Karnawał

Region Gda
ski NSZZ „Solidarno
http://www.solidarnosc.gda.pl
Karnawał
Mi sopusty, zapusty,
Nie chc pany kapusty,
jeno sarny, jelenie
i zubrowe pieczenie…
Tak stara polska piosenka przypomina nam,
zapustami lub mi sopustami. Trwaj cy od
karnawał to czas zabaw, hucznych balów.
e nadszedł czas karnawału, zwanego dawniej
wi ta Trzech Króli (6 stycznia) do rody popielcowej
Sk d wywodzi si karnawał? Jaka jest etymologia słów: karnawał, zapusty, mi sopusty? Co to
s maszkary?
Ju w staro ytno ci bawiono si hucznie. Antropolodzy wskazuj na wiele podobie stw
karnawałowych zabaw do obchodów wi t w staro ytnej Grecji i w Rzymie. W redniowieczu z
obchodów karnawałowych słyn ła przede wszystkim Wenecja. Niemal równie huczny bywał
karnawał w Hiszpanii, Portugalii, we Francji, w Niemczech, Czechach, na Rusi i na Bałkanach.
Na ziemiach polskich równie
wietnie si bawiono. Staropolskie zapusty bywały hała liwe,
wesołe, był to czas polowa , kuligów, odwiedzin, sutych pocz stunków, ta ców. Ju w
redniowieczu Polacy przej li od zachodnich s siadów zwyczaj przebierania si w ró ne
kostiumy i zakładania masek, zwanych maszkarami. O maszkaradzie, czyli balu maskowym
(dzi : maskarada), Mickiewicz pisał: „Była to maszkarada, zapustna swawola/Po której miał
przyj
wkrótce wielki post ‒ niewola .
Zgodnie ze „Słownikiem wyrazów obcych , słowo karnawał wywodzi si od włoskiego wyrazu
carnevale, który z kolei pochodzi z j zyka łaci skiego.
Pochodzenie słowa „karnawał było w polskiej tradycji tłumaczone na wiele sposobów.
Niektórzy znaczenie tego słowa odczytuj w odniesieniu do Wielkiego Postu, wyja niaj c, e
oznacza ono „ egnaj mi so (od łac. caro ‒ mi so i vale ‒
egnaj ), inni za twierdz , e
„królowanie mi sa . Spotkałam si tak e ze stwierdzeniem, e chodziło o „czas mi sny mi dzy
adwentem a Wielkim Postem. Jeszcze inni doszukuj si pochodzenia wyrazu karnawał od
łaci skiego wyra enia carrus navalis, oznaczaj cego wóz w kształcie okr tu, który w
staro ytnym Rzymie prowadził parady na cze
Dionizosa .
Zdarzało si tak e ludowe tłumaczenie tego słowa ‒ od wyra enia „nawał kar , które przyniesie
post po swawolnych zabawach.
A o tym, e nasi przodkowie w czasie karnawału bawili si niezwykle „wesoło , wiadczy mo e
opinia posła sułtana Sulejmana II Wspaniałego, który po pobycie w Polsce (w XVI w.) stwierdził,
e: „w pewnej porze roku chrze cijanie dostaj wariacji i dopiero jaki proch sypany im w
ko ciele na głowy leczy takow .
Wyrazy mi sopusty i zapusty cz sto u ywane s jako synonimy słowa karnawał, ale terminy te
odnosz si do ostatków, czyli ostatnich dni karnawału; od tłustego czwartku do wtorku,
zwanego ledzikiem, poprzedzaj cego rod popielcow , rozpoczynaj c Wielki Post. W
„Mitologii słowia skiej te staropolskie nazwy karnawału wywodzi si od imienia wymy lonego
bo ka Pusta, który miał uprzyjemnia „pusty czas, w wolne zimowe wieczory. Czytamy tam, e:
Słowianie „ubierali pociesznie pierwszego lepszego parobczaka, sadzali go na saniach i
„zaimprowizowany Pust p dził, a za nim dziesi tki sani napełnionych podochocon młodzie
,
1/2
Region Gda
ski NSZZ „Solidarno
http://www.solidarnosc.gda.pl
„ bawiono si ochoczo do rana (…) St d te bior si wyrazy Mi sopust, Zapusty, rozpusta .
Do dzi w ostatki urz dza si huczne bale i kuligi. To, w jaki sposób si bawimy, jest wa ne, bo,
jak pisze brytyjski antropolog Victor Turner: Sposób, w jaki ludzie si bawi , by mo e gł biej
odsłania ich kultur ni sposób pracy ‒ daje bowiem wgl d w warto ci serca.
Barbara Ellwart
2/2
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)