Wpływ żywienia i płci na wybrane wyróżniki jakości mięsa gęsi

Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
nr 574, 2013, 49–56
WPŁYW ŻYWIENIA I PŁCI NA WYBRANE WYRÓŻNIKI
JAKOŚCI MIĘSA GĘSI BIAŁYCH KOŁUDZKICH®
Dorota Pietrzak, Ewa Mierzejewska, Jan Mroczek,
Monika Michalczuk, Krzysztof Damaziak, Mateusz Makarski,
Lech Adamczak
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Streszczenie. Celem badań było porównanie wybranych wyróżników jakości mięsa gęsi
żywionych mieszankami przemysłowymi oraz własnej produkcji. Materiał do badań stanowiły mięśnie piersiowe gęsi Białych Kołudzkich®, w których po rozdrobnieniu oznaczano:
zawartość wody, białka, tłuszczu, popiołu, pH, wyciek termiczny, zdolność utrzymywania
wody własnej (WHC) oraz dokonano pomiaru parametrów barwy. Wykazano, że prawidłowo zbilansowane mieszanki własnej produkcji mogą być stosowane w żywieniu gęsi, bez
negatywnego wpływu na jakość uzyskanego mięsa. Dzięki temu poprzez wykorzystanie
tańszych surowców pochodzących z własnego gospodarstwa możliwe jest obniżenie kosztów produkcji.
Słowa kluczowe: gęsi, żywienie, płeć, jakość mięsa
WSTĘP
Polska należy do czołowych producentów mięsa gęsiego w Europie, a chów tych
ptaków jest jedną ze specjalności krajowego rolnictwa. Większość produkowanego
mięsa gęsiego trafia jednak na rynek niemiecki. Spożycie tego mięsa w Polsce jeszcze
kilka lat temu wynosiło rocznie około 17–20 g w przeliczeniu na osobę. W ostatnim
czasie obserwuje się wzrost zainteresowania polskiego konsumenta tym surowcem, do
czego przyczyniła się zapoczątkowana w 2010 roku promocja mięsa gęsiego, a także
wprowadzenie certyfikacji systemu QAFP w produkcji „Młodej polskiej gęsi owsianej” [Adamski i Wencek 2012]. Pomimo wysokich walorów odżywczych i smakowych
Adres do korespondencji – Corresponding author: Dorota Pietrzak, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Wydział Nauk o Żywności, Katedra Technologii Żywności, ul. Nowoursynowska 159c, 02-776 Warszawa, e-mail: [email protected]
50
D. Pietrzak, E. Mierzejewska, J. Mroczek i inni
[Biesiada-Drzazga i Górski 1998, Rosiński i in. 1999], mięso gęsie jest jednak w dalszym ciągu wykorzystywane tylko do przygotowywania potraw świątecznych – na specjalne okazje. W Polsce najbardziej popularna jest gęś Biała Kołudzka®, którą od ponad
50 lat hoduje się w Instytucie Zootechniki – Zakładzie Doświadczalnym w Kołudzie
Wielkiej [Wężyk i in. 2003, Krawczyk i Bielińska 2007, Wencek i in. 2012].
Prawidłowy sposób żywienia gęsi to jeden z najważniejszych czynników, które determinują efektywność produkcji oraz uzyskanie surowca o pożądanej przez konsumenta
jakości. W warunkach krajowych żywienie gęsi opiera się na dwóch systemach: przy
zastosowaniu zbilansowanych mieszanek pełnoporcjowych w formie pasz suchych (zawierających minimum 80% suchej masy) oraz z wykorzystaniem pasz gospodarskich
wytworzonych z surowców łatwo dostępnych w gospodarstwie. Przykładowa dawka
może składać się w 65% ze zbóż, w 10% z roślin motylkowych, pozostałe 25% stanowią
kiszonki, rośliny okopowe, zielonki i susze (m.in. siano łąkowe). Gęś to typowy ptak
pastwiskowy, który posiada najlepszą ze wszystkich udomowionych gatunków drobiu
zdolność trawienia włókna surowego. Zdolność efektywnego wykorzystywania pasz
zielonych gęsi zawdzięczają specyficznej budowie przewodu pokarmowego [Adamski
i Wencek 2012].
W licznych badaniach wykazano, że skład chemiczny oraz właściwości mięsa gęsiego zależą w dużym stopniu od czynników genetycznych, płci, wieku, warunków zoohigienicznych, a także od żywienia ptaków w okresie odchowu [Batura i in. 1998, Ristic
i Freudenreich 2004, Gumułka i in. 2006, Biesiada-Drzazga 2008, Okruszek i in. 2008,
Kapkowska i in. 2011].
