Dziewczyny na rowery

NA ROWERY
Dziewczyny na rowery!
SCENARIUSZE ZAJĘĆ EDUKACJI GLOBALNEJ DLA SZKOŁY PODSTAWOWEJ,
GIMNAZJUM I SZKOŁY PONADGIMNAZJALNEJ
Czas trwania zajęć: 90 minut
CELE LEKCJI
Po zajęciach uczniowie będą potrafili:
• wskazać podobieństwa między życiem codziennym polskich i indyjskich miasteczek,
• wymienić, jakie korzyści może przynieść swoboda przemieszczania się (na przykładzie roweru),
• podać przyczyny, dla których dla dziewczynek w Indiach ważna jest nauka jazdy na rowerze.
Potrzebne materiały:
• arkusze papieru
• mazaki
• tablica
• mapa polityczna świata
• mapa fizyczna Azji
• zdjęcia z Indii (część I - indyjska ulica, część II- nauka jazdy na rowerze)
Metody i formy pracy:
• burza mózgów
• praca w grupach
• analiza materiału źródłowego
Warunek wstępny:
Zadaj uczniom pracę domową polegającą na przeprowadzeniu szkolnej sondy na temat
tego, ilu z ich kolegów i ile z koleżanek potrafi jeździć na rowerze i kiedy się tego nauczyli.
Wytłumacz uczniom, że chodzi o zbadanie, czy tyle samo dziewczynek i tyle samo chłopców
potrafi jeździć na rowerze.
53
Część pierwsza:
1) Przyprowadź do klasy rower (bądź poproś któregoś z uczniów, by przyjechał na rowerze).
Zapytaj, czy uczniowie wiedzą, jak można wykorzystać rower. Przeprowadź burzę mózgów,
w wyniku której uczniowie zaproponują różne sposoby wykorzystania roweru (przemieszczanie się,
przewożenie ludzi – riksze, przewożenie towarów, sport, rozrywka). Wyniki burzy mózgów
zapisz na tablicy.
2)Powiedz uczniom, że zaraz obejrzą film, który został nakręcony w Indiach w miejscowości
Berhampur w stanie Orissa. Pokaż na mapie świata Orissę.
3) Poproś uczniów, by w czasie oglądania zdjęć zwrócili uwagę na to:
a) jak wygląda indyjska ulica?
b) w jaki sposób przemieszczają się ludzie?
c) czy na ulicy jest więcej kobiet czy mężczyzn?
d) w jaki sposób przemieszczają się kobiety, a w jaki mężczyźni?
Pytania zapisz na tablicy, aby uczniowie mogli je widzieć podczas oglądania filmu.
Możesz też rozdać przygotowane wcześniej kartki z pytaniami.
4) Po obejrzeniu zdjęć zapytaj uczniów o ich wrażenia: czy obraz był zgodny z ich wyobrażeniami
o Indiach, jeśli nie, to w czym odbiegał od ich wyobrażeń? Następnie poproś uczniów, by
odpowiedzieli na zadane wcześniej pytania:
a) jak wygląda indyjska ulica? (np. zatłoczona, ludzie przemieszczają się we wszystkich
kierunkach, chodzą po ulicach, brak chodnika, brak sygnalizacji świetlnej, brak znaków
drogowych, brak asfaltu);
b) w jaki sposób przemieszczają się ludzie? (pieszo, na rowerach, rikszami, samochodem);
c) czy na ulicy jest więcej kobiet czy mężczyzn? (przewaga mężczyzn);
d) w jaki sposób przemieszczają się kobiety, a w jaki mężczyźni? (kobiet jest znacznie mniej
i przemieszczają się raczej pieszo, mężczyźni jeżdżą na rowerach, skuterach, samochodem, ale też chodzą pieszo).
5) Zapytaj uczniów, czy zauważyli, który ze środków transportu pojawiał się na zdjęciach
najczęściej (rower). Poproś, by zastanowili się chwilę i powiedzieli, w jaki sposób i do jakich
celów był wykorzystany rower? Uczniowie nie powinni mieć problemów z odpowiedzią na to
pytanie. Porównajcie spostrzeżenia z notatkami z początku lekcji – czy znalazły się jakieś
nowe sposoby wykorzystania roweru?
6) Metodą burzy mózgów zbierz od klasy odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób różne środki
transportu wpływają na nasze życie codzienne?
7) W gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych: Poproś uczniów, by przeprowadzili
dyskusję na temat tego, jak łatwo dostępny środek transportu może wpływać na życie
ludzi. Zastanówcie się, jakie możliwości daje rower – można dotrzeć dalej w krótszym
czasie, dojechać do szkoły, do lekarza, do sklepu. Taki środek transportu daje niezależność
i pozwala robić rzeczy, których dotychczas nie można było załatwić piechotą.
8) Poproś uczniów, by przedstawili wyniki swojego sondażu. Czy tyle samo chłopców, co
dziewczynek jeździ na rowerze w Polsce? Podsumuj to ćwiczenie, a nawiązując do filmu
podkreśl, że w Indiach, na rowerze umie jeździć niewiele dziewczynek i kobiet.
