Ceramika jako narzędzie usprawniania manualnego oraz

Ceramika
jako
narzędzie
usprawniania
manualnego
oraz kreowania twórczości osób niepełnosprawnych intelektualnie.
Ceramika w rozumieniu tradycyjnym to tworzywa i wyroby otrzymywane w
wyniku wypalenia odpowiednio uformowanej gliny. Nazwa tych wyrobów wywodzi się
z języka greckiego - keramos – ziemia, glina. Obecnie przez ceramikę rozumie się
wszystkie tworzywa i wyroby nieorganiczno-niemetaliczne w trakcie otrzymywania,
których istotnym procesem jest obróbka cieplna w temperaturze powyżej kilkuset
stopni Celsjusza. Tradycja lepienia z gliny sięga najdawniejszych czasów. W wielu
mitologiach pojawia się wątek "stworzenia człowieka z gliny" - może dlatego niektóre
użytkowe gliniane naczynia miały w różnych kulturach często ludzkie twarze
(Japonia, Chiny, Afryka i Europa). Tradycyjne sposoby ręcznego wykonywania
przedmiotów z gliny, które pozostały niezmienione od wieków, różnią się w
zależności
od
kultury.
Połączenie
tych
rozmaitych
metod,
stylów
i podejść daje nieograniczone możliwości formowania i zdobienia gliny!
Glina ceramiczna należy do tworzyw bezkształtnych, które można modelować w
dowolny sposób - zamierzony lub przypadkowy. To surowiec tani, łatwo dostępny,
prosty w obróbce, a równocześnie surowiec, który jak żaden inny daje człowiekowi
poczucie stwarzania. Każdy lubi i chce być twórcą. Wymyślanie czegoś, odkrywanie i
przekształcanie mówi twórcy jak wiele sam potrafi, daje poczucie samoświadomości i
wzmacnia poczucie własnej wartości. Praca w glinie przynosi doskonały efekt
terapeutyczny i relaksacyjny, rozładowuje ujemne pole magnetyczne wywołane
sytuacjami stresowymi, w znacznym stopniu wpływa także na rozwój zdolności
manualnych.
Glina jest materiałem bardzo plastycznym i różnokolorowym, daje
każdemu użytkownikowi możliwość wyrażenia siebie przez kolor i kształt. Osoby
niepełnosprawne intelektualnie, zarówno dzieci, młodzież jak i dorośli znajdują w
glinie sposób na opowiadanie o swoich przeżyciach, uczuciach i pragnieniach
poprzez wyciskanie, ugniatanie, wałkowanie, uderzanie i urabianie jej w najróżniejszy
sposób. To kreatywna zabawa - praca, dzięki której odkrywają swoje talenty i
możliwości, realizują fantastyczne pomysły ciesząc się tworzeniem pięknych rzeczy,
ale to też aktywność, która wymaga pewnej sprawności fizycznej.
Pierwszy kontakt z gliną, to poznawanie materiału - dotykanie, bawienie się nim,
ugniatanie, ale to ważny moment, bo osoba niepełnosprawna intelektualnie otwiera
się wtedy na nowe doznania. Często pierwsze spotkanie z daną masą warunkuje
stosunek do pracy w glinie na długi czas, dlatego materiał musi być dobrze
przygotowany (miękki i wilgotny) oraz dostosowany wielkością masy ceramicznej do
wielkości dłoni osoby pracującej z gliną. Osoby niepełnosprawne intelektualnie, ale
nie tylko one będąc w działaniu artystycznym z gliną są radosne, zadowolone i
uśmiechnięte, pracują spontanicznie, ale z dużym zaangażowaniem, aktywnie. Ta
radość
jest
bodźcem
do
ponownego
podjęcia
działania
i przeżywania pozytywnych emocji niwelując jednocześnie negatywne uczucia.
Praca z gliną - jej lepienie, suszenie, zdobienie i wypalanie (dość żmudny proces
tworzenia) uczy jej twórców sumienności, dokładności i rzetelności.
Lepienie w glinie to jednak nie tylko ćwiczenie sprawności ruchowej czy manualnej,
to także bodziec do rozwoju intelektualnego, rozwoju postrzegania i wyobraźni.
Podczas zajęć z ceramiki osoba prowadząca może nawiązać do tematów lekcyjnych,
do wydarzeń życia codziennego czy osobistych doświadczeń uczestników. To
kontakt z ciekawym materiałem, odkrywanie jego możliwości, doświadczenie
zmysłowe. Ręce osoby lepiącej "mówią" czy glina ma odpowiednią konsystencję,
"podpowiadają" jak ją uformować.
Pracując w glinie osoby niepełnosprawne intelektualnie świadomie i aktywnie
uczestniczą w całym procesie wytwórczym od ugniatania poprzez kształtowanie do
gotowego wyrobu, samodzielnie wykonanego. Uczą się przez odkrywanie,
obserwację, przeżywanie, poznawanie i wreszcie działanie praktyczne. Rozwijają
własną wyobraźnię i pomysłowość poprzez realizację konkretnych celów - ulepienie
tego, co "widzą w swojej głowie" - stają się twórcami. Dzięki pracy z gliną zarówno
dzieci jak i dorośli nabywają umiejętności organizacji miejsca pracy, gospodarności,
racjonalnego posługiwania się materiałami, co jest przydatne w życiu codziennym np:
w zrobieniu kanapki, drobnych zakupów czy posprzątaniu po sobie miejsca zabawy
lub pracy. Stają się sumienni i dokładni, ponieważ chcą się pochwalić swoimi pracami
przed bliskimi, chcą zdobyć nagrody za swoje prace i zobaczyć podziw w oczach
oglądających. W swoich dziełach wyrażają własne uczucia i rozwijają poczucie
piękna.
Osoby niepełnosprawne intelektualnie podczas pracy z gliną wyciszają
się, rozwijają kreatywność i wyobraźnię a także zdolności manualne. Nabierają
umiejętności planowania oraz współpracy w grupie. Ceramika pomaga rozwijać
świadomość ich możliwości i wzmocnić poczucie własnej wartości. Dowiadują się, że
mogą i potrafią - czasami uczą się zaakceptować własną porażkę.
W naszej szkole odbywają się zajęcia edukacyjne z ceramiki/plastyki w
gimnazjum dla uczniów z umiarkowaną niepełnosprawnością intelektualną oraz z
ceramiki w szkole przysposabiającej do pracy. Elementy ceramiki realizowane są
także podczas zajęć dodatkowych na kółku "Warsztaty Wyobraźni" dla wszystkich
chętnych uczniów. Od kilku lat w maju lub czerwcu odbywa się też "Plener
ceramiczny", podczas którego najmłodsi uczniowie naszej szkoły mogą popracować
w glinie i wykazać się swoimi umiejętnościami. Uczniowie podczas wszystkich tych
zajęć pracują z dużym zaangażowaniem ciesząc się odnoszonymi sukcesami.
opracowanie:
mgr Agnieszka Skrzypczak
05.05.2015r.