docLokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo
download 
Reklamacja Transkrypt
Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo
Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005 - 2006 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo ________ na lata 2005-2006 (z przedłużonym okresem programowania do 2013 roku) Łubowo 2005 1 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005 - 2006 Spis treści I. Wstęp ........................................................................................................... 3 A. Obszar i czas realizacji Lokalnego Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo…………………………………………………………………………………………………………………………4 II. Sektorowy Program Operacyjny (SPO) Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich…………………………………………………………….5 III. Cele. Priorytety. Działania w ramach SPO ROL…………………………………………………………7 IV. Powiązanie Lokalnego Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich z innymi dokumentami………………………………………………………………………………………………………………….11 V. Wpływ na sytuację środowiskową obszarów wiejskich……………………………………………14 VI. Działanie 3.2 Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa……………………….15 VII. Sytuacja społeczno-gospodarcza obszarów wiejskich Gminy Łubowo………………..20 A. Zadania inwestycyjne Gminy Łubowo 2005-2013……………………………………………………25 B. ANALIZA SWOT………………………………………………………………………………………………………….31 C. Plan finansowy na lata 2005-2006……………………………………………………………………………38 VIII. Wdrażanie Planu Rozwoju Gminy………………………………………………………………………….39 IX. System monitorowania i ewaluacji Planu........................................................ 40 X. Sposoby oceny Planu……………………………………………………………………………………………….. 46 XI. Podsumowanie. Strategia Promocji Loklanego Planu Rozwoju Rozowju Obszarów Wiejskich........................................................................................................ 47 Źródła …………………………………………………………………………………………………………………………….48 Łubowo 2005 2 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005 - 2006 I. Wstęp Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo jest kompleksowym dokumentem określającym strategię społeczno-gospodarczą Gminy Łubowo na lata 2005 – 2006, a także wskazuje planowane działania w latach 2007 – 2013 w kontekście zadań realizowanych w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich”. Dokument został przygotowany na podstawie następujących dokumentów o charakterze programującym: Ø Narodowy Plan Rozwoju Ø Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Ø Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego Ø Strategia Rozwoju Gminy Łubowo Ø Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Łubowo Ø Wieloletni Plan Inwestycyjny Gminy Łubowo Konstrukcja Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich, w znaczącym stopniu, opiera się również na dokumentach wypływających z Narodowego Planu Rozwoju, czyli m.in.: Sektorowym Programie Operacyjnym SPO ROL oraz Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich. Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo przedstawia sytuację społeczno-ekonomiczną Gminy, formułuje cele i zawiera opis strategii zmierzającej do osiągnięcia rozwoju społecznego, gospodarczego. Szacuje spodziewane efekty planowanych interwencji i wpływ na przebieg procesów rozwojowych, wskazuje kierunki zaangażowania środków funduszy strukturalnych i środków własnych gminy. Dokument oparty został na założeniach ujętych w Strategii Rozwoju Gminy Łubowo, Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy. We wnioskach końcowych, służących opracowaniu Planu wzięto również pod uwagę wyniki debat strategicznych organizowanych metodą aktywnego planowania Łubowo 2005 3 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005 - 2006 strategicznego, w których brali udział reprezentanci środowisk, społecznych, biznesowych, gospodarczych, samorządowych itp. A. Obszar i czas realizacji Lokalnego Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo Plan obejmuje terytorialnie i administracyjnie całą Gminę Łubowo która wchodzi w skład powiatu gnieźnieńskiego a ten z kolei w skład województwa wielkopolskiego. Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich został zakreślony na lata 2005 – 2006 z przedłużonym okresem planowania na lata 2007-2013. Tak zdefiniowany czas realizacji został wpisany w ramy czasowe SPO ROL 2005 – 2006. Pozwala to na precyzyjne określenie zarówno harmonogramu realizacji zadań ujętych w Planie oraz koszt ich realizacji. Przyjęcie dłuższego okresu realizacji mogłoby negatywnie wpłynąć na dokładność szacunków kosztów finansowych. Zadania, które zostały uwzględnione w planie ze względów technicznych mają charakter zadań wieloletnich, dlatego też uznano, że optymalnym okresem planowania jest okres 2005 - 2006. Zadania proponowane w planie, są zlokalizowane w różnych częściach Gminy, co spowodowane jest potrzebami zgłaszanymi przez społeczność. Plan Rozwoju Lokalnego 2005-2006 będzie służył jako punkt odniesienia dla działań o charakterze rozwojowym, podejmowanych z zasobów środków własnych, jak również pozwoli określić wysokość interwencji z funduszy unijnych w ramach SPO ROL, w Priorytecie Nr 2, tj. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich, w ramach działania 2.3, tj. Odnowa wsi oraz zachowanie Łubowo 2005 i ochrona dziedzictwa. 4 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 II. Sektorowy Program Operacyjny (SPO) Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich Sektorowy Program Operacyjny (SPO) sektora żywnościowego oraz elementów realizacji strategii rozwój rozwoju Restrukturyzacja i modernizacja obszarów społeczno – wiejskich stanowi gospodarczego jeden z określonej w Narodowym Planie Rozwoju. Przekształcenia strukturalne w rolnictwie i gospodarce żywnościowej oraz zrównoważony rozwój obszarów wiejskich, to jedne z najważniejszych wyzwań, jakie w dobie integracji stoją przed Polską. Wynika to z pozycji, jaką zajmuje rolnictwo w strukturze gospodarki polskiej, a także dużej skali niezbędnych dostosowań całości sektora żywnościowego do warunków konkurencji na Jednolitym Rynku. Biorąc pod uwagę zasadniczy cel polityki strukturalnej, jakim jest poprawa spójności społeczno – gospodarczej na poziomie wewnętrznym (krajowym) i zewnętrznym (w ramach UE), konieczne jest wzmocnienie działań służących niwelowaniu istniejących dysproporcji w poziomie rozwoju obszarów wiejskich w stosunku do terenów zurbanizowanych. Zdefiniowane w strategii SPO cele, realizowane będą w ramach trzech priorytetów. Cele programu: 1) Poprawa konkurencyjności oraz trwałego i zrównoważonego rozwoju sektora rolnego, 2) Wsparcie dla przemysłu przetwórczego w celu poprawy jego pozycji konkurencyjnej, 3) Wsparcie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Priorytety: I. Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno-żywnościowym. II. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich. III. Pomoc techniczna. SPO obejmuje lata 2005 – 2006 i realizowany będzie w oparciu o środki wspólnotowe, pochodzące z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej – Łubowo 2005 5 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 Sekcja Orientacji (EFOiGR – Sekcja Orientacji), w połączeniu ze środkami krajowym (budżet państwa, środki samorządów oraz środki własne beneficjentów). Łączne nakłady środków publicznych w ramach tego programu wyniosą 1784,15 mln euro, z czego 1192,69 mln euro stanowić będą środki UE oraz 591,46 mln euro krajowe środki publiczne. Uzupełnienie Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich, określa szczegółowo zasady wdrażania działań, które będą realizowane w ramach Programu. Zarówno Sektorowy Program Operacyjny, jak i jego uzupełnienie, opracowane zostały w oparciu o odpowiednie przepisy acquis communautaire, a w szczególności o Rozporządzenie Rady (WE) 