SPIS - Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl

Transkrypt

http://grzbiet.pl/sklep/od-napoleona-do-de-gaulle-a-flota-francuska-w-latach-1789-1942
Przykładowy rozdział książki: Od Napoleona do de Gaulle'a. Flota francuska w latach 1789-1942
SPIS TREŚCI
ROZDZIALI
OKRES WIELKIEJ REWOLUCJI I WOJEN
NAPOLEOŃSKICH
1789-1815
1.1. Wielka Rewolucja Francuska.
7
. . . . . .
.
7
1.2. Walki o Tulon
15
1.3. Bitwa 13 prairiala
16
1.4.
Klęska
pod Abukirem
22
1.5. Operacja Antylska
30
1.6. Trafalgar
41
ROZDZIALII
On KONGRESU WIEDEŃSKIEGO DO WOJNY KRYMSKIEJ .
49
2.1. Bitwa pod Navarino- ostatnia bitwa żaglowców
51
2.2. Francja podbija Algierię
61
2. 3. Początki nowej ery w żegludze
62
2.4. Kryzys blisko wschodni
67
2.5. Wojna krymska
69
RozDziAL III
OD WOJNY KRYMSKIEJ DO PIERWSZEJ ŚWIATOWEJ.
81
3.1. Rozwój francuskiej floty wojennej w polowie XIX wieku
81
3.2. Wojenna flota francuska w czasie wojny
z Niemcami (1870-1871)
91
3.3. Wyścig:
96
działo-
pancerz
3.4. Kolejne francuskie wyprawy wojenne na Daleki Wschód .
102
światową ( 1890-1914) i morska polityka Francji
3.5. Dalszy postęp techniki w okresie przed pierwszą wojną
.
124
3.6. W przededniu Wielkiej Wojny
143
RozDZIAŁ IV
fLOTA FRANCUSKA W PIERWSZEJ WOJNIE ŚWIATOWEJ.
145
4.1. Ucieczka śródziemnomorskiego dywizjonu
149
4.2. Akcje floty francuskiej na Morzu Śródziemnym
(sierpień 1914 -luty 1915)
159
4.3. Klęska w Dardanelach (łuty 1915- styczeń 1916) .
169
4.4. Straty floty francuskiej w czasie I wojny światowej .
179
-
Książki historyczne
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
6
SPISTR.EŚCI
ROZDZIAŁ V
MlęDZY DWIEMA WOJNAMI .
191
ROZDZIAŁ VI
DZIWNA WOJNA.
221
6.1. Działania floty francuskiej w pierwszym okresie
II wojny światowej
221
6.2. Francuskie okręty i statki w czasie walk o Norwegię . .
234
6.3. Operacja "Dynamo"
250
6.4. Kolejne ewakuacje
264
ROZDZIAŁ VII
0PERACJA "CATAPULT"
289
7.1. Operacja "Catapult" w brytyjskich portach
292
7.2. Dramat w Mers-el-Kebir.
295
7.3. Neutralizacja zespołu "X"
7.4. Dalszy ciąg operacji "Catapult"
307
308
310
7 .5. Epilog operacji ..
ROZDZIAŁ VIII
8.3. Bitwa o Syrię
8.4. Desant na Madagaskar
317
318
334
335
339
ROZDZIAŁ IX
L~DOWANIE w AFRYCE PÓLNOCNEJ.
343
9.1. Uderzenie na Algier
350
9.2. Atak na Oran
358
9.3. Walki o Casablancę
364
WALKI O FRANCUSKIE KOLONIE.
8.1. Nieudana wyprawa na Dakar
8.2. Na celu Gabon .
RoznziALX
TULON - GRÓB FRANCUSKIEJ FLOTY
ROZDZIAŁ XI
KRAJOBRAZ PO TULOŃSKIEJ TRAGEDII .
401
ROZDZIALI
OKRES WIELKIEJ REWOLUCJI
,
I WOJEN NAPOLEONSKICH
1789-1815
1.1. WIELKA REWOLUCJA FRANCUSKA
V
rólewska wojenna flota francuska pod koniec XVIII wieku była drugą co
~o wielkości i wartości bojowej flotą ówczesnego świata, nieznacznie tyl
ko ustępując brytyjskiej Royal Navy, z którą zresztą walczyła ze zmiennym
szczęściem od przeszło 100 lat, od czasów panowania króla Ludwika XIV Za
jego panowania i pod sprawnym kierownictwem ministra marynarski Jean
-Baptiste Colberta Francja posiadała olbrzymią flotę, liczącą aż 120 okrętów
liniowych.
W drugiej połowie XVIII wieku przewaga w walce o prymat na morzu prze
