docCase study Czechowice Dziedzice - Generator en-GO
download 
Reklamacja Transkrypt
Case study Czechowice Dziedzice - Generator en-GO
Case study Czechowice Dziedzice – gmina miejsko- wiejska Cieszyn, 2013 r. Projektodawca: Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych DELTA PARTNER ul. Zamkowa 3A/1, 43 – 400 Cieszyn tel. (33) 851 44 81, fax: (33) 851 44 81 [email protected], [email protected] www.kalkulatorngo.pl Partner projektu: Miasto Ustroń ul. Rynek 1, 43-450 Ustroń Tytuł projektu: „Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-GO” Numer umowy: UDA-POKL.05.04.02-00-E24/11-00 Cieszyn – 2013 Projekt „Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-GO” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Strona 2 Case study: Czechowice Dziedzice – gmina miejsko- wiejska Spis treści: Spis treści: ........................................................................................................................................ 3 1. Wstęp ........................................................................................................................................... 5 2. Charakterystyka społeczno - gospodarcza ................................................................................. 7 3. Organizacje pozarządowe w dokumentach strategicznych ...................................................... 9 3.1. Rola organizacji pozarządowych w dokumentach strategicznych ................................... 10 3.2. Udzielone wsparcie dla organizacji pozarządowych ........................................................ 10 4. Liczba i rodzaj organizacji pozarządowych ............................................................................... 13 4.1. Liczba organizacji pozarządowych ..................................................................................... 13 4.2. System wsparcia organizacji pozarządowych ................................................................... 14 5. Ocena potencjału i potrzeb NGO .............................................................................................. 17 5.1. Potencjał organizacji pozarządowych ............................................................................... 17 5.2. Potrzeby organizacji pozarządowych ................................................................................ 17 6. Współpraca samorządu z NGO ................................................................................................. 17 6.1 Przyczyny podejmowanie współpracy z NGO przez samorządy ....................................... 19 6.2 Współpraca finansowe........................................................................................................ 19 6.2.1. Środki finansowe przeznaczane na organizacje pozarządowe w konkursach ......... 19 6.2.2. Kryteria oceny ofert organizacji pozarządowych ...................................................... 20 6.3. Współpraca pozafinansowa ............................................................................................... 21 6.3.1. Podejmowana współpraca pozafinansowa ............................................................... 21 6.3.2. Perspektywy współpracy pozafinansowej ................................................................. 21 7. Ocena współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi ............................................ 23 7.1. Formy współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi ..................................... 23 7.2. Preferowane formy współpracy ........................................................................................ 23 7.3. Ocena procedur otwartych konkursów ofert ................................................................... 24 7.4. Mocne i słabe strony współpracy ...................................................................................... 25 7.5. Korzyści dla samorządu wynikające z realizacji zadań publicznych przez organizacje pozarządowe.............................................................................................................................. 25 7.6. Bariery we współpracy samorządu z organizacjami ......................................................... 26 7.7. Warunki do poprawy efektywności współpracy ............................................................... 26 Strona 3 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-GO 8. Podsumowanie .......................................................................................................................... 27 Spis tabel ........................................................................................................................................ 33 Spis rysunków ................................................................................................................................ 