oferując „darmowe” produkty o charakterze dóbr publicznych. Oferowane
dobra powinny być wykorzystywane efektywnie, aby w optymalny sposób ożywić popyt w
gospodarce. Przykładowo można sfinansować działalność przedsiębiorców, którzy za
pozyskane darmowe środki pieniężne zrealizowaliby nową produkcję. W czasie deflacji
powinno się finansować roboty publiczne, budowę dróg i autostrad oraz inne racjonalne
przedsięwzięcia, które obok korzyści dla całej społeczności prowadziłyby do odbudowania
popytu (poprzez wypłacane pensje) i obniżania bezrobocia (koncepcja Keynesa).
3.2 Argumenty przemawiające za dodatnim celem inflacyjnym
Strategia polityki pieniężnej prowadzona przez EBC jest strategią hybrydową tzn.
łączącą w sobie elementy strategii bezpośredniego celu inflacyjnego (BCI) z elementami
strategii kontroli agregatów monetarnych.48 Strategia BCI polega na odrzuceniu wszelkich
celów pośrednich i skoncentrowaniu się na inflacji. Cechą charakterystyczną BCI jest otwarte
liczbowe sformułowanie celu inflacyjnego.49 Aktualnie EBC określiło cel inflacyjny "poniżej,
ale w pobliżu 2% w średnim okresie". Jest on mierzony w kategoriach inflacji rocznej HICP
dla całej strefy euro.50 Realizację tak określonego liczbowo celu możemy prześledzić na
wykresie 3. Zgodnie z przyjętym przez EBC celem inflacyjnym górna granica stopy inflacji
znajduje się na poziomie 2%. Za dolną granicę, którą EBC określa "w pobliżu 2%" na
wykresie przyjęto poziom 1,6%. Ustalone granice ruchu cen (wzrostu lub spadku) stanowią
margines bezpieczeństwa dla prowadzonej polityki pieniężnej. Górna granica dopuszczalnego
wzrostu cen ustalona została ze względu na dążenie do niskiej inflacji. Natomiast dolna
granica stanowi barierę ochronną przed deflacją. Przyjęcie poziomu 0% dla dolnej granicy
wiązałoby się z możliwością dopuszczania do deflacji.
Wykres 3. Strefa euro - Inflacja (2006 - 2016)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie
http://pl.tradingeconomics.com/euro-area/inflation-cpi z dnia 02.05.2016r.
48
http://strategie-monetarne.strefa.pl/strategia-polityki-pienieznej-ebc.html (dostęp 02.05.2016r.)
http://strategie-monetarne.strefa.pl/strategia-bezposredniego-celu-inflacyjnego.html (dostęp 02.05.2016r.)
50
http://strategie-monetarne.strefa.pl/strategia-polityki-pienieznej-ebc.html (dostęp 02.05.2016r.)
49
W Polsce NBP od 1998 r. prowadzi politykę pieniężną w oparciu strategię
bezpośredniego celu inflacyjnego. Od początku 2004 r. ciągły cel inflacyjny wynosi 2,5 % z
możliwością odchylenia do 1 punktu procentowego w górę lub dół. Oznacza to, że roczny
wskaźnik CPI powinien w każdym miesiącu znajdować się jak najbliżej 2.5 %.51 Porównując
te granice z przedziałem przyjętym przez EBC można zauważyć, że górna granica została
ustalona na wyższym pułapie 3,5% (wykres 4). Zdaniem Rady Polityki Pieniężnej, określony
wyżej ciągły cel inflacyjny jest w warunkach polskich spójny z szybkim wzrostem
gospodarczym.
Wykres 4. Polska - Inflacja (2006-2016)
http://pl.tradingeconomics.com/poland/inflation-cpi z dnia 02.05.2016r
Za przyjęciem dodatniego celu inflacyjnego przemawiają m.in. następujące
argumenty:
- przewidywalność kosztów. W sytuacji deflacji ze względu na niższy popyt i obniżki cen ze
strony konkurencji, producenci zostają zmuszeni do obniżania cen swoich towarów i usług.
Nie mogą oni jednak obniżyć wcześniej poniesionych kosztów. Uzyskiwana cena z produktu
bądź usługi finalnej powinna pokryć poniesione koszty i zapewnić adekwatny zwrot od
kapitału. Jeżeli koszty nie zostaną pokryte i przedsiębiorca nie osiągnie zadawalającego
zysku to przestanie wytwarzać i wycofa się z rynku. Deflacja i występująca w związku z nią
51
http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/polityka_pieniezna/polityka_pieniezna.html (dostęp 02.05.2016r.)
konieczność obniżania cen produktu finalnego utrudnia przeprowadzenie rachunku
ekonomicznego (nie wiadomo o ile trzeba będzie obniżyć cenę i czy pokryje ona poniesione
koszty).
- stworzenie przestrzeni monetarnej dla wzrostu PKB. Ilościowa teoria pieniądza została
po raz pierwszy przedstawiona przez amerykańskiego ekonomistę Irvinga Fishera (1911r.)
za pomocą następującej formuły:
M·V=P·Y
gdzie:
M - ilość pieniądza w obiegu,
V - szybkość obiegu pieniądza oznaczająca, ile razy przeciętnie jednostka pieniężna jest
wydawana w ciągu roku,
P - przeciętny poziom cen dóbr i usług wchodzących w skład PKB,
Y - realna wielkość produktu krajowego brutto w cenach stałych (tzw. wolumen produkcji).