Celem niniejszych badań było porównanie wybranych wyróżników jakości mięsa
gęsi żywionych mieszankami przemysłowymi oraz paszami własnej produkcji.
MATERIAŁ I METODY
Materiał do badań stanowiły mięśnie piersiowe gęsi Białych Kołudzkich®. Doświadczenie przeprowadzono w 2012 roku w gospodarstwie rolnym w miejscowości Jatwieź
Duża w województwie podlaskim. Gęsi podzielono na dwie grupy po 80 sztuk (40 samic
i 40 samców). Grupę kontrolną gęsi (GK) żywiono mieszankami przemysłowymi. W tabeli 1 przedstawiono ich wartość odżywczą oznaczoną standardowymi metodami [AOAC
2005]. Mieszankę starter gęsi otrzymywały ad libitum w okresie od 1. do 28. dnia życia.
W okresie stosowania mieszanki grower I (29.–56. dzień) ograniczono dzienną dawkę
pokarmową do 240 g/sztukę, a grower II (57.–88. dzień) do 230–240 g/sztukę. Ostatnie
21 dni odchowu były właściwym tuczem owsianym. Owies podawany był gęsiom bez
ograniczeń i średnie dzienne pobranie wyniosło 600 g/sztukę. Gęsi miały zapewniony
dostęp do wody bez ograniczeń, a od drugiego tygodnia życia także dostęp do wybiegu
i pastwiska, gdzie pobierały rosnącą zielonkę z traw.
Gęsi z grupy doświadczalnej (GD) otrzymywały tę samą mieszankę starter, co gęsi
z grupy kontrolnej, a następnie podawano im mieszanki własnej produkcji z surowców
wytworzonych w gospodarstwie – grower I przez 28 dni i grower II przez kolejne 32 dni
(tab. 1). Dawki pokarmowe były takie same jak w grupie kontrolnej. W skład mieszan-
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Wpływ żywienia i płci na wybrane wyróżniki jakości mięsa gęsi Białych Kołudzkich
51
Tabela 1. Wartość odżywcza mieszanek paszowych
Table 1. Nutritional value of feed mixtures
Wyszczególnienie
Specification
Grower I
29.–56.
dzień – day
Grower II
57.–88.
dzień – day
Starter
1.–28.
dzień
– day
GK
GD
GK
11,93
19,00
11,72
17,00
11,41
14,38
11,30
15,00
Tucz
89.–109.
dzień – day
GD
GK
(owies
– oat)
GD
(owies
– oat +
+ łubin
– lupine)
11,24
14,37
10,75
11,8
10,70
12,33
EM (MJ)
Białko ogólne [%]
Crude protein [%]
ki doświadczalnej grower I wchodziły: pszenica – 44%, owies – 30%, płatki owsiane
– 15%, łubin żółty słodki – 10%, mieszanka mineralna – 1%, a mieszanki grower II:
owies – 49%, pszenica – 40%, łubin słodki żółty – 10%, mieszanka mineralna – 1%.
Ostatnie 21 dni odchowu to tucz owsem (98%) z dodatkiem łubinu żółtego (2%). Gęsi
z grupy doświadczalnej (GD) również miały nieograniczony dostęp do wody i wybiegu,
a zamiast zielonki z traw pobierały rosnącą zieloną kukurydzę.
Do uboju wybrano po 12 gęsi z każdej grupy żywieniowej (6 samic i 6 samców)
o masie ciała zbliżonej do średniej w grupie. Gęsi ważono przed ubojem, a ubój przeprowadzono zgodnie z wymaganiami techniczno-sanitarnymi obowiązującymi w przemyśle
drobiarskim. Tuszki gęsi wychładzano metodą owiewową w temperaturze 4°C przez 24 h.
Następnie przeprowadzono dysekcję, określono wydajność rzeźną oraz udział w tuszce
mięśni piersiowych (w %). Wyliczono także, średnio w poszczególnych grupach, zużycie
paszy na 1 kg przyrostu masy gęsi oraz zysk w przeliczeniu na jedną odchowaną sztukę
(zysk = przychód ze sprzedaży gęsi – koszty bezpośrednie produkcji, tj. zakupu piskląt,
mieszanek paszowych, leków i robocizny).
