cele i zasady współpracy wychowawców i rodziców

CELE I ZASADY WSPÓŁPRACY
WYCHOWAWCÓW I RODZICÓW
WSTĘP
Jako wychowawcy klas kilkakrotnie w ciągu roku szkolnego kontaktujemy
się z rodzicami naszych uczniów. Z własnej praktyki i wymiany doświadczeń z
innymi nauczycielami- wychowawcami wiem, że spotkania z rodzicami nie
należą do ulubionych stron naszej pracy. Również opiekunowie uczniów niezbyt
chętnie przychodzą na zebrania. Często obie strony traktują siebie jak
przeciwników, a przecież powinni być sprzymierzeńcami w działaniach
wychowawczych.
Często zadajemy sobie pytanie : Jak włączyć rodziców do współpracy, jak
dać im odczuć, że nie przychodzą do szkoły po to, by wysłuchać uwag
nauczyciela, ale by również przekazać własne spostrzeżenia i sugestie, by
podjąć prawdziwy dialog z wychowawcą.
Pragnę podzielić się własnymi spostrzeżeniami dotyczącymi współpracy z
rodzicami, na podstawie literatury dotyczącej współpracy z rodzicami oraz
wykładu na temat „Zasad i strategii budowania dobrych relacji z rodzicami”.
Na pewno nie będzie to gotowy przepis na sukces w tej dziedzinie. Mam
jednak nadzieję, że każdy zainteresowany znajdzie coś dla siebie, że moje uwagi
będą zachętą do poszukiwania własnych, twórczych rozwiązań, pomogą w
skutecznym komunikowaniu się z rodzicami wychowanków.
W dobie szybko zachodzących zmian w technice, nauce i komunikacji
społecznej ( w tym dostępie do informacji), wahań społeczno-politycznych i
gospodarczych, przyspieszonego rozwoju psychofizycznego dzieci, kryzysu
wartości, uzależnień, huśtawki emocjonalnej istnieje potrzeba przygotowania
człowieka silnego wewnętrznie-psychicznie, który poradzi sobie w chaosie
informacyjnym i trudach życia, który będzie potrafił panować nad swoimi
emocjami i poszukiwał drogi do wyznaczonego przez siebie celu (będzie chciał
mieć cel), rozwijając przy tym swoją osobowość nie zapominając o drugim
człowieku. Ideał na nasze czasy ambitny i szlachetny, ale czy utopijny? Nie
można wychowywać, nie mając ideału człowieka, a wychowanie jest sposobemdrogą dochodzenia do ideału. Stąd się rodzą pytania czy nauczyciel powinien
wychowywać, kształtować( biorąc pod uwagę jego subiektywizm, wewnętrzne
dylematy a czasem rozbieżność celów i stylów wychowawczych pomiędzy nim
a rodzicami)?Jeżeli tak, to w jakim stopniu ma prawo ingerować w rodzinę i jak
pomóc dziecku „wejść w życie” Nie ma prostych odpowiedzi na te pytania, a
może nie ma ich wcale... Nie mniej trzeba podejmować próby znalezienia
odpowiedzi, skoro powierzono nam największy dar – DZIECKO. Dziecko –
człowieka, który żyje w społeczeństwie i jest uzależniony od jego praw.
Człowieka, który nie może pozostawać sam wśród ludzi, ponieważ to oni go
kształtują. Za Janem Pawłem II można powiedzieć: „Bóg ... zawierzył każdemu
wszystkich i wszystkim każdego”.
Zatem istnieje potrzeba ukształtowania człowieka edukabilnego, czyli
nastawionego do uczenia się przez całe życie. Człowieka odpowiedzialnego za
siebie i swoje decyzje oraz tolerancyjnego wobec innych ludzi (ich poglądów i
decyzji), ale nie obojętnego.
Osiągnięcie takich zamierzeń będzie możliwe poprzez ścisłą, systematyczną,
rzetelną i wspólnie ustaloną współpracę nauczyciela –wychowawcę z rodzicami.
Rodzina stanowi naturalne środowisko wychowawcze dzieci i
młodzieży, integralną część każdego społeczeństwa, stanowi jego najmniejszą,
a zarazem podstawową komórkę.
Wychowawczej działalności rodziny nie jest w stanie zastąpić żadne inne
środowisko ze względu na typ więzi łączących z rodziną.
W momencie rozpoczęcia edukacji szkolnej na dziecko oddziałują dwa
podstawowe środowiska wychowawcze: rodzina i szkoła mające decydujący
wpływ na prawidłowy rozwój jego osoby, w związku z czym bardzo ważna jest
właściwa współpraca pomiędzy nimi.
Przeciętnemu rodzicowi trudno jest włączyć się w proces edukacji dziecka,
bez ścisłej współpracy z nauczycielem, to szkoła powinna wychodzić z pomocą
rodzicom włączając ich w różne formy pracy. Zadaniem nauczycieli jest
wspólne poszukiwanie najbardziej efektywnych form, aby za ich pomocą
włączyć rodziców w pracę na rzecz klasy i szkoły.