Teoria ta sprowadza się do twierdzenia, że w długim okresie wzrost ilości pieniądza
(M) prowadzi do wzrostu przeciętnego poziomu cen (P). Natomiast zmiany realnego
dochodu narodowego nie dokonują się pod wpływem wzrostu podaży pieniądza, lecz są
rezultatem działania innych czynników.52
Przy złożeniu zerowej inflacji ( P= constans) oraz założeniu, że szybkość obiegu
pieniądza jest w krótkim okresie stała ( V= constans) ze wzoru Fishera wynika:
=
Jeżeli zatem nastąpi wzrost PKB o jeden procent
pieniądza powinna wzrosnąć o jeden procent
gospodarce (
), podaż pieniądza
, to analogicznie podaż
. Zakładając przyszły wzrost PKB w
powinna rosnąć nieco szybciej tworząc
przestrzeń monetarną dla przyszłego wzrostu PKB.
- uniknięcie ryzyka spadku nominalnych stóp procentowych blisko zera. Osiągnięcie
przez nominalne stopy procentowe poziomu zerowego, bądź ujemnego pozbawia możliwość
wpływu polityki pieniężnej na gospodarkę.
- zanik odcinkowych napięć deflacyjnych przy inflacji na poziomie 2%. Przykładowo,
analizując główne składowe wskaźnika CPI w Polsce (wykr. 5) możemy zauważyć, że gdy
52
Marianna Księżyk „Podstawowe zagadnienia ekonomii”, Kantor Wydawniczy Zakamycze 2002, str. 308.
inflacja kształtuje się w przedziale od 1% do 0% niektóre składowe wskaźnika wchodzą w
deflację. Natomiast przy inflacji 2% żadna ze składowych wskaźnika nie ulega deflacji.
Zarówno ceny żywności i napojów alkoholowych, energii, towarów oraz usług rosną.
Wykres 5. Dynamika cen konsumpcyjnych w kontekście głównych kategorii
towarów i usług (r/r) w Polsce.
Źródło: Dane GUS, obliczenia NBP.
https://www.nbp.pl/polityka_pieniezna/dokumenty/raport_o_inflacji/raport_marzec_2016.pdf z dnia 04.05.2016r
- niedokładność pomiaru inflacji. W przypadku wysokiej stopy inflacji błędy w szacunku
nie mają dużego wpływu na kształt i realizację polityki pieniężnej. Precyzja pomiaru
poziomu cen ma duże znaczenie, gdy poziom inflacji zbliża się do wartości zerowej. W
warunkach niskiej inflacji przy konstruowaniu polityki pieniężnej określenie wartości celu
powinno uwzględniać błąd pomiaru. Przyjęcie celu inflacji w granicach 0%-2% przy dwu
procentowym przeszacowaniu inflacji oznaczałoby w rzeczywistości realizację ujemnego
lub zerowego celu inflacyjnego.53
- występowanie trwałych strukturalnych różnic w poziomie inflacji w poszczególnych
krajach lub regionach strefy euro. Może to powodować poważne problemy gospodarcze
w państwach i regionach o poziomie inflacji niższym niż średni w strefie euro oraz
53
https://www.nbp.pl/publikacje/materialy_i_studia/ms249.pdf (dostęp 04.05.2016r.)
konieczność ponoszenia kosztów utrzymania niższych nominalnych cen i radzenia sobie z
przedłużającą się deflacją.54
Wszystkie z przedstawionych argumentów przemawiające za dodatnią inflacją
wynikają z zagrożeń deflacyjnych. Przyjęcie za cel polityki pieniężnej dodatniej stopy inflacji
stanowi barierę bezpieczeństwa wobec możliwości wystąpienia deflacji. Mimo wielu badań i
analiz deflacja nadal pozostaje zjawiskiem słabo rozpoznanym. Polityka pieniężna wkracza w
nowy nieznany obszar. W obliczu odmiennych uwarunkowań muszą zostać opracowane inne
strategie działań monetarnych.
3.3 Pomiar inflacji w strefie euro
Podstawą do oceny stabilności cen w strefie euro, zgodnie z traktatem z Maastricht
jest wskaźnik HICP. Zharmonizowany indeks cen konsumpcyjnych (inflacja bazowa, z ang.
Harmonised Index of Consumer Proces) został opracowany i wdrożony do praktyki przez
Komisję Europejską (EUROSTAT) w ścisłej współpracy z narodowymi instytucjami
statystycznymi i Europejskim Instytutem Monetarnym. Miara ta stosowana jest przez Radę
Prezesów i publikowana przez Eurostat, Urząd Statystyczny UE.
Indeks cen według formuły Laspeyresa:
=
gdzie:
- cena i-tego dobra w okresie bazowym
- cena i-tego dobra w okresie bieżącym
- ilość i-tego dobra w koszyku dóbr w okresie bazowym
- indeks zmiany ceny i-tego dobra
Komentarz:
( -1) · 100% - informuje nas o ile procent przeciętnie zmieniły się ceny sprzedawanych dóbr.
