Zawory podpionowe.qxd

Polski Instalator 10/2005
30
INSTALACJE GRZEWCZE
Aleksander Zacharewicz
Argumenty za koniecznoœci¹ stosowania
Zawory podpionowe – czyli „totalne”
zrównowa¿enie
Jednym z podstawowych warunków komfortu cieplnego w pomieszczeniu jest
utrzymywanie temperatury na sta³ym,
odpowiednim poziomie. Zmiana temperatury zaledwie o kilka stopni jest bardzo wyraŸnie odczuwana przez ludzi.
Ciep³o (lub ch³ód) musi byæ wiêc dostarczane do mieszkania w sposób precyzyjny, odpowiednio do potrzeb. Wymaga to
stosowania nowoczesnych systemów sterowania i stabilizacji temperatury. Jednak nawet to nie gwarantuje utrzymania
sta³ej temperatury, je¿eli ca³y system
nie zostanie wyregulowany hydraulicznie (zrównowa¿ony).
Pierwszym sygna³em oznaczaj¹cym, ¿e
system jest Ÿle wyregulowany, s¹ skargi
czêœci mieszkañców na zbyt ch³odne
mieszkania, podczas gdy pozosta³e s¹
przegrzewane. Innym sygna³em jest bardzo d³ugi czas osi¹gania prawid³owej
temperatury w czêœci lokali po tzw. „obni¿eniu nocnym”. Z³e wyregulowanie
systemu skutkuje wreszcie bardzo wysokimi kosztami ogrzewania. Wzrost temperatury w mieszkaniu o jeden stopieñ
powy¿ej 20°C, powoduje wzrost kosztów
jego ogrzewania od 5 do 10 procent! Analogiczne problemy pojawiaj¹ siê w systemach ch³odz¹cych.
Zrównowa¿ony system grzewczy
i ch³odniczy
W wielorodzinnym budynku mieszkalnym warunki cieplne ka¿dego mieszkania s¹ inne, co oznacza, ¿e do ka¿dego
nale¿y dostarczyæ odpowiedni¹, œciœle
okreœlon¹ (czyli obliczon¹) iloœæ ciep³a
lub ch³odu.
Regulacja przep³ywu czynnika grzejnego
lub ch³odz¹cego w obrêbie jednego pomieszczenia jest spraw¹ dosyæ prost¹. Polega ona na otwieraniu lub zamykaniu –
w zale¿noœci od potrzeb – zaworu regula-
przep³ywu, czy nieodpowiedni dobór
pomp. Powstaje w ten sposób szczegó³owa dokumentacja, z której powinno wynikaæ, i¿ przep³ywy w uk³adzie s¹ zgodne
z wyliczonymi przez projektanta.
Skrócenie czasu uruchomienia
Bardzo czêsto podczas budowy domów
wielorodzinnych stawia siê wymóg, aby
dana czêœæ budynku po wykoñczeniu,
mog³a byæ natychmiast zasiedlona. Jeœli
instalacja zosta³a poprawnie wyregulowana, to ka¿da jej czêœæ mo¿e zostaæ oddana do u¿ytku oddzielnie i pracowaæ
w sposób optymalny.
Fot. 1 Regulacja instalacji jest œwietn¹ okazj¹
do sprawdzenia jej stanu
cyjnego (np. termostatycznego zaworu
grzejnikowego).
Nale¿y jednak pamiêtaæ, ¿e w rozbudowanym systemie hydraulicznym zmiana
natê¿enia przep³ywu w jednym miejscu,
powoduje zmiany przep³ywów (i spadków ciœnienia) w innych punktach instalacji. Innymi s³owy, mamy do czynienia
z uk³adem interaktywnym. Dlatego system grzewczy lub ch³odniczy nale¿y traktowaæ jako ca³oœæ i regulowaæ jako ca³oœæ,
stosuj¹c metody uwzglêdniaj¹ce interaktywnoœæ.
W systemach zrównowa¿onych instalacja
pracuje optymalnie. Do ka¿dego pomieszczenia zawsze dostarczana jest odpowiednia iloœæ czynnika grzejnego lub
ch³odz¹cego, co przek³ada siê na wzrost
poczucia komfortu cieplnego i spadek
zu¿ycia energii.
Sprawdzanie stanu instalacji
Regulacja instalacji jest œwietn¹ okazj¹
do sprawdzenia jej stanu. W czasie regulacji ujawniane s¹ wszelkie nieprawid³owoœci, które mog³yby utrudniaæ przysz³¹
eksploatacjê systemu, jak np. niew³aœciwie zamontowana armatura, z³y kierunek
Unikanie przewymiarowania
Czêsto na etapie projektowania nie da
siê przewidzieæ wp³ywu pewnych uwarunkowañ zewnêtrznych lub wewnêtrznych na pracê systemu. Prowadzi to do
niew³aœciwego doboru niektórych elementów instalacji, na przyk³ad pomp.
Regulacja systemu daje pewn¹ informacjê, czy urz¹dzenie zosta³o przewymiarowane. Je¿eli tak siê sta³o, mamy mo¿liwoœæ wymiany pompy na inn¹, mniejsz¹,
jeszcze przed oddaniem systemu do eksploatacji.
Zwiêkszenie komfortu
– zmniejszenie zu¿ycia energii
Nawet w nowoczesnym budownictwie
niektóre czêœci budynku s¹ „cieplejsze”,
a inne „ch³odniejsze”. Powoduje to
zmniejszenie komfortu mieszkañców
i zwiêkszenie zu¿ycia energii cieplnej.