Wspólnym celem zarówno nauczycieli jak i rodziców jest szeroko pojęte dobro
dziecka- dbałość o jego prawidłowy i harmonijny rozwój. Rodzice przekonani o
dobrej woli ze strony wychowawcy sami będą dążyć do współpracy. Należy
podkreślić, że za współpracę odpowiedzialność ponoszą obie strony, ponieważ
są partnerami w realizowaniu zadań związanych z wychowaniem dziecka.
To rodzice mają prawo i obowiązek wychowywania dzieci, ale nauczycielwychowawca ma możliwość towarzyszenia dzieciom obserwowania ich w
różnych sytuacjach szkolnych. Pierwszy może dostrzec niepokojące zachowania
i zainicjować wspólnie z rodzicami szukanie przyczyn oraz sposobów
postępowania. Nie jest w stanie jednak zaopatrzyć rodziców w gotowy zestaw
reguł umożliwiających mądre wychowanie, ale może zwrócić uwagę na pewne
zagadnienia, stworzyć warunki do osobistego doświadczenia emocji, zachęcić
do refleksji, wskazać na zagrożenia, polecić lekturę lub adres specjalisty.
Nadrzędnym celem współdziałania nauczycieli i rodziców jest dążenie do
usprawnienia pracy wychowawczej z uczniami w jej szerokim rozumieniu, a
więc nie tylko w zakresie rozwijania w uczniach dyspozycji kierunkowych, jak
przekonania, zainteresowania i postawy, lecz także dyspozycji
sprawnościowych, równoznacznych z zasobem wiedzy, poziomem uzdolnień i
umiejętności. Stosowane przez nauczycieli formy współdziałania obejmują
swym wpływem wszystkich uczniów bez wyjątku. Nawet uczniowie wysoce
uspołecznieni i bardzo zdolni wymagają tego rodzaju oddziaływania.
Oczywiście, największe znaczenie mają formy współdziałania stosowane z
myślą o uczniach mających trudności dydaktyczne i wychowawcze.
Ważnym celem współpracy jest możliwie najlepsze poznanie przez
nauczycieli poszczególnych uczniów ( ich sytuacji rodzinnej, bytowej,
oczekiwań rodziców funkcjonowania w środowisku pozaszkolnym,
zainteresowań i potrzeb).
Nauczyciel najbliższy partner rodziców w złożonym i trudnym procesie
kształcenia i przygotowania do życia młodego pokolenia musi posiadać dobrą
orientację w ogólnej problematyce współczesnej rodziny. Już od dawna
zakładano, że jednym z istotnych czynników efektywności dydaktycznowychowawczej szkoły jest dobra znajomość wychowanka i jego środowiska
rodzinnego. Najpoważniejsze błędy wychowawcze popełniane są najczęściej w
wyniku niedostatecznej znajomości ucznia.
Dobra współpraca nauczyciela z rodzicami dziecka polega na ciągłym,
wzajemnym uzupełnianiu się. Właściwe współdziałanie powinno polegać na
wspólnej organizacji procesu wychowania w szkole i w domu rodzinnym
poprzez podwojenie sytuacji wychowawczych, ujednolicenie sposobu
oddziaływań, metod nagradzania i karania roztaczanie kontroli, pobudzanie do
działań pożądanych.
Bardzo ważne jest ujednolicenie wymagań stawianych dzieciom przez
wychowawców i rodziców, zwłaszcza w dziedzinie wychowania moralnego,
społecznego, estetycznego, a więc w sferze oddziaływań kształtujących u dzieci
określone wartości, oceny, zasady, normy. Bez udziału i wsparcia rodziny nikt
nie wpoi dziecku zasad moralnych, którymi będzie się ono zawsze w życiu
konsekwentnie kierowało. Skutki niejednolitych oddziaływań wychowawczych
prowadzą w konsekwencji do przeżywania przez dzieci zachwiania poczucia
uznawanych dotąd norm, zasad, wartości. Czasem staje się to przyczyną
zaburzeń w zachowaniu dzieci.
Istotnym celem współpracy jest edukacja pedagogiczna rodziców,
upowszechnianie wiedzy na temat rozwoju i wychowania dzieci. Zajęcia
psychoedukacyjne z rodzicami, nie mogą być przy tym zdarzeniem
jednorazowym, a raczej pewnym procesem w ciągu, którego rodzic wzbogacony
w wiedzę, pozwalającą mu na lepsze poznanie potrzeb i możliwości swojego
dziecka.
We wzajemnych kontaktach ważne jest aby rodzice nauczyciele byli i
sprzymierzeńcami. Tylko razem można stworzyć właściwy klimat
wychowawczy. Współpraca nauczycieli z rodzicami warunkuje harmonijny
rozwój uczniów, wpływa zarówno na ich postępy w nauce, jak i w zachowaniu.