54
Lachowicz M., Latoszek E., Oręziak L., Proczek M., Machniewski M., Pelle D., Marchewka-Bartkowiak K.,
Królikowska A., …-praca zbiorowa pod redakcją naukową prof. dr hab. Wojciecha Pacho-redaktor naukowy
pracy zbiorowej „Europejska integracja monetarna od A do Z”, NBP, Warszawa 2009, str.163
Tabela 2. Przykład obliczania wskaźnika cen dóbr konsumpcyjnych (Laspeyresa)
numer
Cena
Ilość dobra
Ilość dobra
w koszyku
w koszyku
w
w
Cena
w
kolejny
okresie
okresie
w okresie
okresie
dobra z
bazowym
bazowym
badanym
badanym
koszyka
"b"
"b"
"t"
"t"
1
15
10
20
20
150
200
2
8
40
10
35
320
400
3
5
20
4
25
100
80
4
120
1
140
1.5
120
140
Suma:
690
820
= 1,1884058
-zatem przeciętnie ceny wzrosły o 18,84%.
Analizując główne składniki inflacji w strefie euro (tabela 3), możemy zauważyć, że
pod względem wagi największy wkład w wskaźnik HICP mają usługi, które stanowią około
44,2% indywidualnego spożycia w strefie euro. Na drugiej pozycji klasyfikują się towary
przemysłowe z wyłączeniem energii 26,6%. Na trzecim i czwartym miejscu jest żywność (w
tym alkohol i tytoń) oraz energia, które stanowią odpowiednio 19,5% i 9,7%. Mimo, że
wspólnie zawierają one mniej niż jedną trzecią wydatków w strefie euro, mogą mieć istotny
wpływ na inflację, a ich poziomy wahają się znacznie więcej niż pozostałych składników. 55
55
http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Inflation_in_the_euro_area (dostęp 04.05.2016r.)
Tabela 3. Względne ciężary głównych składników HICP w 2016r.*
Razem wszystkie składniki HICP
1 000
Energia
97.4
Energia elektryczna, gaz, paliwa stałe i energia cieplna
49.5
Paliwa płynne oraz paliwa i smary do indywidualnych środków transportu
47.9
Żywność w tym alkohol i tytoń
195.3
Żywność przetworzona w tym alkohol i tytoń
121.3
Żywność nieprzetworzona
74.1
Towary przemysłowe z wyłączeniem energii
265.5
Towary przemysłowe z wyłączeniem energii -nietrwałe
79.9
Towary przemysłowe z wyłączeniem energii -średnio trwałe
Towary przemysłowe z wyłączeniem energii -trwałe
100.7
84.8
Usługi
441.8
Usługi związane z rekreacją i usługi dla ludności
151.6
Usługi związane z transportem
Usługi komunalne
70.8
107.0
Usługi związane z komunikacją
31.9
Inne usługi
80.5
http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Inflation_in_the_euro_area
z dnia 04.05.2016r
*Podział HICP według czterech głównych składników nie wynika ze standardowego COICOP. Szczegółowy
podział według wagi wydatków, zgodny z COICOP dostępny na:
https://www.ecb.europa.eu/stats/prices/hicp/html/hicp_economic_activities_inw_2016.en.html
4 Stabilność cen – realizacja podstawowego celu polityki
pieniężnej EBC
4.1 Inflacja w strefie euro
Analizując efektywność polityki pieniężnej EBC, konieczne jest ustalenie miernika tej
efektywności. Zatem jeśli celem polityki pieniężnej jest stabilizacja cen na poziomie poniżej
2% ale zbliżonej do tego poziomu w średnim okresie, to stabilizacja cen jest niczym innym,
jak określeniem ram dopuszczalnego poziomu inflacji w okresie długoterminowym. Każde
odchylenie poza korytarz wahań odchyleń inflacyjnych stanowi sygnał do podejmowania
działań EBC w kierunku ustalenia kierunku działań polityki pieniężnej oraz ewentualnych
decyzji w kwestii zastosowania właściwych instrumentów w celu uniknięcia zbyt wysokiej
inflacji bądź deflacji. Inflacja cen konsumpcyjnych w strefie euro jest mierzona
zharmonizowanym wskaźnikiem cen konsumpcyjnych (HICP), który jest kompilowany przez
Eurostat oraz krajowe instytuty statystyczne zgodnie ze zharmonizowanymi metodami
statystycznymi.
Według dostępnych danych statystycznych, w styczniu 2016 roku średnia inflacja w
strefie euro wynosiła 0,3% i nadal ma tendencję spadkową. Obecnie stanowi ona 0,0%
(wykr. 6) a w niektórych obszarach gospodarki jest na ujemnym poziomie, czyli deflacji.
Wykres 6. Inflacja w Strefie Euro (stopa inflacji HICP)
Źródło: http://sdw.ecb.europa.eu/home.do?chart=t1.1 (dostęp: 17.04.2016r.)