chylała się to na stronę brytyjską, to francuską. Pod koniec tych walk wzięli
w nich udział wybitni dowódcy. Po stronie brytyjskiej byli to admirałowie
George Rodney, Samuel Hood i Richard Howe, po stronie przeciwnej przede
wszystkim bodajże najwybitniejszy z admirałów francuskich Pierre-Andre de
Suffren. O tym ostatnim najpiękniejsze świadectwo wydał Napoleon l, gdy
kończąc swe życie na wyspie św. Heleny stwierdził:
- Czemuż człowiek ten nie dożył moich czasów lub nic znalazłem kogoś jego po
kroju! Uczyniłbym zeń mojego Nelsona! 1•
W przededniu Wielkiej Rewolucji Francuskiej, która rozpoczęła się 14lipca
1789 roku zdobyciem Bastylii w Paryżu, francuska flota wojenna liczyła 71
okrętów liniowych, a dalszych 12 było aktualnie budowanych w stoczniach,
' J. Riverain, Dictionnaire des marines celebres des temps Lointains tl nos jours, Paris 1967, s. 146.
Adm. P.A. Suffren żył w latach 1726·1788, a zatem w momencie przejęcia władzy przez Napoleona
miałby 731ata.
172
ROZDZlALIV
Odpowiedź nadeszła do Londynu 11 stycznia. Carden przewidywał
etapy działań bojowych floty przeciw Dardanelom.
cztery
Oto one:
Etap I - zniszczenie fortów na wejściu do Dardaneli, przy pomocy ciężkiej
artylerii okrętowej.
Etap II - przetrałowanie pól minowych na 8 mil morskich w głąb cieśniny,
a następnie zniszczenie baterii i fortów nabrzeżnych do cypla Kepez.
Etap III - zniszczenie ogniem artylerii okrętowej z odległości około 70-80
kabli ( 13-14,8 km) fortyfikacji rozmieszczonych w przewężeniu Dardaneli
w fortach <.;:anakkale i Kilitbahir.
Etap IV- przetrałowanie spodziewanego głównego pola minowego na po
dejściu do <.;:anakkale, eliminacja dalszych fortów i baterii artylerii na
brzeżnej i przejście floty na wody Morza Marmara 22 •
Cały czas operacji przewidywano na okres jednego miesiąca. Powyższe pro
pozycje zostały przedstawione Radzie Wojennej w dniu 13 stycznia i po pozy
tywnej opinii, Admiralicja brytyjska przystąpiła do przygotowania operacji,
której rozpoczęcie planowano na 15 lutego. W dwa tygodnie później - 28
stycznia- postanowiono, że flota będzie atakować samodzielnie, bez wsparcia
jakichkolwiek oddziałów wojsk lądowych.
Do ataku na Dardanele wyznaczono bardzo silny zespół. Ze strony brytyj
skiej wchodziło w jego skład 13 okrętów liniowych, l krążownik liniowy, S krą
żowników lekkich, 16 kontrtorpedowców, S okrętów podwodnych, transpor
towiec lotniczy, 9 trałowców i okręt warsztatowy.
Francuzi wysłali 4 okręty liniowe ( Bouvet, Charlernagne, Gaulois, Suffren), 6
kontrtorpedowców, 4 okręty podwodne, 15 trałowców i okręt szpitalny.
Całością dowodził wiceadmirał Carde, eskadrą francuską kontradmirał
Emil e Paul Amable Guepratte.
Dodatkowo z Dalekiego Wschodu dołączył rosyjski krążownik Askold,
wśród załogi którego znajdował się oficer- Polak, Włodzimierz Styer w czasie
II wojny światowej dowódca obrony Helu, we wrześniu 1939 roku, a po wojnie
przez jakiś czas dowódca polskiej Marynarki Wojennej.
W sumie alianci dysponowali 8 działami kalibru 381, 52 działami 305 mm,
28 działami kalibrów od 234 do 254 mm i 124 działami o kalibrze od 152 do