Daje równe szanse ciągłego doskonalenia się nauczycieli i rodziców jako
wychowawców odpowiedzialnych za wielostronny rozwój dzieci i młodzieży.
Oprócz przedstawionych celów współpracy istnieje wiele innych, bardziej
szczegółowych np.:
uświadomienie rodzicom, że wielostronny rozwój dziecka zależy od
wspólnie realizowanych działań;
umacnianie więzi emocjonalnej między wychowawcami a rodzicami
podczas realizacji wspólnych zadań;
umożliwienie dwukierunkowego porozumiewania się i wzajemnego
rozumienia;
wymiana opinii i spostrzeżeń;
proponowanie rodzicom określonych form oddziaływań wychowawczych,
pomocnych w rozwiązywaniu problemów dydaktycznych i
wychowawczych;
organizowanie opieki nad dziećmi poza godzinami nauki w szkole
organizowanie czasu wolnego uczniów;
Odpowiednio zorganizowane i celowe współdziałanie szkoły i rodziny
zapewnia wymierne korzyści. Może ono sprzyjać lepszemu poznaniu i
rozumieniu uczniów przez nauczycieli i rodziców, uzgodnieniu właściwego
podejścia wychowawczego, udzieleniu sobie wzajemnej pomocy oraz
stwarzaniu właściwej atmosfery wychowawczej w szkole i w domu.
Istotnym aspektem mającym wpływ na prawidłową współpracę jest
osobowość wychowawcy. Otwartość, szczerość, komunikatywność to cechy
ułatwiające nawiązywanie kontaktów. Wychowawca powinien czynić starania,
by zyskać maksimum zaufania ze strony rodziców. Najlepszą i najprostszą ku
temu drogą jest okazywanie stałej troski o rozwój i wychowanie dziecka. Chęć
pomocy dziecku wypływająca z postawy wychowawcy wzbudza zaufanie
rodziców, wtedy łatwiej jest nawiązać dobrą współpracę.
W wychowaniu istnieją obszary wspólne, gdzie dokładna informacja może
być bardzo pomocna obu stronom w rozwiązywaniu problemów
wychowawczych, a w efekcie we wspieraniu rozwoju dziecka. Nauczycielwychowawca i rodzic powinni być w szkole partnerami , mającymi prawa i
obowiązki, a podstawą ich współpracy winno być wcześniej wspomniane
zaufanie, akceptacja i rzetelna informacja. Warunkiem poprawnych stosunków
jest też aktywność i systematyczność. Należy tak organizować współpracę z
domem by odbywała się ona zgodnie z przyjętymi powszechnie zasadami
współdziałania nauczycieli i rodziców:
zasadą pozytywnej motywacji, gdyż nieodzownym warunkiem
skutecznego współdziałania wychowawcy i rodziców jest dobrowolny
i chętny w nim udział;
zasada partnerstwa, postulująca równorzędne prawa i obowiązki
wychowawcy i rodziców, aby żadna ze stron nie czuła się mniej
wartościowa od drugiej;
zasada wielostronnego przepływu informacji, zakładająca
konieczność uruchomienia różnych źródeł porozumiewania między
nauczycielem a rodzicami ( wielokierunkową wymianę opinii zarówno
między nauczycielami a rodzicami, jak i samymi nauczycielami i
samymi rodzicami);
zasada jedności oddziaływań, przypominająca o konieczności
realizowania przez szkołę i rodzinę zgodnych ze sobą celów
wychowania;
zasada aktywnej i systematycznej współpracy, uwydatniająca
potrzebę czynnego i stałego zaangażowania nauczycieli i rodziców w
wykonywanie zadań wypływających ze współpracy;
Należy mieć świadomość, że nie ma uniwersalnych recept na dobre relacje
nauczycieli z rodzicami. Istnieje jednak kilka wskazówek, które warto
uwzględnić w kontaktach z rodzicami:
1. Różnymi dostępnymi metodami należy budować dobrą relację z
rodzicami. Udzielanie rad ma sens pod warunkiem pełnego zaufania ze
strony rodzica.
2. Głoszone zasady muszą być zgodne z własnym postępowaniem- to
warunek wiarygodności.
3. Krytykując zachowanie rodzica, należy szanować go jako osobę.
4. Konieczna jest ostrożność w referowaniu ocen, szczególnie o charakterze
ogólnym. Każdy człowiek ma swoje stereotypy utrudniające mu
obiektywny ogląd sytuacji.
5. Ważne jest otwarte komunikowanie się.
6. Nie należy decydować za rodzica w sprawach dotyczących jego samego i
jego dziecka.
7. Własny depozyt emocjonalny-okazywanie dużo uwagi i ciepła w
codziennych sytuacjach, bycie wyrozumiałym i cierpliwym.
8. Podczas przekazywania informacji należy pamiętać o spójności przekazu
słownego z adekwatną mimiką, gestami wyglądem i zachowaniem.
9. Swoje intencje należy przedstawiać w sposób jasny i zrozumiały dla
odbiorcy.