Średnioroczne wskaźniki pomiaru inflacji spadają do wysokości 0% zarówno w strefie
euro jak i całej Unii Europejskiej (wykr. 7). Jednak poszczególne kraje całej Unii
Europejskiej (niezależnie od tego czy należą do strefy euro czy też nie) osiągają różne
poziomy zarówno inflacji jak i deflacji.
Wykres 7. Inflacja w UE i strefie euro
Średnia roczna stopa inflacji w UE i strefie
euro (lata 2012-2015)
2,6
2,5
1,3
2012
Unia Europejska
1,5
2013
0,5
0,4
2014
strefa euro
0
2015
https://www.ecb.europa.eu/stats/prices/hicp/html/inflation.en.html (dostęp 04.05.2016)
W celu podjęcia próby oceny tych tendencji dokonano selekcji zachowań (reakcji)
inflacyjnych od 2012 roku krajów osiągających podobny poziom średniorocznej stopy inflacji
w 2015 roku, dzieląc je na cztery podstawowe grupy (wykr. 8, 9, 10, 11).
Z przeprowadzonej analizy materiału wynika, że przynależność do strefy euro nie jest
wyznacznikiem utrzymania stabilności cen. Udział czterech podstawowych składowych HICP
strefy euro jest niemal taki sam jak w krajach UE nie posługujących się tą walutą, a w każdej
z wydzielonych grup znajdują się zarówno kraje strefy euro oraz kraje Unii Europejskiej
spoza tej strefy. Wszystkie kraje UE od 2012 roku w większym lub mniejszym stopniu
odnotowane miały spadek inflacji. W pierwszej grupie reakcji zachowań inflacyjnych, w
jedenastu krajach w 2015 roku odnotowano deflację. Brak jest tu zależności geograficznej,
czasowej w przystąpieniu do UE czy w terminie wejścia do strefy euro (wykr. 8). Tu
należałoby przeprowadzić dogłębne analizy pod kątem rozwoju poszczególnych gospodarek,
PKB, bezrobocia, warunków politycznych i innych czynników mogących mieć jakikolwiek
wpływ na zmienne składowe HICP.
Wykres 8. Stopa inflacji w krajach UE (2015 rok –deflacja)
2012
2013
2014
2015
4
2
0
-2
Bułgaria
Grecja
Hiszpania
Cypr
Litwa
Rumunia
Słowacja
Finlandia
Chorwacja
Słowenia
Polska
http://ec.europa.eu/eurostat/tgm/refreshTableAction.do?tab=table&plugin=0&pcode=teicp000&language=en
(dostęp 04.05.2016)
Państwa znajdujące się w drugiej analizowanej grupie (Niemcy, Francja, Włochy,
Luksemburg, Zjednoczone Królestwo, Austria i Irlandia) również mają tendencję spadkową,
jednak na poziomie inflacji od 0,8% w Austrii do 0,0% w Irlandii, czyli występuje tu inflacja
pełzająca (wykr.9).
Wykres 9. Stopa inflacji w krajach UE (2015 rok – spadek inflacji poniżej 1%)
4
3
2
1
0
2012
2013
2014
2015
Niemcy
Francja
Włochy
Luksemburg
Zjednoczone Królestwo
Austria
Irlandia
(dostęp 04.05.2016)
W innej grupie krajów (Republika Czeska, Estonia, Węgry, Holandia, Dania, Łotwa)
od 2014 roku nie odnotowano większych zmian inflacyjnych utrzymując w 2015 roku poziom
w granicach pomiędzy 0,1% Węgry i 0,3% Republika Czeska, czyli z tzw. napięciami
inflacyjnymi na poziomie składowych HICP (wykr.10).
Wykres 10. Stopa inflacji w krajach UE (2015 rok –inflacja na stabilnym
krańcowo niskim poziomie)
6
5
4
3
2
1
0
2012
Republika Czeska
2013
Estonia
2014
Węgry
Holandia
2015
Dania
Łotwa
(dostęp 04.05.2016)
Jedynie cztery kraje należące do ostatniej z analizowanych grup notowały wzrosty
stopy inflacyjnej od 2014 roku i osiągnęły w 2015 roku inflację na poziomie od 0,5% w
Portugalii do 1,2% na Malcie (wykr.11).
Wykres 11. Stopa inflacji w krajach UE (2015 rok –wzrost inflacji)
3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
-0,5
2012
2013
Szwecja
2014
Portugalia
Malta
2015
Belgia
(dostęp 04.05.2016)
Odnosząc się do innych danych, uwagę przykuwają zestawienia składowych HICP
oraz reakcje inflacji w strefie euro na spadek i wzrost głównych jej grup: żywności, energii,
usług i nieenergetycznych towarów przemysłowych (wykr. 12). Tu z kolei wyraźnie naświetla
się problem oddziaływania „energii” na wahania inflacyjne. Bowiem gwałtowne spadki ceny
baryłki ropy pociągają za sobą spadek inflacji.
Wykres 12. Składowe HICP kształtujące inflację
Źródło:http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Inflation_in_the_euro_area
(dostęp 18.05.2016r.)
