Groch siewny jako alternatywne źródło białka w

Groch siewny jako alternatywne źródło białka
w żywieniu trzody chlewnej
Niedawne wydarzenia na rynku trzody chlewnej znacząco ograniczyły opłacalność
produkcji żywca wieprzowego. W tym kontekście istotne staje się poszukiwanie
tańszego źródła białka, które mogłoby zastąpić drożejącą wciąż śrutę sojową.
Gdy kilkanaście lat temu, wprowadzono całkowity zakaz stosowanie mączek
mięsno – kostnych, podstawowym źródłem białka w mieszakach dla trzody i drobiu
stała się poekstrakcyjna śruta sojowa. Jest to surowiec o wysokiej zawartości białka
ogólnego oraz aminokwasów egzogennych. Poza tym dzięki częściowemu
przetworzeniu, surowiec ten cechuje niska zawartość związków antyżywieniowych.
Jednak wysokie ceny śruty sojowej pogarszają i tak już niską opłacalność tuczu trzody
chlewnej. Dodatkowym problemem, jest planowane na 2017 rok odwieszenie zakazu
stosowania pasz pochodzących z roślin GMO. Niemal 100 procent poekstrakcyjnej śruty
sojowej stosowanej w Polsce, pochodzi, bowiem z upraw modyfikowanych genetycznie.
Dla całego europejskiego rolnictwa istotne staje się, więc poszukiwanie alternatywnego
źródła białka roślinnego. Dobrym rozwiązaniem jest zwiększenie powierzchni upraw
roślin strączkowych. Szczególnie dobre właściwości odżywcze posiada groch siewny.
Powierzchnia upraw grochu w Polsce wynosi około 19 tys. ha. Średni plon nasion w
naszym kraju waha się w granicach 1,8-1,9 t/ha. Jest on jednak silnie zależny od
warunków pogodowych. Przy optymalnej ilości opadów może być nawet dwukrotnie
wyższy.
W celach paszowych uprawia się dwa podgatunki grochu: groch siewny (Pisum
sativum ssp. sativum), oraz groch polny (Pisum sativum ssp. arvense), zwany także
peluszką. Groch polny ma mniejsze wymagania glebowe, jednak ze względu na wysoką
zawartość tanin i włókna, nie jest zalecany w żywieniu trzody chlewnej. Groch siewny
wymaga gleb kompleksu pszennego wadliwego lub żytniego dobrego. Brak jest
uzasadnienie do siewu grochu, na glebach lepszej jakości. Plon nasion nie wzrasta, a
korzystniejsze warunki glebowe powodują nadmierny rozwój części wegetatywnych
roślin, nierównomierne dojrzewanie nasion i utrudniony zbiór. Najlepszym przedplonem
dla grochu są zboża. Nie należy zaś uprawiać go na stanowiskach po innych roślinach
motylkowatych i okopowych. Należy także unikać uprawy, na glebach nawożonych w
ostatnich 2-3 latach obornikiem. Wywołuje to, bowiem nadmierny rozrost
wegetatywnych części roślin.
Groch ma duże wymagania w zakresie odczynu gleby. Stanowiska przeznaczone
pod uprawę tej rośliny powinny cechować się odczynem lekko kwaśnym, lub zbliżonym
do obojętnego. Duże zakwaszenie gleby hamuje aktywność bakterii brodawkowych,
wiążących azot atmosferyczny. Obecność wspomnianych bakterii, decyduje o
ograniczonej potrzebie nawożenia azotowego. Niezbędne jest jedynie przedsiewne
zastosowanie nawozu azotowego w dawce 20-30 kg/ha. Ma ona na celu zaspokojenie
potrzeb pokarmowych roślin, do momentu wytworzenia brodawek korzeniowych.
Znacznie wyższe musi być nawożenie grochu fosforem i potasem. Powinno wynosić od
80 do 120 kg P2O5/ha, oraz 140-200 kg K2O/ha.