10. Wskazane jest okazywanie ciepła i życzliwości.
11. Podczas dyskusji konieczne jest przedstawianie argumentów „za i
przeciw”.
12. Nieodzowna jest odpowiedzialność za swoje postawy i zachowania.
13. Warunkiem wiarygodności jest dotrzymywanie składanych obietnic.
14. Ludzie skłonni są reagować zgodnie z tym jak ich traktujemy i jaką
mamy o nich opinię. Należy, więc dostrzegać w nich to, co najlepsze i o
tym mówić.
15. W przedstawianych propozycjach należy wykazać ich wartość i sens.
Zapał, z jakim podejmujemy działania udziela się innym.
( por. E. Maksymowska, M. Werwicka)
Bariery w relacjach nauczyciele-rodzice; rodzice-nauczyciele
Nieraz współpraca szkoły z rodzicami napotyka na trudności, o czym wie
każdy nauczyciel-wychowawca z własnego doświadczenia, pojawiają się bariery
w relacjach nauczyciel-rodzice :
zbyt małe zaangażowanie w sprawy szkoły;
bierność w czasie spotkań;
postawa roszczeniowa;
brak wsparcia w procesie dydaktycznym;
przenoszenie odpowiedzialności za dziecko na nauczyciela;
brak odpowiedniej motywacji dla dziecka;
opóźniona reakcja (interwencja) rodziców
kwestionowanie wymagań i podejmowanych działań;
oraz rodzice-nauczyciel:
negatywne doświadczenia z własnego dzieciństwa;
negatywne doświadczenia z innymi pedagogami;
różnice w pojmowaniu procesu dydaktycznego i sposobów utrzymania
dyscypliny;
traktowanie nauczyciela jako konkurenta rodziców;
nieliczenie się z opinią i możliwościami rodziców;
obawa przed wyrażaniem własnego zdania;
brak delikatności w przekazywaniu informacji o dziecku;
brak odpowiedniego „miejsca” i klimatu spotkania;
zbyt mała oferta współpracy z rodzicami ( ograniczanie się tylko do
wywiadówek);
Przed podjęciem współpracy z rodzicami warto wiedzieć, że rodzice
przyjmują różne postawy wobec szkoły najogólniej można podzielić rodziców
na trzy grupy:
1. rodzice, którzy są zawsze przeciw działaniom szkoły;
2. rodzice obojętni wobec szkoły;
3. rodzice, którzy są zawsze za działaniami szkoły;
Strategie (działania) informacyjne- pedagogizacja
Jednym ze sposobów jest organizowanie częstych i w różnych formach
(dyskusje, pogadanki, wykłady, warsztaty ) spotkań z rodzicami na zasadzie
partnerstwa, w celu poszerzenia świadomości o prawach rozwojowych i
sposobach oddziaływania na dziecko. Spotkania te pozwalają na bliższe
poznanie się, omówienie drażliwych tematów, wspólne szukanie rozwiązań,
dzielenie się swoimi doświadczeniami i korzystanie z literatury bądź wiedzy
fachowców- psychologa, pedagoga, lekarza itp.
Istotnym elementem spotkań jest wyzwolenie i wykorzystanie siły twórczej
drzemiącej w rodzicach (ich pomysłów, rad, entuzjazmu, bądź zniechęcenia,
zdolności, doświadczeń życiowych), a wszystko po to, by stworzyć dziecku
lepsze warunki rozwoju psychicznego, fizycznego i duchowego-nauczycielowi
poczucie dobrze spełnionego obowiązku wobec dzieci. Zauważa to M. Łobocki
pisząc: „Zdarza się często, że nauczyciele nie zabiegają nawet o poznanie
twórczych możliwości rodziców. Ci ostatni zaś nie zawsze orientują się, że
mogliby być pożyteczni dla szkoły i domu”
Starajmy się więc wykorzystywać „potencjał” tkwiący w naszych rodzicach.
Pedagogizacja rodziców musi być prowadzona z dużym taktem. Mamy
bowiem do czynienia z osobami dorosłymi, które posiadają własne
doświadczenie życiowe, w tym także wychowawcze, mają utrwalone poglądy i
postawy. Rodzice reprezentują różny poziom kulturalny, moralny i
intelektualny.
Jakie tematy należy zatem wybrać na spotkania z rodzicami?
Na pewno omawiające rozwój psychofizyczny dziecka, jego potrzeby,
zainteresowania, problemy, kłopoty. Niekiedy sam proces dydaktycznowychowawczy w szkole podsuwa nam pewne propozycje. Najważniejsze, aby
tematy były aktualne, zgodne z potrzebami rodziców i przydatne.
Oto przykładowe tematy:
Rola środowiska rodzinnego i szkoły w rozwoju dziecka
Cech i właściwości dziecka w okresie wczesnoszkolnym
Praca domowa ucznia
Trudności dziecka w nauce i sposoby przezwyciężania
Gdy dziecko sprawia kłopoty wychowawcze
Rola mediów w wychowaniu dziecka
Racjonalny rozkład dnia: właściwe proporcje między nauką i zabawą;
formy organizacji czasu wolnego
Nawyki higieniczne dziecka
Postawy wychowawcze rodziców i nauczycieli itp.