Z mięśni piersiowych przygotowywano próbki (po około 200 g) do analizy składu
chemicznego i właściwości technologicznych. Polegało to na dwukrotnym rozdrobnieniu mięśnia piersiowego (bez skóry) w wilku laboratoryjnym z zastosowaniem siatki
o średnicy otworów 3 mm i dokładnym wymieszaniu. W tak przygotowanych próbkach
oznaczano: pH24 za pomocą pH-metru Elmetron CP-411 z elektrodą zespoloną [PN-ISO
2917:2001], zdolność utrzymywania wody własnej (WHC) zmodyfikowaną metodą bibułową [Tyburcy 2006], ilość wycieku termicznego [Tyburcy 2006], a także podstawowy
skład chemiczny standardowymi metodami [AOAC 2005] – zawartość wody metodą suszenia, białka – metodą Kjeldahla, tłuszczu – metodą Soxhleta i związków mineralnych
w postaci popiołu. Ponadto dokonano pomiaru parametrów barwy rozdrobnionego mięśnia piersiowego [PN-65/N-01252] w systemie CIE L*a*b* przy użyciu kolorymetru
Minolta CR-200 (źródło światła D65, obserwator 2°, otwór głowicy pomiarowej 8 mm)
wykalibrowanego na wzorcu bieli (L* 97,83, a* –0,45, b* +1,88). W opracowaniu statystycznym wyników wykorzystano dwuczynnikową analizę wariancji oraz test t-Studenta,
używając programu Statgraphics 4.1 Plus 6.
nr 574, 2013
52
D. Pietrzak, E. Mierzejewska, J. Mroczek i inni
WYNIKI I DYSKUSJA
W tabeli 2 przedstawiono najważniejsze wyniki produkcyjne odchowu gęsi. Na ich
podstawie można stwierdzić, że przyżyciowa masa ciała gęsi z grupy doświadczalnej
była istotnie większa (p ≤ 0,05) niż gęsi z grupy kontrolnej, przy jednocześnie mniejszym
zużyciu paszy (średnio o ok. 20%). Mniejsze zużycie paszy w grupie doświadczalnej gęsi
mogło być spowodowane tym, że zamiast zielonki z traw, tak jak w grupie kontrolnej,
pobierały one rosnącą zieloną kukurydzę. W obydwu grupach żywieniowych większe
przyrosty masy oraz lepsze wykorzystanie paszy wykazywały samce. Udział mięśni piersiowych w tuszkach gęsi z grupy doświadczalnej był mniejszy niż w grupie kontrolnej,
ale zaobserwowane różnice nie były istotne statystycznie.
Koszt produkcji 1 gęsi w grupie kontrolnej wynosił 45,13 zł, w tym koszt mieszanek
stanowił 31,36 zł. W grupie doświadczalnej, dzięki zastosowaniu mieszanek sporządzonych w gospodarstwie, udało się obniżyć koszt produkcji do 41,89 zł (koszt mieszanki
wynosił 26,82 zł) i zwiększyć zysk w przeliczeniu na jedną odchowaną sztukę o około
20% (tab. 2).
Tabela 2. Wyniki produkcyjne oraz zysk z jednej sztuki gęsi
Table 2. Production results and profit accruing from the one goose
Płeć
Sex
Masa ciała
Body weight
[g]
Udział mięśni
piersiowych
Share of the breast
muscles
[%]
Zużycie paszy
[kg/kg przyrostu]
Feed consumption
[kg/kg gain]
♂♂
6867
15,7
5,21
♀♀
6585
15,6
5,62
♂♂
7623
15,3
3,95
♀♀
6700
14,7
4,54
Żywienie
Feeding
**
NS
–
–
Płeć
Sex
**
NS
–
–
Żywienie × płeć
Feeding × sex
**
NS
–
–
Żywienie
Feeding
GK
GD
Zysk
Profit
[PLN]
27,80
33,33
** – p ≤ 0,05; NS – p > 0,05; – nie badano, no determined
W tabeli 3 przedstawiono podstawowy skład chemiczny mięśni piersiowych gęsi.
Uzyskane wyniki wskazują, że mięśnie piersiowe gęsi z grupy doświadczalnej zawierały istotnie (p ≤ 0,05) więcej tłuszczu i mniej wody w porównaniu z mięśniami gęsi
z grupy kontrolnej, przy podobnej zawartości białka i popiołu. W mięśniach piersiowych samców stwierdzono istotnie więcej (p ≤ 0,05) białka niż w mięśniach piersiowych samic. Wyniki uzyskane w niniejszej pracy są zbliżone do danych podawanych
przez innych autorów [Batura i in. 1998, Biesiada-Drzazga i Górski 1998, Wężyk i in.