Niektórzy mieszkañcy otwieraj¹ okna, by
pozbyæ siê nadmiaru ciep³a, podczas gdy
inni odczuwaj¹ ch³ód. Natomiast dobrze
wyregulowany system zapewnia odpowiedni przep³yw we wszystkich czêœciach instalacji, niezale¿nie od zmieniaj¹cych siê warunków. Nastêpuje dziêki
temu wyrównanie temperatury w ca³ym
budynku.
www.polskiinstalator.com.pl
Funkcje zaworów regulacyjno-pomiarowych w systemie grzewczym
lub ch³odz¹cym
Zawory te charakteryzuj¹ siê dosyæ skomplikowan¹ konstrukcj¹ i pe³ni¹ w danym uk³adzie zwykle kilka funkcji:
• specjalna budowa grzyba i pokrêt³a ze skal¹ lub licznikiem zapewnia precyzyjn¹ regulacjê przep³ywu;
• króæce pomiarowe umo¿liwiaj¹ pod³¹czenie przyrz¹du pomiarowego, za pomoc¹ którego mo¿na dok³adnie
mierzyæ spadek ciœnienia i przep³yw na zaworze;
• dodatkowo po zamontowaniu do jednego z króæców pomiarowych tzw. zaworu spustowego, uzyskuje siê
mo¿liwoœæ spuszczania wody z danego fragmentu instalacji;
• po ca³kowitym zamkniêciu grzyba, zawór s³u¿y do odciêcia danego fragmentu instalacji;
• wiêkszoœæ zaworów tego typu ma mo¿liwoœæ ograniczenia maksymalnego otwarcia grzyba (nazywa siê to
czasami nastaw¹ wstêpn¹). Zabezpiecza to przed mo¿liwoœci¹ rozregulowania uk³adu, nie ograniczaj¹c
jednoczeœnie mo¿liwoœci ca³kowitego zamkniêcia zaworu.
Fot. 2 Zadaniem zaworów regulacyjno-pomiarowych jest zd³awienie nadwy¿ki ciœnienia
w obs³ugiwanych obiegach
Fot. 3 Specjalna konstrukcja grzyba i pokrêt³a
ze skal¹ lub licznikiem umo¿liwia precyzyjn¹
regulacjê przep³ywu
Szybkie osi¹ganie temperatury
po obni¿eniu nocnym
jest stworzenie mo¿liwoœci hydraulicznego wyregulowania ca³ego systemu. W tym
celu w odpowiednich miejscach systemu
(zwykle na poszczególnych pionach) nale¿y zainstalowaæ zawory regulacyjno-pomiarowe. Ich zadaniem jest zd³awienie
nadwy¿ki ciœnienia w obs³ugiwanych
obiegach. Umo¿liwiaj¹ one te¿ ustalenie
wielkoœci po¿¹danego przep³ywu i jego
kontroli.
Obecne na polskim rynku od wielu lat
firmy, takie jak: Oventrop, Danfoss, TA,
a tak¿e wchodz¹ca w³aœnie na polski rynek szwedzka firma MMA, oferuj¹ doœæ
szeroki wybór zaworów regulacyjno-pomiarowych, uzupe³nionych o szereg elementów dodatkowych, jak kryzy pomiarowe s³u¿¹ce do precyzyjnego pomiaru
przep³ywu, elektroniczne przyrz¹dy pomiarowe niezbêdne przy regulacji systemów, ³upiny izolacyjne i inne.
Ka¿dy z producentów ma te¿ opracowane
i sprawdzone metody dokonywania regulacji hydraulicznych systemów cieplnych
lub ch³odniczych. Metody te mog¹ siê
znacznie ró¿niæ od siebie, ale prowadz¹
do tego samego, czyli do zrównowa¿enia
rozbudowanego uk³adu pod wzglêdem
hydraulicznym.
Obni¿anie temperatury noc¹ ma na celu
poprawienie warunków w czasie snu z jednej strony, a z drugiej zmniejszenie kosztów ogrzewania. Rano, temperatura w pokoju powinna osi¹gn¹æ w krótkim czasie
wartoœæ przewidzian¹ w tzw. trybie dziennym. Je¿eli system grzewczy nie zosta³
odpowiednio wyregulowany, w mieszkaniach po³o¿onych blisko Ÿród³a ciep³a uzyskuje siê za³o¿on¹ dzienn¹ temperaturê
w bardzo krótkim czasie, podczas gdy
w mieszkaniach po³o¿onych dalej – znacznie póŸniej. Skargi lokatorów powoduj¹
zwykle, i¿ zarz¹dca budynku skraca czas
obni¿enia nocnego, co z kolei prowadzi do
zwiêkszenia kosztów ogrzewania. W poprawnie wyregulowanym systemie, przep³ywy we wszystkich czêœciach instalacji
s¹ odpowiednio ustawione i rozdzia³ ciep³a jest optymalny. Wszystkie mieszkania
osi¹gaj¹ temperaturê dzienn¹ w jednakowym, krótkim czasie.
Rozdzia³ czynnika grzejnego
(ch³odz¹cego) w instalacji
Skutecznym sposobem na wyeliminowanie wszystkich opisanych niedogodnoœci
[email protected]
(Fot. AED Polska)