Znaczącą rolę w tego typu spotkaniach odgrywa stworzenie odpowiedniej kameralnej, rodzinnej atmosfery (przygotowanie sali- ustawienie krzeseł i
stolików w formie koła lub kwadratu, aby zachowany został kontakt wzrokowy,
wspólne przygotowanie herbaty czy kawy..) oraz ustalenie pewnych zasad, które
będą obowiązywać na tych spotkaniach np.
- wszystkie sprawy nie dotyczące naszych dzieci, nas i szkoły zostawiamy
w domu;
- omawiane problemy (czasem osobiste) zostawiamy dla siebie, chyba że
zostanie podjęta decyzja o nagłośnieniu danej sprawy;
- mówimy za siebie;
- dajemy sobie prawo do ustalenia zasad w trakcie spotkań;
Aby spotkanie było inspirujące dla rodziców i nauczyciela, ważne jest
odpowiednie przygotowanie się wychowawcy, który znając problemy i sprawy
uczniów w swojej klasie jest w stanie przewidzieć część pytań, czy kwestii
nurtujących rodziców i ich dzieci.
W jaki sposób rozmawiać z rodzicami ?
mów krótko, na temat, bez zbytnich dygresji, z wyczuciem i kulturą
języka, wiąż pojęcia i terminy tak, aby wyjaśniały myśl przewodnią
Czego się wystrzegać w rozmowach z rodzicami?
udzielania rad i wskazówek w formie pouczeń, gotowych rozwiązań;
toczenia sporów;
negatywnego diagnozowania, interpretowania i wyrokowania;
generalizowania;
bagatelizowania;
manipulacji i osądzania;
niedopuszczania do głosu bądź przerywania wypowiedzi;
działania na przekór;
abstrahowania;
omijania wiodącego problemu;
poruszania zagadnień nieistotnych;
Oprócz stosowanych form prowadzenia spotkań takich jak : pogadanki,
dyskusje największe zainteresowanie budzi forma warsztatowa, w której
aktywne uczestnictwo pozwala na lepsze poznanie siebie, a więc
przeanalizowanie swojego zachowania się wobec dziecka i znalezieniu
odpowiednich metod wychowawczych. Warsztaty wspomagające rodziców w
wypełnianiu rodzicielskich obowiązków oraz rozumieniu procesów
rozwojowych ich dziecka to aktywny sposób tzw. pedagogizacji rodziców.
Warunkiem sukcesu w prowadzeniu warsztatów jest atmosfera, która ma
sprawić, że uczestniczący czują się ważni i kompetentni jako rodzice. Sprostanie
takiemu zadaniu będzie możliwe, gdy wychowawca:
Tworzy klimat zaufania i poczucia bezpieczeństwa. Dba o zaufanie,
otwarcie. Pozwala na zadawanie pytań, wyrażenie wątpliwości i
niezgadzanie się ze sobą. Szczególnego znaczenia nabierają osobiste
cechy nauczyciela, takie jak: empatyczne zrozumienie, ciepło
uczuciowe i autentyczność.
Akceptuje rodziców takimi, jakimi są. Przyjmuje rolę przewodnika,
osoby wspierającej a nie eksperta lub osoby kontrolującej.
Tworzy okazje do tego, aby rodzice sami mogli swoje problemy
zidentyfikować i określić, a także czynnie uczestniczyć w
poszukiwaniu rozwiązań.
Nie dominuje i nie narzuca rodzicom własnych wyobrażeń i przekonań
dotyczących wychowania.
Umie kontrolować stres.
Posługuje się językiem prostym i zrozumiałym dla rodziców nie
związanych zawodowo z edukacją.
