Polska Gęś Owsiana

Polska Gęś Owsiana
Niewiele osób wie, że 11 listopada to nie tylko Dzień Niepodległości, ale i dzień
Św. Marcina, podczas którego tradycja nakazuje podać do stołu gęś. W Polsce gęsiny
jemy niewiele, choć dzięki corocznej kampanii promocyjnej ilość ta powoli się zwiększa.
Polska jest największym w Europie producentem gęsiny cenionej w wielu krajach. W
2012 roku wyprodukowaliśmy 25 tys. ton gęsiny, z czego 90% zostało wyeksportowane
na Zachód. Chwalona, szczególnie w Niemczech, Młoda Gęś Owsiana, znana jako „Haffermast
Gaense”, to produkt markowy i delikatesowy. Materiałem zarodowym są pisklęta mieszańce W31 rasy
Białej Kołudzkiej, która stanowi 98% populacji gęsi w naszym kraju. Krzyżówka rodu nieśnego W11
oraz rodu mięsnego W33 daje ptaki bardzo dobrze przystosowane do krajowych warunków
środowiskowych.
Gęś Biała Kołudzka ® została wyhodowana w IZ-PIB ZD Kołuda Wielka, gdzie
opracowano nie tylko ostateczny genotyp, ale też metodę odchowu i tuczu oraz
recepturę mieszanek paszowych. Ważnym, szczególnie z punktu widzenia
konsumentów, punktem działalności Instytutu Zootechniki w Kołudzie Wielkiej jest
opracowanie zasad ekologicznego chowu gęsi w celu uzyskania mięsa i tłuszczu o
właściwościach prozdrowotnych.
Odchów jest oparty na systemie ekologicznym: już tygodniowe gąsięta korzystają z
trawiastych wybiegów, gdzie pobierają zielonkę, bogatą w nienasycone kwasy
tłuszczowe. Taki tucz jest możliwy dzięki przystosowaniu przewodu pokarmowego gęsi
do pobierania dużej ilości paszy (w tym włóknistej).
Tucz owsiany trwa 16 tygodni – pierwsze 13 tygodni ptaki korzystają z pastwiska oraz
są dokarmiane mieszanką treściwą opartą głównie na zbożach, z dodatkiem nasion
roślin motylkowych, makuchów, suszu z traw oraz dodatków mineralno-witaminowych.
Ostatnie 3 tygodnie to tucz ziarnem owsa, cały czas z dostępem do pastwiska.
Produktem finalnym jest tuszka gęsi owsianej o wyjątkowych walorach smakowych i
odżywczych. Dlaczego więc w Polsce spożywa tak mało tego zdrowego mięsa? Na
pewno barierą jest cena i mała dostępność w sklepach. Wydaje się jednak, że równie
ważnym powodem jest przekonanie, że mięso gęsi jest tłuste i niezdrowe, a w
przypadku osób na diecie wręcz zabronione. Drób wodny jest w naturalny sposób
zabezpieczony przed chłodem – mowa oczywiście o tkance tłuszczowej. Zapomina się
jednak, że tłuszcz ten znajduje się nie tylko w tkance mięśniowej jako tzw. „tłuszcz
międzymięśniowy”, ale pokrywa także całą tuszkę (tłuszcz podskórny) oraz gromadzi
się wokół nerek, jelit i serca (tłuszcz sadełkowy). Tę tkankę można łatwo usunąć,
uzyskując mięso znacznie chudsze. Ponadto gęsi tłuszcz to nie tylko walory smakowe,
ale i dietetyczne. Przyswajalny w 93%, zawiera dużą ilość kwasów nienasyconych –
stanowią one 71% tłuszczu sadełkowego gęsi owsianych. Medycyna ludowa
wykorzystuje tłuszcz gęsi jako lekarstwo na nie gojące się rany (ze względu na zawarty
w nim cynk) oraz na przeziębienie. Babcie smarowały nim plecy chorych dzieci,
natomiast dorośli pili napój przygotowany z gęsiego smalcu, gorącego mleka i miodu.
Fakt, iż gęś owsiana jest w pełni ekologiczna, tym bardziej powinien zachęcić Polaków
do jej spożywania. W ostatnich latach kładzie się duży nacisk na zdrową żywność, a za
taką uważa się wszystko, co zostało wyprodukowane na świeżym powietrzu, bez
wykorzystywania pasz komercyjnych i nacisku na szybki przyrost masy ciała w jak
najkrótszym czasie. Powszechnie sądzi się, że produkcja intensywna oznacza niską
jakość, zatem wszystko, co zostało wyprodukowane metodą ekstensywną, spotyka się
z aprobatą. Gęś rzeczywiście jest ptakiem wybitnie ekologicznym – doskonale radzi
sobie na paszach gospodarskich i odpadkach, dobrze wykorzystuje pastwisko, jest
ptakiem ciekawskim i wszędobylskim, co uczy hodowcę porządku – niewielkie
zaniedbanie na wybiegu gęsi szybko zamienią w wielki bałagan. Gęsi Białe Kołudzkie
posiadają „proekologiczny” genotyp ujawniający się w pełni przy ekstensywnym
utrzymaniu oraz pastwiskowym żywieniu z dodatkiem marchwi, mieszanki zbożowej i
oczywiście owsa.
Gęsi białe kołudzkie wracające z pastwiska (fot: Jowita Idzik)
Mięso gęsi jest bogate w białko oraz żelazo, a ponieważ tłuszcz można łatwo oddzielić od tkanki
mięśniowej, potrawy z gęsi mogą spożywać wszyscy, także dzieci i osoby będące na diecie.
Gęś nie musi być sucha i niesmaczna – w mediach pojawia się coraz więcej przepisów na
dania z tego ptaka, co pozwala eksperymentować i cieszyć się smakiem chluby polskiej hodowli. Pora
zatem wrócić do polskiej tradycji i… „gęsina na Św. Marcina!”.