sytuacja gospodarcza Polski

Sytuacja gospodarcza Polski na drodze do Unii Gospodarczej i Walutowej
1. Wstęp
Przystąpienie Polski w poczet państw należących do Wspólnoty Europejskiej w maju
2004 roku zobowiązuje nasz kraj w dalszej perspektywie do prowadzenia wspólnej polityki
pieniężnej z krajami Eurolandu oraz przyjęcia waluty euro. Generalnie ocena gotowości
polskiej gospodarki do zastąpienia złotego nową, europejską walutą opierać się będzie na
weryfikacji wypełnienia przez nasz kraj nominalnych kryteriów konwergencji. Z tego też
względu warto dokonać oceny obecnej pozycji Polski na ścieżce zbieżności z wymogami
Traktatu z Maastricht. Początkowa część niniejszego opracowania przybliży warunki udziału w
jednowalutowym obszarze. Następnie przedstawione zostaną monetarne oraz fiskalne kryteria
zbieżności. Obok ilościowych, analizowane są również kryteria jakościowe. Końcowa część
poświęcona jest kwestii konwergencji realnej, której wystąpienie - zdaniem coraz szerszej
grupy ekonomistów – jest pożądane na równi ze zbieżnością o charakterze nominalnym.
2. Warunki udziału w Unii Gospodarczej i Walutowej
Unia Gospodarcza i Walutowa jest utożsamiana z największym międzynarodowym
przedsięwzięciem organizacyjnym na świecie. Podstawą jej tworzenia był plan Delors’a
ogłoszony w 1989 roku. Zakładał on jej stopniową budowę w trzech, kolejno po sobie
następujących etapach.1 W trakcie realizacji pierwszego etapu nastąpiło podpisanie i wejście w
życie Traktatu o Unii Europejskiej2, który stał się formalną podstawą Unii Gospodarczej i
Walutowej stanowiącej nierozerwalną część jednej całości.
W drugim etapie, obejmującym lata 1994 – 1998, państwa członkowskie UE zostały
zobowiązane postanowieniami Traktatu z Maastricht do poniesienia ciężaru dostosowawczego,
jakim było wypełnienie kryteriów konwergencji zwanych też kryteriami konwersji, spójności,
zbieżności, lub po prostu kryteriami z Maastricht.3 Zaakceptowana została koncepcja integracji
o wielu prędkościach. Oznacza to, że pełnoprawnym członkiem Unii Gospodarczej i
Walutowej mogą zostać tylko te kraje Unii Europejskiej, które wypełnią kryteria konwersji.
Państwa członkowskie UE dążą wobec powyższego do tych samych celów, tyle że z różną
prędkością. Uznano w ten sposób, że do udziału w jednolitym obszarze walutowym powinny
1
zob. szerzej: Żukowski P.: EURO – Świat, Europa, Polska, CeDeWu, Warszawa 2002, s.88-89,
potocznie nazywany Traktatem z Maastricht,
3
Kolasiński T.W.: Geneza i proces tworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej w Europie Zachodniej [w:] Nowak A.Z., Stępniak A.(red.):
Strefa EURO – wyzwanie dla Polski, Wydawnictwo Naukowe WZUW, Warszawa 2003, s.47,
2
zostać dopuszczone kraje, których dobra sytuacja gospodarcza nie podlega dyskusji. Co więcej
przyjęto, iż wielkości podstawowych wskaźników ekonomicznych w krajach członkowskich
powinny być zbliżone po to, aby osiągnąć pożądaną zbieżność gospodarczą w całej Unii.
Rysunek 1. Kryteria zbieżności gospodarczej wynikające z Protokołu załączonego do
Traktatu z Maastricht.
KRYTERIA ZBIEŻNOŚCI
MONETARNE
inflacja
FISKALNE
Maksymalnie 1,5 punktu
procentowego powyżej
średniej dla trzech państw
UE o najniższej inflacji
Maksymalnie
3 % PKB
stopy
procentowe
Maksymalnie 2 punkty
procentowe powyżej
średniej dla trzech państw
UE o najniższej inflacji
Maksymalnie
60 % PKB
kurs
walutowy
deficyt
budżetowy
dług
publiczny
Utrzymywanie kursu w
max. +/- 15 % przedziale
wahań i niemożność jego
dewaluacji
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Treaty on European Union, Protocol on the Convergence Citeria
Referred to in Article 109j of the Treaty Establishing the European Community, ECSC-EEC-EAEC, Brussels –
Luxembourg 1992.