33 Strona 4 Case study: Czechowice Dziedzice – gmina miejsko- wiejska 1. Wstęp Przedmiotowe opracowanie zostało wykonane w ramach projektu pt. „Kalkulator outsourcingu: generator e-n-GO”. Projekt ten jest finansowany ze środków budżetu państwa oraz Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (priorytet V Dobre Rządzenie, działanie 5.4. Rozwój Potencjału Trzeciego Sektora, poddziałanie 5.4.2. Rozwój Dialogu Obywatelskiego). Przedmiotowy projekt jest realizowany przez Miasto Ustroń wraz ze Stowarzyszeniem Wspierania Inicjatyw Gospodarczych Delta Partner z Cieszyna. Głównym celem projektu jest poprawa warunków do prowadzenia przez jednostki samorządu terytorialnego efektywnej, długofalowej polityki rozwoju lokalnego we współpracy z organizacjami pozarządowymi. W ramach projektu utworzono stronę internetową, na której dostępne są wszystkie szczegółowe informacje (http://deltapartner.org.pl, zakładka: Kalkulator e-n-GO). Przedmiotowy dokument opisuje współpracę organizacji pozarządowych oraz samorządu w Czechowicach – Dziedzicach. Podejmuje aspekty finansowe, organizacyjne i administracyjne tej współpracy. Współpraca między samorządem Miasta Czechowice – Dziedzice z organizacjami pozarządowymi odbywa się na zasadach pomocniczości, suwerenności stron, partnerstwa, efektywności, uczciwej konkurencji, rzetelności i jawności. Przebiega ona zarówno w formie finansowej i pozafinansowej. Czechowice – Dziedzice są tym samorządem, który wszechstronnie wspiera organizacje pozarządowe. Pytaniem jest, jakie odnosi z tego korzyści. To zależy przede wszystkim od uwarunkowań lokalnych i znalezieniu przez NGO i samorząd wspólnego języka. W ramach przedmiotowego opracowania dokonano szczegółowej analizy współpracy samorządu z III sektorem w Czechowicach – Dziedzicach. Analiza posłuży do pozyskania wszechstronnej wiedzy dotyczącej współpracy międzysektorowej oraz pozwoli wskazać jej mocne i słabe stron. . Strona 5 Case study: Czechowice Dziedzice – gmina miejsko- wiejska 2. Charakterystyka społeczno - gospodarcza Czechowice - Dziedzice to gmina miejsko – wiejska. Gmina położona jest w południowej części województwa śląskiego w powiecie bielskim, przy drodze krajowej Gdańsk - Warszawa - Bielsko-Biała – Cieszyn (DK1) oraz przy trasie kolejowej Warszawa - Kraków – Wiedeń. Podając za GUS Czechowice – Dziedzice na koniec 2012 roku zamieszkiwane było przez 44 554 mieszkańców. Powierzchnia gminy wynosi 6 648 ha. Gęstość zaludnienia wynosi 670 mieszkańców na km2. Gminę charakteryzuje niewielki dodatni bilans migracji. Oznacza to, że więcej osób melduje się w biurze ewidencji ludności Urzędu Miejskiego w Czechowicach – Dziedzicach niż dokonuje wymeldowania. W latach 2002 – 2012 bilans migracji wyniósł + (plus) 313 mieszkańców. Liczba mieszkańców stale i systematycznie rośnie. Gminę charakteryzuje bardzo niska stopa bezrobocia. Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wyniósł w 2012 roku zaledwie 5,6%. W Czechowicach – Dziedzicach bardzo intensywnie rozwija się budownictwo mieszkaniowe. W latach 2002- 2012 oddano aż 1 174 budynków mieszkalnych do użytkowania, z 1 266 mieszkaniami. Działalność gospodarcza w Gminie Czechowice - Dziedzice jest różnorodna i obejmuje między innymi: wydobycie węgla kamiennego, przemysł rafineryjny, elektroenergetyczny, metalurgii miedzi, samochodowy, kabli i przewodów, wyrobów elektrotechnicznych, organiczny, ceramiki budowlanej, betonów, tartaczny, zapałczany, celulozowo-papierniczy, wełniany, filcowy i tkanin technicznych, odzieży i bielizny osobistej, mięsny i piekarniczy. Wśród dużych podmiotów gospodarczych znajdują się: Kopalnia Węgla Kamiennego „Silesia”, Rafineria „Czechowice” S.A., Walcownia Metali „Dziedzice” S.A., Śląska Fabryka Kabli S.A., Fabryka Sprzętu Elektrotechnicznego "Kontakt" S.A., Czechowickie Zakłady Przemysłu Zapałczanego, Elektrociepłownia „Bielsko-Północ”, Czechowickie Zakłady Materiałów Opatrunkowych S.A., Tartak „Silesia”, HB "Unibud" S.A. W zasięgu 30-minutowej izochrony Czechowic-Dziedzic położone są następujące ośrodki miejskie: Bielsko-Biała, Pszczyna, Tychy, Żory, Cieszyn, Oświęcim. Strona 7 Case study: Czechowice Dziedzice – gmina miejsko- wiejska 3. Organizacje pozarządowe w dokumentach strategicznych Roczny Program Współpracy Gminy Czechowice - Dziedzice z Organizacjami Pozarządowymi oraz Pozostałymi Podmiotami Prowadzącymi Działalność Pożytku Publicznego na rok 2013 wyraża wolę współpracy samorządu gminy z sektorem pozarządowym działającym na rzecz społeczności lokalnej Gminy Czechowice - Dziedzice. Celem głównym Programu jest włączenie sektora pozarządowego w realizację zadań priorytetowych Gminy Czechowice - Dziedzice na rzecz społeczności lokalnej oraz budowanie partnerstwa pomiędzy samorządem gminy, a organizacjami. Cele szczegółowe Programu to: zaspokajanie potrzeb społeczności lokalnej poprzez pełne wykorzystanie potencjału organizacji, zwiększenie skuteczności i efektywności działań związanych z realizacją zadań publicznych, wzrost znaczenia organizacji w rozwiązywaniu problemów lokalnych. Priorytetowe obszary współpracy samorządu Czechowic – Dziedzic zapisane w rocznym programie przedstawiają się następująco: ekologia i ochrona zwierząt oraz ochrona dziedzictwa przyrodniczego, upowszechnianie