Tylko fermowa produkcja jaj spożywczych spełnia liczne

Tylko fermowa produkcja jaj spożywczych spełnia liczne

Konferencja Prasowa Krajowej Izby Producentów Drobiu i Pasz
Centrum Prasowe PAP
Warszawa, 13 sierpnia 2014 r.
Zagrożenie życia i zdrowia konsumentów kupujących nieoznakowane jaja spożywcze
INFORMACJE
Tylko fermowa produkcja jaj spożywczych spełnia liczne wymagania weterynaryjne.
Zapewnia to zdrowie i ochronę kur, jakość zdrowotną jaj i bezpieczeństwo konsumenta.
Unijne reguły wprowadzania jaj na wspólny rynek.
Na wspólny rynek można wprowadzać
nieśnych
zarejestrowanych
wyłącznie
i nadzorowanych
jaja spożywcze z ferm kur
przez
Powiatowych
Lekarzy
Weterynarii. Lista zarejestrowanych ferm, zgodnie z wymaganiami UE, opublikowana
jest na stronie Głównego Lekarza Weterynarii.
System nadzoru nad bezpieczeństwem zdrowotnym jaj polega na egzekwowaniu
od właścicieli ferm spełniania licznych wymagań weterynaryjnych i procedur, w tym
obowiązku
rejestracji
fermy
i
znakowania
jaj
weterynaryjnym
numerem
identyfikacyjnym fermy.
W Polsce wyjątkiem jest drobnotowarowa produkcja, wyłączona spod nadzoru
weterynaryjnego i wymagań jakości handlowej jaj.
Z obowiązku rejestracji zwolnione są gospodarstwa utrzymujące stada
o liczebności do 350 kur.
Z obowiązku znakowania jaj w Polsce zwolnione są gospodarstwa
utrzymujące nie więcej niż 50 kur.
W Polsce problem ten jest bardzo poważny ze względu na dużą skalę
przyzagrodowej produkcji jaj, która stanowi ponad 20 % całego pogłowia kur
nieśnych. Gospodarstw utrzymujących do 50 kur jest 550 tysięcy ( dane MRiRW
z grudnia 2013 r. )
1
Komisja Europejska szacuje, że 26,9 % całego pogłowia kur w Unii Europejskiej
utrzymywane jest w nierejestrowanych systemach przyzagrodowych. Ze względu na
rozdrobnienie gospodarstw, drobnotowarowa produkcja na taką skalę występuje
głównie w Polsce i Rumunii ( dane Komisji Europejskiej z 20 czerwca 2013 r. )
Produkcja ta nie jest nadzorowana przez Inspekcję Weterynaryjną, stadka kur nie są
objęte programem zwalczania Salmonelli, a jaja z tych gospodarstw nie są objęte
monitoringiem niedozwolonych pozostałości chemicznych, biologicznych i leków.
W produkcji przyzagrodowej jaj nie jest kontrolowane przestrzeganie rygorów prawa
paszowego,
takich
zakaz
podawania
antybiotyków
paszowych,
substancji
hormonalnych oraz mączek zwierzęcych.
Przepisy:
Ustawa z dnia 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego
( Dz. U. z 2006 r. nr 17 poz. 127 )
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 września 2010 r. w sprawie
rejestru zakładów produkujących produkty pochodzenia zwierzęcego lub wprowadzających na
rynek te produkty oraz wykazu takich zakładów ( Dz. U. nr 187 poz. 1258 )
Wpis do rejestru ferm wraz z weterynaryjnym numerem identyfikacyjnym, nadanym
przez Powiatowego Lekarza Weterynarii stanowi potwierdzenie dla konsumentów, że
ferma:
- ma prawo produkować jaja i wprowadzać je rynek,
- jest objęta stałym nadzorem weterynaryjnym,
- ma prawo oraz obowiązek do znakowania jaj tym numerem na skorupie.
Znakowanie jaj na skorupie ma na celu szybką identyfikację produktu i możliwość
niezwłocznego wycofania go rynku w przypadku podejrzenia wystąpienia chorób
drobiu zwalczanych z urzędu ( grypa ptaków, Salmonella ).
Przepis: Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 września 2010 r. w sprawie
sposobu ustalania weterynaryjnego numeru identyfikacyjnego ( Dz. U. nr 173 poz. 1178 )
2
Programy zwalczania Salmonelli na fermach kur :
Zarejestrowane fermy kur nieśnych objęte są od 2008 r. stałym programem
zwalczania Salmonelli. Stada kur na fermach są obowiązkowo szczepione przeciw
Salmonelli.
Cele realizacji programów zwalczania Salmonelli w państwach członkowskich UE,
w tym także w Polsce:
Bezpieczeństwo zdrowotne obywateli oraz swobodny handel wewnątrz
wspólnotowy i eksport jaj spożywczych.
Badania monitoringowe urzędowe
i
właścicielskie wraz z procedurami
programu i stosowanymi na fermach środkami bioasekuracji skutecznie
ograniczają ryzyko wprowadzenia na rynek jaj z ferm skażonych Salmonellą.