Konkretne wartości dotyczące wyżej wymienionych kryteriów spójności zawarte zostały
w jednym z protokołów dołączonych do Traktatu.4 Wyłączenie szczegółowych warunków z
treści Traktatu było zamierzone, gdyż procedury dotyczące wprowadzania zmian do
protokołów są zdecydowanie prostsze niż możliwości zmiany samego Traktatu. Daje to
władzom Unii Europejskiej pewną swobodę w kształtowaniu warunków dostępu do strefy
euro. Stosownie do potrzeb mogą być one zaostrzone lub złagodzone.5 Obecnie kształtują się
one na poziomie zaprezentowanym na rysunku 1.
4
Treaty on European Union, Protocol on the Convergence Citeria Referred to in Article 109j of the Treaty Establishing the European
Community, ECSC-EEC-EAEC, Brussels – Luxembourg 1992,
5
Oręziak L.: Euro, nowy pieniądz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999, s.29,
Ostatnią fazą budowy było wprowadzenie wraz z początkiem 1999 roku nowej waluty
euro na terenie 11 krajów Unii Europejskiej. Był to moment, w którym formalnie zaczęła
funkcjonować strefa euro, określana także w literaturze obszarem euro, lub Eurolandem. Od
2001 roku dołączyła do niej Grecja.
Poza strefą euro znajdują się nowi członkowie Unii Europejskiej - w tym Polska oraz trzy kraje, które dotychczas nie zrezygnowały z własnej waluty na rzecz wspólnej
jednostki pieniężnej: Wielka Brytania, Dania i Szwecja. W przypadku nowych kandydatów
stosuje się tzw. derogację, a wspomniane kraje nazywa członkami UGW z derogacją. Oznacza
to, że państwa te są zobowiązane przyjąć euro, a to z kolei obliguje je do podjęcia działań
niezbędnych do spełnienia kryteriów zbieżności. Dopiero wtedy staną się pełnoprawnymi
członkami Unii Gospodarczej i Walutowej.
3. Sytuacja gospodarcza Polski w świetle nominalnych kryteriów spójności
Pierwszym z analizowanych kryteriów monetarnych jest kryterium inflacyjne.
Proces obniżania stopy inflacji w Polsce zaliczyć należy do największych sukcesów krajowej
gospodarki w okresie transformacji. Konsekwentnie prowadzona polityka pieniężna,
nakierowana na realizację średniookresowego celu, przyczyniła się do redukcji jednorocznego
wskaźnika wzrostu cen towarów i usług z poziomu trzycyfrowego na początku lat
dziewięćdziesiątych, do wielkości wyrażanych w dziesiątych częściach procenta w 2003 roku.
Jeszcze w listopadzie 2000 roku wskaźnik inflacji HICP wynosił 10,2 % (wykres 1). Dzięki
zacieśnieniu polityki pieniężnej, jak również niższej od oczekiwanej dynamiki popytu
zewnętrznego wynikającej ze spowolnienia gospodarczego w strefie euro niespełna dwa lata
później – w lipcu 2002 roku - poziom inflacji w Polsce wynosił 3,1 % i zrównał się z
wartością referencyjną dla strefy euro. Od tego momentu Polska zaczęła wypełniać inflacyjne
kryterium z Maastricht. W okresie wrzesień 2003 – listopad 2003 średnioroczna stopa inflacji
w naszym kraju osiągnęła najniższy w historii poziom wynoszący 0,6 %. Był on niższy od
wymaganej przez Traktat z Maastricht wartości referencyjnej o 2,2 punktu procentowego. Od
tej chwili poziom inflacji w Polsce zaczął systematycznie wzrastać. W grudniu 2004 roku
inflacja HICP wyniosła 3,6 %. Jednocześnie w lipcu tego roku Polska przestała wypełniać
inflacyjne kryterium z Maastricht.
Wykres 1. Poziom inflacji w Polsce w świetle wartości referencyjnych wynikających z
Traktatu z Maastricht w latach 1998 - 2004.
20
15
%
10
5
Inflacja w Polsce
20
04
20
03
20
02
20
01
20
00
19
99
19
98
0
Wartość referencyjna wynikająca z Traktatu z Maastricht
Ź
ródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat.