kultury fizycznej, ratownictwo i ochrona ludności, ochrona zdrowia - działania na rzecz osób niepełnosprawnych, kultura, sztuka, ochrona dóbr kultury i tradycji, krajoznawstwo oraz wypoczynek dzieci i młodzieży, wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym. Wysokość środków planowanych na realizację zadań publicznych w 2013 roku określonych w niniejszym Programie wyniosła 562 000,00 zł, w tym najwięcej (259 300,00 zł.) na zadania z zakresu wspierania i upowszechniania kultury fizycznej. Zakładając, że w 2012 roku łączna kwota wydatków budżetowych wyniosła 124,9 mln. zł. to wydatki na konkursy dla organizacji pozarządowych stanowią zaledwie 0,45 % wydatków budżetowych. Strona 9 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-GO 3.1. Rola organizacji pozarządowych w dokumentach strategicznych Najważniejszym dokumentem strategicznym w Czechowicach – Dziedzicach jest Strategia Rozwoju Gminy Czechowice – Dziedzice przyjęta do realizacji 23 października 2001 roku. Według zapisów Strategii najistotniejszym celem gminy Czechowice – Dziedzice jest podnoszenie jakości życia jej mieszkańców. Najbardziej naturalnym sposobem osiągniecia tego celu jest rozwój gospodarczy miasta i gminy, który jest źródłem bogacenia się jej mieszkańców. W dokumencie natomiast brakuje zapisów o roli organizacji pozarządowych w rozwoju gminy. 3.2. Udzielone wsparcie dla organizacji pozarządowych W sprawozdaniu z realizacji Rocznego Programu Współpracy Gminy Czechowice-Dziedzice z Organizacjami Pozarządowymi oraz z Pozostałymi Podmiotami Prowadzącymi Działalność Pożytku Publicznego na rok 2012 znajduje się informacja o zrealizowanych formach współpracy. Współpraca Gminy Czechowice-Dziedzice z organizacjami pozarządowymi miała charakter finansowy i pozafinansowy. Współpraca finansowa polegała na zleceniu realizacji zadań publicznych, poprzez wsparcie wykonania zadań oraz udzielenie dotacji na ich dofinansowanie. Dotacje były przyznawane w trybie otwartych konkursów ofert. W realizacji Programu, wzięło udział 50 organizacji. Współpraca pozafinansowa z organizacjami obejmowała w szczególności takie obszary jak: 1) Wzajemne informowanie się o planowanych kierunkach działalności, poprzez udostępnianie projektów aktów prawnych dotyczących działalności statutowej organizacji, 2) Konsultowanie z organizacjami, projektów aktów prawnych w dziedzinach dotyczących ich działalności statutowej, takich jak: Roczny Program Współpracy Gminy Czechowice-Dziedzice z organizacjami pozarządowymi oraz z pozostałymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego na dany rok, Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Gminie Czechowice-Dziedzice, Strona 10 Case study: Czechowice Dziedzice – gmina miejsko- wiejska 3) Udział przedstawicieli organizacji w Zespole Konsultacyjnym ds. organizacji pozarządowych, powołanym zarządzeniem Nr 35/12 Burmistrza Czechowic-Dziedzic z dnia 23 lutego 2012 r., 4) Prowadzenie działalności informacyjnej, dotyczącej wspólnych działań Gminy i organizacji poprzez szkolenia i konsultacje, 5) Wspieranie organizacji, starających się o środki z innych źródeł niż budżet Gminy, m.in. poprzez informowanie o potencjalnych źródłach finansowania, 6) Umożliwienie umieszczania przez organizacje pozarządowe w Serwisie Internetowym Urzędu Miejskiego w Czechowicach-Dziedzicach informacji dotyczących realizowanych przez te organizacje zadań. Mierniki efektywności realizacji Programu to: liczba organizacji realizujących zadania publiczne na rzecz lokalnej społeczności, liczba osób zaangażowanych w realizację zadań (w tym wolontariuszy), liczba adresatów biorących udział w ich realizacji, wysokość środków przeznaczonych na realizację zadań, wysokość środków finansowych i pozafinansowych zaangażowanych przez organizacje do realizacji zadań. Strona 11 Case study: Czechowice Dziedzice – gmina miejsko- wiejska 4. Liczba i rodzaj organizacji pozarządowych 4.1. Liczba organizacji pozarządowych W Czechowicach – Dziedzicach tak jak i w całym kraju na przestrzeni ostatnich lat notuje się dynamiczny wzrost liczby organizacji pozarządowych. W 1995 roku podmiotów III sektora było jedynie 16, a ich liczba stale rosła, osiągając w 2012 roku stan 64. Należy zauważyć, że w ostatnich latach bardzo dynamicznie wzrastała liczba stowarzyszeń, osiągając w 2012 roku liczbę 60. Rysunek 1 Liczba fundacji oraz stowarzyszeń i organizacji społecznych w Czechowicach – Dziedzicach w latach 1995-2012 70 60 60 60 4 57 60 50 44 40 34 36 38 40 46 52 53 54 48 38 29 30 18 20 2002 4 4 3 4 4 4 2011 2001 4 2010 2000 4 2009 1999 4 2008 4 2007 4 2006 4 2005 5 2004 5 2003 5 1998 5 1997 5 1996 10 1995 11 sektor prywatny - fundacje 2012 0 sektor prywatny - stowarzyszenia i organizacje społeczne Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Stały i dynamiczny wzrost liczby organizacji pozarządowych przekłada się również na wskaźnik liczby organizacji pozarządowych w stosunku do liczby mieszkańców. W Czechowicach – Dziedzicach w 2012 r. liczba organizacji pozarządowych na 10 tys. mieszkańców