Prezentacja 11 Do pobrania

Moda językowa
K. Ożóg, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku, s. 87-104.
Moda językowa
Zjawisko nadmiernego używania wyrazów.
Rozpowszechniony w danej grupie
społecznej jakiś sposób mówienia,
charakteryzujący się częstym użyciem
pewnych form językowych, natrętnym ich
powtarzaniem.
Moda, jak każda inna, jest ograniczona w
czasie.
W danym odcinku czasu modny staje się
jakiś element językowy albo zupełnie
nowy, np. oszołom, hit w latach
dziewięćdziesiątych.
Modne mogą być nawet niektóre odmiany
językowe, style czy sposoby mówienia,
por. moda na styl potoczny, na dosadne
(wulgarne) mówienie.
Mechanizmy sprzyjające modzie
językowej na poziomie grupy:
Identyfikacja z grupą – każdy sposób
mówienia staje się wyróżnikiem grupy, a
członek grupy chce mówić jak inni, aby
mieć poczucie przynależności do danej
wspólnoty.
Prestiż w grupie – jeśli jakiś członek
grupy ulega modzie językowej, to czuje się
on kimś lepszym od tych, którzy modzie
nie ulegli.
Odróżnianie się od innych osób nie
należących do grupy, zaznaczanie przez
język swej odrębności, język jest jednym z
podstawowych wyróżników grup,
zwłaszcza subkultur.
Wzmacnianie więzi grupowej,
solidarności, wspólnoty – powtarzanie
modnych wyrazów, konstrukcji, sloganów
ma na celu umacnianie więzi w grupie.
Upowszechnianie wartości grupowych,
symboli, znaków cennych dla danej
wspólnoty, por. modne wyrażenia wśród
subkultur młodzieżowych.
Cechy wyrazów modnych
wielka frekwencja – powtarzany w
bardzo wielu sytuacjach komunikacyjnych;
nacechowanie emocjonalne – stają się
nierzadko modne właśnie z powodu swej
ekspresywności, np. spoko, kasa,
zajebiście, czaderski, luzacki.
rozszerzanie swego znaczenia – staje
się ono bardzo ogólne, niewyraźne,
zamazane, np. hit – od ‘szlagier muzyki
rozrywkowej’ do ‘coś najlepszego, coś, co
ma powodzenie, najlepszy element
jakiegoś zbioru’, np. hit wiosennych
zasiewów, hit wśród dań.
w związku z rozszerzaniem znaczenia
modne elementy nominacyjne fałszują
rzeczywistość;
zawierają często komponent semantyczny
‘duże natężenie danej cechy, dodatnie
wartościowanie jakiegoś zjawiska,
maksimum czegoś’, np. ultra, mega, luks,
super itp.
określają realia, które w danym czasie
szczególnie zajmują jakąś grupę czy
zbiorowość, np. wydarzenia marcowe
(czasy Gomułki), manewr gospodarczy
(rządy Gierka), małyszomania.