Rady na temat organizacji warsztatów
wybierz temat, niech będzie to problem ważny dla tej konkretnej grupy
uczniów-ważny dla Ciebie, rodziców;
przemyśl cel jaki chcesz osiągnąć ( czego oczekujesz od rodziców w
związku z danym problemem);
przygotuj się pod względem merytorycznym, organizacyjnym (plan
spotkania, materiały i narzędzia do pracy);
zadbaj o dobrą atmosferę spotkania (ustawienie stołów, krzeseł,
poczęstunek, drobne elementy dekoracyjne);
na początku zebrania przedstaw jasno rodzicom jego temat i cele;
nie naciskaj rodziców, aby wyciągali wnioski z waszych działań, raczej
zachęcaj
do swobodnych refleksji, jeśli nie ma chętnych sama
dokonujesz podsumowań i pytasz uczestników czy się z nimi zgadzają;
przy wyborze metod pracy pamiętaj , że z rodzicami tak jak z dziećmi
- wykorzystaj więc, w miarę możliwości, drogę przez różne kanały
sensoryczne: wzrokowy, słuchowy, ruchowy;
postaraj się, aby z takiego spotkania rodzice wyszli z jakimś konkretnym
materiałem w ręku (fragment artykułu, cytat, wypunktowane zagadnienia,
wskazówki do pracy z dzieckiem), aby mogli potem w domu powrócić do
tematu, przypomnieć sobie, bądź uświadomić to, co było najważniejsze;
dokonaj ewaluacji, powróć do omawianych zagadnień na następnym
zebraniu – w formie, jaką uznasz za przydatną;
( Schemat scenariusza i przykład scenariusza warsztatów przedstawiam w
formie załącznika)
Warsztaty takie poprowadzi każdy wychowawca cechujący się
kreatywnością, lubiący kontakt z innymi ludźmi i refleksyjnie nastawiony do
swoich działań pedagogicznych. Lektura i refleksja zmienia człowieka, pomaga
przygotować się do odpowiedniego i mądrego radzenia sobie w pełnieniu roli
wychowawcy. Pomocne w realizacji takiego ambitnego zadania jest tworzenie
własnego warsztatu pracy wychowawczej.
Strategie ( działania edukacyjne)
Innym sposobem działania jest włączanie rodziców w realizację zadań
edukacyjnych, w tym celu na spotkania z dziećmi możemy zaprosić do szkoły
rodziców pełniących rożne zawody: ( pielęgniarkę, policjanta, lekarza, strażaka,
leśnika, nauczyciela, bibliotekarza itp. ) Rodzice mogą realizować niektóre
zadania dydaktyczno-wychowawcze i opiekuńcze ( np. prowadzić preorientację
zawodową, organizować wycieczki, zajęcia pozalekcyjne), poprowadzić zespoły
zainteresowań ( np. fotograficzne, komputerowe, teatralne), opiekować się
różnymi organizacjami uczniowskimi.
Zasady obowiązujące w kontaktach z rodzicami
1. Miejscem rozmów nauczyciela z rodzicem o sprawach dziecka jest
szkoła;
2. Spotkania z rodzicami odbywają się w salach lekcyjnych, pokoju
nauczycielskim, nie udziela się informacji na korytarzu szkolnym lub w
trakcie dyżuru;
3. Spotkania mają określony charakter:
- zebrań z rodzicami,
- konsultacji indywidualnej,
- zajęć edukacyjnych,
- spotkań tematycznych i okolicznościowych,
- spotkań w domu dziecka ( w uzasadnionych przypadkach np.
choroba ucznia),
- zajęć otwartych,
4. Spotkania odbywają się w ściśle określonych terminach;
5. Obecność na zebraniach jest obowiązkowa;
6. W sytuacjach wyjątkowych możliwy jest dodatkowy kontakt nauczyciela
z rodzicami po wcześniejszym uzgodnieniu terminu,
7. Kontakt telefoniczny nauczyciel-rodzic, rodzic-nauczyciel jest możliwy w
wyjątkowych, uzasadnionych sytuacjach,
Co może zrobić nauczyciel, aby rodzice chętniej nawiązywali
z nim współpracę?
Należy docenić wysiłki rodziców, to, że przyszli do szkoły, np.
„Doceniam to,
że Państwo przyszliście ,choć wiecie, że informacje
jakie otrzymacie nie są przyjemne”. „ Widzę, że z uwagą słuchacie tego
co mam do powiedzenia.”
Trzeba budować poczucie, że rodzice są dla nauczyciela ważnymi
osobami, że będą wysłuchani i mogą być zrozumiani, np. „Zależy mi na
Państwa opinii w sprawie.....”, „Nawet, jeśli to co powiecie będzie dla
mnie trudne, zapewniam, że wysłucham, rozważę nigdy pod żadnym
pozorem nie użyję przeciwko Państwa dziecku. Rozumiem Państwa
obawy z tym związane...
Poczucie wartości budujemy poprzez stawianie pytań do rodziców w
formie ankiet: np.
- Co zmieniłbyś w szkole?
- Z czego jesteś niezadowolony?
- Twoje oczekiwania wobec nauczyciela?
- Twoje oczekiwania wobec innych rodziców?
Jakimi formami współpracy ze szkołą są państwo najbardziej
zainteresowani? (ankieta)
1. udział w zebraniach
ogólnych
a) tradycyjnych
(informacyjnoorganizacyjnych)
a) bierna obserwacja
2. Udział w zajęciach
otwartych
3. Udział w spotkaniach grup Przykładowe tematy:
rodziców zainteresowanych - Problemy wychowawcze
wspólnym tematem
- Pomoc dziecku w nauce
- Dzieci z dysleksją
4. Udział w imprezach
a) bierny
klasowych
5. Pomoc w wyposażeniu
Propozycje (co możemy
sali w sprzęty i pomoce
zrobić)
dydaktyczne
6. Inne formy współpracy
Prosimy postawić krzyżyk w wybranej rubryce.
b) połączonych z wykładem,
rozmowami na interesujące
rodziców tematy
b) włączanie się w pracę dzieci
Inne propozycje tematów:
....................................................
