Co trzeba wiedzieć o alergii pokarmowej?

[ INFORMACJA PRASOWA ]
Co trzeba wiedzieć o alergii pokarmowej?
Warszawa, 28 kwietnia 2015 r. Szacuje się, że częstość występowania alergii pokarmowej w populacji niemowląt i małych dzieci wynosi już około 6–8% i ciągle wzrasta. Wzrost skłonności do alergii tłumaczy się nadmiernym reżimem higienicznym
w okresie noworodkowo-niemowlęcym, zbyt późną lub zmienioną kolonizacją przewodu
pokarmowego oraz zaburzeniami funkcjonowania układu odpornościowego.
Alergia pokarmowa jest indywidualną, niepożądaną reakcją powstałą w wyniku specyficznej odpowiedzi odpornościowej organizmu na spożyty pokarm. Odpowiedź ta
może być IgE-zależna (z udziałem przeciwciał klasy IgE), IgE-niezależna (z udziałem
innych mechanizmów odpornościowych) lub mieszana (IgE-zależna i IgE-niezależna).
Za najczęściej uczulające pokarmy uważa się: mleko krowie, jaja kurze, soję, pszenicę, orzechy arachidowe, inne orzechy, ryby i skorupiaki. Nazywane są one „wielką
ósemką alergenów pokarmowych”.
Na co zwrócić uwagę?
Objawy alergii pokarmowej rzadko pojawiają się przy pierwszym kontakcie z pokarmem,
częściej dopiero po kolejnym kontakcie, kiedy u dziecka wykształci się nadwrażliwość
na dany alergen.
Każda alergia, również pokarmowa, powoduje reakcję ogólnoustrojową – jej objawy
mogą wystąpić zarówno w obrębie przewodu pokarmowego (wymioty, refluks, biegunka, kolka, wzdęcia, krew lub śluz w stolcu, zaparcia), ale także na skórze (wyprysk,
wysypka – np. pokrzywka) oraz w układzie oddechowym (sapka, kaszel lub kichanie,
utrudnione oddychanie).
Zdarzają się również inne objawy, takie jak: obrzęk powiek, ust lub twarzy, słaby lub
powolny przyrost masy ciała, bezsenność lub zaburzenia snu, odmowa przyjmowania
pokarmów, wyjątkowe marudzenie lub drażliwość, wyginanie ciała w łuk.
Alergia na białka mleka krowiego
Najczęściej diagnozowaną postacią alergii pokarmowej u niemowląt jest alergia na
mleko krowie, zwana także alergią na białka mleka krowiego (w skrócie ABMK). Ocenia się, że dotyczy ona 0,5% niemowląt karmionych piersią i 1,9-3,2% niemowląt
karmionych sztucznie (mieszankami zawierającymi białka mleka krowiego).
19% dzieci z IgE-zależną alergią na białka mleka krowiego nabywa tolerancję na mleko
w wieku 4 lat, 42% w wieku 8 lat i 79% w wieku 16 lat. Początkowo tolerancja dotyczy
mleka poddanego intensywnej obróbce cieplnej. Dzieci z tolerancją takiego mleka
znacznie szybciej „wyrastają” z alergii niż te, które nie tolerują mleka poddanego intensywnej obróbce cieplnej, a nie tylko pasteryzacji. Większe szanse na nabycie tolerancji
na mleko mają dzieci z łagodnymi postaciami ABMK niż te z ciężkimi objawami.
Objawy alergii na białka mleka krowiego dotyczą zarówno układu pokarmowego, jak
i skóry oraz układu oddechowego. U niektórych niemowląt reakcja na mleko krowie
jest natychmiastowa i ostra, np. przybiera postać sapki, obrzęku ust, swędzącej skóry
i czerwonych plam lub wymiotów. W bardzo rzadkich przypadkach u niektórych
niemowląt może wystąpić zagrażająca życiu reakcja anafilaktyczna, która wymaga
natychmiastowej interwencji lekarskiej. Inne dzieci mogą wykazywać opóźnioną reakcję,
która pojawi się w czasie od kilku godzin do trzech dni po wypiciu mleka modyfikowanego, zawierającego białka mleka krowiego.
Tabela 1. Postaci kliniczne alergii na białka mleka krowiego
POSTAĆ KLINICZNA ALERGII
Łagodna
lub umiarkowana
Ciężka
OBJAWY
1. Atopowe zapalenie skóry
2. Objawy ogólne, takie jak długotrwały niepokój lub kolka
brzuszna
3. Częste regurgitacje (cofanie się pokarmu), wymioty, biegunka,
zaparcia, obecność krwi w stolcu
4. Niedokrwistość z niedoboru żelaza
5. Inne objawy (rzadko występujące)
1. Ciężka postać atopowego zapalenia skóry
2. Upośledzenie wzrastania z powodu biegunki, regurgitacji lub
wymiotów
3. Zaburzenia przyrostu masy ciała
4. Brak apetytu lub odmowa przyjmowania pokarmów
5. Umiarkowana lub duża utrata krwi ze stolcem
6. Ostry obrzęk krtani (obraz kliniczny podgłośniowego zapalenia
krtani)
7. Obturacja oskrzeli
8. Inne objawy, takie jak: wstrząs anafilaktyczny, ciężka postać
anemii (z niedoboru żelaza), hipoalbuminemia
Wystąpienia alergii na białka mleka krowiego można spodziewać się u dzieci z obciążonym rodzinnym wywiadem atopowym. Jeśli na chorobę atopową (np. astmę,
atopowe zapalenie skóry) choruje jeden z rodziców, prawdopodobieństwo
wystąpienia choroby atopowej u dziecka wynosi 20-40%. W sytuacji gdy chorzy
są oboje rodzice, to prawdopodobieństwo, że zachoruje również ich dziecko
wzrasta do 40-60% lub do 50-80%, jeśli oboje rodzice dotknięci są tą samą
chorobą atopową. W przypadku stwierdzenia choroby atopowej u jednego z rodzeństwa, nieważne czy brata czy siostry, ryzyko zachorowania dziecka zwiększa
się do 25-35%.