wyniosła 14. Warto wspomnieć, że średnia wartość liczby organizacji pozarządowych na 10 tys. mieszkańców w województwie śląskim wynosi 22, a w skali kraju jest to wartość 30. Można Strona 13 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-GO zatem stwierdzić, ze sektor pozarządowy wyrażony liczbą podmiotów III sektora nie jest w Czechowicach – Dziedzicach bardzo dobrze rozwinięty. W województwie śląskim największą liczbę organizacji pozarządowych na 10 tys. mieszkańców zanotowano w dużych miastach regionu: Katowicach, Bielsku-Białej oraz Częstochowie. Bardzo wysoko w tym rankingu jest powiat cieszyński i żywiecki. W gminie Czechowice – Dziedzice bardzo dobrze rozwinięty jest sektor klubów sportowych. Podając za GUS (według stanu na 2012 r.) jest ich 15 i w sumie skupiają 1 020 członków. Tabela 1. Kluby sportowe łącznie z klubami wyznaniowymi i UKS jednostka miary liczba szt. 15 członkowie osoba 1 020 ćwiczący ogółem osoba 1 128 ćwiczący mężczyźni osoba 838 ćwiczące kobiety osoba 290 ćwiczący do lat 18 ogółem osoba 278 ćwiczący do lat 18 chłopcy osoba 657 ćwiczące do lat 18 dziewczęta osoba 409 szt. 248 trenerzy osoba 12 instruktorzy sportowi osoba 33 inne osoby prowadzące zajęcia sportowe osoba 6 kluby sekcje sportowe Źródło: GUS 4.2. System wsparcia organizacji pozarządowych W Czechowicach – Dziedzicach prowadzi działalność 64 zarejestrowane organizacje pozarządowe. Podejmują one działania w zakresie: pomocy społecznej, działalności kulturalnej, edukacji, rozwoju zainteresowań i hobby, promocji zdrowia, zdrowego stylu życia i sportu oraz wielu innych obszarach. Wszechstronnego wsparcia wszystkim organizacjom i mieszkańcom miasta zainteresowanym działalnością społeczną bezpłatnie udziela Urząd Miejski w Czechowicach - Dziedzicach. Strona 14 Case study: Czechowice Dziedzice – gmina miejsko- wiejska System wsparcia organizacji pozarządowych w Czechowicach – Dziedzicach ze strony administracji należy uznać za bardzo dobry, ponieważ w strukturach organizacyjnych Urzędu Miasta wyodrębniono referat, który zajmuje się sprawami organizacji pozarządowych. Strona 15 Case study: Czechowice Dziedzice – gmina miejsko- wiejska 5. Ocena potencjału i potrzeb NGO 5.1. Potencjał organizacji pozarządowych Samorząd Czechowic – Dziedzic współpracuje z organizacjami pozarządowymi, oferując w 2013 roku kwotę 562 000 zł. do rozdysponowania w drodze konkursów. Potencjał organizacji pozarządowych, które współpracują z gminą jest bardzo zróżnicowany. Jednakże z danych ankietowych pozyskanych od przedstawiciela gminy wynika, że organizacje pozarządowe dysponują znacznymi zasobami, w tym kompetencje kadr organizacji pozarządowych i lokalowymi, a najlepiej oceniana jest stabilność i trwałość działalności organizacji oraz udział wolontariuszy w działaniach realizowanych przez organizacje pozarządowe. W badaniu ankietowym mniej pozytywnie został oceniony poziom technologii informatycznych (sprzęt, oprogramowanie, umiejętności) oraz sytuację kadrową organizacji pozarządowych. 5.2. Potrzeby organizacji pozarządowych W opinii przedstawiciela Urzędu Miejskiego w Czechowicach – Dziedzicach do najpilniejszych potrzeb organizacji pozarządowych, z którymi gmina współpracuje należy w pierwszej kolejności pozyskanie środków na bieżącą działalność statutową / realizację projektów przez organizacje pozarządowe. Może to wynikać ze zbytniej zależności (z zwłaszcza finansowej) organizacji od samorządu. Do pilnych potrzeb organizacji pozarządowych należą również: wzrost wykorzystania technologii informatycznych, bieżące utrzymanie pomieszczeń, zdobycie środków na poprawę standardu lokali, większe zaangażowanie wolontariuszy. Przedstawiciel gminy w badaniu ankietowym w zdecydowanie mniejszym stopniu wskazuje na konieczność poprawy „technicznych” aspektów prowadzenia działalności organizacji pozarządowych, takich jak uzupełnienie sprzętu i wyposażenia, oraz szkolenie i podnoszenie kwalifikacji pracowników. Strona 17 Case study: Czechowice Dziedzice – gmina miejsko- wiejska 6. Współpraca samorządu z NGO Gmina Czechowice - Dziedzice współpracuje z organizacjami pozarządowymi w wielu obszarach wskazanych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Do najważniejszych należą: wspieranie rodziny i pieczy zastępczej, działalność na rzecz osób niepełnosprawnych, wypoczynku dzieci i młodzieży, kultury, kultury fizycznej, ekologii, turystyki, ratownictwa oraz przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym. Spośród finansowych form współpracy samorządu z NGO w Czechowicach – Dziedzicach, realizowane jest zlecanie zadań w formie wspierania. Z kolei wśród niefinansowych form współpracy można wymienić: wzajemne informowanie się o planowanych kierunkach działalności, konsultowanie z organizacjami pozarządowymi projektów aktów normatywnych w dziedzinach dotyczących działalności statutowej tych organizacji, tworzenia wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym. 6.1 Przyczyny podejmowanie współpracy z NGO przez samorządy W literaturze przedmiotu podkreśla się jako jedną z głównych barier współpracy sektora pozarządowego z samorządowym zbyt mocne uzależnienie organizacji pozarządowych od środków finansowych pochodzących z gminy. W opinii przedstawiciela Urzędu Miejskiego w Czechowicach – Dziedzicach za główną przyczynę podejmowania przez samorząd współpracy z NGO w formie zlecania zadań uznaje: samorząd zawsze analizuje potencjalne korzyści / straty , zanim podejmą decyzję o zleceniu zadań publicznych NGO w ramach otwartego konkursu, prawdziwą przyczyną współpracy jest wola budowy społeczeństwa obywatelskiego. 