1260/1999, Rozporządzenie Rady (WE) 1257/1999, Rozporządzenie Komisji (WE) 817/2005, Rozporządzenie Komisji (WE) 1685/2000, Rozporządzenie Rady (WE) 1783/2003, Rozporządzenie Komisji (WE) 963/2003 oraz Rozporządzenie Komisji (WE) 448/2005. Łubowo 2005 6 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 III. Cele. Priorytety. Działania w ramach SPO ROL Przekształcenia strukturalne w rolnictwie i rybołówstwie oraz rozwój obszarów wiejskich to jedna z osi rozwoju społeczno – gospodarczego Narodowego Planu Rozwoju 2005 – 2006. Ponadto, priorytetami NPR są: wspieranie konkurencyjności przedsiębiorstw, rozwój zasobów ludzkich i zatrudnienia, tworzenie warunków dla zwiększenia poziomu inwestycji, promowanie zrównoważonego rozwoju i spójności przestrzennej oraz wzmacnianie potencjału rozwojowego regionów i przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów. Sektorowy Program Operacyjny wpisuje się w założenia strategiczne NPR; stanowi główny instrument realizacji zadań z zakresu przekształceń w obszarze rolnictwa i gospodarki żywnościowej, a także podejmuje (obok innych programów sektorowych oraz Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego) zadania związane z rozwojem obszarów wiejskich. Poziom stanu rozwoju wsi i sektora rolno – żywnościowego oraz analiza istniejących problemów i szans rozwojowych w tych dziedzinach pozwoliła na sformułowanie trzech zasadniczych celów. Zostały one zdefiniowane jako: CEL 1. Poprawa konkurencyjności oraz trwałego i zrównoważonego rozwoju sektora rolnego. Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej i włączenie sektora rolnego do Jednolitego Rynku oznacza z jednej strony rozszerzenie możliwości zbytu krajowych produktów rolnych, z drugiej zaś – zaostrzenie warunków konkurencji. W sytuacji występowania słabości strukturalnych polskiego rolnictwa, związanych z rozdrobnioną strukturą agrarną, niskim poziomem technologicznym produkcji, słabo rozwiniętymi powiązaniami rynkowymi, przerostem zatrudnienia oraz niskim poziomem wykształcenia producentów, konieczne jest wsparcie działań sprzyjających wzrostowi konkurencyjności polskiego rolnictwa na Jednolitym Rynku oraz na rynkach światowych. Wsparcie ma na celu poprawę pozycji konkurencyjnej polskiego sektora rolnego poprzez, rynkowe ukierunkowanie produkcji, dostosowanie podmiotów działających w sektorze rolnictwa do wymogów unijnych w zakresie bezpieczeństwa i higieny żywności, ochrony środowiska oraz dobrostanu zwierząt, poprawę struktury agrarnej, a także podwyższenie poziomu i umiejętności zawodowych rolników i innych osób pracujących w rolnictwie. Poprawa konkurencyjności sektora rolnego w wyniku modernizacji gospodarstw, lepszego wykorzystania czynników produkcji, obniżenia kosztów produkcji, jej rynkowego Łubowo 2005 7 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 ukierunkowania oraz dywersyfikacji działalności przyczyni się do wzrostu dochodów w rolnictwie, a co za tym idzie – do poprawy sytuacji materialnej rodzin rolniczych. Zrównoważony rozwój rolnictwa wpisuje się w koncepcję zwiększania spójności gospodarczej, społecznej oraz przestrzennej w skali regionalnej, krajowej i unijnej. Ze względu na rolę, jaką odgrywa rolnictwo w polskiej gospodarce oraz udział zatrudnionych w rolnictwie, zwiększenie konkurencyjności tego sektora oraz jego zrównoważony rozwój mają doniosłe znaczenie dla sytuacji społeczno – gospodarczej kraju. CEL 2. Wsparcie dla przemysłu przetwórczego w celu poprawy jego pozycji konkurencyjnej W związku z przystąpieniem do UE, w obliczu wzmożonej presji konkurencyjnej staną również zakłady przetwórstwa artykułów rolnych. Polski przemysł przetwórczy charakteryzuje się słabo rozwiniętymi powiązaniami rynkowymi, niedostatecznym poziomem wyposażenia technicznego, technologicznego i know-how oraz brakami w zakresie dostosowania do niektórych wymogów wspólnotowych. Dlatego, w celu zwiększenia konkurencyjności sektora