Literatura europejska - Epoki

Literatura europejska
Renesans w literaturze europejskiej:
Początkowo literatura szczególnie dużo miejsca poświęcała odnowie moralnej człowieka.
Szczególne miejsce w tym nurcie zajął Erazm z Rotterdamu. Najważniejsze było dla niego
wpływanie na poglądy i postawy czytelników. Bardzo popularna była także poezja, która
próbowała dorównać najwybitniejszym wzorom starożytnym. W prozie i poezji narodziła się
epoka renesansowego klasycyzmu. Najważniejsza była harmonia, stosowność i wdzięk. Do
tego nurtu zaliczany: L. Aristo, T. Tasso, J. Kochanowski.
Klasycyzm literacki ? prąd literacki, który pojawił się we Włoszech w XVI w. oparty na wzorach
i światopoglądzie starożytnych. Wywodzi się z koncepcji platońskiej. W dziełach głoszono
harmonię świata, ład, naśladowanie boskiego porządku rzeczy, prostotę i harmonię chaosu.
Wzorowano się na Wergiliuszu, Horacym, Cyceronie oraz idei złotego środka. Z dialogów
Platona czerpano przekonanie o boskości poezji. Z poetyki Arystotelesa brano szczegółowe
przepisy dotyczące form utworów literackich. Z Horacego czerpano uwagi estetycznomoralizatorskie. Klasycyzm okazał się niezwykle trwały.
Epika włoskiego renesansu:
Ludovio Aristo (1473 ? 1533) poeta dojrzałego renesansu. Wykształcony humanista, wniósł
do literatury fantastykę, ironię i szaleństwo. Jego utwór
Orland Szalony
przedstawia wątki miłosne, akcja toczy się w świecie baśniowym ale zawsze kiełzna ją dystans
oraz chłodna i elegancka ironia.
Ironia ariostyczna ? strategia autorskiego dystansu wobec świata przedstawionego.
Torquata Tassa (1544 ? 1595)
Np. Jerozolima Wyzwolona ? epos włoskiego renesansu, powstał u schyłku epoki w 1575r. To
opowieść o świętej wojnie i miłości. Tasso nie ironizuje. Przedstawia świat pełen pokus, z
którymi trzeba walczyć. W eposie występuje wiele sprzeczności. To opowieść o pogańskiej
czarodziejce Arodzie, która nie nawraca się na chrześcijaństwo, pod wpływem wielkiej miłości.
Jego dzieło zapowiada barok: magiczne piękno, dobro i zło, brzydota, powrót do średniowiecza.
Renesansowy charakter utworów francuskich humanistów:
1/2
Literatura europejska
Franciszek Rableais (1494-1553) Utalentowany, wszechstronnie wykształcony, humanista
francuski, duchowny i lekarz. Przyjaciel wielu humanistów europejskich, który zasłynął dziełem
pt. ?Gargantua i Pantagruel?. To opowieść o dwóch olbrzymach. Pantagruel to syn Gargantuli,
a wróg Tęgostusta. Utwór napisany ciekawie, autor jest naocznym świadkiem. Stosuje bogate
opisy, widać tu bogaty język autora.
Cechy renesansowe: Opowiada o ludziach zwyczajnych, realnych i prostych. Stawia na zdrowy
rozsądek, pracuje gdy potrzebuje, zwiedza
i poznaje. Dookreślona jest cielesność człowieka (organy). Postawa Pantagruela jest
optymistyczna, pomagał ludziom. Dzieło Rabelaisa krytykuje
?banosłg? ? głupcy, napuszeni profesorowie Sorbony. Kpi z innych przejawów głupoty ludzkiej.
Michale de Montignace (1533 ? 1592) twierdzi, że zmysły są zawodne ale należy spróbować
zgłębić tajemnicę tego świata. Nie wolno unosić się pychą, że wszystko się wie. Pisarz,
francuski moralista, pochodził z bogatej mieszczańskiej nobilitowanej (uszlachconej) rodziny.
Po krótkiej działalności urzędniczej, był merem w Bordeaux, oddał się studiom, literaturze,
rozmyślaniom i pisaniu. Przez kilka lat podróżował po Europie. Autor ?Próśb? (1580). Dał
początek nowemu gatunkowi ? esej. Cechy renesansowe: świat natury jest doskonale
urządzony, człowiek może się nauczyć różnych rzeczy, potęgą człowieka jest rozum.
Esej ? gatunek literacki, jest to swobodny, daleki od naukowych rygorów szkic na dowolny
temat, opracowany z dbałością o piękną artystyczną formę i wyraźnie eksponujący osobę
autora.
Poezja francuska:
Siedmiu młodych poetów pozostających pod wpływem wzorców włoskich założyło grupę
literacką Plejada (konstelacja 7 gwiazd). Należeli do niej np.:
- Pierre de Rosnard, który mimo, że uprawiał gatunki znane już w starożytności pisał po
francusku
- Joachim du Bellay,
- F. Rabelasi - Gargantua i Pantagruel
- Montaigne - Próby
2/2