Groch cechuje się wysoką wartością energetyczną. Energia metaboliczna dla
świń jest znacznie wyższa niż w przypadku innych roślin strączkowych, porównywalna z
EM śruty sojowej. Zawartość białka jest istotnie niższa niż w śrucie sojowej czy innych
strączkowych, jednak jest to białko o dobrym składzie aminokwasowym. Groch jest
szczególnie bogaty w lizynę, której zawartość jest znacznie wyższa niż w śrucie sojowej.
Zawiera także znaczne ilości treoniny i cysteiny. Białko grochu jest natomiast ubogie w
metioninę. Skład mieszanki paszowej, warto, więc wzbogacić dodatkiem
poekstrakcyjnej śruty rzepakowej. Jest to, bowiem surowiec o wysokiej zawartości
aminokwasów siarkowych, w tym metioniny. Poziom tego aminokwasu można również
uzupełnić za pomocą premiksów. Niezwykle korzystną cechą, charakteryzującą groch
siewny jako materiał paszowy, jest znikoma zawartość związków antyodżywczych. W
odróżnieniu od innych roślin strączkowych nie zawiera szkodliwych alkaloidów, lektyn
czy glikozydów. Cechuje się także niską zawartością włókna. Zawiera pewne ilości
inhibitora trypsyny, lecz nie wykazano jednoznacznie, by zawartość ta pogarszała
strawność białka i aminokwasów. Innym związkiem antyżywieniowym zawartym w
grochu są taniny, jednak ich obecność w grochu siewnym jest znikoma i nie ma wpływu
na wartość pokarmową paszy. W odróżnieniu od grochu polnego zawierającego od 4 do
8 g/kg tanin, groch siewny zawiera, bowiem jedynie 0,1 – 0,2 g tanin na kilogram
nasion..
Groch
Łubin Łubin
Łubin
Śruta
Bobik
siewny
żółty
wąskolistny biały
sojowa
EM (MJ/kg)
13,2
10,2
8,6
7,8
9,3
13,4
BO (g/kg s.m.)
200-220 300
430
310
370
460
Włókno (g/kg s.m.)
67
90
144
136
113
70
Lizyna (g/100g białka)
7,4
6,9
5,0
4,9
4,9
6,3
Metionina (g/100g białka) 1,0
0,9
0,7
0,7
0,8
1,4
Cystyna(g/100g białka)
1,5
1,3
2,2
1,6
1,7
1,5
Treonina (g/100g białka) 3,8
3,4
3,2
3,5
3,8
3,9
Tryptofan (g/100g białka) 0,9
0,9
0,8
0,9
0,8
1,3
Tabela: Porównanie wartoścywczych nasion roślin strączkowych (na podstawie Jamroz D. "Żywienie
zwierząt i paszoznawstwo" t. III, PWN 2013
Groch stosować należy przede wszystkim w tuczu, choć nie ma istotnych
przeciwwskazań w żywieniu osobników rozpłodowych. Nie zaleca się jedynie
stosowania grochu u prosiąt poniżej czwartego tygodnia życia. Dodawanie grochu do
paszy rozpocząć należy od niewielkiego dodatku (5%) i stopniowo go zwiększać. W
mieszance paszowej dla warchlaków, może on stanowić do 20%. Przy układaniu
mieszanki paszowej dla tuczników dodatek grochu może być jeszcze większy.
Dopuszczalny jest nawet 30% udział tego surowca w paszy.
Z pewnością warto jest zastanowić się nad uprawą grochu w celach paszowych.
Jest on, bowiem nie tylko źródłem taniego białka dobrej jakości. Groch stanowi także
doskonały przedplon dla innych upraw, szczególnie dla zbóż. Resztki pożniwne bogate
są w azot fosfor i potas, wzbogacają także glebę w próchnicę. Dodatkowo, uprawa
grochu pozostawia glebę w doskonałej kulturze.