....................................................
....................................................
....................................................
b) współudział w ich
organizowaniu
Traktować rodzica podmiotowo. Przy podejmowaniu decyzji w sprawie
dziecka i rodziców konieczna jest opinia zainteresowanych.
Budować poczucie wsparcia ze swej strony , zaczynamy zawsze od
miłych, pozytywnych informacji na temat dziecka i na takich kończymy,
podajemy fakty, przedstawiamy własne ustosunkowanie do tego, czego
oczekujemy od rodzica.
Nigdy podczas rozmowy z rodzicem nie okazujemy własnych emocji.
Podkreślać znaczenie otwartej dyskusji, wymianie opinii i różnicy zadań .
Rodzice często unikają wyrażania swoich prawdziwych opinii uważając,
że może to wpłynąć na negatywne traktowanie dziecka. Nauczyciel
powinien podkreślać znaczenie otwartej komunikacji, dać się
wypowiedzieć rodzicom, pozwolić im na okazanie swoich emocji,
wyjaśniać wątpliwości i być konsekwentnym w ich realizacji.
Integrować rodziców i skupić ich wokół realizacji wspólnych celów:
- Niedokończone zdania – załącznik
- Kontrakt Nauczyciel – Rodzice – załącznik
- Pracować metodami aktywnymi – załącznik
Szczególnie uważnie rozmawiać z rodzicami uczniów sprawiających
trudności wychowawcze czy dydaktyczne. Słuchanie złych opinii
o dziecku znacznie obniża poczucie wartości, wolą zatem unikać
kontaktów z nauczycielem. W rozmowie z takimi rodzicami należy:
- podkreślać mocne strony ucznia, eksponować nawet najmniejsze
osiągnięcia i starania, docenić jego sukcesy domowe;
- podawać fakty, nie uogólniać i nie oceniać;
- podawać osobiste ustosunkowania się do sytuacji;
- określać jednoznacznie oczekiwania pod adresem ucznia i rodzica;
- słuchać rozmówcy;
- koncentrować się na aktualnym problemie, nie wracać do
przeszłości;
- dać szansę rodzicowi wypowiedzenia swojej opinii i nie narzucać
swojego zdania;
Nie rezygnować z kontaktów z rodzicami, których kontakty nas nie
satysfakcjonują.
Rady zostały zaczerpnięte z „Poradnika Wychowawcy”, z rozdziału :
Wspieranie rodziców w wychowaniu, gdzie zostały opisane szczegółowo i
poparte przykładami.
Podsumowując, można stwierdzić, że częste spotkania z rodzicami
umożliwiają nauczycielowi-wychowawcy i rodzicom: lepsze poznanie się,
dokładne analizowanie zachowania się dziecka w szkole i w domu, w różnych
sytuacjach, odkrywanie i poznanie jego psychiki, ducha, reakcji na stresy,
zastanawianie się nad przyczynami problemu i szukanie sposobu rozwiązania.
Poszerzają naszą świadomość o roli wychowania; o potrzebach, zachowaniach i
prawach dziecka oraz naszych obowiązkach wobec nich. Dają okazję do
zintegrowania działań holistycznego spojrzenia na dziecko, potraktowania go
jako podmiotu oddziaływań w celu wyzwolenia u niego aktywności twórczej i
chęci samokształcenia. Skonsolidowane oddziaływanie rodziców i nauczyciela
na dziecko ma terapeutyczny wpływ na jego równomierny rozwój psychiczny,
fizyczny i duchowy.
Bibliografia:
1. Babiuch M., Jak współpracować z rodzicami trudnych uczniów?
Warszawa WSiP, 2002
2. Dzierzgowska I., Kodeks szkoły przyjaznej rodzicom „Wychowawca”
nr 9/2001
3. Łobocki M., Wspóldziałanie nauczycieli i rodziców w procesie
wychowania , Nasza Księgarnia, 1985
4. Maksymowska E.; Werewicka M., Wspieranie rodziców w wychowaniu,
Poradnik wychowawcy,2001
Co może zrobić nauczyciel, aby rodzice chętniej nawiązywali
z nim współpracę?
Należy docenić wysiłki rodziców, to, że przyszli do szkoły, np.
„Doceniam to, że Państwo przyszliście ,choć wiecie, że informacje jakie
otrzymacie nie są przyjemne”. „ Widzę, że z uwagą słuchacie tego co
mam do powiedzenia.”
Trzeba budować poczucie, że rodzice są dla nauczyciela ważnymi
osobami, że będą wysłuchani i mogą być zrozumiani, np. „Zależy mi na
Państwa opinii w sprawie.....”, „Nawet, jeśli to co powiecie będzie dla
mnie trudne, zapewniam, że wysłucham, rozważę nigdy pod żadnym
pozorem nie użyję przeciwko Państwa dziecku. Rozumiem Państwa
obawy z tym związane...