6.2 Współpraca finansowe 6.2.1. Środki finansowe przeznaczane na organizacje pozarządowe w konkursach W opinii pracownika Urzędu Miejskiego w Czechowicach – Dziedzicach priorytetowym obszarem współpracy z organizacjami pozarządowymi jest kultura fizyczna i sport. Natomiast Strona 19 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-GO za kluczowe obszary współpracy z punktu widzenia skuteczności realizacji zadań własnych przez samorząd zostały wskazane: wsparcie dla osób niepełnosprawnych, pomoc społeczna. 6.2.2. Kryteria oceny ofert organizacji pozarządowych Na potrzeby niniejszego opracowania podjęto analizę kryteriów oceny ofert złożonych przez organizacje pozarządowe w otwartym konkursie ofert na wsparcie zadań w 2013 r. na terenie Gminy Czechowice-Dziedzice. Otarty konkurs ofert na wsparcie wykonywania przez kluby sortowe zadań w zakresie rozwoju sportu obejmował podejmowanie działań w celu popularyzacji i rozwoju oraz upowszechnianie sportu, poprzez osiąganie przez zawodników uczestniczących w krajowym lub międzynarodowym współzawodnictwie coraz wyższych wyników sportowych. Poniżej przedstawiono kryteria wyboru ofert: stopień realizacji celu publicznego określonego w § 1 uchwały Nr IV/20/11 Rady Miejskiej w Czechowicach-Dziedzicach z dnia 25 stycznia 2011 r. w sprawie określenia warunków i trybu finansowania rozwoju sportu Gminy Czechowice-Dziedzice, możliwości bazowe i sprzętowe klubu, poziom sportowy reprezentowany przez zawodników klubu, klasę rozgrywek ligowych w przypadku gier zespołowych, przedstawioną kalkulację kosztów realizacji zadania, w tym udział finansowy środków własnych – nie mniej niż 15 % wartości zadania, wiarygodność klubu – na podstawie przedłożonej dokumentacji, promocję Gminy Czechowice-Dziedzice przez rozwój sportu, kwalifikacje osób, przy udziale których będzie realizowane zadanie, ewentualne rekomendacje i opinie organów administracji oraz jednostek samorządu terytorialnego. Wyżej wymienione kryteria wskazują na to, że przy wyborze ofert decyduje realna konkurencja, oparta o jasne kryteria i wskaźniki oceny. Strona 20 Case study: Czechowice Dziedzice – gmina miejsko- wiejska 6.3. Współpraca pozafinansowa 6.3.1. Podejmowana współpraca pozafinansowa Roczny Program Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi na 2013 rok zakłada wiele pozafinansowych form współpracy. wzajemnym informowaniu się o planowanych kierunkach działalności, konsultowaniu z organizacjami, projektów aktów prawnych w dziedzinach dotyczących ich działalności statutowej, konsultowaniu projektów aktów prawnych dotyczących sfery zadań publicznych z radą działalności pożytku publicznego, w przypadku jej utworzenia, udziale przedstawicieli organizacji w Zespole Konsultacyjnym ds. organizacji pozarządowych, prowadzeniu działalności informacyjnej, dotyczącej wspólnych działań Gminy i organizacji, wspieranie organizacji, starających się o środki z innych źródeł niż budżet Gminy, m.in. poprzez informowanie o potencjalnych źródłach finansowania oraz udzielanie rekomendacji, umożliwienie umieszczania przez organizacje pozarządowe w Serwisie Internetowym Urzędu Miejskiego w Czechowicach-Dziedzicach informacji dotyczących realizowanych przez te organizacje zadań. 6.3.2. Perspektywy współpracy pozafinansowej Spośród wielu form współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi Gmina Czechowice – Dziedzice w przyszłości zakłada następujące formy współpracy: konsultacjach zapisów rocznego programu współpracy z NGO, ocenie wniosków składanych przez NGO w ramach otwartych konkursów ofert, przy tworzeniu nowych rozwiązań prawnych, programów lub strategii (np. udział w konsultacjach), ofercie wsparcia niefinansowego samorządu (np. szkolenia, udostępnianie pomieszczeń), Strona 21 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-GO w formie konsultacji dla radnych, którzy potrzebowali specjalistycznych kompetencji lub opinii, w ramach nieformalnych kontaktów, wzajemnego bezinteresownego wsparcia, projektach realizowanych w partnerstwie z NGO (jako lider lub partner). Pomimo bardzo dobrej współpracy z organizacjami pozarządowymi, samorząd Gminy Czechowice – Dziedzice nie planuje w najbliższym czasie utworzenia Rady Pożytku Publicznego. W najbliższych planach nie znalazło się również utworzenia wieloletniego programu współpracy. Strona 22 Case study: Czechowice Dziedzice – gmina miejsko- wiejska 7. Ocena współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi W opinii pracownika Urzędu Miejskiego w Czechowicach – Dziedzicach bardzo dobrze układa się współpraca z organizacjami pozarządowymi w tzw. wymiarze merytorycznym. Bardziej sceptycznie oceniana jest współpraca w wymiarze technicznym i finansowym. 