190 mm, nie licząc dział mniejszego kalibru na ciężkich okrętach i dział kontr
torpedowców (najczęściej o kalibrze 102 mm).
Po drugiej stronie w tureckich fortach i bateriach wzdłuż Dardaneli, znajdo
wało się łącznie 250 dział rozmaitego kalibru, w tym 7 kalibru 355 mm, o zasię
gu około 9,5 mili morskiej, 8 kalibru 280 mm, 9 kalibru 260 i 41 kalibru 240
mm, których zasięg maksymalny wynosił 8 mil ( 14 816m). Znaczna część
dział była jednak przestarzała, odczuwano też duże braki amunicji.
11 Sea Power (A Naval His tory)- praca zbiorowa- New York 1960, s. 414; W.O. Stevens. A. West.:ott,
op. cit., s. 335.
fLOTA FRANCUSKA W PIERWSZEJ WOJNIE ŚWIATOWEJ
173
Operacja d.lrd.melska rozpoczęła się 19 lutego 191 S roku, o godz. 9.50
z dział okrętowych umocnień na wejściu do cieśniny.
Ponieważ niniejsza publikacja ma na celu przedstawienie dziejów francu
skiej tloty wojennej, w dalszym ciągu szerzej zostaną opisane głównie działania
okrętów francuskich, natomiast okrętów brytyjskich potraktowane zostaną je
dynie skrótowo.
Wśród okrętów, które jako pierwsze przystąpiły do bombardowania turec
kich pozycji, znajdował się francuski okręt liniowy Sujfren (d-ca krndr Mar
guerye), który w pierwszej fazie miał ostrzeliwać fort Kumkale ( 2 x 280 mm, 2
x 260 mm, 2 x 240 mm, 2 x 210 mm, l x 150 mm), z odległości około 5,7 mili.
Skuteczność ostrzału okrętów alianckich była niewielka (oprócz Suffrena
ogień prowadziły również 3 okręty brytyjskie), co stwierdził zwiad lotniczy
przeprowadzony około południa. Wobec tego o godz. 14, okręty alianckie po
nowiły atak, tym razem z mniejszego dystansu. Suffren otrzymał rozkaz prowa
dzenia ognia na Kumkał e, z dystansu około 4 mil, a następnie fort Orkaniye ( 2
x 240 mm), leżący w odległości niecałej mili na południowy zachód od Kum
kale. Drugi okręt francuski Bouvet otrzymał podobny rozkaz.
Podczas bombardowania działa fortów tureckich milczały i dopiero około
godz. 17, działa kalibru 240 mm otworzyły ogień z fortu Orkaniye. W półtorej
godziny później, wobec nadejścia zmierzchu, okręty alianckie otrzymały roz
kaz wycofania się.
Jak się później okazało, sukcesy kilkugodzinnego ostrzału "wstępnego" były
bardzo mizerne, zniszczeniu bowiem uległy zaledwie dwa działa w obu bom
bardowanych fortach.
Przez następnych kilka dni nic się nie działo, ponieważ panujący sztorm
uniemożliwił precyzyjny ostrzał i dopiero 25 lutego przystąpiono do kontynu
owania rozpoczętego "etapu r: Tym razem wśród czterech okrętów ostrzeli
wujących forty po stronie europejskiej: Seddulbahir ( 2 x 280 mm, 2 x 260 mm,
2 x 240 mm, 6 x 87 mm) i Ertogul (2 x 240 mm i 6 moździerzy 150 mm) oraz
azjatyckiej ( Kumkale i Orkaniye) znajdował się francuski Gaulois, który z ma
łej odległości 3,5 mili ( -6500 m) strzelał do Kumkale.
Tym razem Turcy natychmiast otworzyli ogień uzyskując kilka bezpośred
nich trafień w okręty brytyjskie, Gaulois natomiast nie odniósł szwanku. Około
godz. l S do czterech okrętów dołączyły jeszcze dwa francuskie, flagowy Suffren
i Charlemagne, co w ostateczności spowodowało uszkodzenie i zniszczenie
większości dział w czterech wejściowych fortach i opuszczenie ich przez załogi.