Po roku 2003 przyjęty został przez Radę Polityki Pieniężnej ciągły cel inflacyjny na
poziomie 2,5 % rok do roku, z dopuszczalnym przedziałem wahań wynoszącym +/- 1 punkt
procentowy.6 To, czy będzie on zbieżny ze sformułowanym w Traktacie z Maastricht
kryterium inflacyjnym zależeć będzie od kształtowania się w przyszłości wartości
referencyjnej. Ta z kolei w wyniku rozszerzenia Unii Europejskiej o nowe kraje członkowskie
może ulec znaczącemu obniżeniu. Wynika to z faktu, iż państwa te charakteryzują się bardzo
niską inflacją, lub wręcz deflacją.7
W sytuacji, gdy opisywana wartość referencyjna będzie niższa od założonej w strategii
NBP, należy liczyć się z rewizją planowanego poziomu inflacji do wysokości gwarantującej
realizację kryterium konwergencji. Negatywną tego konsekwencją może być przejściowe
obniżenie dynamiki PKB.
Kryterium stopy procentowej traktowane jest jako rozszerzenie inflacyjnego
założenia monetarnego. Utrzymujący się wysoki dysparytet stóp procentowych w otwartej
gospodarce rynkowej może świadczyć zarówno o oczekiwaniach wzrostu inflacji, jak i
deprecjacji kursu walutowego w danym kraju. Zjawiska te mogą przyczynić się do wydłużenia
w czasie procesu integracji z UGW, co z pewnością zostałoby negatywnie odebrane przez
rynek.
6
7
Rada Polityki Pieniężnej, Założenia polityki pieniężnej na 2004 r., Warszawa 2003, s. 3,
Jeszcze w sierpniu 2004 roku poziom deflacji na Litwie wynosił 0,2 %; w roku 2003 deflacja dotknęła również Czechy,
Wykres 2. Poziom stopy procentowej w Polsce w świetle wartości referencyjnych
wynikających z Traktatu z Maastricht w latach 1998 - 2004.
Stopa procentowa w Polsce
20
04
20
03
20
02
20
01
20
00
19
99
19
98
16
14
12
10
% 8
6
4
2
0
Wartość referencyjna wynikająca z Traktatu z Maastricht
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat.
W latach 2001 – 2002 miało w Polsce miejsce 13 następujących po sobie obniżek stóp
procentowych NBP. Konsekwencją tego był ich spadek o 1200 punktów bazowych. Redukcje
krótkoterminowych stóp procentowych idące w parze z oczekiwaniami dalszego tłumienia
inflacji przyczyniły się do obniżki stóp długoterminowych. Ilustruje to wykres 2 oparty na
średniorocznym oprocentowaniu 10-letnich obligacji skarbowych. Jeszcze w kwietniu 2001
roku wielkość ta wynosiła 11,79 % i odbiegała od poziomu referencyjnego o ponad cztery i pół
punkty procentowe. Systematyczne obniżki w ciągu trzech następnych lat przyczyniły się do
osiągnięcia wartości 5,6 % we wrześniu 2003 roku. W okresie 10 miesięcy, pomiędzy majem
2003, a marcem 2004 Polska wypełniała kryterium zbieżności długoterminowych stóp
procentowych. Na koniec 2004 roku, podobnie jak w przypadku wskaźnika inflacji, poziom
stóp procentowych w Polsce kształtował się nieznacznie powyżej wartości referencyjnej.
Podobnie jak kryterium stopy procentowej, kryterium kursowe pełni rolę
rynkowego wskaźnika oceniającego gotowość danego kraju do przystąpienia do strefy euro.
Tylko bezstronny arbiter, jakim jest rynek jest w stanie obiektywnie zweryfikować, czy stan
osiągniętej nominalnej zbieżności gospodarek można uznać za zjawisko trwałe.
Ze względu na fakt, iż nie został jeszcze wyznaczony oficjalny parytet złotego
względem waluty euro, przeprowadzone zostało badanie zmian relacji kursowej PLN/EUR w
latach 2003 – 2004. Wybór takiego przedziału czasowego wynika z zakładanego, dwuletniego
udziału złotego w systemie stabilizowania kursu walutowego. Kurs równowagi ustalony został
na poziomie 4,0202, wyznaczonym przez rynek 31 grudnia 2002 roku, a więc w ostatnim dniu
przed rozpoczęciem tego doświadczenia.
Wykres 3. Fluktuacje kursu walutowego PLN/EUR wobec hipotetycznego parytetu
centralnego w latach 2003-2004.
