1 Katecheza VI: Ks. Jan Wal. Apostolat praw człowieka. 1. Łamanie

Katecheza VI: Ks. Jan Wal. Apostolat praw człowieka.
1. Łamanie ludzkich praw.
Historia zna wiele przykładów łamania podstawowych praw człowieka. Również i w naszych
czasach jesteśmy świadkami nie mniej okrutnych zamachów na fundamentalne prawa człowieka.
Począwszy od ingerencji militarnych, nowe środki terroru, aż po bardzo upokarzające godności
człowieka zamachy na jego życie, zabijanie nienarodzonych, manipulacje genetyczne, pogardę
biednych, upośledzonych czy chorych i starszych.
2. Rodzaje praw.
Prawa najogólniej można podzielid na: prawo Boże i prawo ludzkie. Prawa Boże mają
charakter naturalny bądź objawiony. Należy pamiętad, aby nie mylid prawa naturalnego z prawem
natury. Prawa natury to zasady funkcjonowania przyrody i cały wszechświat. Prawo Boże naturalne,
to reguły moralne, zaszczepione w sercu i sumieniu człowieka. Jeżeli odrzuci się prawo naturalne,
wszystkie inne prawa nie mają znaczenia. Natomiast, prawo Boże objawione, nazywane także
pozytywnym z racji, iż Bóg pozytywnym aktem woli przekazał je człowiekowi, ma podwójny
charakter: obligatoryjny i propozycyjny. Obligatoryjny charakter mają przykazania miłości oraz
Dekalog, zaś propozycyjny to zachęta, zaproszenie do realizacji Ośmiu błogosławieostw i Rad
ewangelicznych.
a. Nierozdzielnośd praw człowieka z prawem Boskim.
Mając na uwadze prawa człowieka, można wyodrębnid w nich trzy kategorie: prawa
osobowe – przysługujące każdemu człowiekowi od chwili poczęcia, do naturalnej śmierci;
prawa wspólnotowe – społeczne oraz prawa relacyjne – w odniesieniu do relacji
międzyludzkich.
Zanim jednak zacznie się mówid o prawach człowieka, należy wpierw uświadomid sobie
rangę prawa Bożego. Warunkiem przestrzegania praw człowieka jest bezwzględne
respektowania prawa Bożego. Respektowanie to dotyczy czterech kategorii praw:
1. prawo obecności – ponieważ Bóg stworzył człowieka na swój obraz i podobieostwo,
ma prawo byd obecny w życiu człowieka; 2. prawo stanowienia – Bóg ma prawo
stanowienia o ludzkim losie, ale także ustanawianie przykazao; 3. prawo interwencji –
Bóg czuwa nad całą rzeczywistością, a także jeżeli uzna to za potrzebne, interweniuje. Ta
interwencja, to cała historia zbawienia; 4. prawo osądu – Bogu przysługuje prawo
sądzenia, stosowania kar i nagród.
1
Wobec powyższego można stwierdzid, iż prawa człowieka są nierozdzielnie związane
z prawami Boskimi, ponieważ to Bóg pierwszy określił prawa człowieka poprzez kształt
rozumnej i wolnej natury ludzkiej i poprzez swoją wolę zawartą w przykazaniach. Warto
zaznaczyd, iż Dekalog jest pierwszą i największą deklaracją praw człowieka. Do
podstawowych kategorii należy zaliczyd: prawo do życia, prawo do życia godnego
człowieka i prawo do rozwoju oraz prawo do prawdy, wolności, sprawiedliwości i miłości.
b. Cechy praw człowieka.
Z uznania prawa Bożego, wynikają istotne cechy praw człowieka. Można do nich zaliczyd:
ponadczasowośd – z racji niezmienności natury ludzkiej;
powszechnośd – bo dotyczą wszystkich ludzi, niezależnie od czasu i miejsca,
wieku i sił witalnych;
niezbywalnośd – nie można ich odsprzedad czy się ich zrzec;
nienaruszalnośd – nie wolno ich obchodzid, manipulowad nimi, kalkulowad,
lekceważyd. Każde naruszenie praw człowieka jest zawsze jakimś uderzeniem
w całą ludzkośd. Żadna ziemska władza nie może ich znieśd czy ograniczyd;
przyrodzonośd – przysługują od chwili poczęcia do naturalnej śmierci;
naturalnośd – obowiązują bez potrzeby potwierdzania przez kogokolwiek;
niepodzielnośd – kto łamie jedno z nich narusza cały system praw człowieka;
równośd – przysługują w jednakowym stopniu wszystkim;
wspólnotowośd – do ich przestrzegania zobowiązane są nie tylko jednostki, ale
także całe wspólnoty;
realnośd – powinny byd rzeczywiście przestrzegane, a nie tylko deklarowane.
3. Postawa Kościoła w odniesieniu do praw człowieka.
Przestrzegania prawa naturalnego domagał się Sobór Watykaoski II. W okresie posoborowym
duszpasterska praca Kościoła w aspekcie praw człowieka koncentrowała się w znacznej mierze na
prawach rodziny. Działo się to za sprawą Jana Pawła II. Wielką rolę odegrały Jego encykliki
i adhortacje, m in. Redemptor hominis, Familiaris consortio. Ważnym dokumentem Kościoła była też
2
Karta Praw Rodziny opracowana w 1983. Jan Paweł II był wielkim orędownikiem przestrzegania
wszelkich praw człowieka. Jego wkład jest ogromny. Był nazywany nawet papieżem praw człowieka.
Jego troska o każdego człowieka o budowanie przede wszystkim cywilizacji miłości w świecie jest
nieoceniona. Podobne zaangażowanie przejawiał także Benedykt XVI, autor encyklik o miłości, Deus
Caritas est i Caritas in veritate, które podejmują zagadnienia godności człowieka i jego prawa do
miłości.
Na koniec należy pamiętad, że uprawnienia człowieka kooczą się tam, gdzie zaczynają się nasze
obowiązki i powinności wobec bliźnich. Chodzi przede wszystkim o nasze życie dla Boga, a w Bogu dla
bliźnich.
3