Droga do cieśniny stanęła otworem. W nocy w Dardanele weszły trałowce,
które wytrałowały 4 mile toru wodnego, nie znajdując jednakże min na tej trasie.
W okresie od 26 lutego do 18 marca miały miejsce pojedyncze wypady
okrętów brytyjskich i francuskich, które wchodziły w głąb cieśniny i starały się
unieszkodliwić kolejne forty i baterie dział. Efekty tych akcji były jednak nie
znaczne, a na domiar złego zostały uszkodzone dwa okręty brytyjskie.
ostrzałem
174
ROZDZIALIV
16 marca wiceadmirał Carden złożył rezygnację ze stanowiska, podając jako
przyczynę zły stan zdrowia. Wydaje się jednak, że istotnym powodem było za
łamanie psychiczne wskutek utraty wiary w powodzenia zaplanowanej opera
cji.
Jego miejsce zajął wiceadmirałJohn Michael de Robeck, dotychczasowy za
stępca Cardena. Plan ataku opracowany przez nowego dowódcę przewidywał,
że flota aliancka zostanie podzielona na 3 eskadry, a dla każdej z nich wyzna
czono inne zadania.
Ekadra l ( Queen Elizabeth, Inflexible, Agamemnon i Lord Nelson) miała wejść
w głąb cieśniny i zniszczyć największe działa fortów <;:anakkale ( 2 x 355 mm,
l x 240 mm i l x 210 mm) oraz Kilitbahir (2 x 355 mm, 2 x 260 mm, 7 x 240
mm i 7 x 210 mm), ostrzeliwując je z odległości 6-7 mil morskich. Następnie
powinna wejść do akcji druga eskadra ( Suffren, Bouvet, Charlemagne i Gaulois
oraz brytyjski Prince Georg i Triumph) i zbombardować baterie z bliższej odle
głości około 3,5 mili. Akcję zniszczenia artylerii nabrzeżnej miała dokończyć
trzecia eskadra (Ocean, Albion, Irresistibile, Vengeance oraz Majestic i Swiftsure)
i umożliwić wytrałowanie szlaku o szerokości około 5,5 kabla.
***
18 marca w Dardanelach była piękna, słoneczna pogoda. W godzinach po
rannych okręty, wyznaczone do szturmu na cieśninę wyszły z kotwicowiska
w Zatoce Mudras na wyspie Lemnos, odległej około 60 mil od wejścia do Dar
daneli, a użyczone go przez władze neutralnej dotychczas Grecji.
Około godz. l 0.30 pierwsza eskadra okrętów liniowych weszła na wody cie
śniny. Uprzednio raporty, które nadesłano z zespołów trałowców donosiły, że
aż do przylądka Kepez nie natrafiono na zagrody minowe. Około godz. l l
okręty pierwszej eskadry otwarły ogień na wyznaczone cele, na forty broniące
przewężenia cieśniny w rejonie <;:anakkale-Kilitbahir, które oddalone były
o około 7 mil.
Artyleria z tureckich fortów początkowo milczała, jedynie haubice polowe,
rozmieszczone po obu brzegach Dardaneli otworzyły silny ogień, trafiając wie
lokrotnie brytyjskie okręty liniowe Agamemnon, Injlexible i Lord Nelson, które
odniosły pewne - choć opanowane przez załogę - uszkodzenia~'.
O godzinie 12.06 do ataku ruszyły okręty eskadry francuskiej. O 12.40 okrę
ty otworzyły ogień do fortów. Suffren i Boul'et podeszły pod brzeg azjatycki,
natomiast Gaulois i Charlemagne ostrzeliwały umocnienia na europejskim
brzegu.
Okręty francuskie nie doszły jeszcze do wyznaczonych sobie stanowisk, kie
dy baterie haubic kalibru 120 i l 50 mm otworzyły silny ogień. Mimo to kontr
admirał Guepratte 24 postanowił zbliżyć okręty swojej eskadry na odległość
u
K. Kubiak, Dardanele, Warszawa 1996, s. 23.