2003, Ristic i Freudenreich 2004, Biesiada-Drzazga 2006, Biesiada-Drzazga 2008,
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
** – P ≤ 0,05; NS – P > 0,05
NS
Żywienie × płeć
Feeding × sex
72,6
♀♀
**
72,1
♂♂
Płeć
Sex
73,2
♀♀
**
72,6
woda
water
♂♂
Płeć
Sex
Żywienie
Feeding
GD
GK
Żywienie
Feeding
NS
**
NS
21,7
22,4
21,9
22,5
białko
protein
NS
NS
**
4,4
4,4
3,6
3,8
tłuszcz
fat
Zawartość – Content [g/100 g]
NS
NS
NS
1,2
1,2
1,2
1,3
popiół
ash
NS
NS
NS
5,8
5,8
5,9
5,8
pH24
NS
NS
NS
11,2
12,4
10,2
10,2
WHC
[cm2/g]
Tabela 3. Podstawowy skład chemiczny oraz właściwości technologiczne mięśni piersiowych gęsi
Table 3. Chemical composition and technological properties of breast muscles of geese
NS
**
NS
8,6
7,9
9,3
8,2
Wyciek
termiczny
Cooking
loss
[%]
NS
NS
NS
37,57
36,67
37,05
37,18
L*
NS
NS
NS
22,30
22,63
23,35
23,45
a*
NS
NS
NS
1,32
1,06
1,13
1,53
b*
54
D. Pietrzak, E. Mierzejewska, J. Mroczek i inni
Gardzielewska i in. 2009], według których zawartość białka w mięśniach piersiowych
gęsi wynosiła średnio 20,0–22,5%, wody – 72,4–77,3%, a tłuszczu – 1,2–5,1%. Istnieje odwrotnie proporcjonalna zależność między ilością wody i zawartością tłuszczu.
Ilość wody maleje u ptaków starszych, co jest związane ze wzrostem przetłuszczenia
i fizjologicznymi zmianami w mięśniach [Kijowski i in. 2004]. Różnice w składzie
chemicznym mięśni piersiowych mogą wynikać również z różnego genotypu badanych
gęsi, odmiennych warunków tuczu oraz różnic w składzie stosowanych pasz.
W przeprowadzonych badaniach nie wykazano wpływu żywienia oraz płci na pH24
mięśni piersiowych gęsi (tab. 2). W piśmiennictwie można znaleźć informacje, że pH24
mięśni piersiowych gęsi kształtuje się na poziomie 5,65–6,2 [Batura i in. 1998, Chrzanowska i Chełmońska 2000, Wężyk i in. 2003, Biesiada-Drzazga 2006, Biesiada-Drzazga
2008, Okruszek i in. 2008, Gardzielewska i in. 2009]. Od kwasowości mięsa w dużym
stopniu zależą takie jego właściwości, jak: wodochłonność, kruchość czy barwa. Wyższe
pH mięsa łączy się z reguły z większą zdolnością wiązania wody i utrzymywania jej
podczas obróbki termicznej. Przy niższym pH24 (< 5,7) mięso charakteryzują z reguły
gorsze właściwości technologiczne, co może być związane z występowanie wady PSE.
Drób wodny ze względu na wysoki udział czerwonych włókienek mięśniowych rzadko
wykazuje skłonności w kierunku mięsa PSE [Pingel 2006]. W literaturze można jednak
znaleźć informacje dotyczące występowania wady PSE i DFD również w przypadku mięsa gęsi [Petracci i in. 1993].
Ważnym wyróżnikiem jakości technologicznej mięsa jest zdolność utrzymywania
wody własnej (WHC), określana jako wyciek wymuszony soku mięsnego. Przeprowadzone badania wykazały, że mięśnie piersiowe gęsi charakteryzowała zbliżona zdolność utrzymywania wody własnej, bez względu na zastosowany sposób żywienia oraz
płeć. Nie stwierdzono także różnic w ilości wycieku podczas obróbki termicznej mięśni
piersiowych gęsi z grupy kontrolnej i doświadczalnej (tab. 3), przy czym ilość wycieku
w mięśniach piersiowych samców była mniejsza niż w przypadku samic (średnio o około
1 p.p.). Zaobserwowane różnice mogą wynikać z większej zawartości białka w mięśniach
piersiowych samców niż samic (średnio o 0,6–0,7 p.p.).