7.1. Formy współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi W Czechowicach – Dziedzicach organizacje pozarządowe uczestniczą w: konsultacjach zapisów rocznego programu współpracy z NGO, ocenie wniosków składanych przez NGO w ramach otwartych konkursów ofert, projektach realizowanych w partnerstwie z samorządem (jako lider lub partner). Na uwagę zasługuje fakt, że w Czechowicach – Dziedzicach organizacje pozarządowe w różnym stopniu angażują się we współpracę z jednostkami samorządu wykorzystując dostępne możliwości, procedury i narzędzia. Bardzo dobrze oceniana jest aktywność organizacji w zakresie tworzenia oraz konsultacji rocznych programów współpracy. Ponadto organizacje pozarządowe zabiegają o to, by brać udział w procesie oceny ofert w ramach konkursów. Jednak z drugiej strony gmina nie podejmuje inicjatyw skierowanych na tworzenie i konsultowanie wieloletnich programów współpracy. Nie utworzono również stanowiska pełnomocnika ds. organizacji pozarządowych. 7.2. Preferowane formy współpracy Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wskazuje paletę możliwych form współpracy samorządu i organizacji pozarządowych. W przypadku Czechowic – Dziedzic najczęściej realizowanymi formami współpracy, w hierarchii ważności to: 1. Zlecanie organizacjom pozarządowym realizacji zadań publicznych w formie wspierania wykonywania zadań publicznych, 2. Wzajemne informowanie się o planowanych kierunkach działalności, 3. Konsultowanie z organizacjami pozarządowymi projektów aktów normatywnych w dziedzinach dotyczących działalności statutowej tych organizacji, 4. Tworzenie wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym. Strona 23 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-GO Spośród form współpracy samorząd - NGO w Czechowicach - Dziedzicach najważniejsza jest realizacja konkursów dla organizacji i zlecania zadań (wspieranie). Taka forma współpracy już się sprawdziła w samorządzie. Gmina deklaruje kontynuowanie tej linii współpracy z organizacjami pozarządowymi w następnych latach (opartej o duże środki finansowe). 7.3. Ocena procedur otwartych konkursów ofert Procedury otwartych konkursów są ściśle związane z procedurami administracyjnymi, które stosuje każda jednostka samorządu terytorialnego. Zasadniczo ocena taka przebiega w dwóch fazach: ocena formalna (dotycząca prawidłowości złożenia oferty i załączników) oraz merytoryczna (ocena jakości oferty). Art. 14. Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wskazuje, że oferta złożona przez organizację pozarządową powinna zawierać kalkulację przewidywanych kosztów realizacji zadania publicznego. Z kolei art. 15 wprost wskazuje, że organ administracji publicznej przy rozpatrywaniu ofert: ocenia przedstawioną kalkulację kosztów realizacji zadania publicznego, w tym w odniesieniu do zakresu rzeczowego zadania, uwzględnia planowany przez organizację pozarządową udział środków finansowych własnych lub środków pochodzących z innych źródeł na realizację zadania publicznego, uwzględnia planowany przez organizację pozarządową lub podmioty wymienione w art. 3 ust. 3, wkład rzeczowy, osobowy, w tym świadczenia wolontariuszy i pracę społeczną członków. Jednakże ustawodawca nie reguluje w jaki sposób ma przebiegać taka ocena, w oparciu o jakie kryteria. Brakuje narzędzi do oceny ofert składanych przez organizacje pozarządowe z punktu widzenia korzyści jakie odniesie w wyniku jego realizacji. Samorząd w Czechowicach - Dziedzicach ocenia bardzo pozytywnie procedury związane z organizacją konkursów ofert, a zwłaszcza: wykorzystanie Internetu do składania ofert, dostępność systemu do rozliczania wniosku on - line, możliwość skorzystania z procedur odwoławczych, możliwość negocjacji ostatecznego poziomu finansowania i zakresu zadania. W ramach oceny wniosków pojawiają się problemy w takich kwestiach jak: przejrzystość i informacja nt. kryteriów oceny wniosków, Strona 24 Case study: Czechowice Dziedzice – gmina miejsko- wiejska jawność procedury oceny wniosków (upublicznienie jak została oceniona oferta, ranking ofert, uzasadnienie wyboru ofert do wsparcia), wysokość środków, które są przyznane jako dotacja, do wysokości środków, które zostały określone w ofercie. 7.4. Mocne i słabe strony współpracy W opinii pracownika Urzędu Miejskiego w Czechowicach – Dziedzicach do najważniejszych korzyści (mocnych stron) współpracy samorządu Czechowic – Dziedzic z organizacjami pozarządowymi należą: aktywizacja NGO do efektywnego planowania i finansowania działalności, edukacja, wzrost świadomości NGO w zakresie pozyskiwania środków zewnętrznych (poza samorządowych), integracja środowiska NGO i wymiana doświadczeń. Natomiast do słabych stron tej współpracy należą: skomplikowane procedury składania ofert i rozliczeń z zadań, bierna postawa ze strony NGO i rozliczeń zadań, brak świadomości NGO z odpowiedzialności za rozliczenie z zadań. 