przetwórstwa oraz lepszego wykorzystania szans, jakie stwarza rozszerzenie rynku zbytu polskich produktów rolnych, niezbędne jest wsparcie modernizacji sektora w kierunku poprawy jakości produkcji, jej rynkowego ukierunkowania oraz dostosowania zakładów przetwórstwa do unijnych standardów w zakresie higieny i bezpieczeństwa żywności, ochrony środowiska oraz dobrostanu zwierząt. CEL 3. Wsparcie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich Zrównoważony rozwój zapewniający trwałość oznacza struktur prowadzenie polityki społecznych, rozwojowej gospodarczych i w sposób kulturowych. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich wiąże się z koncepcją wielofunkcyjności, polegającej na promowaniu rozwoju funkcji pozarolniczych obszarów wiejskich, kształtowaniem warunków dla różnorodnej działalności ekonomicznej, utrzymaniem wartości krajobrazowych i przyrodniczych, zachowaniem tradycji i dziedzictwa kulturowego rozwojem funkcji społecznych i kulturalnych oraz rozwojem infrastruktury społecznej i technicznej. Wsparcie na rzecz zrównoważonego rozwoju zwiększy atrakcyjność obszarów wiejskich jako miejsca życia i pracy, przyczyni się do redukcji bezrobocia na wsi oraz pozwoli na kształtowanie produkcji rolnej zgodnie z wymogami ochrony środowiska i zachowania krajobrazu. Łubowo 2005 8 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 Struktura programów operacyjnych przyjęta przez Polskę w okresie programowania 2005 – 2006 przewiduje realizację strategii rozwoju społeczno – gospodarczego w ramach monofunduszowych programów sektorowych oraz Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Ze względu na przyjętą strukturę programów operacyjnych oraz określony obszar interwencji poszczególnych funduszy strukturalnych, zadania związane ze wsparciem rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich realizowane będą nie tylko w ramach SPO, ale również w oparciu o pozostałe programy operacyjne. SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” realizować będzie opisane wyżej cele strategiczne za pośrednictwem piętnastu działań, w tym trzech działań pomocy technicznej, zgrupowanych w następujących priorytetach: Priorytet I. Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno – żywnościowym W ramach priorytetu I podejmowane będą działania restrukturyzacyjne i modernizacyjne w sektorze rolno-żywnościowym, w celu poprawy jego konkurencyjności i dochodowości, zapewnienia bezpieczeństwa i odpowiedniej jakości produkcji oraz dostosowania do standardów unijnych. Priorytet ten realizowany będzie, zarówno poprzez bezpośrednie wsparcie inwestycyjne, jak też działania szkoleniowe i doradcze. Pomoc inwestycyjna dotyczyć będzie zwłaszcza stymulowania dostosowania poprawy jakości warunków produkcji produktów rolnych rolnej oraz do standardów kształtowania UE, procesów produkcyjnych w zgodzie z wymogami ochrony środowiska. Poprzez szkolenia i doradztwo tworzone będą warunki dla racjonalnego i pełnego wykorzystania instrumentów dostępnych dla wsi i rolnictwa w warunkach integracji z UE. W ramach priorytetu I wdrażane będą następujące działania: 1) Inwestycje w gospodarstwach rolnych, 2) Ułatwianie startu młodym rolnikom, 3) Szkolenia, 4) W cenach roku 2005. 5) Wsparcie doradztwa rolniczego, 6) Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych. Priorytet ten realizowany będzie w ścisłym powiązaniu z działaniami, dostępnymi w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich, realizowanymi w oparciu o środki EFOiGR – Sekcja Gwarancji. Łubowo 2005 9 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 Priorytet II. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Koncepcja zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich zakłada wspieranie podejmowania na kształtowanie jej tych terenach w sposób zróżnicowanej zapewniający działalności zachowanie gospodarczej walorów oraz środowiskowych i kulturowych, poprawę warunków życia poprzez rozwój infrastruktury oraz zapewnienie mieszkańcom i przedsiębiorcom dostępu do usług, a także rozwój funkcji kulturowych i społecznych wsi. Udzielane w ramach priorytetu wsparcie będzie służyło poprawie zagospodarowania przestrzennego wsi, uatrakcyjnieniu obszarów wiejskich jako miejsca zamieszkania oraz prowadzenia działalności gospodarczej, kreowaniu nowych miejsc pracy i ograniczeniu bezrobocia na wsi, oraz tworzeniu nowych źródeł dochodu dla ludności wiejskiej. W ramach priorytetu II realizowane będą następujące działania: 1) Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą lub pożarem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych, 2) Scalanie gruntów, 3) Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego wsi, 4) Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów, 5) Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi, 6) Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem, 7) Pilotażowy Program Leader +. Działania związane ze stymulowaniem rozwoju obszarów wiejskich będą również realizowane w ramach pozostałych Sektorowych Programów Operacyjnych, Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego oraz Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Priorytet III. Pomoc techniczna. 1) Wsparcie systemu zarządzania i wdrażania programu, 2) Rozwój instytucjonalny, 3) Informowanie i promocja programu. Łubowo 2005 10 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 IV. Powiązanie Lokalnego Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich z innymi dokumentami. Ocena ex-ante przeprowadzona była zgodnie z art. 40 i art. 41 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1260/1999, a jej przedmiotem był projekt uzupełnienia Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich”. Ocena ex-ante została przeprowadzona na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi przez niezależnego ewaluatora wybranego w drodze zamówienie publicznego. Wykonawcą oceny było Europejskie Centrum Doradztwa i Szkoleń (ECDS). W przygotowaniu opracowania uczestniczyli eksperci reprezentujący różne ośrodki naukowe z kraju. Ocena dotyczyła następujących obszarów: • - spójności pomiędzy Sektorowym Programem Operacyjnym a uzupełnieniem • programu, • - zgodności z prawodawstwem UE, • - spójności celów, priorytetów i działań z politykami wspólnoty, politykami • krajowymi oraz strategią NPR, • - wpływu zaproponowanych działań na sytuację gospodarczą, społeczną i • środowiskową, • - oceny efektywności proponowanego systemu instytucjonalnego, • - identyfikacji zagrożeń związanych z realizacją Programu. Szczegółowe wyniki ewaluacji ex-ante zostały zawarte w dokumencie pt. „Ocena exante Uzupełnienia Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich”. Poniżej przedstawiono streszczenie oceny ex-ante oraz informacje na temat zmian dokonanych w dokumentach programowych w związku z rekomendacjami przedstawionymi przez ewaluatorów. a. Ocena spójności pomiędzy Sektorowym Programem Operacyjnym a uzupełnieniem programu Przedmiotem oceny było uzupełnienie SPO z kwietnia 2003 r. oraz Sektorowy Program Operacyjny z listopada 2003 r. Zespół oceniający wskazał na istotne różnice Łubowo 2005 11 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 między obu powyższymi dokumentami, tj. w zakresie: priorytetów, działań, celów szczegółowych i podziału środków finansowych. Występujące różnice w Sektorowym Programie Operacyjnym i jego uzupełnieniu, są konsekwencją odległości czasowej, w jakiej powstawały oba dokumenty. Na obecnym etapie procesu programowania oba dokumenty są zgodne po każdym względem. b. Ocena zgodności uzupełnienia programu z prawodawstwem unijnym Zespół oceniający stwierdził, iż uzupełnienie programu jest zgodne pod względem merytorycznym i prawnym z przepisami prawa wspólnotowego, tj. Rozporządzeniem Rady (WE) nr 1260/99, Rozporządzeniem Rady (WE) nr 1257/99 oraz Rozporządzeniem Komisji (WE) nr 817/2005. 