Skażone stada kur są likwidowane, a jaja kierowane są do obróbki termicznej.
Przepisy weterynaryjne oraz Instrukcje Głównego Lekarza Weterynarii zaliczają
do produktów
niebezpiecznych, które nie mogą być wprowadzane na rynek,
zarówno jaja spożywcze, pochodzące ze stad kur niosek zakażonych Salmonellą
Enteritidis lub Salmonella Typhimurium, jak i jaja pochodzące ze stad o nieznanym
statusie zdrowotnym ( nieobjęte monitoringiem Salmonella ).
Przepisy i instrukcje :
Art. 14 rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego
ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego powołującego Europejski Urząd ds.
Bezpieczeństwa Żywności i Weterynarii oraz ustanawiającego procedury w zakresie
bezpieczeństwa żywności.
Załącznik II Część D rozporządzenia (WE) nr 2160/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady
w sprawie zwalczania Salmonelli i innych odzwierzęcych czynników chorobotwórczych
przenoszonych przez żywność.
Instrukcja Głównego Lekarza Weterynarii Nr GIWpr-0210-9/2014 z 2 czerwca 2014 r.
w sprawie postępowania powiatowych lekarzy weterynarii przy zwalczaniu niektórych
serotypów Salmonella w stadach drobiu, w tym przy realizacji przepisów rozporządzenia nr
2160/2003 w odniesieniu do Krajowych programów zwalczania niektórych serotypów
Salmonella w stadach drobiu. ( źródło : strona internetowa wetgiw.gov.pl)
3
Najważniejsze środki bioasekuracji stosowane na fermach kur:
- zabezpieczenia przed dostępem innych zwierząt,
- wysokie standardy higieny,
- aktualne badania obsługi fermy na nosicielstwo,
- deratyzacja,
- wstęp wzbroniony osobom nieupoważnionym.
Przepis :
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 stycznia 2014 r. w sprawie wprowadzenia „Krajowego
Programu zwalczania niektórych serotypów Salmonella w stadach niosek gatunku kura „Gallus Gallus”
na lata 2014-2016 ( Dz. U. z 2014 r. poz. 93 )
Uwarunkowania
wprowadzenia
programów
zwalczania
Salmonelli
w
UE
.
„Salmonella od dawna uważania jest za ważny patogen chorobotwórczy. Nosicielami
Salmonelli pokarmowych i dzikich, które mogą być źródłem zanieczyszczeń środków
spożywczych pochodzenia zwierzęcego oraz roślinnego w sposób bezpośredni lub
pośredni. Istotnym elementem w zakażeniu żywności jest dopuszczenie do
namnażania się w niej patogenu, np. z powodu nieodpowiedniej temperatury
przechowywania,
niewłaściwej
temperatury
gotowania
lub
zanieczyszczenie
gotowych do spożycia produktów żywnościowych. Salmonella przenoszona jest
również poprzez bezpośredni kontakt z zakażonymi zwierzętami lub ludźmi albo
środowiskiem zanieczyszczonym fekaliami. Zainfekowana żywność może być
również źródłem zanieczyszczenia dla innych środków spożywczych. Zachorowania
u ludzi – po okresie inkubacji trwającym 12-36 godzin – zwykle charakteryzują się
ostrym atakiem gorączki, bólem brzucha, nudnościami i niekiedy wymiotami. Objawy
są często łagodne, a większość infekcji samoistnie ustępuje po kilku dniach. Jednak
u niektórych pacjentów o obniżonej odporności, szczególnie u dzieci i starszych
osób, infekcja może mieć ciężki przebieg związany z odwodnieniem organizmu i
może być niebezpieczna dla
życia. Kiedy Salmonella spowoduje zakażenie
ogólnoustrojowe, takie jak posocznica, niezbędne do leczenia są skuteczne środki
4
przeciw ustrojowe. Salmonella może mieć również przebieg długotrwały i czasami
przewlekły np. w postaci reaktywnego zapalenia stawów. Według raportu
zoonotycznego Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności ( EFSA ) za
2010, salmonelloza jest drugą najczęściej zgłaszaną chorobą odzwierzęcą w UE.
Przypadki salmonelloz systematycznie spadają. Jaja konsumpcyjne są uważane za
najważniejsze źródło zakażeń salmonellą u ludzi na terenie UE ( 65% zachorowań ).”
( źródło informacji : Raport NIK z 26 lutego 2013 r. – Realizacja programów zwalczania Salmonelli
w stadach kur – wyniki końcowe kontroli )
Dotychczasowe efekty realizacji programów na fermach jaj spożywczych w Polsce :
Programy realizowane od 2008 r. zredukowały odsetek zakażeń do poziomu 2,4 %
w 2013 r. w stadach dorosłych kur nieśnych. Oznacza to, że został osiągnięty
pośredni cel unijny – obniżenie poziomu zakażeń ( w latach 2004-2005 wynosiły 51%
) o co najmniej 10 % w skali roku.