5,5
5
4,5
4
+/- 15 %
korytarz
wahań wokół
parytetu
centralnego
Parytet centralny 1 EUR = 4,0202
3,5
3
20
20
03
04
2,5
Źródło: Opracowanie własne na podstawie tablic kursowych NBP za okres 2003 – 2004.
Jak zostało zaprezentowane na wykresie 3, kurs złotego z początku i końca
obserwacji był bardzo zbliżony. W międzyczasie zachodziły jednak istotne zmiany. W
pierwszej fazie zaobserwować można deprecjację waluty krajowej w relacji do euro. W
szczytowym punkcie, w lutym 2004 roku wyniosła ona ponad 21 % względem początkowego
poziomu. Tym samym niemożliwe okazałoby się utrzymanie kursu złotego w maksymalnym,
dopuszczalnym korytarzu wahań. Co więcej opisywane odchylenie występowało w całym
analizowanym okresie po słabej stronie parytetu. Ma to istotne znaczenie ze względu na fakt
asymetrycznego podejścia do oceny stopnia wypełnienia kryterium kursowego przez Komisję
Europejską.8 Dopuszcza ono większą tolerancję dla umocnienia, niż dla osłabienia waluty
kraju członkowskiego względem parytetu centralnego. O ile bowiem aprecjacja w 15 %
przedziale zasadniczo nie stanowiłaby problemu, o tyle większa, aniżeli wyznaczona przez
pułap 2,25 % deprecjacja, mogłaby zostać oceniona negatywnie.
Powyższe badanie przeprowadzone zostało w systemie kursów płynnych. W
mechanizmie
stabilizowania
ceny krajowej
waluty,
NBP
zobowiązany będzie
do
przeprowadzania interwencji ograniczających skalę fluktuacji. Powyższy przykład potwierdza,
iż należy liczyć się w tym okresie z występującymi napięciami. Przy tej okazji wyłania się
8
Narodowy Bank Polski: Raport na temat korzyści i kosztów przystąpienia Polski do strefy EURO, Warszawa 2004,s. 106,
także kolejny problem - wybór optymalnego parytetu centralnego w warunkach obowiązującej
obecnie polityki kursowej.
Wykres 4. Poziom deficytu budżetowego Polski na tle wartości referencyjnych
wynikających z Traktatu z Maastricht w latach 1998 - 2004.
Lata
2004
2002
wartość referencyjna
wynik budżetu
2000
1998
-5
-4
-3
% PKB
-2
-1
0
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat.
W przypadku kryteriów fiskalnych, niepokojącym zjawiskiem jest stale
powiększający się deficyt budżetowy (wykres 4). Szczególnie niekorzystna sytuacja w
kontekście wypełnienia założeń wynikających z Traktatu z Maastricht miała miejsce w latach
2001 – 2004. W okresie tym wartość krajowego deficytu budżetowego przekroczyła
referencyjny pułap, wzrastając w roku 2004 do najwyższego poziomu, wynoszącego 4,8 %
PKB. Wysokiemu wzrostowi wydatków budżetu państwa towarzyszy utrzymująca się,
niekorzystna ich struktura, utrudniająca redukcję tej wielkości w przyszłości (tabela 1).
Tabela 1. Procentowa struktura wydatków budżetu państwa w latach 2001 - 2004.
Wydatki
2001
2002
2003
2004
Ogółem
100,0
100,0
100,0
100,0
Wydatki zdeterminowane
65,2
66,7
67,6
62,2
Wydatki elastyczne
34,8
33,3
32,4
37,8
Źródło: Uzasadnienie do ustawy budżetowej na 2005 rok skierowane do Sejmu RP, Ministerstwo Finansów,
Warszawa, wrzesień 2004, s.57.
W latach 2001 – 2003 udział wydatków prawnie zdeterminowanych wyraźnie
wzrasta. Jest to wynikiem znacznych kosztów, jakie budżet państwa ponosi po wprowadzeniu
w życie reformy ubezpieczeń społecznych i reformy w ochronie zdrowia. W roku 2004
obserwuje się umiarkowany spadek udziału wydatków sztywnych i quasi sztywnych do
poziomu 62,2 % ogółu wydatków publicznych. Jest to wynikiem zmiany sposobu refundacji
ubytku dochodów z tytułu wprowadzenia reformy ubezpieczeń społecznych. Pomimo tej
zmiany proporcje pomiędzy wydatkami, które muszą być bezwzględnie sfinansowane, a
wydatkami, jakie można uznać za elastyczne są nadal niekorzystne.
