Przeglądy wydawnictw Paradoks innowacji Nawet firmy świetnie

Przeglądy wydawnictw
Paradoks innowacji
Nawet firmy świetnie zarządzane, nastawione na realizację potrzeb klientów i inwestujące
mnóstwo pieniędzy w badania ponoszą porażkę z powodu innowacji. Opis i wyjaśnienie
tego fenomenu znajdziemy w książce „Przełomowe innowacje” Claytona M. Christensena.
W książce autor wprowadza dwa kluczowe pojęcia. Technologie kontynuacyjne po prostu
poprawiają funkcjonalność już istniejącego produktu, zwiększając jego zalety cenione przez
klientów. Praktycznym przykładem może tu być kolejny z serii procesorów, który jest nieco
szybszy niż jego poprzednik. Zdarza się jednak, że na rynku pojawiają się technologie
przerywające tok rozwoju. To innowacje, które – na pierwszy rzut oka – pogarszają
funkcjonalność produktu z punktu widzenia klienta, ale ostatecznie zmieniają dany rynek.
Autor przywołuje tu przykład małych motocykli, które Honda wypuściła na rynek kilkadziesiąt lat
temu. Zdawałoby się, że nie mają szansy z większymi i mocniejszymi pojazdami firmy HarleyDavidson, a jednak odebrały jej znaczny segment rynku.
Im większa firma, tym większe problemy z tym drugim rodzajem innowacji. Początkowo
decyduje biznesowa pragmatyka – nowy, innowacyjny produkt to rzadko kiedy szansa na
szybkie zdobycie rzeszy klientów i wypracowanie zysków, za to często wiąże się on ze
znacznymi wydatkami na badania i niepewnością rezultatu. Lepiej więc, w przekonaniu
managementu, przeznaczyć ograniczone zasoby przedsiębiorstwa na wsparcie starszego
produktu, który generuje stabilne przychody, a innowacje odłożyć na później. Tyle, że wtedy
może być już za późno, co autor ilustruje licznymi przykładami. Opisywana w książce firma
Segate, która w latach 80. była liderem rynku dysków 5,25-calowych, jako pierwsza stworzyła
w swoich laboratoriach dyski 3,5-calowe – zajmujące mniej miejsca, ale początkowo także
mniej wydajne. Jak jednak pokazały badania przeprowadzone przez dział marketingu, klienci
nie byli zainteresowani zakupem nowego produktu. Firma odłożyła go więc na półkę i
skoncentrowała cały swój wysiłek na dyskach 5,25-calowych – zainwestowała w podniesienie
ich wydajności, co przełożyło się też na wzrost sprzedaży. Tymczasem nieatrakcyjną
technologię dysków 3,5-calowych zaczął rozwijać jeden z klientów Segate. I kiedy po kilku
latach parametry techniczne mniejszych dysków zaczęły być lepsze niż dysków 5,25-calowych,
dla Segate było już za późno – firma nie zdobyła już znaczącego udziału w nowym rynku.
Autor szczegółowo analizuje, dlaczego wiele firm nie radzi sobie z innowacjami. Z badań
Christensena wynika na przykład, że o inwestycjach firmy w rozwój w praktyce nie decydują
menedżerowie, ale klienci. Kierownictwo nie chce bowiem „marnować” pieniędzy
udziałowców na rozwój produktów, których na początku nikt nie chce kupić. Zbyt często też
menedżerowie kierują się w swoich decyzjach badaniami rynku. Nie mogąc zbadać
nieistniejącego jeszcze rynku na nowy produkt, wolą z góry zrezygnować z jego wdrożenia. W
tym miejscu pojawia się jednocześnie nisza dla start-up’ów – firm, które nie są skrępowane
presją corocznej poprawy stopy zwrotu dla inwestora i mogą pozwolić sobie na eksperymenty
z nowościami. Gdy jednak innowacyjny produkt znajdzie już uznanie rynku, a start-up stanie
się dużą firmą, może przyjąć pragmatyczną i antyinnowacyjną logikę prowadzenia biznesu. Czy
to błędne koło można przerwać? Na szczęście tak. Książka Christensena to świetne
kompendium wiedzy na temat radzenia sobie z przełomowymi innowacjami.
Jedyną wadą tej bogatej w dane publikacji jest rok jest napisania. Autor przygotował ją w 1997
r. i to miejscami widać. Christensen ze zbyt dużym dystansem pisze na przykład o szansach
rynku samochodów elektrycznych (łatwo odnaleźć tu amerykańską perspektywę wielkich,
paliwożernych samochodów i taniej benzyny). Choć w USAlat 90. i na ówczesnym etapie
rozwoju ekologicznej motoryzacji takie podejście nie mogło dziwić, to jednak czytelnik z drugiej
dekady XXI w. może odczuwać niedosyt – chciałoby się poznać bardziej aktualne przemyślenia
autora na ten temat.
Clayton M. Christensen, „Przełomowe innowacje”, Wydawnictwa Profesjonalne PWN 2010,
cena: 69 zł
Krzysztof Garski