Trzeba jednak pamiętać, że w rodzinie, u której nie stwierdzono żadnych znanych obciążeń atopowych, również może pojawić się alergia na mleko krowie.
Alergia to nie to samo, co nietolerancja pokarmu
Alergia na pokarm jest często mylona z nietolerancją pokarmową, która również oznacza niepożądaną reakcję na pokarm, ale nie jest to reakcja układu odpornościowego.
– Podstawowa różnica dotyczy mechanizmu powstawania choroby. Alergia na
pokarm to reakcja nadwrażliwości na pokarm z udokumentowanym lub bardzo
prawdopodobnym mechanizmem immunologicznym. Organizm dziecka (jego układ
odpornościowy) „odpowiada” nieprawidłowo na niektóre składniki pożywienia (tzw.
alergeny pokarmowe). Przykładem jest alergia na białka mleka krowiego. Termin
„nietolerancja pokarmu” oznacza niepożądaną reakcję na pokarm, kiedy mechanizm
immunologiczny został wykluczony – wyjaśnia prof. Hanna Szajewska, kierownik Kliniki
Pediatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Objawy nietolerancji pokarmowej dotyczą najczęściej układu pokarmowego, należą
do nich: bóle brzucha, biegunka, zaparcia lub wzdęcia po jedzeniu. Może ją wywołać
każdy składnik pożywienia, np. dodatki do żywności. Poza tym, o ile z alergii na pokarm, np. na mleko krowie, można z czasem wyrosnąć, o tyle nietolerancja ma charakter trwały. U jej podstaw leży na ogół niedobór enzymów.
U niemowląt może też wystąpić nietolerancja laktozy – cukru znajdującego się w mleku.
Jest ona wynikiem niedoboru laktazy, czyli enzymu rozkładającego laktozę do glukozy
i galaktozy. Nietolerancja laktozy bardzo często mylona z IgE-niezależną alergią na
białka mleka krowiego.
– W obu przypadkach występują podobne objawy kliniczne: nadmierna ilość gazów
w jelicie, wzdęcia, bóle brzucha oraz biegunka osmotyczna, która charakteryzuje się
oddawaniem tryskających, pienistych, kwaśnych stolców – mówi lek. med. Agnieszka
Rogulska z firmy Nutricia Medical.
Rozpoznawanie nietolerancji laktozy w pierwszym roku życia dziecka polega głównie
na próbie eliminacji laktozy z diety (poprzez zastosowanie mieszanki mlecznej
bezlaktozowej), a następnie na wywołaniu prowokacji pokarmowej, która umożliwia
potwierdzenie związku pomiędzy spożyciem laktozy a występowaniem objawów klinicznych. U starszych dzieci w diagnostyce przydatny jest wodorowy test oddechowy,
oznaczanie pH stolca oraz wykrywanie substancji redukujących w kale. Jeśli stosuje
się dietę bezlaktozową (u niemowląt mleko modyfikowane bezlaktozowe), objawy
powinny ustąpić po 2–4 tygodniach jej stosowania (czasem znacznie szybciej), jednak
po ponownym wprowadzeniu mleka (laktozy; u niemowląt – mleka modyfikowanego
z laktozą) one powracają.
U dzieci z nietolerancją laktozy nie trzeba wykluczać z diety wszystkich produktów
zawierających mleko – mogą one spożywać te o niskiej zawartości laktozy, zgodnie
z poziomem tolerancji. W przypadku alergii na białka mleka krowiego dieta musi
być całkowicie pozbawiona produktów zawierających białka mleka.
Specjalistyczne, mlekozastępcze mieszanki aminokwasowe
Z myślą o dzieciach z ciężką alergią na białka mleka krowiego, złożoną nietolerancją
białek pokarmowych i innymi schorzeniami, w których wskazana jest dieta elementarna, opracowano specjalistyczne, mlekozastępcze mieszanki aminokwasowe, jak
np. Neocate, dostępna w wersji dla niemowląt (Neocate LCP) i dzieci powyżej 1. roku
życia (Neocate Advance) czy Nutramigen.
Neocate to hipoalergiczna mieszanka elementarna, zawierająca w swoim składzie
niealergizujące aminokwasy. Neocate LCP zawiera również długołańcuchowe kwasy
tłuszczowe DHA i ARA oraz, jako jedyna mieszanka aminokwasowa na rynku, nukleotydy. Składniki te korzystnie wpływają na rozwój układu nerwowego, ostrość widzenia, funkcje poznawcze oraz na układ odpornościowy. Badania dowiodły, że już
w ciągu 3 dni jej stosowania znacząco zmniejszają się skórne objawy alergii, natomiast
inne objawy, takie jak wymioty i biegunka, powoli ustępują. Po 14 dniach stosowania
Neocate po objawach żołądkowo-jelitowych związanych z alergią na białka mleka krowiego nie ma już ani śladu.
Dodatkowych informacji udziela:
Anna Cywińska
Dyrektor ds. Komunikacji
Nutricia Medical
[email protected]
tel. kom. 691 433 139