załamanie rozwojowe w adolescencji

ZAŁAMANIE ROZWOJOWE W ADOLESCENCJI
Adolescencja jest to okres przemian prowadzących człowieka z dzieciństwa ku dorosłości.
Jest to czas intensywnych zmian, którym podlega większość procesów rozwoju:
biologicznych, psychicznych i społecznych. Te zmiany są źródłem emocji, czasem
pozytywnych, zazwyczaj ambiwalentnych a niekiedy negatywnych.
Wyraźne zaburzenia w zachowaniu w okresie adolescencji poprzedzone są załamaniem
rozwojowym w okresie pokwitania. W efekcie ulega też zaburzeniu uformowanie się
ostatecznej tożsamości seksualnej. Pojawienie się załamania rozwojowego ma determinujący
wpływ na przebieg rozwoju nastolatka a potem ma poważne skutki dla prawidłowego
funkcjonowania w jego życiu dorosłym. Uderzające jest to, jak wiele osób mówi o tym, że do
pewnego momentu czuli się dobrze, aż do chwili, gdy w okresie adolescencji zdarzyło się coś,
co zmieniło obrót spraw. Chodzi o pacjentów, którzy przychodzą po pomoc z takimi
objawami jak depresja lub anoreksja. Ważne jest, że na podstawie każdego leczenia
psychoanalitycznego u takich pacjentów można było wnioskować fakt wystąpienia załamania
rozwojowego. U nastolatków ze stwierdzonym załamaniem przejawiało się ono
w następujących zachowaniach: ataki fizyczne na jednego z rodziców, próby samobójcze,
przymusowe aktywności zagrażające życiu lub pomagające się pozbyć poczucia, że ich
seksualność jest źródłem cierpienia, rozwiązłe zachowania seksualne, działania mające
na celu zmianę własnego wyglądu.
Zaburzenia wieku adolescencji nie są podobne do tych występujących w dzieciństwie, czy
w wieku dorosłym. Załamanie rozwojowe w adolescencji określamy jako nieświadome
odrzucenie seksualnego ciała, czego efektem jest zaprzeczanie lub ignorowanie własnej
płciowości. Jest to załamanie procesu integrowania fizycznie dojrzałego ciała. Załamanie
rozwojowe polega na zniekształceniu posiadanego przez nastolatka obrazu jego relacji
z własnym ciałem. Najczęściej wyraża się to poprzez wstyd lub nienawiść do swojego ciała.
Dzieje się tak ponieważ młoda osoba nieustannie doświadcza ciała jako czegoś, co naraża go
na bolesne i przerażające fantazje i emocje.
Załamanie rozwojowe ma ścisły związek z reakcją młodej osoby na seksualne dojrzewanie
jego ciała. Dla chłopca oznacza to nabywanie umiejętności wytwarzania spermy, ejakulacji
i zapłodnienia, natomiast dla dziewczynki miesiączkowanie oraz możliwość zajścia w ciążę.
W nagłej konfrontacji z seksualnie dojrzałym ciałem, taka osoba może przejść załamanie,
czego wyrazem będzie ogromny lęk i panika. Głębokość załamania a potem konsekwencje
w okresie adolescencji i wieku dorosłym zależą od tego, jakie nieświadome znaczenie
dla młodej osoby ma jej ciało i od stopnia zaburzenia mechanizmów obronnych. Załamanie
wyraża się poprzez rozmaite sposoby: wycofanie z codziennych obowiązków, kompulsywna
masturbacja, fobia szkolna, zaprzeczenie dojrzewaniu własnego ciała i próby przekształcenia
dojrzewającego ciała w ciało sprzed okresu dojrzewania, samouszkodzenia, działania
zmierzające do popełnienia samobójstwa lub narażenie życia. Natomiast późniejsze
załamanie charakteryzuje się próbą samobójczą, anoreksją, sięganiem po narkotyki lub
uzależnieniem, homoseksualizmem, głęboką depresją, nagłym niepowodzeniem w szkole.
To wszystko stanowi sygnał odrzucenia seksualnie dojrzałego ciała.
Gdzie udać sie po pomoc, jeśli zachowanie naszego dziecka nas niepokoi? Oczywiście mogą
się Państwo zgłosić do naszej poradni. Ponadto, w Warszawie polecam: Młodzieżowy
Ośrodek Psychologiczny ul. Boryszewska 4, Stowarzyszenie Aslan ul. Nowolipie 17 lub
Stowarzyszenie OPTA przy ul. Marszałkowskiej 85 lok. 34.
mgr Paulina Rydz - psycholog
Opracowano na podstawie materiałów z Rocznego Szkolenia z Podstaw Psychoterapii Dzieci
i Młodzieży w Warszawie afiliowanego przez Polskie Towarzystwo Psychoterapii Psychoanalitycznej.