14
P. Nykiel,
Porażka floty
sprzymierzonej w Dardanelach w MSiO Nr 4/98, s. SO; E. Bush. Gallipoli.
12 dział
tft,łł
L
..
lrreslstible-"'iio
-!;..
*....
5dział
lkm
Rys. 4.12. Bitwa u brzegów Gallipoli 18.03.1915
186
ROZDZIALIV
wyrz. torped kał. 450 mm, załoga 393 ). Trafiony celną torpedą krążownik zato
nął w ciągu zaledwie 4 minut, przy czym z załogi uratował się jedynie l czło
wiek 32 • Był to mat Joseph eariou, którego po S dniach podniósł z tratwy ho
lownik Laborieux.
18.03.1916. W 1916 roku głównym akcentem wojny morskiej na Adriaty
ku były działania okrętów podwodnych obu walczących stron. Niemcy w ciągu
drugiego półrocza 1915 roku zwiększyli znacznie stan posiadania U-Bootów
w tym rejonie. W dniu l stycznia 1916 roku niemiecka Flotylla "Pola" liczyła
sześć pełnomorskich okrętów podwodnych i dwa podwodne stawiacze min
typu ue (168/183 t, v= 6,2/5,2 w., 12 min, załoga 1+13).
Oprócz tego w Konstantynopolu stacjonowały 4 okręty ( 3 typu UB i l typu
ue), a Marynarka Wojenna Austro-Węgier posiadała początkowo 6 okrętów pod
wodnych. Były to niewielkie jednostki o wyporności w granicach 230/270 t i 2-3
wyrzutniach torped. W późniejszym okresie wojny pod banderę austro-węgierską
przeszła część niemieckich U-Bootów, operujących na Morzu Śródziemnym.
Listę sukcesów austro-węgierskich otworzył U-6, zatapiając 18 marca nie
opodal Durazzo francuski kontrtorpedowiec Renaudin (r. bud. 1912, 800 t, 2 x
100 mm, 4 x 65 mm, 4 wyrz. torped kał. 450 mm, v max = 35,3 w., załoga 81 ).
U-6 niezbyt długo cieszył się odniesionym sukcesem, bowiem l Omaja 1916
roku zaplątał się w sieć w cieśninie O tran to, a następnie zatopiony przez załogę,
która trafiła do niewoli 33 •
5.06.1916. Kolejne tragiczne zdarzenie na morzu. Kontrtorpedowiec Fan
tassin (r. bud. 1910, 460 t, 6 x 65 mm, 3 wyrz. torped kał. 450 mm, v = 31 w.,
załoga 72), zderzył się w cieśninie Otranto z bliźniaczym Mamelukiem, wsku
tek czego zatonął.
23.06.1916. Mniej więcej w tym samym rejonie austro-węgierski U-15 (typ
niemiecki UB I) zatopił duży kontrtorpedowiec Fourche (dane jak Dague).
15.09.1916. Nieopodal wejścia do Zatoki Kotorskiej sarnoloty austro-wę
gierskie: L 132 i L 135 zatopiły bombami francuski okręt podwodny Foucalt
(dane jak Monge ). Płynął on w zanurzeniu, a mimo to, dzięki znakomitej przej
rzystości wody w Adriatyku, był dobrze widoczny z samolotów. Był to chyba
pierwszy tego typu przypadek w historii wojen morskich.
2.10.1916. W zachodniej części Morza Śródziemnego niemiecki okręt pod
wodny U-35, dowodzony przez kpt. Lothara von Arnauld de la Periere, zatopił
eskortowiec francuskiRigel (r. bud.l916, 12SOt, 17w.,2x 138 mm,2x75 mm).
W tym miejscu wypada wspomnieć, że kpt. von Arnauld był najbardziej skutecz
nym dowódcąU-Bootaw latach I wojny światowej. W czasie jednego tylko patrolu
( 26.07-20.08.1916) zatopił on aż 54 statki o łącznej pojemności 90 350 BRT.
12 Wg J. Gozdawa-Golębiowski, T. Wywerb-Prokurat, o p. cit., s. 364. Autorzy
426, natomiast Weyer 1914-375.
podają
stan zak>gi
JJ P. Halpern, op. cit. s. 255, natomiast J. Gozdawa-Golębiowski, T. Wywerka-Prokurat, op. cit.,
s. 593, podaje, że U-6 został zatopiony ogniem artylerii brytyjskich jednostek dozorowych Dul.:ie
Dori, Evening Star li i Calistoga.
fLOTA FRANCUSKA W PIERWSZEJ WOJNIE ŚWIATOWEJ
187
1.11.1916. Torpedowiec Nr 300 zatonął w Zatoce Sekwany po wejściu na
niemiecką minę.
26.11.1916. U-52 (kpt. Hans Walther) wyszedł z Helgolandu 15.11.1916,
Szetlandy, 20 i 21.11 w rejonie na zachód od Irlandii zatrzymał,
wolno jeden norweski i dwa holenderskie parowce a 24.11
stoczył nierozstrzygnięty pojedynek artyleryjski z uzbrojonym angielskim
statkiem.
26 listopada rano o 8.30 z U-52 dostrzeżono na razie nierozpoznany okręt
wojenny.
Kapitan Hans Walther zanotował w dzienniku bojowym U-52:
26.11. Godz. 8.30 na wysokości Lizbony, 39o lO'N i 10°48'W, wiatr NW so B,
wysoka fala, widoczność częściowo ograniczona. W namiarze 3o od dziobu po lewej
burcie ukazały się wysokie maszty okrętu wojennego, płynącego kursem na północ.
Alarmowe zanurzenie.
Zaobserwowany okręt posiada dwa kominy i ma sylwetkę starego okrętu liniowe
go klasy Formidable. Brak osłony kontrtorpedowców, kurs prosty, bez zygzakowa
nia. (. ..)
Płynąc wolno naprzód zdążałem do zajęcia pozycji dogodnej do ataku z dziobo
wych wyrzutni, przygotowując rufowa do strzału rezerwowego. Wskutek napełnie
nia woda rufowej wyrzutni, okręt doznał przegłębienia na rufę w momencie, gdy
znalazł się w odległości około 500 metrów od przeciwnika. Ustawilem U-Boot
w położeniu odpowiednim do ataku torpedowego przez wydanie rozkazu: wszyscy
na dziób!
Krótko po 8.56 wystrzelono torpedy z obu wyrzutni dziobowych. Po strzałę
przeszedłem na zanurzenie 20 metrów i skręciłem ostro prawo. Po 18 sekundach
usłyszano bardzo głośna detonacje, a po chwili druga, od których cały okręt mocno
17.11
minął
przeszukał i puścił
się zatrząsł.
W celu dokonania obserwacji wydałem rozkaz powrotu na głębokość 2 metrów.
W czasie wykonywania tego manewru U-Boot otrzymał gwałtowny cios i niemożli
we było wynurzenie do polowy wysuniętego peryskopu.
Gdy kpt. Walther zdecydował się na wynurzenie na powierzchnię, była go
dzina 9.03, zaledwie 7 minut po wystrzeleniu torpedy i gdy wyszedł do kiosku,
w zasięgu wzroku nie widać było dosłownie nic. Z okrętu liniowego Su.ffren nie
zostało śladu, jeżeli nie liczyć zaczepionej o przedni maszt antenowy U-52
osmalonej ogniem niebieskiej marynarskiej czapki z czerwonym pomponem.
Dopiero po niej kapitan Walther zorientował się, że przed chwilą zatopił fran
cuski okręt liniowy.
Po oględzinach U-52 dowódca domyślił się, że podczas próby wynurzenia
na głębokość peryskopowa nastąpiło zderzenie U-Boota z tonącym okrętem
lub jego fragmentem po prawdopodobnym wybuchu amunicji, który rozniósł
w ciągu sekundy na strzępy okręt o wyporności prawie 13 000 ton.
***

SPIS - Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl

Transkrypt

Podobne dokumenty

Regulamin konkursu „Wiedzy o Francji”

Regulamin konkursu „Wiedzy o Francji”

stona 12

Francuska - Polska Izba Gospodarcza (CCIFP)

spis treści - Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl

magazynshiploverski_nakotwicy_rok2006nr3