W ślad za zwiększającym się deficytem budżetowym podąża rosnący poziom długu
publicznego (wykres 5). Co prawda skala tego wzrostu nie stwarza, jak dotąd
niebezpieczeństwa przekroczenia granicy referencyjnej, jednak w wyniku poszukiwania
wolnych środków pieniężnych może doprowadzić do wzrostu stóp procentowych. Zgodnie z
przygotowaną przez Ministerstwo Finansów Strategią zarządzania długiem sektora finansów
publicznych w latach 2003 – 2005, głównym celem jest utrzymanie wielkości długu
publicznego na bezpiecznym poziomie.9 Za taki uważana jest wielkość nie przekraczająca
pułapu 55% w relacji do PKB.
Wykres 5. Polski dług publiczny w świetle wartości referencyjnych wynikających z
Traktatu z Maastricht w latach 1998 - 2004.
2004
2002
wartość referencyjna
krajowy dług publiczny
Lata
2000
1998
0
10
20
30
40
%PKB
50
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat.
9
Ministerstwo Finansów: Przedakcesyjny ..., op.cit., s.30,
60
70
Bezsprzecznym warunkiem wypełnienia obydwu kryteriów fiskalnych jest
przeprowadzenie reformy finansów publicznych. W szczególności dotyczy to strony
wydatkowej. O tym, iż istnieje w Polsce potrzeba racjonalizacji wydatków publicznych
świadczyć może Raport Banku Światowego opublikowany w 2003 roku.10 Wskazuje się w nim
na możliwość ograniczenia salda pierwotnego budżetu państwa poprzez skomasowane
działania, przede wszystkim w obszarze wydatków socjalnych. Reformy te, choć niezbędne, są
bardzo niezręczne politycznie. Ze względu na niezadowolenie zaangażowanych w nie grup
społecznych i możliwość odwrócenia się elektoratu od władz rządzących, działania te są
nieustannie przekładane w czasie.
Rada ECOFIN zaleciła Polsce podjęcie dodatkowych działań w celu redukcji
deficytu budżetowego poniżej 3 % PKB do 2007 roku. Niedopełnienie powyższego wymogu
mogłoby doprowadzić nasz kraj do utraty Funduszu Spójności, który ma zapewnić Polsce
środki wspomagające proces realnej konwergencji. Ponadto, nie spełniając kryterium
fiskalnego z Maastricht Polska pozbawiłaby się możliwości wejścia do strefy euro przed
końcem tej dekady.
W odpowiedzi Ministerstwo Finansów opracowało program „Strategia Zarządzania
Finansami Publicznymi na lata 2005 – 2008”.11 Program ten składa się z trzech części. Są to:
-
strategia fiskalna,
-
strategia podatkowa, oraz
-
strategia zarządzania.
Celem wdrożenia programu jest osiągnięcie optymalnej ścieżki fiskalnej oraz
podatkowej, a także usprawnienie procesu zarządzania finansami publicznymi. Wprowadzenie
programu ma zapewnić wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki, większe możliwości
absorbcji funduszy unijnych, wyjście z procedury nadmiernego deficytu oraz realizację
kryteriów z Maastricht, co pozwoli na przystąpienie do unii walutowej. W chwili obecnej
przeprowadzeniu tych reform sprzyja dobra koniunktura gospodarcza.
4. Sytuacja gospodarcza Polski w świetle realnych kryteriów spójności
Zastąpienie złotego przez euro prowadzi do pytania, czy wypełnienie nominalnych
kryteriów
10
11
konwergencji
będzie
wystarczające
do
funkcjonowania
w
obszarze
World Bank: Toward a Fiscal Framework for Growth. A Public Expenditure and Institutional Review, Washington 2003, s. 112-121,
Ministerstwo Finansów, Strategia Zarządzania Finansami Publicznymi na lata 2005 – 2008, Warszawa wrzesień 2004,
jednowalutowym? Często wskazuje się bowiem na potrzebę wystąpienia realnej konwergencji.
Określana jest ona w literaturze jako „stan, w którym wzrost PKB ma szansę być zgodny z
potencjałem wytwórczym kraju, zatrudnienie jest wysokie, a bilans płatniczy wykazuje saldo
dające się utrzymać bez wywoływania deflacji, znacznego spadku rezerw, ani nadmiernego
wzrostu zadłużenia”12. Realną konwergencję zaliczyć można do kryterium o charakterze
funkcjonalnym, determinującym stopień konkurencyjności krajowej gospodarki. Im jest ona
większa, tym solidniejsze są fundamenty do trwałego spełnienia przez Polskę nominalnych
kryteriów spójności.