Patrząc na wskaźniki inflacyjne z podziałem na poszczególne państwa Eurosystemu,
zachowana jest duża rozbieżność w poziomie inflacji. Zgodnie z danymi ze stycznia 2016
roku, na Cyprze odnotowana była niebezpieczna dla gospodarki deflacja na poziomie -1,1%,
natomiast w Belgii niemal wzorcowa inflacja na poziomie 1,8% . Ale zmiany zachodzą
bardzo szybko i w marcu 2016 roku w Belgii inflacja spadła do poziomu 1,6% , na Cyprze
deflacja pogłębiła się do poziomu -2,2% a skrajnie niską deflację odnotowano w Rumunii na
poziomie -2.4% (rys. 3). W miesiąc później nastąpiła kolejna zmiana i na Cyprze poziom
inflacji wzrósł o 0,1 punkt procentowy podczas gdy w Belgii inflacja spadła o tę samą
wartość i wynosiła 1,5% w miesiącu kwietniu (wykr. 13).
Rysunek 3. Poziom inflacji w krajach Strefy Euro w marcu 2016 roku
Źródło: http://ec.europa.eu/eurostat/inflation-dashboard/ (dostęp 17.04.2016r.)
Wykres 13. Inflacja w krajach strefy euro (kwiecień 2016r.)
Źródło: Źródło: http://ec.europa.eu/eurostat/inflation-dashboard/ (dostęp 22.05.2016r.)
Zastanawiając się nad przyczynami powodującymi tak znaczne rozbieżności w
uzyskiwanymi
w
okresach
miesięcznych
poziomami
inflacji,
wystąpiła
potrzeba
przeanalizowania elementów składowych HICP, których wielkości powodują te różnice. W
tym celu zestawione zostały dane dwóch krajów strefy euro ze skrajnie odmiennymi
wskaźnikami inflacji w kwietniu 2016 roku: Belgii z inflacją na poziomie 1,5% i Cypru z
deflacją 2,1%. W pierwszym zestawieniu dokonano porównania składowych wg typów
produktów (wykr. 14), natomiast drugi podział sklasyfikowano wg celów spożycia (wykr.
15).
Wykres 14. Składowe inflacji na Cyprze i w Belgii (porównanie wg typów
produktów- kwiecień 2016r.)
Źródło: https://www.ecb.europa.eu/stats/prices/hicp/html/inflation.en.html, (dostęp 20.05.2016r.)
W pierwszym zestawieniu największą różnicę poziomów pomiędzy obydwoma
krajami wyróżniają ceny żywności oraz energii. Przy podziale na cele spożycia, Cypr bardzo
nisko odnotowuje koszty utrzymania domu (w tym elektryczności, gazu i paliwa), transportu,
żywności i napojów, podczas gdy w Belgii największym kosztem obarczona jest edukacja
(czyli koszty nauki).
Wykres 15. Podstawowe składowe inflacji na Cyprze i w Belgii (porównanie wg
celów spożycia)
Źródło: https://www.ecb.europa.eu/stats/prices/hicp/html/inflation.en.html, (dostęp 20.05.2016r.)
Z czego wynikają te różnice? Odpowiedź z pozoru wydaje się bardzo prosta.
Gospodarki różnych krajów bardzo się różnią od siebie. Mimo tego, że są w jednym systemie
walutowym, to charakteryzują się odmiennymi cechami wpływającymi na prędkość rozwoju
ich gospodarek. EBC ustalając działania polityki pieniężnej w ramach państw Eurosystemu
bierze pod uwagę wiele zmiennych, na podstawie których podejmuje najbardziej optymalne
rozwiązanie dla całego systemu. Jednak nie jest możliwe, by przy tak wielkiej różnorodności
krajów (ich systemów politycznych, uwarunkowań gospodarczych, kulturowych czy
geograficznych, gdzie odmienne są preferencje, skłonności do oszczędzania oraz powiązania
sektorów) każdy z poszczególnych krajów wyniósł z podjętej decyzji takie same korzyści.
Czasem to co jest dobre dla jednego kraju nie oznacza perspektywy poprawy sytuacji kraju
borykającego się z innymi problemami.
Patrząc na roczne wskaźniki inflacji w latach 1997-2015 doskonale widać ogólne
tendencje inflacyjne Unii Europejskiej w poszczególnych latach. Można je próbować
podzielić na pewne okresy i przeanalizować przyczyny tych zmian. Ale czy są one
spowodowane podjętymi przez EBC działaniami? A może to rynek sam kreuje inflację bez
udziału organów Europejskiego Banku Centralnego? Rozważania takie podjęte zostaną w
dalszej części pracy.
4.2 Poziom inflacji w strefie euro wyrazem skuteczności działań EBC
Jak wspomniano w poprzednim podrozdziale, określona w
Traktacie o UE oraz
Protokole nr 4 w sprawie statutu ESBC i EBC stabilność cen wyrażona w odpowiednim
poziomie inflacji jest nadrzędnym celem EBC. Zatem cel ten jest miernikiem skuteczności
podjętych przez EBC działań. W praktyce oznacza to, że wykorzystywane przez Radę
Prezesów EBC wszelkiego rodzaju instrumenty i narzędzia służyć mają do stymulowania
określonych zachowań na rynku finansowym i gospodarczym dla uzyskania tegoż celu
inflacyjnego. EBC oddziałując na systemy bankowe, ukierunkowuje pewne sektory
gospodarki (w tym gospodarstwa domowe) do pożądanych dla Eurosystemu działań mających
na celu utrzymanie stabilności cen, czyli wyznaczonego celu inflacyjnego. Dla pobudzenia
gospodarki obniżane są stopy procentowe natomiast dla obniżenia aktywności gospodarczej
stopy procentowe zostają podwyższane.