( na podstawie Raportu końcowego Inspekcji Weterynaryjnej z realizacji Krajowego programu
zwalczania niektórych serotypów Salmonella w stadach niosek gatunku Gallus gallus w 2013 r. –
publikacja na stronie wetgiw.gov.pl ).
Koszty publiczne realizacji programów :
Środki publiczne wydane na realizację programów zwalczania Salmonelli w stadach
drobiu w latach 2007 – 2012 r. ( do I półrocza 2012 ) wyniosły 158, 959 mln zł,
z czego na programy w stadach kur nieśnych wydatki wyniosły 117,608 mln zł. Część
kosztów krajowego programu, uznanych za kwalifikowane, jest refundowana przez
Unię Europejską. ( na podstawie danych z Raportu NIK z 26 lutego 2013 r. – Realizacja
programów zwalczania Salmonelli w stadach kur – wyniki końcowe kontroli )
Efekty zdrowotne dla konsumentów :
Zmniejszenie liczby zachorowań wywołanych Salmonellą. Wg. danych Narodowego
Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny w 2013 r. liczba
zatruć pokarmowych u ludzi wywołanych pałeczkami Salmonella wyniosła 7 407.
W porównaniu z 2012 r. nastąpił spadek liczby zachorowań o około 10,4 % ( w latach
5
2012 r. – spadek o 4,5%, w 2011 r. – spadek o 9,4% ). Od 2005 r. jest ich mniej
o 6982 przypadków, czyli o 44%.
Wyniki monitoringu jaj spożywczych w 2013 r. – badania kontrolne prób jaj
pobranych na fermach w ramach Krajowego Programu Badań Kontrolnych
Pozostałości Chemicznych, Biologicznych i Leków : W żadnej z 282 urzędowo
pobranych próbek jaj na fermach, nie stwierdzono pozostałości antybiotyków. ( źródło
danych : Zestawienie zbiorcze wyników niezgodnych wykrytych w Polsce w ramach Krajowego
Programu
Badań
Kontrolnych
niedozwolonych
pozostałości
–
opublikowane
na
stronie
www.wetgiw.gov.pl ).
WNIOSKI i POSTULATY odnoszące się do zamiarów Ministerstwa Rolnictwa poszerzenia
przywilejów dla drobnych producentów jaj i rozszerzenia zasięgu „lokalnego” publicznego
rynku dla nieoznakowanych jaj, wyprodukowanych bez wymagań higienicznych, na
terytorium województwa gdzie zostały wyprodukowane oraz na województwa sąsiednie.
( projekt rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie znakowania niektórych grup
środków spożywczych )
Krajowa Izba Producentów Drobiu i Pasz jest przeciwna odstępstwu od znakowania jaj
przez producentów
posiadających nie więcej niż 50 kur i dopuszczeniu takich
nieoznakowanych jaj do sprzedaży na lokalnych publicznych rynkach.
Ze
względu
na
zagwarantowania
bezpieczeństwo
identyfikacji
zdrowotne
pochodzenia
konsumentów
jaj,
wszystkie
jaja
i
obowiązek
sprzedawane
konsumentom końcowym na publicznych rynkach, powinny być oznakowane na
skorupie weterynaryjnym numerem identyfikacyjnym.
Zamieszczenie nazwy i adresu gospodarstwa w miejscu sprzedaży jaj, nie daje
takich gwarancji. Nie ma bowiem możliwości sprawdzenia czy jaja, oferowane na
publicznym lokalnym rynku, rzeczywiście pochodzą z tego gospodarstwa, skoro tego
rodzaju przyzagrodowa produkcja jaj w ogóle nie podlega rejestracji i nadzorowi.
Resort rolnictwa obecnie zmienił swój wcześniejszy pogląd : „ Bez względu na liczbę
utrzymywanych kur nieśnych, producenci są zobowiązani do znakowania jaj wprowadzanych
do obrotu, na targowiskach, poza miejscem produkcji tych jaj. Powyższe jest podyktowane
nagminnym
wprowadzaniem
do
obrotu
6
jaj
nieoznakowanych,
pochodzących
od producentów
utrzymujących powyżej 50 kur nieśnych, w ramach sprzedaży na
publicznym rynku lokalnym oraz celem zapewnienia bezpieczeństwa i identyfikowalności
żywności wynikających z przepisów rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 202 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania
prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz
ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności ( Dz.U. L 31 z 1.2.2002 r.
str. 1-24 ).” ( źródło opinii : Uzasadnienie do projektu rozporządzenia MRIRW w sprawie znakowania
niektórych grup środków spożywczych ).
Podsumowanie :
W świetle przedstawionych informacji, sprzedaż nieoznakowanych jaj powinna być
ograniczona wyłącznie do bezpośredniej sprzedaży jaj w gospodarstwie, w którym zostały
wyprodukowane.
Rozwiązanie
to
zapewnia
spełnienie
wymagań
określonych
w przepisach
prawa
żywnościowego dotyczące wymagań dla sprzedaży małych ilości produktów wytworzonych
w gospodarstwach.
Rozwiązanie to stanowi również odpowiedź na pytanie o realne oszczędności kosztów
dla administracji i dla rolników.
7