Najczęściej wykorzystywaną miarą realnej konwergencji jest wielkość PKB na
jednego mieszkańca. W tabeli 2 wskaźnik ten został przedstawiony w Standardach Siły
Nabywczej13 (PPS) w relacji do średniej UE. W 2004 roku indeks ten wyniósł w Polsce 47,4 i
był jednym z najniższych spośród wszystkich wskaźników nowych krajów członkowskich UE.
Co więcej znacząco odbiega on od wielkości zanotowanych w Grecji, Portugalii i Hiszpanii w
momencie przystępowania tych państw do UGW.
Tabela 2. Wybrane elementy realnej konwergencji w Polsce i innych nowych krajach
członkowskich w 2004 roku.
Państwo
PKB per capita
wyrażone
w PPSb
50,4
Estonia
Stopa bezrobocia
w%
9,2
Produktywność siły roboczej na
osobę zatrudnioną wyrażone w
PPSb
50,1
Łotwa
43,7
9,8
43,6
Litwa
48,0
10,8
49,8
Malta
72
6,6
84,3
Polska
47,4
18,8
60,1
Słowacja
54,0
18,0
61,4
Słowenia
78,5
6,0
76,3
Czechy
69,9
8,3
63,6
Węgry
61,7
5,9
69,5
Cypr
81,4
5,0
86,22
Grecjaa
73,7
10,8
90,6
a
77,2
4,5
69,4
a
91,8
12,8
102,4
Portugalia
Hiszpania
a
Dane dotyczą roku wstąpienia tych krajów do strefy euro.
b
średnia w UE = 100.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat.
12
Lutkowski K.: Uwagi o strategii monetarnej Polski na drodze do Unii Europejskiej i obszaru EURO, Zarządzanie ryzykiem nr 3/2003, s.58
ang. Purchasing Power Standards (PPS). Za wyborem tego wskaźnika przemawia jego wysoka komunikatywność. W przypadku, gdy indeks
w danym kraju nie przekracza wartości 100, poziom PKB na jednego mieszkańca jest niższy od przeciętnego w UE. Im wyższa jest skala tego
odchylenia, tym większa jest różnica pomiędzy wskaźnikiem w danym kraju i średnią dla całej Unii,
13
Również inne zaprezentowane w tabeli 2 elementy realnej konwergencji prowadzą
do wniosku, iż niezbędna jest w Polsce kontynuacja procesu zbieżności. Szczególną bolączką
jest najwyższy w całej UE poziom bezrobocia. Uwidaczniająca się w ostatnim okresie
dynamika wzrostu PKB nie przekłada się na radykalne zwiększenie liczby miejsc pracy.
Problem ten jest szczególnie istotny w kontekście tymczasowego blokowania dostępu do
unijnych rynków pracy dla Polaków.
Oznacza to, iż w ramach pakietu działań niezbędnych dla spełnienia kluczowego
kryterium optymalnego obszaru walutowego, priorytet powinno uzyskać wprowadzenie w
kraju instrumentów zwiększających elastyczność rynku pracy. Umożliwiłoby to w warunkach
występowania barier dla swobodnego przepływu siły roboczej, przynajmniej częściową
neutralizację ewentualnych szoków asymetrycznych, do momentu, w którym migracje
zewnętrzne do krajów UE staną się możliwe.
5. Zakończenie
Warunkiem udziału w UGW jest osiągnięcie przez gospodarki krajów do niej
przystępujących znacznego stopnia zbieżności. Formalną decyzję w sprawie uczestnictwa
danego kraju we wspólnym obszarze walutowym podejmuje Rada Unii Europejskiej do spraw
Ekonomicznych i Finansowych na podstawie wniosków płynących z Raportów Konwergencji.
Dokument ten przygotowywany jest przez Komisję Europejską i Europejski Bank Centralny w
dwuletnich odstępach czasu, lub w każdym momencie, na życzenie państwa członkowskiego
UE pozostającego poza obszarem euro. Nie należy oczekiwać, iż wypełnienie zapisanych w
Traktacie o Unii Europejskiej kryteriów konwergencji wyeliminuje wszystkie zaburzenia
gospodarcze w Eurolandzie. Warto jednak podkreślić, iż założenia z nich wynikające określają
zdrowy stan gospodarki, który warto osiągnąć bez względu na fakt uczestnictwa w UGW.