Analiza podjętych do chwili obecnej działań dowodzi, że w obliczu kryzysu coraz
częściej mają zastosowanie niestandardowe instrumenty polityki pieniężnej EBC, czyli
zmodyfikowane standardowe instrumenty oraz polityka luzowania ilościowego. Jednak mimo
usilnych starań banku centralnego Eurosystemu nawet te niestandardowe działania nie zdołały
wyrównać poziomu inflacji do zamierzonego celu, gdyż EBC nie jest w stanie wpłynąć na
dwa niezależne czynniki: skłonności do oszczędzana i decyzji o inwestycjach finansowanych
z kredytów. W warunkach niepewności reakcja rynku na spadek lub wzrost stóp
procentowych nie jest tak samo przewidywalna jak w czasie dobrej koniunktury. W dużej
mierze zależy od oczekiwań przedsiębiorców, którzy boją się inwestować w trwały kapitał
lokując zyski w papiery wartościowe. Ponadto do uzyskania stabilności cen ważny jest punkt
odniesienia stabilności całego systemu finansowego (w tym gospodarstw domowych) a nie
tylko sektora przedsiębiorstw. Polityka pieniężna mimo, że nie zawsze pobudza gospodarkę w
pożądany sposób, to bardziej skutecznie może przyczyniać się do jej ograniczenia
(wyhamowania). Ruchy te wyrażone są w średniookresowych wahaniach wskaźnika HICP
określającego poziom inflacji. W kreowaniu zachowań na rynku bardziej efektywne może być
zastosowanie narządzi polityki fiskalnej. Jednak nie należy zapominać, że bez interwencji
Europejskiego Banku Centralnego Europa nie wyszłaby obronną ręką z kryzysu finansowego
od 2008 roku oraz kryzysu zadłużenia publicznego w okresie od 2010 roku.
W ostatnim roku również podjęte zostały niestandardowe działania polityki pieniężnej
EBC, które zostały ocenione w raporcie rocznym za 2015 rok jako efektywne. Ponadto w tym
samym dokumencie Prezes EBC Mario Draghi stwierdził, że „Eksperci Eurosystemu
oszacowali, że gdyby nie wprowadzono programu skupu aktywów (łącznie z pakietem
grudniowym), inflacja w 2015 r. spadłaby poniżej zera, w 2016 r. byłaby niższa o ponad pół
punktu procentowego, a w 2017 r. – o około pół punktu procentowego.”56
Zakończenie
Przeprowadzone w niniejszej pracy
rozważania na temat efektywności działania
polityki pieniężnej w kontekście realizacji celu inflacyjnego uświadamiają nam, jak trudnym i
złożonym tematem jest utrzymanie stabilności cen w krajach UE i strefie euro. W tym celu
powołany został Europejski bank Centralny, który jako instytucja niezależna w ramach
powierzonych mu obowiązków dostępnymi instrumentami polityki pieniężnej stymuluje
reakcje instytucji finansowych na rynku i w efekcie ukierunkowuje zachowania
konsumenckie składające się na kształt inflacji wg składowych HICP.
W niniejszej pracy zestawione zostały dane o inflacji w krajach strefy euro oraz z całej
unii Europejskiej. Porównanie tych dwóch obszarów wskazało, że niezależnie od tego czy
dany kraj posługuje się walutą euro czy nie, obecnie w każdym z badanych Państw występuje
bardzo niska inflacja bądź deflacja. Na taki obraz składa się przede wszystkim spadek cen
ropy naftowej. Ceny ropy powodują spadek kosztów transportu, a przez to również kosztów
produkcji. Spadki te pociągają za sobą średni poziom zharmonizowanego indeksu cen
konsumpcyjnych (HICP), czyli inflacji.
W ostatnich latach (2012-2015) podejmowane działania ze strony EBC w skali całej
UE nie zdołały zmienić tendencji spadkowych inflacji. Są jednak kraje, w których na
przestrzeni roku 2014-2015 odnotowano inflację, jednak o poziomie niższym niż wynikałoby
56
Raport roczny 2015, EBC, Frankfurt nad Menem, kwiecień 2016r., str.4;
http://www.nbp.pl/publikacje/publikacje_ecb/ar2015.pl.pdf, (dostęp 15.05.2016r.)