Poczucie wartości budujemy poprzez stawianie pytań do rodziców w
formie ankiet: np.
- Co zmieniłbyś w szkole?
- Z czego jesteś niezadowolony?
- Twoje oczekiwania wobec nauczyciela?
- Twoje oczekiwania wobec innych rodziców?
Jakimi formami współpracy ze szkołą są państwo najbardziej
zainteresowani? (ankieta)
1. udział w zebraniach
ogólnych
a) tradycyjnych
(informacyjnoorganizacyjnych)
a) bierna obserwacja
2. Udział w zajęciach
otwartych
3. Udział w spotkaniach grup Przykładowe tematy:
rodziców zainteresowanych - Problemy wychowawcze
wspólnym tematem
- Pomoc dziecku w nauce
- Dzieci z dysleksją
4. Udział w imprezach
a) bierny
klasowych
5. Pomoc w wyposażeniu
Propozycje (co możemy
sali w sprzęty i pomoce
zrobić)
dydaktyczne
6. Inne formy współpracy
Prosimy postawić krzyżyk w wybranej rubryce.
b) połączonych z wykładem,
rozmowami na interesujące
rodziców tematy
b) włączanie się w pracę dzieci
Inne propozycje tematów:
....................................................
....................................................
....................................................
....................................................
b) współudział w ich
organizowaniu
Traktować rodzica podmiotowo. Przy podejmowaniu decyzji w sprawie
dziecka i rodziców konieczna jest opinia zainteresowanych.
Budować poczucie wsparcia ze swej strony , zaczynamy zawsze od
miłych, pozytywnych informacji na temat dziecka i na takich kończymy,
podajemy fakty, przedstawiamy własne ustosunkowanie do tego, czego
oczekujemy od rodzica.
Nigdy podczas rozmowy z rodzicem nie okazujemy własnych emocji.
Podkreślać znaczenie otwartej dyskusji, wymianie opinii i różnicy zadań .
Rodzice często unikają wyrażania swoich prawdziwych opinii uważając,
że może to wpłynąć na negatywne traktowanie dziecka. Nauczyciel
powinien podkreślać znaczenie otwartej komunikacji, dać się
wypowiedzieć rodzicom, pozwolić im na okazanie swoich emocji,
wyjaśniać wątpliwości i być konsekwentnym w ich realizacji.
Integrować rodziców i skupić ich wokół realizacji wspólnych celów:
- Niedokończone zdania – załącznik
- Kontrakt Nauczyciel – Rodzice – załącznik
- Pracować metodami aktywnymi – załącznik
Szczególnie uważnie rozmawiać z rodzicami uczniów sprawiających
trudności wychowawcze czy dydaktyczne. Słuchanie złych opinii
o dziecku znacznie obniża poczucie wartości, wolą zatem unikać
kontaktów z nauczycielem. W rozmowie z takimi rodzicami należy :
podkreślać mocne strony ucznia, eksponować nawet najmniejsze
osiągnięcia i starania, docenić jego sukcesy domowe;
podawać fakty, nie uogólniać i nie oceniać;
podawać osobiste ustosunkowania się do sytuacji;
określać jednoznacznie oczekiwania pod adresem ucznia i rodzica;
słuchać rozmówcy;
koncentrować się na aktualnym problemie, nie wracać do
przeszłości;
- dać szansę rodzicowi wypowiedzenia swojej opinii i nie narzucać
swojego zdania;
-
Nie rezygnować z kontaktów z rodzicami, których kontakty nas nie
satysfakcjonują.
Rady zostały zaczerpnięte z „Poradnika Wychowawcy”, z rozdziału :
Wspieranie rodziców w wychowaniu, gdzie zostały opisane szczegółowo i
poparte przykładami.
Przekazanie rodzicom negatywnych informacji o dziecku
 Krytyka musi dotyczyć konkretnych zachowań, a nie dziecka jako osoby.
Nie używaj sformułowań „ on nigdy”, „on zawsze”, nie etykietuj.
Krytykując zachowanie dziecka zawsze ranisz rodzica. Zadbaj oto, aby
mimo wszystko wierzył, że jest dobrym, rodzicem, że potrafi osiągnąć
sukces wychowawczy.
 Zadbaj o dobre relacje z rodzicem, w przeciwnym razie może on
skoncentrować się na obronie, np. będąc agresywny wobec ciebie lub
będzie unikał kontaktów.
 Przekazywanie negatywnych informacji musi odbywać się w
odpowiednim miejscu i czasie.
 Przekaż rodzicowi informację, że rozumiesz jego niepokój, zmartwienie,
bezradność. Nie zaprzeczaj jego uczuciom, nie pomniejszaj ich, nie
pouczaj.
 Mów o swoich uczuciach, jakie pojawiły się w związku z całą sytuacji
 Nie podawaj gotowych rozwiązań, pytaj jakie rodzic ma pomysły na
rozwiązanie problemu.
Źródło: WWW.zslutcza.nstrefa.pl