W literaturze można znaleźć informacje o znacznie wyższej ilości wycieku termicznego w mięśniach piersiowych gęsi niż te podane w niniejszej pracy [Batura i in. 1998,
Chrzanowska i Chełmońska 2000, Biesiada-Drzazga 2006, Biesiada-Drzazga 2008].
Różnice mogą być spowodowane zastosowaniem przez autorów innej temperatury i czasu ogrzewania lub masy próbki. Wynikać mogą one także z różnic fizjologicznych i genetycznych, pH mięsa oraz ilości białka. Bardzo istotny jest wiek gęsi, rodzaj mięśni,
stopień utuczenia i ilość tkanki łącznej. Mięso młodych ptaków, które zawiera większą
ilość prokolagenu, charakteryzuje się lepszą zdolnością utrzymywania wody własnej niż
mięso ptaków starszych. Ze względu na straty cennych składników mięsa, obniżenie jego
soczystości oraz straty ekonomiczne ubytki termiczne są wysoce niepożądane [Kijowski
i in. 2004].
Sposób żywienia nie miał istotnego wpływu na barwę mięśni piersiowych gęsi (bez
względu na płeć ptaków). Uzyskane w niniejszej pracy wartości parametrów barwy mięśni piersiowych były porównywalne z wynikami badań Okruszka i innych [2008]. Znacznie odbiegały one jednak od wyników badań Chrzanowskiej i Chełmońskiej [2000] oraz
Gardzielewskiej i innych [2009], według których wartości parametru barwy a* mięśni
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Wpływ żywienia i płci na wybrane wyróżniki jakości mięsa gęsi Białych Kołudzkich
55
piersiowych gęsi wynosiły średnio 16,2–19,3, parametru b* – 12,3–22,8, a parametru
L* – 33,3–57,2. Na barwę mięśni wpływa wiele czynników, m.in.: struktura tkanki mięśniowej, zawartość tłuszczu, pH [Kijowski i in. 2004], a dodatkowo warunki przeprowadzenia oznaczenia oraz typ i ustawienie kolorymetru. Za barwę mięsa odpowiada jednak
przede wszystkim ilość barwników hemowych, która zależy od: gatunku drobiu i rodzaju
mięśnia, typu włókna mięśniowego, intensywności pracy mięśnia, ale także od płci, wieku, sposobu żywienia oraz stopnia wykrwawienia.
WNIOSKI
1. Prawidłowo zbilansowane mieszanki paszowe własnej produkcji z surowców
wytworzonych w gospodarstwie mogą być stosowane w żywieniu gęsi bez negatywnego wpływu na jakość (skład chemiczny i właściwości technologiczne) uzyskanego
mięsa.
2. Dzięki zastosowaniu w żywieniu gęsi mieszanek własnej produkcji można obniżyć koszty produkcji, wykorzystując tańsze surowce pochodzące z gospodarstwa.
LITERATURA
AOAC., 2005. Official Methods of Analysis of AOAC International 16th Edition. Association of
Analytical Chemists, Arlington, VA, USA.
Adamski M.P., Wencek E., 2012. Młoda polska gęś owsiana. Tuszki i elementy młodej polskiej gęsi
owsianej. KRD-IG, System Gwarantowanej Jakości Żywności QAFP, Warszawa.
Batura J., Karpińska M., Bojarska U., 1998. Wartość odżywcza i technologiczna mięsa czterech
rodów doświadczalnych gęsi. Zesz. Nauk. Przeg. Hod. 36, 357–365.
Biesiada-Drzazga B., Górski J., 1998. Wpływ systemu odchowu i wieku na skład chemiczny mięśni gęsi rzeźnych. Zesz. Nauk. Przeg. Hod. 36, 367–375.
Biesiada-Drzazga B., 2006. Description of selected characteristics of muscle and fat tissue of
10-week White Koluda W31® geese. Acta Sci. Pol., Technol. Aliment. 5 (2), 47–54.
Biesiada-Drzazga B., 2008. Wpływ żywienia gęsi mieszankami zawierającymi poekstrakcyjną
śrutę słonecznikową i śrutę z łubinu żółtego na jakość tkanki mięśniowej i tłuszczowej.
Rocz. Przem. Mięsnego i Tłuszcz., 46 (1), 25–33.
