Psychologia rozwojowa wieku dojrzałego

Psychologia rozwojowa wieku
dojrzałego
Paulina Wróbel
Instytut Psychologii UJ
Tematyka kursu





Wprowadzenie do psychologii rozwojowej wieku dojrzałego.
Omówienie tematyki kursu. Podstawowe pojęcia z zakresu
psychologii rozwoju człowieka w cyklu życia - charakterystyka
okresu dojrzałości.
Rola wsparcia społecznego w życiu człowieka.
Wsparcie społeczne i jego rodzaje. Wpływ wsparcia na różne
aspekty życia człowieka.
Radzenie sobie w sytuacjach trudnych.
Pojęcie radzenia sobie i jego rodzaje. Wpływ różnych
sposobów radzenia sobie na dobrostan psychiczny i zdrowie
somatyczne.
Człowiek i choroba. Ciało i psyche.
Zależności somatopsychiczne i psychosomatyczne.
Umysł ponad nastojem - w jaki sposób nasze myślenie
wpływa na nasz nastrój?
Wprowadzenie do terapii poznawczo-behawioralnej.
Tematyka kursu

Życiowe straty i żałoba.
Sytuacja straty jako sytuacja kryzysowa. Fazy żałoby.
Radzenie sobie ze stratą.

Psychopatologia wieku dojrzałego.
Omówienie chorób i zaburzeń psychicznych
charakterystycznych dla wieku dojrzałego.

Warsztat: Zwalczyć melancholię – psychoterapia poznawczobehawioralna osób z depresją.

Warsztat: Pokonać lęk - psychoterapia poznawczobehawioralna osób z zaburzeniami lękowymi.
Warunki zaliczenia
2 nieobecności
 Aktywność na zajęciach
 Przygotowanie referatu

Psychologia rozwoju
człowieka
zajmuje się
przemianami psychiki człowieka jakie
zachodzą od momentu jego poczęcia
(zapłodnienia) do śmierci.
Na ogół przyjmuje się istnienie
następujących faz rozwojowych
człowieka:

zapłodnienie
◦ okres embrionalny
◦ okres płodowy









niemowlęctwo (1 rok życia)
wczesne dzieciństwo (2 i 3 rok życia)
średnie dzieciństwo (od 4 do 6 roku życia)
późny okres dzieciństwa (od 7 do 10 lub 12 roku życia)
okres dojrzewania, (13-18 lat)
wczesna dorosłość (18-25 lat)
dorosłość (25-60 lat)
starość (+60 lat)
śmierć
Rozwój w okresie dorosłości
Okres dorosłości dzielimy na 3
względnie równe części (Helen Bee):
 wczesny okres dorosłości (20 – 40 lat)
 środkowy okres dorosłości (40 – 60
lat)
 późny okres dorosłości (od 60 lat)
Rozwój w okresie dorosłości
Podział ten odzwierciedla:
 zmianę ról, jaka następuje w wieku ok.
40 lat, kiedy dzieci zaczynają
opuszczać dom, a kariera zawodowa
osiąga szczyt;
 fakt, że maksimum możliwości
fizycznego i poznawczego
funkcjonowania, obserwowane od 20.
roku życia, zaczyna wyraźnie opadać
w wieku 40 lub 50 lat,
Rozwój w okresie dorosłości




Pierwotny proces starzenia się (Birren, Schroots,
1996)
fundamentalne i nieuniknione zjawisko starzenia się,
które nie jest zaciemnione przez różne choroby;
Wtórny proces starzenia się
produkt działania środowiska, naszych nawyków lub
chorób.
Rosnąca liczba badań pokazuje, że pierwotny proces
starzenia się jest powolniejszy, a także rozpoczyna się
później niż zazwyczaj przypuszczamy.
Niektóre ze zmian, które uznajemy za dzieło procesu
starzenia się pierwotnego, mogą okazać się produktem
procesu starzenia się wtórnego.
Rozwój w okresie dorosłości
20-30letni człowiek w porównaniu z ludźmi
w wieku średnim i późnej dorosłości
 ma więcej tkanki mięśniowej
 najwyższą zawartość wapnia w tkance kostnej
 lepszy wzrok, słuch, powonienie
 większą zdolność pobierania tlenu
 bardziej skuteczny system immunologiczny
 jest silniejszy, szybszy
 posiada umiejętność szybszej regeneracji po
wysiłku fizycznym
 ma zdolność przystosowywania się do
zmiennych warunków (różnice temperatur,
natężenia światła)
Rozwój w okresie dorosłości
Środkowa dorosłość (35-60 lat)
(Ericson)
 Kryzys psychospołeczny:
produktywność kontra stagnacja
 Cel rozwoju: potrzeba opiekowania się
i troska o los młodszych generacji
 Główna cnota: troska
 Centralny proces: dopasowanie
osoba-środowisko, twórczość
Rozwój w okresie dorosłości
Późna dorosłość (powyżej 61 lat)
(Ericson)
 Kryzys psychospołeczny:
integralność Ja vs desperacja i
rozpacz
 Cel rozwoju: osiągnięcie mądrości
życiowej w wyniku pozytywnego
bilansu życia
 Główna cnota: mądrość
 Centralny proces: introspekcja
Zadania rozwojowe w ciągu
życia (wg Havighurst’a, 1972)

Wiek średni ( 36 – 60 lat)
• Wspomaganie dorastających dzieci tak, aby
stawali się odpowiedzialnymi i szczęśliwymi
ludźmi dorosłymi.
• Osiągnięcie dojrzałej odpowiedzialności
społecznej i obywatelskiej.
• Uzyskanie i utrzymywanie zadowalającej
sprawności w pracy zawodowej.
• Wypełnienie wolnego czasu zajęciami
typowymi dla ludzi dorosłych.
• Traktowanie małżonka/i jako osoby.
• Akceptowanie i dostosowanie się do
fizjologicznych zmian wieku średniego.
• Przystosowanie do starzenia się rodziców.
Zadania rozwojowe w ciągu
życia (wg Havighurst’a, 1972)

Późna dojrzałość (powyżej 60 lat)
• Przystosowanie się do spadku sił
fizycznych.
• Przystosowanie się do emerytury i
zmniejszonych dochodów.
• Pogodzenie się ze śmiercią
współmałżonka/i.
• Utrzymywanie stosunków towarzyskich z
ludźmi w swoim wieku.
• Przyjmowanie i dostosowywanie się do
zmiennych ról społecznych.
• Urządzenie w sposób dogodny fizycznych
warunków bytu.