7.5. Korzyści dla samorządu wynikające z realizacji zadań publicznych przez organizacje pozarządowe W opinii pracownika urzędu do najważniejszych realnych korzyści dla samorządu CzechowicDziedzic, wynikających z faktu, że organizacje pozarządowe realizują zadania publiczne należą: urzędnicy są „odciążeni” dzięki powierzaniu zadań organizacjom pozarządowym, realizacja zadania publicznego przez NGO wzmacnia ich kompetencje (np. księgowość, zarządzanie projektami), zadania zlecone organizacjom angażują i aktywizują społeczność lokalną, realizacja zadań publicznych przez NGO podnosi jakość życia mieszkańców. Strona 25 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-GO 7.6. Bariery we współpracy samorządu z organizacjami Do najpoważniejszych barie, które wpływają negatywnie na jakość i efektywność współpracy samorządu Czechowic - Dziedzic z organizacjami pozarządowymi w opinii pracownika urzędu należą: nadmierna biurokracja w JST, niski poziom środków przeznaczonych na dofinansowanie wielu projektów, skomplikowane procedury składania i rozliczania wniosków, zagrożenie płynności finansowania realizacji zadania przez NGO, naruszenie zasad współpracy. 7.7. Warunki do poprawy efektywności współpracy Biorąc pod uwagę perspektywy rozwoju współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi samorząd Czechowic – Dziedzic stoi na stanowisku, że efektywność współpracy wzrośnie jeżeli zostanie zwiększona motywacja NGO do pozyskiwania środków z innych źródeł, niż tylko samorządowych. Warunkiem poprawy i wzmocnienia jakości współpracy są szkolenia dla NGO. Samorząd Czechowic – Dziedzic jest zainteresowany wdrożeniem systemu składania ofert i rozliczania zadań publicznych w ramach organizowanych konkursów przez Internet, konsultowaniem rocznych programów współpracy on - line oraz informacją nt. skwantyfikowanych (policzalnych) korzyści społeczno - ekonomicznych, które przynosi realizacja przez organizacje konkretnego zadania publicznego. Strona 26 Case study: Czechowice Dziedzice – gmina miejsko- wiejska 8. Podsumowanie Czechowice - Dziedzice to gmina miejsko - wiejska w województwie śląskim, licząca 44,5 tys. mieszkańców. W mieście działalność prowadzą 64 organizacje pozarządowe. Liczba NGO na 10 tys. mieszkańców wynosi 14. W porównaniu do wskaźnika wojewódzkiego wynoszącego 22 jest to wynik bardzo niski. Zakres współpracy Priorytetowymi obszarami współpracy miasta z organizacjami pozarządowymi są kultura fizyczna i sport, wsparcie dla osób niepełnosprawnych oraz pomoc społeczna. Poza tym jest to ekologia, ratownictwo, kultura, wypoczynek dzieci i młodzieży. Obszary współpracy samorządu z organizacjami pozostają od ostatnich 5 lat niezmienne. Mimo tego, że samorząd uzyskuje korzyści ze współpracy z organizacjami, to od kilku lat wysokość środków przeznaczonych na konkursy dla NGO nie zwiększa się radykalnie. W roku 2008 była to kwota 546 tys. zł. a w 2012 r. 616,5 tys. zł. Odsetek wydatków budżetowych na organizacje pozarządowe nie przekracza 1%. Jedyną formą współpracy samorządu z NGO jest realizacja zadań publicznych w formie wspierania wykonywania zadań publicznych. Nie stosuje się formy powierzenia zadania publicznego oraz inicjatywy lokalnej. Samorząd podejmuje współpracę z organizacjami pozarządowymi ponieważ uzyskuje realne korzyści z tej współpracy. Korzyści te należy rozpatrywać w trzech wymiarach: dla administracji - urzędnicy są „odciążeni” dzięki powierzaniu zadań organizacjom pozarządowym, dla organizacji pozarządowych - realizacja zadania publicznego przez NGO wzmacnia ich kompetencje (np. księgowość, zarządzanie projektami), dla społeczności lokalnej - zadania zlecone organizacjom angażują i aktywizują społeczność lokalną oraz podnoszą jakość życia mieszkańców. Perspektywy współpracy Spośród wielu form współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi Gmina Czechowice – Dziedzice w przyszłości zakłada rozwój następujących form współpracy: Strona 27 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-GO konsultacja: rocznego programu współpracy, tworzeniu nowych rozwiązań prawnych, programów lub strategii, wsparcia dla radnych, którzy potrzebują specjalistycznych kompetencji lub opinii, udział organizacji w komisjach oceniających wyniki otwartych konkursów ofert, wsparcie niefinansowe samorządu (np. szkolenia, udostępnianie pomieszczeń), Gmina nie podejmuje inicjatyw skierowanych na tworzenie i konsultowanie wieloletnich programów współpracy. Nie ma utworzonego stanowiska pełnomocnika ds. organizacji pozarządowych. Samorząd Czechowic – Dziedzic wskazuje na potrzebę wzrostu wykorzystywanych technologii informatycznych w organizacjach pozarządowych, które obecnie są na przeciętnym poziomie. Co skłania samorząd do współpracy z NGO Samorząd miasta Czechowice – Dziedzice zawsze analizuje potencjalne korzyści / straty, zanim podejmie decyzję o zleceniu zadań publicznych NGO w ramach otwartego konkursu. Jednakże samorząd nie posługuje się