Chrzanowska M., Chełmońska B., 2000. Kształtowanie się niektórych cech użytkowych mieszańców pochodzących z obustronnego krzyżowania gęsi białych włoskich z gęśmi gęgawymi. Zesz. Nauk. Przeg. Hod. 49, 119–124.
Gardzielewska J., Jakubowska M., Karamucki T., Rybarczyk A., Natalczyk-Szymkowska W., 2009.
Porównanie jakości tuszek i mięsa gęsi 17-tygodniowych i 3-letnich. Rocz. Nauk. PTZ
2, 147–155.
Gumułka M., Kapkowska E., Borowiec F., Rabsztyn A., Połtowicz K., 2006. Fatty acid profile and
chemical composition of muscles and abdominal fat in geese from genetic reserve and
commercial flock. Anim. Sci. 1 (Suppl.), 90–91.
Kapkowska E., Gumułka M., Rabsztyn A., Połtowicz K., Anders K., 2011. Comparative study on
fattening results of Zatorska and White Kołuda® geese. Ann. Anim. Sci. 11 (2), 207–
–217.
Kijowski J., Tomaszewska-Gras J., Cegielska-Radziejewska R., 2004. Podstawy technologii mięsa
drobiowego. W: Mięso i przetwory drobiowe, technologia, higiena, jakość. Red. T. Grabowski, J. Kijowski. WNT, Warszawa.
nr 574, 2013
56
D. Pietrzak, E. Mierzejewska, J. Mroczek i inni
Krawczyk J., Bielińska H., 2007. Opłacalność ekologicznego systemu chowu młodych gęsi rzeźnych. Rocz. Nauk. PTZ 34, 269–278.
Okruszek A., Książkiewicz J., Wołoszyn J., Haraf G., Orkusz A., Szukalski G., 2008. Changes in
selected physicochemical parameters of breast muscles of geese from Polish conservation flocks depending on duration of the post slaughter period. Arch. Tierz., Dummerstorf 51 (3), 255–265.
Petracci M., Betti M., Bianchi M., Cavani C., Placucci G., 1993. Characteristics of pale and
dark broiler meat. Proc. XIst European Symposium on the Quality of Poultry Meat,
353–359.
Pingel H., 2006. Verbesserung der Schlachtkörper- und Fleischqualität von Enten und Gusen.
Fleischwirtschaft 86, 6, 101–105.
PN-65/N-01252. Liczbowe wyrażanie barw.
PN-ISO 2917:2001. Mięso i przetwory mięsne. Pomiar pH.
Ristic M., Freudenreich P., 2004. Chemical composition of goose meat and fat in dependence on the
fattening processes and breed. Mitteilungsblatt BAFF 43, 163, 73–77.
Rosiński A., Skrabka-Błotnicka T., Wołoszyn J., Przysiężna E., Elminowska-Wenda G., 1999.
Wpływ genotypu na jakość mięśni piersiowych gęsi Białych Kołudzkich. Rocz. Nauk.
Zoot. 26, 3, 73–88.
Tyburcy A., 2006. Technologia mięsa i jaj. Charakterystyka właściwości technologicznych mięsa.
W: Wybrane zagadnienia z technologii żywności. Red. M. Mitek, M. Słowiński. Wyd.
SGGW, Warszawa.
Wencek E., Kałużna I., Koźlecka M., Prokopiak H., Adamski M., 2012. Wyniki oceny wartości
użytkowej drobiu w 2008 roku. KRD-IG, Warszawa.
Wężyk S., Rosiński A., Bielińska H., Badowski J., Cywa-Benko K., 2003. A note on the meat
quality of W11 and W33 White Koluda geese strains. Anim. Sci. Pap. Rep. 21, 191–
–199.
THE EFFECT OF FEEDING AND SEX ON THE SELECTED QUALITY
CHARACTERISTICS OF WHITE KOLUDA GEESE MEAT
Summary. The aim of this study was to compare the chemical composition and technological properties of geese meat that were fed with commercial or own production feed mixtures. The material consisted of breast muscles of White Koluda geese. Water, protein, fat,
ash, pH, cooking loss, water holding capacity (WHC) and colour parameters of the grinded
breast meat were evaluated. It has been shown that a properly balanced own production
feed mixtures can be used in geese feeding without a negative effect on the meat quality.
Therefore, it is possible to lower the production cost by using cheaper components coming
from the own farm.
Key words: geese, feeding, sex, meat quality
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych