Regulacje i opłaty za parkowanie

WYTYCZNE ECOTALE
3. REGULACJE I OPŁATY ZA PARKOWANIE
Opis rozwiązania
Wprowadzenie skutecznego systemu poboru opłat za parkowanie może prowadzić do licznych korzyści,
w tym zwiększonej rotacji (oferta parkingowa), a w związku z tym użyteczności, mniejszego natężenia
ruchu ulicznego (niebezpieczne poszukiwanie miejsc parkingowych) i wyższych przychodów. Zaleca
się bezpośrednie pobieranie opłat w miejscach parkowania. Niektóre opracowania i analizy popierają
wprowadzenie opłat za parkowanie i uzasadniają je rosnącymi kosztami urbanizacji, obawami o zewnętrzne
koszty ruchu samochodowego (zatłoczenie, wypadki, zanieczyszczenie) oraz potrzebą zróżnicowanych
regulacji dotyczących parkowania w zależności od dostępności i niedoboru przestrzeni ulicznych w związku
z zapotrzebowaniem na miejsca parkingowe. Rozwój technologii i urządzeń do pobierania opłat przekłada
się na poprawę operacyjności programów związanych z opłatami za parkowanie.
Zarządzanie parkowaniem na ulicy (strefy płatnego parkowania, ograniczenie czasu parkowania, przywileje
dla mieszkańców, środowiskowe opłaty parkingowe itp.) może pomóc w poradzeniu sobie z problemem
zatłoczenia przez zmniejszenie zapotrzebowania na przemieszczanie się na obszarach objętych programem.
Można przyjąć dwa uzupełniające się podejścia, tj. fizyczne ograniczenia na dostępnych miejscach
parkingowych (połączone z specjalnymi działaniami, np. preferencyjnym traktowaniem mieszkańców
i specjalnych kategorii pojazdów, tj. pojazdów z wieloma pasażerami) oraz zwiększenie kosztów parkowania.
Przepisy dotyczące parkowania i opłaty za parkowanie mogą wpłynąć na zachowanie użytkowników
pojazdów, którzy mogą wybrać inne środki transportu, zmienić model podróżowania albo skrócić swój pobyt,
zmniejszając w ten sposób zatłoczenie i emisję zanieczyszczeń. Należy unikać takich niepożądanych skutków
jak nielegalne parkowanie i wzrost kilometrażu z powodu poszukiwania miejsc parkingowych. Ponadto
system kontroli i egzekwowania opłat parkingowych stanowi o sukcesie tej polityki.
Analiza SWOT
Mocne strony
•• Możliwość uzyskania przychodów
•• Odnoszą się zarówno do centrum miasta,
jak i dzielnic sąsiadujących; skuteczne
zarządzanie miejscami parkingowymi
w obszarach handlowych/mieszkalnych
•• Segmentacja opłat jako elastyczne
narzędzie do zarządzania podejściem do
ruchu zmotoryzowanego w centrach miast
i różnych warunków niedoboru/popytu na
miejsca parkingowe
•• Możliwość wpływania na czas parkowania
(np. progresywne ceny)
•• Redukcja wpływu na środowisko
w regulowanych obszarach
Słabe strony
•• Możliwa konieczność określenia zwolnień
dla niektórych kategorii pojazdów
i obywateli
•• Trudne powiązanie/dostosowanie do
dynamiki ruchu
•• Konieczność podjęcia działań pobocznych
•• Trudność zastosowania dla motocykli
•• Korzyści wynikające z właściwego
planowania przestrzennego
•• Potrzeba kompleksowego podejścia,
aby uniknąć przesunięcia problemów
do innej części miasta (np. zatłoczenie,
zanieczyszczenie)
Możliwości
•• Powiązanie ze środkami transportu
intermodalnego, takimi jak park-and-ride,
samochody publiczne (elektryczne), rowery
publiczne
•• Ukierunkowane inwestycje
z wykorzystaniem przychodów
•• Zachęcanie do zmiany rodzaju transportu;
•• Możliwość promowania bardziej
ekologicznych pojazdów (zwolnienia
lub obniżki opłat)
•• Poprawa jakości obszaru miejskiego;
możliwość wprowadzenia wolnych
przestrzeni ulicznych na rzecz różnych
celów/użytkowników
•• Redystrybucja strumieni ruchu
Zagrożenia
•• Brak równowagi/niezgodności pomiędzy
regulacjami w różnych obszarach tej samej
miejscowości;
•• Różnice pomiędzy przepisami w
poszczególnych miastach w tym samym
regionie i ewentualna błędna interpretacja/
nieprzestrzeganie przez użytkowników
•• Utrudnione komunikowanie/postrzeganie
przestrzennego zróżnicowania cen wzdłuż sieci
dróg miejskich (system sygnalizacji)
•• Lobbing ze strony niektórych docelowych
kategorii
Temat
•• Zanieczyszczenie powietrza
albo gazy cieplarniane
•• Zagospodarowanie
przestrzenne/urbanistyka/
krajobraz
•• Hałas uliczny
•• Zatłoczenie
•• Tradycyjne instrumenty fiskalne
•• Wypadki, bezpieczeństwo
komunikacyjne
•• Komunikacja publiczna
dopłaty/wsparcie
•• Inwestycje infrastrukturalne
•• Zachowanie użytkowników
Poziom zastosowania
••
••
••
••
Krajowy
Regionalny
Rejonowy/metropolitalny
Miejski
Koszty zewnętrzne
•• Zatłoczenie i niedobór
+
•• Wypadki
•• Zanieczyszczenie powietrza +
(zdrowie człowieka, szkody
materialne, natura)
•• Hałas
•• Zmiany klimatu
•• Przestrzeń miejska
•• Natura i krajobraz
This project is co-financed by the ERDF and made possible by the INTERREG IVC programme
+
WYTYCZNE ECOTALE
Sugestie metodologiczne
Składnik
kosztów
Koszt zewnętrzny
Elementy kosztów
Funkcja/nośnik kosztów
czas podróży (cel, środek
transportu, długość
przejazdów pasażerskich,
środek transportu oraz rodzaj
towaru do transportu)
rodzaj infrastruktury
Proponowane techniki
szacowania
WTP/WTA w celu oszacowania
wartości czasu w przypadku
zatłoczenia
bezpieczeństwo
spadek wartości
dodatkowe koszty paliwa
rodzaj sieci (miejska,
międzymiastowa, metropolitalna liczba pasów)
marginalne koszty
społeczne
Koszty zanieczyszczenia powietrza
są powodowane przez emisję
Zanieczysz- cząstek stałych (PM), NOx, SO2
i VOC. Koszty zanieczyszczenia
czenie
powietrza są także generowane
powietrza
przez przemysł, rolnictwo
i gospodarstwa domowe.
Przestrzeń
miejska
Zmotoryzowany ruch w obszarach
miejskich ma różny wpływ na
niezmotoryzowanych uczestników
ruchu (pieszych, rowerzystów, itp.).
poziom przepustowości w czasie
WTP w celu oszacowania
kosztów związanych z
niedoborem
wartość czasu
poziom ruchu
koszt alternatywny
koszt alternatywny
koszt wzrasta nieznacznie wraz z
ruchem i w zależności od sytuacji
(czas-miejsce)
szkody w budynkach
poziom ruchu
przepustowość
dane dotyczące
emisji wg rodzaju
zanieczyszczeń
lokalizacja - narażenie
szkody w rolnictwie
gęstość zaludnienia i osiedli
szkody dla zdrowia człowieka
rodzaj silnika - zasilanie paliwem
szkody w ekosystemach
cechy kierowców
koszty separacji dla pieszych
rodzaj infrastruktury
koszt naprawy
ocena ilościowa
szkód
struktura
pojazdów
dane dot. sieci
w celu oszacowania szkód dla
ruchu pieszych należy zmierzyć
dodatkowy czas oczekiwania
poziom ruchu
koszty wynikające z niedoboru
Istotne kwestie
dot. wyceny
stosunek
prędkość/
przepływ
elastyczność
popytu
koszty środowiskowe
opóźnienie bezpośrednie
i wywołane
stosunek
prędkość/
przepływ
wielkość i skład strumienia ruchu
uciążliwość
Zatłoczenie wydłużenie czasu podróży x wartość
i niedobór czasu x wielkość ruchu
Potrzebne dane
wzrost/spadek poziomu
przyzwoitości
podejście kosztów
rekompensaty w celu
obliczenia niedoboru
sieć infrastruktury
w bazie danych
obszarów
miejskich
proces oceny
Zalecenia / komentarze
Wykonalność pod
względem technicznym
Łatwo
Akceptacja społeczeństwa
Średnio
Poczucie sprawiedliwości
Częściowo
Natura i skala korzyści jest uzależniona od skali wdrożenia. Lokalna efektywna polityka dotycząca opłat za parkowanie zmniejsza skutki na skalę lokalną. W przypadku wdrożenia realizowanego
na szeroką skalę w rejonie albo regionie, można znacząco zmniejszyć zatłoczenie, zużycie energii i emisję zanieczyszczeń. Jednym z najważniejszych aspektów polityki dotyczącej opłat za
parkowanie jest określenie ich stosownej wysokości. Ogólnie rzecz biorąc, efektywne i sprawiedliwe opłaty za parkowanie ustala się w wysokości pozwalającej na ich zrównanie z kosztami
krańcowymi, z wyjątkiem przypadków, w których wymagane albo uzasadnione jest dofinansowanie, aby osiągnąć cele w zakresie sprawiedliwości albo rozwoju (np. finansowanie projektu
publiczno-prywatnego). Przychody netto mogą być inwestowane w różny sposób (aby pokryć koszty bezpośrednie, sfinansować komunikację publiczną albo obniżyć powszechnie
obowiązujące podatki...), a to może wpłynąć na globalną efektywność systemu, w szczególności gdy koszty są w głównej mierze pochłaniane przez administrację i sprzęt. Ponadto płacenie
za parkowanie może być niewygodne, w szczególności w przypadku urządzeń starszego typu, które przyjmują określonego rodzaju monety i wymagają od użytkowników przedpłacenia za
ograniczony okres czasu. Usilnie zaleca się korzystanie z nowych technologii, aby możliwe było zaoferowanie szerokiego zakresu elastycznych możliwości uiszczania opłat. Użytkownicy mogą
parkować w sposób nielegalny albo przyczyniać się do wzrostu zatłoczenia na pobliskich ulicach, przy których parkowanie jest darmowe. Ten problem można częściowo rozwiązać, zmieniając
przepisy, informując użytkowników i poprawiając sposób egzekucji. Mogą się również pojawić problemy związane z poczuciem sprawiedliwości, ponieważ dana opłata za parkowanie stanowi
większy udział w dochodach mniej zamożnych użytkowników pojazdów niż tych bardziej zamożnych.
Powiązane dobre praktyki
• Polityka strefy parkowania w Wiedniu
• Polityka dotycząca parkowania w Luksemburgu
• Kompleksowa polityka parkingowa w Helsinkach
• Płatna strefa parkowania (Poznań)
• Sieć P&R z systemem wskazywania drogi
This project is co-financed by the ERDF and made possible by the INTERREG IVC programme