54
Część druga:
1) W szkołach podstawowych: Poproś uczniów, by zastanowili się, czy w ich rodzinach
da się zaobserwować jakiś określony podział ról? Czy mama, tata, siostra, brat oraz inni
członkowie rodziny na co dzień wykonują jakieś określone czynności? Czy oni sami mają
jakieś obowiązki? Zastanówcie się, co tata ostatnio ugotował? A czy mama coś naprawiła w domu?
W jakich czynnościach pomagacie rodzicom w domu? Pozwól uczniom na swobodne wypowiedzi,
nie zapisuj ich na tablicy.
W gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych: Powiedz uczniom, że teraz przez chwilę będą
pracować w grupach. Podziel klasę na grupy 4–osobowe. Rozdaj arkusze papieru i mazaki.
Poproś uczniów, by zastanowili się i wypisali na otrzymanych kartkach, – jakie funkcje
pełnią w ich rodzinach kobiety, a jakie mężczyźni? (jakie mają obowiązki, zadania, czym
się na co dzień zajmują). Następnie poproś przedstawiciela jednej z grup o przedstawienie wyników pracy. Pozostali uczniowie słuchają i uzupełniają wypowiedź przedstawiciela
pierwszej grupy o informacje/przykłady, które nie pojawiły się w tej prezentacji. Efektem
podsumowania pracy w grupach powinna być lista ról (funkcji) pełnionych przez kobiety
i mężczyzn świadcząca o ewolucji tradycyjnego podziału ról społecznych.
Na pewno pojawi się wiele przykładów kobiet (matek), które są aktywne zawodowo, pojawią
się też przykłady mężczyzn (ojców) wykonujących prace domowe tradycyjnie przypisywane kobietom (gotowanie, sprzątanie). Powstały zbiór ról społecznych przypisywanych kobietom/mężczyznom będzie punktem wyjścia do rozmowy na temat tradycyjnego podziału
ról społecznych oraz jego ewolucji. W jej trakcie możesz zadawać następujące pytania: Jak
na podstawie zdobytych w domu informacji możecie określić role pełnione przez kobiety
w Polsce przed 100 laty? Czy wasze babki i prababki pracowały zawodowo? Jakie były ich
główne obowiązki? Czy dawniej mężczyźni poświęcali tyle samo czasu na wychowywanie
dzieci co współcześnie?
Wyjaśnij uczniom, że wnioski z tego ćwiczenia oraz rozmowy będą im potrzebne w dalszej
części zajęć. Powiedz, żeby starali się zapamiętać omawiane kwestie.
2) Powiedz uczniom, że zaraz obejrzą drugą część zdjęć. Poproś, by w czasie oglądania
zastanowili się, co jest głównym tematem.
3) Po obejrzeniu zdjęć
We wszystkich rodzajach szkół: Zapytaj uczniów, co jest tematem zdjęć (nauka jazdy na
rowerze). Zwróć uwagę, by pojawiły się następujące informacje (np. zadając pytania pomocnicze): dziewczynki uczą się jeździć na rowerze, jazda na rowerze na początku nie
jest łatwa, więc dziewczynki pomagają sobie nawzajem, podtrzymują się, aby łatwiej było
utrzymać równowagę, korzystają też z pomocy nauczycielki, ostatecznie jeżdżą już tak
dobrze, że mogą się nawet wozić na ramie. Na zdjęciach widoczne są same dziewczynki,
mężczyźni ani chłopcy nie pomagają i nie uczą się razem z nimi.
55
4) We wszystkich rodzajach szkół: Wyjaśnij, że zdjęcia zostały zrobione w Indiach przez
wolontariuszkę Martę, która realizowała program „Girls Can” czyli Dziewczyny potrafią.
W zajęciach uczestniczyły wyłącznie dziewczynki, a nauka jazdy na rowerze była jednym z elementów programu. Zapytaj uczniów, czy domyślają się, dlaczego w zajęciach uczestniczyły
tylko dziewczynki? Jakie korzyści przyniesie im ta umiejętność? Jak to może wpłynąć na
ich przyszłość?
W szkołach podstawowych – pomóż uczniom znaleźć odpowiedzi, zadając pytania pomocnicze. W gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych: Podziel uczniów na grupy. Poproś,
aby przeprowadzili dyskusję na ten temat. Postaw problem do dyskusji – dla starszych
uczniów: czy dostrzegają zależność pomiędzy sposobem przemieszczania się a rolą
społeczną? Poproś, by się zastanowili, jak umiejętność jazdy na rowerze wskazuje miejsce
kobiet/dziewczynek w rodzinie. Zastanówcie się, dlaczego w Indiach dziewczynki nie jeżdżą
na rowerach?
5) W szkołach podstawowych i młodszych klasach gimnazjum: W ramach podsumowania
wygłoś miniwykład na temat tego, że w Indiach, tak jak w wielu innych krajach, zachodzą
zmiany i coraz częściej kobiety, które dotychczas nie miały dostępu do życia publicznego,
zaczynają odgrywać ważne role społeczne – najlepszym przykładem na to jest była premier Indii Indira Gandhi.
56
57
58