z celu inflacyjnego EBC. Takie zachowanie skłoniło do zestawienia składowych HICP krajów
o najbardziej skrajnych stopach inflacji i próby przeanalizowania takiego stanu. W tym
przypadku również została potwierdzona teza o podstawowej przyczynie niskiego poziomu
inflacji - spadek cen ropy. Jednak mimo spadku cen ropy w kilku krajach UE inflacja
nieznacznie wzrosła. Składają się na to inne czynniki, takie jak: uwarunkowania gospodarcze,
kulturowe, polityczne, geograficzne itp. Przykładowo w Belgii, która pomimo wysokiego
spadku cen ropy ma nieproporcjonalnie wysokie ceny edukacji
i prawdopodobnie tym
elementem podciąga inflację rosnącą, podczas gdy np. na Cyprze ceny edukacji są na bardzo
niskim (o ile nie skrajnie niskim) poziomie. W takich sytuacjach EBC nie jest w stanie w
ramach posiadanych instrumentów utrzymać pożądanego poziomu inflacji. W całej UE (w
tym w strefie euro) występuje 28 krajów o różnych cechach gospodarczych, politycznych i
fiskalnych, z odmiennymi powiązaniami sektorów, o odmiennych preferencjach i z innymi
skłonnościami do oszczędzania, dlatego w ramach jednej polityki pieniężnej, do póki nie
będzie jej spójności, EBC nie zdoła szybko i bezproblemowo utrzymać celu inflacyjnego na
poziomie poniżej ale blisko 2%. W sytuacji niepewności konsumenckiej samo obniżenie stóp
procentowych dla pobudzenia gospodarki przestało być tak efektywne. Oczywiście EBC
szybko reaguje na zachodzące zmiany i podejmuje trafne decyzje. Niejednokrotnie odbywa
się to z oporem niektórych krajów dbających o własne interesy, ale jednak uruchamia coraz to
nowe niestandardowe instrumenty polityki pieniężnej. Jak oceniają to eksperci są one
skuteczne w działaniu, choć nie na taką skalę, by wyrównać inflację do pożądanego poziomu.
Myśląc jednak analitycznie, należałoby podjąć bardziej szczegółowe rozważania nad
efektywnością polityki pieniężnej zestawionej z symulacją zachowań przy braku podjętych
działań Europejskiego Banku Centralnego. Takie analizy i rozważania mogłyby potwierdzić
rozważane w tej pracy założenia. Moim zdaniem, w kontekście czystych wskaźników
średniorocznej inflacji efektywności polityki pieniężnej nie ma, jednak nie ulega wątpliwości,
że bez podjętych działań przez EBC kraje UE nie wyszłyby obronną ręką z kryzysu. Zatem
przynależność do strefy euro nie stwarza zagrożenia dla przyszłych jego członków (w tym
Polski). Jedynie właściwe przygotowanie się kraju wypełniającego warunki konwergencji
zapewni większą stabilność oraz poniesienie jak najmniejszych kosztów i strat. A na to
wszystko dla Polski potrzeba jeszcze czasu.
Wykaz wykresów
1. Polska- Inflacja (01.05.2015-15.05.2016)
2. Strefa euro- Inflacja (01.05.2015-15.05.2016)
3. Strefa euro- Inflacja (2006-2016)
4. Polska- Inflacja (2006-2016)
5. Dynamika cen konsumpcyjnych i wkład głównych kategorii towarów i usług (r/r) w
Polsce.
6. Inflacja w Strefie Euro (stopa inflacji HICP)
7. Inflacja w UE i strefie euro
8. Stopa inflacji w krajach UE (2015 rok –deflacja)
9. Stopa inflacji w krajach UE (2015 rok – spadek inflacji poniżej 1%)
10. Stopa inflacji w krajach UE (2015 rok –inflacja na stabilnym krańcowo niskim poziomie)
11. Stopa inflacji w krajach UE (2015 rok –wzrost inflacji)
12. Składowe HICP kształtujące inflację
13. Inflacja w krajach Strefy Euro (kwiecień 2016 r.)
14. Składowe inflacji na Cyprze i w Belgii (porównanie wg typów produktów- kwiecień
2016r.)
