Spektroskopia 1

Transkrypt

Spektroskopia 1
Spektroskopia
Spotkanie pierwsze
Prowadzący:
Dr Barbara Gil
Temat rozwaŜań
Spektroskopia
nauka o powstawaniu i interpretacji widm powstających
w wyniku oddziaływań wszelkich rodzajów promieniowania
na materię
2/21
Plan spotkania
3/21
Cztery działy
MS
IR
UV-VIS
NMR
Trzy spotkania
13.02.2008
MS
IR
27.02.2008
UV-VIS (prawo Lamberta-Beera)
NMR
3.04.2008
Podsumowanie, ćwiczenia
Spektrometria masowa
Spektrometria masowa
Technika analityczna, której podstawą jest pomiar stosunku
masy do jej ładunku elektrycznego (m/z)
SłuŜy do:
identyfikacji związków chemicznych i ich mieszanin
ustalania struktury związków chemicznych
ustalania ich składu pierwiastkowego
ustalania składu izotopowego substancji
ustalania składu złoŜonych mieszanin związków
o wysokich masach molowych
4/21
Podstawa działania
Jonizacja cząsteczek badanej substancji i przyspieszenie w polu
elektrycznym w próŜni
Rozdzielenie strumienia jonów na składowe zaleŜnie od stosunku
masy do ładunku (m/z)
Jony naładowane dodatnio
masa próbki powiększona o masę protonu lub protonów
Jony naładowane ujemnie
masa próbki pomniejszona masę protonu lub protonów
Substancje niejonizujące
Oznaczenie m/z przez
dołączenie podstawnika obdarzonego ładunkiem lub
podlegającego jonizacji
utworzenie adduktów np. z sodem lub potasem
5/21
Wyznaczanie masy
6/21
Wyznaczanie dokładnej masy:
na podstawie miejsca występowania sygnału
niepofragmentowanego jonu w widmie
mzw = (m/z) ⋅ (z − mcz)
gdzie:
mzw - masa wyjściowej cząsteczki
m/z - masa analizowanej cząsteczki w Daltonach do liczby ładunków
elementarnych (z)
mcz - suma mas cząstek lub jonów, które nadały ładunek
Od fragmentacji…
7/21
Fragmentacja i jonizacja cząsteczki
CH3
CH3  C  CH3
CH3
słuŜy do wyznaczania
dokładnej masy cząsteczkowej
e(C5H12)+
jon molekularny
m/e:
(C4H9)+
(C3H5)+
(C2H5)+
(C2H3)+
57
41
29
27
41.5
38.5
15.7
100
int.:
pik podstawowy
i inne
… do widma masowego
8/21
Widmo masowe 2,2,3-trimetylopentanu
pik podstawowy
względna intensywność
100
80
60
40
pik jonu
molekularnego
20
0
0
20
40
60
m/e
80
100
120
Spektroskopia IR
9/21
Promieniowanie elektromagnetyczne IR
częstotliwość zbliŜoną do częstotliwości drgań wiązań chemicznych
jest selektywnie pochłaniane wzbudzając drgania tych wiązań
Absorpcja promieniowania IR
Zmiany energii oscylacyjnej i rotacyjnej wiązań chemicznych
Zmiana momentu dipolowego cząsteczki poprzez wykonywanie
drgań
cząsteczkowej rotacji i oscylacji
drgań sieci
złoŜonych drgań kombinacyjnych
W widmie występuje szereg pasm absorpcyjnych
odpowiadających drganiom określonych wiązań
Klasyfikacja drgań normalnych
10/21
Rodzaje drgań wzbudzanych przez promieniowanie IR
Drgania zginające
w płaszczyźnie
poza płaszczyzną
Drgania rozciągające
symetryczne
asymetryczne
Drgania a widmo
11/21
Drgania rotacyjne i oscylacyjne
Widmo powietrza
H2O
0,15
CO2
Absorbancja
0,10
0,05
0,00
4000
3000
2000
ν , cm
-1
1000
Drgania rotacyjne i oscylacyjne
12/21
Cząsteczka H2O
Nieliniowa
Rotacja powoduje zmiany
momentu dipolowego
obecność widma rotacyjnego
Absorbancja
0,15
0,10
0,05
1900
1800
ν, cm
0,00
2000
1500
ν, cm
-1
1000
1700
-1
1600
Drgania rotacyjne i oscylacyjne
13/21
Cząsteczka CO2
Liniowa, symetryczna – brak widma rotacyjnego
Rotacja nie powoduje zmiany momentu dipolowego
Absorbancja
0,15
0,10
0,05
0,00
2500
2400
ν, cm
2300
-1
2200
drgania rozciągające
symetryczne
Widma IR
14/21
Identyfikacja grup funkcyjnych
typ związku
grupa funkcyjna
częstotliwość
alken
C-H rozciągające
C=C rozciągające
3100 – 3010
1680 - 1620
alkin
C-H rozciągające
C≡C rozciągające
~3300
2260 - 2100
aromat
C-H rozciągające
C-H zginające
C=C zginające
~3030
860 – 680
1700 - 1500
alkohol/fenol
O-H rozciągające
3550 - 3200
amina
amid
N-H rozciągające
3500 - 3300
3700 - 3500
aldehyd
keton
ester
kwas karboksylowy
amid
C=O rozciągające
1740
1750
1750
1780
1690
-
1690
1680
1735
1710
1630
IR przykłady, alkeny
15/21
Pent-1-en CH3-CH2-CH2-CH=CH2
charakterystyczne:
C=C rozciągające
CH3 zginające
CH3-CH2-CH2-CH=CH2
IR przykłady, związki aromatyczne
Toluen
charakterystyczne:
C=C – overtony i drgania 'oddychające' pierścienia
CH3 zginające
16/21
IR przykłady, alkohol
Cykloheksanol
charakterystyczne:
O-H – rozciągające dla wolnych i związanych OH
CH3 zginające
17/21
IR przykłady, ester
Ester etylowoproprionowy
charakterystyczne:
C=O – rozciągające
C-O – rozciągające
18/21
IR przykłady, kwas karboksylowy
Kwas proprionowy
charakterystyczne:
O-H – rozciągające dla wolnych i związanych OH
C=O grupy karboksylowej
19/21
IR przykłady, aminy
Anilina
charakterystyczne:
N-H – rozciągające i zginające
C-N - zginające
20/21
IR przykłady, amidy
Amid kwasu proprionowego
charakterystyczne:
N-H – rozciągające i zginające
C-N – rozciągające i zginające
C=O – rozciągające
21/21