jednoznacznymi, policzalnymi wskaźnikami efektów realizacji zadania publicznego. Wydajność współpracy. Zaawansowanie w posługiwaniu się technologiami informatycznymi organizacji pozarządowych współpracujących z Miastem nie zostało ocenione pozytywnie (sprzęt, oprogramowanie, umiejętności). Do pilnych potrzeb organizacji pozarządowych należy podniesienie umiejętności wykorzystania technologii informatycznych. Samorząd w Czechowicach - Dziedzicach ocenia bardzo pozytywnie procedury związane z organizacją konkursów ofert, a zwłaszcza wykorzystanie Internetu do składania ofert, dostępność systemu do rozliczania wniosku on – line. Bariery dla współpracy Do słabych stron współpracy samorządu Czechowic – Dziedzic z organizacjami pozarządowymi należą skomplikowane procedury składania ofert i rozliczeń z zadań, bierna postawa ze strony NGO i rozliczeń zadań oraz brak świadomości NGO z odpowiedzialności za rozliczenie z zadań. Strona 28 Case study: Czechowice Dziedzice – gmina miejsko- wiejska Do najpoważniejszych barier, które wpływają negatywnie na jakość i efektywność współpracy samorządu Czechowic - Dziedzic z organizacjami pozarządowymi należą: nadmierna biurokracja w JST, konieczność wypełniania bardzo licznych wymagań administracyjnych, które wymagają dużego zaangażowania zarówno organizacji pozarządowych, jak i samorządu (skomplikowane procedury składania i rozliczania ofert), brak wiedzy (argumentów) dotyczących wskaźników pozwalających na uzasadnienie dalszego rozwoju outsourcingu usług publicznych, współpraca samorządu z organizacjami oparta jest o tradycyjną formę, oparta o stosowanie tradycyjnych form, metod współpracy niedostosowanych do wymagań w zakresie rozwoju cyfryzacji (e-administracji). Samorząd Czechowic – Dziedzic jest zainteresowany wdrożeniem systemu składania ofert i rozliczania zadań publicznych w ramach organizowanych konkursów przez Internet, konsultowaniem rocznych programów współpracy on - line oraz informacją nt. skwantyfikowanych (policzalnych) korzyści społeczno - ekonomicznych, które przynosi realizacja przez organizacje konkretnego zadania publicznego. Tabela 2. Zestawienie danych o współpracy samorządu z NGO Czechowice-Dziedzice środki na NGO w procedurze konkursowej i małych grantów liczba ngo liczba ngo na 10 tys. mieszkańców % wydatków na organizacje w stosunku do ogółu wydatków budżetowych wydatki na ngo w konkursach na 1 mieszkańca w zł udział osób w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem w % 2008 2009 2010 2011 2012 546 000,00 562 000,00 562 000,00 622 000,00 616 520,00 57 61 64 64 64 13 14 14 14 14 0,52% 0,50% 0,46% 0,52% 0,49% 12,52 12,84 12,71 14,02 13,84 5,6 5,2 7 4,3 4,3 Strona 29 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-GO wydatki na pomoc społeczną 319,58 360,20 638,04 344,28 384,49 na mieszkańca w zł wydatki bieżące na wynagrodzenia w 100,89 114,17 120,96 126,48 135,06 administracji na mieszkańca w zł wydatki na administrację na 164,88 205,73 190,88 204,74 242,91 mieszkańca w zł wpływ z podatku dochodowego od osób 645,50 572,10 587,41 650,02 698,65 fizycznych na mieszkańca gospodarstwa domowe korzystające ze 826 862 1030 742 780 środowiskowej pomocy społecznej podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. 913 938 938 952 ludność jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze 92 97 70 78 REGON na 10 tys. ludności jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. 56 64 70 61 ludność osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 10 11 11 11 100 osób w wieku produkcyjnym udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie 3,1 4,7 4,5 4,9 5,6 ludności w wieku produkcyjnym wg płci % dochody podatkowe podatek od działalności gospodarczej osób 73450,93 fizycznych, opłacany w formie karty podatkowej udziały w podatkach stanowiących dochody 30113168,08 26251691,71 27709745,47 30820127,65 33546629,46 budżetu państwa razem udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek 28154730 25038670 25964753 28841421 31127547 dochodowy od osób fizycznych udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek 1958438,08 1213021,71 1744992,47 1978706,65 2419082,46 dochodowy od osób prawnych Strona 30 Case study: Czechowice Dziedzice – gmina miejsko- wiejska wpływy z innych lokalnych opłat pobieranych przez jednostki samorządu terytorialnego na podstawie odrębnych ustaw 138743,85 94619,75 97632,99 44769,17 68614,97 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS oraz http://www.bip.czechowicedziedzice.pl/ Strona 31 Case study: Czechowice Dziedzice – gmina miejsko- wiejska Spis tabel Tabela 1. Kluby sportowe łącznie z klubami wyznaniowymi i UKS ............................................. 14 Tabela 2. Zestawienie danych o współpracy samorządu z NGO ................................................. 29 Spis rysunków Rysunek 1 Liczba fundacji oraz stowarzyszeń i organizacji społecznych w Czechowicach – Dziedzicach w latach 1995-2012 .................................................................................................. 13 Strona 33