15. Podstawowe składowe inflacji na Cyprze i w Belgii (porównanie wg celów spożyciakwiecień 2016r.)
Wykaz rysunków/schematów
1. EBC w Unii Europejskiej
2. Filary strategii polityki pieniężnej EBC
3. Poziom inflacji w krajach Strefy Euro w marcu 2016 roku
Wykaz tabel
1. Podstawowe operacje polityki pieniężnej EBC
2. Przykład obliczania wskaźnika cen dóbr konsumpcyjnych (Laspeyresa)
3. Względne ciężary głównych składników HICP w 2016r
Bibliografia
Pozycje zwarte
1. Lachowicz M., Latoszek E., Oręziak L., Proczek M., Machniewski M., Pelle D.,
Marchewka-Bartkowiak K., Królikowska A., …-praca zbiorowa pod redakcją naukową
prof. dr hab. Wojciecha Pacho-redaktor naukowy pracy zbiorowej „Europejska integracja
monetarna od A do Z”, NBP, Warszawa 2009
2. Niczyporuk P., Terlecka A. „Bankowość Unii Europejskiej” podstawowe zagadnienia,
Temida 2, Białystok 2010
3. Wierzba Ryszard „Europejski Bank Centralny”, Twigger, Warszawa 2003
4. Pszczółka Ireneusz „Euro a integracja europejskich rynków finansowych”, Cedewu.pl
wydawnictwa fachowe, Warszawa 2006
5. Gruszecki Tomasz „Teoria pieniądza i polityka pieniężna”, Oficyna ekonomiczna,
Kraków 2004
6. Nowak-Far Artur, System prawa Unii Europejskiej podręcznik „Unia Gospodarcza i
Walutowa w europie”, tom XII wyd. 1, Instytut wydawniczy Europrawo, Warszawa 2011
7. Schaal Peter „Pieniądz i polityka pieniężna”, tłumaczenie Michał Rusiński, PWE,
Warszawa 1996
8. Baka Władysław „Bankowość europejska”, PWN, Warszawa 2005
9. Mucha-Leszko Bogumiła „Strefa euro wprowadzenie, funkcjonowanie, międzynarodowa
rola euro”, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2007
10. Kokoszyński R., Gierałtowski P., Tchorek G. praca zbiorowa pod redakcją
Kowalewskiego P., Tchorka G., Górskiego J. „Mechanizmy funkcjonowania strefy euro”,
NBP, Warszawa 2014
11. P. Alberciak, J. Działo, A. Jabłońska, A. Krajewska, S. Krajewski, L. Kucharski, E.
Kwiatkowski, R. Milewski, R. Piasecki, A. Raczko, P. Samecki, -praca zbiorowa pod
redakcją naukową R. Milewskiego i E. Kwiatkowskiego „Podstawy ekonomii” PWN,
Warszawa 2005
Netografia
http://www.ecb.europa.eu
http://www.eur-lex.europa.eu
http://www.cbos.pl
http://aei.pitt.edu/
http://pl.tradingeconomics.com
https://www.nbportal.pl
Akty prawne
1. Traktat o UE (wersja skonsolidowana) z dnia 26 października 2012 roku (Dz. Urzędowy
Unii Europejskiej, nr C 326)
2. Traktat o funkcjonowaniu UE (wersja skonsolidowana) z dnia 26 października 2012 roku
(Dz. Urzędowy Unii Europejskiej, nr C 326)
3. Protokół nr 4 w sprawie statutu ESBC i EBC (wersja skonsolidowana) z dnia 26
października 2012 roku (Dz. Urzędowy Unii Europejskiej, nr C 326)
4. Wytyczne EBC z dnia 20.09.2011 w sprawie instrumentów i procedur polityki pieniężnej
Eurosystemu (wersja przekształcona), (Dz. Urzędowy Unii Europejskiej nr L 331/1)
(EBC/2011/14);(2011/817/UE)
5. Wytyczne EBC (UE) 2015/510 z dnia 19.12.2014r. w sprawie implementacji ram
prawnych polityki pieniężnej Eurosystemu (EBC/2014/60) wersja przekształcona (Dz.
Urzędowy Unii Europejskiej nr L 91/3)
6. ROZPORZĄDZENIE (WE) EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO NR
1745/2003 z dnia 12 września 2003 r. dotyczące stosowania rezerw obowiązkowych
(EBC/2003/9) (Dz.U. L 250 z 2.10.2003;
https://www.ecb.europa.eu/ecb/legal/pdf/02003r1745-20120118-pl.pdf
7. Wynik oceny strategii polityki pieniężnej EBC, z 08.05.2003r., ECB, Monthly Bulletin,
June 2003, http://ec.europa.eu/eurostat/inflation-dashboard/
8. Ocena strategii polityki pieniężnej EBC, Otmar Issing i inni, 08.05.2003r., EBC,
październik 2003;
https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/monetarypolicystrategyreview_backgrounden.p
df
Publikacje
1. Scheller Hanspeter K. Europejski Bank Centralny. Eurosystem. Historia, rola i funkcje,
(polska wersja językowa), wyd.2 poprawione, EBC, Frankfurt nad Menem 2006
https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/ecbhistoryrolefunctions2006pl.pdf?2f7a228e04e
e584a5c3d8e637787a1f8
2. Gerdesmeier Dieter „Stabilność cen- dlaczego jest ważna także dla ciebie?”, Europejski
Bank Centralny, Frankfurt nad Menem 2011
https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/price_stability_web_2011pl.pdf?19bae706fd901
530e6242f6ed34b5c14
3. Raport roczny 2015, EBC, Frankfurt nad Menem, kwiecień 2016
http://www.nbp.pl/publikacje/publikacje_ecb/ar2015.pl.pdf,

Tronkowska Ewa i Kowalska Urszula - WSFiP

Transkrypt

Podobne dokumenty

Komentarze rynkowe

Kliknij aby pobrać dokument w formacie PDF

Tarcza hamulcowa EBC MD968D 4302217 BMW C1 200

Polski rynek obligacji może pozytywnie zaskoczyć

Tarcza hamulcowa EBC MD6300D 4302406 Honda FMX 650

Eurodraka czy eurobazooka

Europejski Bank Centralny - funkcje i zadania. Europejski Bank

EBC*L Europejski Certyfikat Kompetencji Biznesowych (European

Klocki hamulcowe EBC (2 szt.) FA146HH 4100339 Suzuki VX 800