10 c. Ocena spójności celów, priorytetów i działań ze strategią Narodowego Planu Rozwoju, politykami wspólnoty oraz politykami krajowymi Zgodność z Narodowym Planem Rozwoju Zdaniem zespołu oceniającego, uzupełnienie SPO jest zgodne z Narodowym Planem Rozwoju. d. Zgodność z Planem Rozwoju Obszarów Wiejskich Wskazano, iż uzupełnienie SPO jest zgodne z Planem Rozwoju Obszarów Wiejskich. Spójność ta dotyczy przede wszystkim strategicznych celów rozwoju obszarów wiejskich oraz instrumentów ich realizacji. Według zespołu oceniającego, rozbicie wsparcia dla rolnictwa i obszarów wiejskich na dwa programy oraz inne instrumenty wsparcia Wspólnoty, może utrudniać prowadzenie jednolitej polityki na poziomie kraju i regionu. Jednocześnie zauważono, że wdrażanie obydwu tych programów w ramach jednej instytucji zarządzającej pomoże w skoordynowaniu planowanych działań. e. Zgodność z politykami krajowymi Wskazano, iż uzupełnienie SPO jest zgodne z politykami krajowymi, w tym z dokumentem strategicznym pt. „Spójna polityka strukturalna rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa”, przyjętym przez Radę Ministrów w 1999 r. Łubowo 2005 12 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 f. Ocena zaproponowanych działań z punktu widzenia ich wpływu na sytuację gospodarczą, społeczną i środowiskową na obszarach wiejskich Wpływ na sytuację gospodarczą obszarów wiejskich W zakres SPO wchodzą zadania o charakterze restrukturyzacyjnym i modernizacyjnym równolegle z działaniami o charakterze wspomagającym. Zespół oceniający przeanalizował należące do obu grup działania programu z punktu widzenia ich potencjalnego wpływu na sytuację ekonomiczną obszarów wiejskich. wrócono szczególną uwagę na zagadnienia związane z zatrudnieniem, wskazując, ż szereg działań w sposób bezpośredni lub pośredni może wpłynąć na rozwój pozarolniczych źródeł dochodów ludności. Zespół ewaluacyjny podkreślił także wpływ programu na poprawę konkurencyjności sektora rolno – żywnościowego w warunkach integracji z UE. Generalnie stwierdzono, że realizacja Programu, w obecnie proponowanym zakresie, sprzyjać będzie poprawie perspektyw rozwoju obszarów wiejskich. g. Wpływ na sytuację społeczną obszarów wiejskich Zespół ewaluacyjny wyraził opinię, że zaproponowane w ramach SPO działania mogą pozytywnie wpłynąć na sytuację społeczną obszarów wiejskich. Osiągany w wyniku zmian strukturalnych i modernizacyjnych wzrost dochodów i warunków życia na wsi, może ponownie przywrócić prestiż zawodu rolnika, a zrównoważony rozwój obszarów wiejskich, może w korzystny sposób oddziaływać na strukturę społeczno – demograficzną obszarów wiejskich. Wdrażanie w ramach Programu działania Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów może przynieść pozytywne efekty w sferze społecznej, takie jak: aktywizacja części ludności bezrobotnej lub nadwyżek siły roboczej w gospodarstwie oraz wzrost zainteresowania, inną niż rolnicza, działalnością gospodarczą. Ważnym aspektem Programu, w kontekście społecznym, są działania związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych i doradztwem. Wskazano także, iż szczególną rolę w aspekcie kształtowania właściwych postaw społecznych wśród mieszkańców wsi należy przypisać takim działaniom, jak: Ø Odnowa wsi oraz ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego, Ø Pilotażowy Program Leader+. Łubowo 2005 13 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 V. Wpływ na sytuację środowiskową obszarów wiejskich Jednym z priorytetów SPO, jest zrównoważony rozwój obszarów wiejskich. Zespół oceniający stwierdził, że sposób zaplanowania poszczególnych działań uwzględnia wymogi ochrony środowiska naturalnego. Niektóre z działań Programu (takie jak: Ø Poprawa infrastruktury związanej z rozwojem rolnictwa, Ø Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi) bezpośrednio wpłyną na gospodarstwach poprawę stanu rolnych, środowiska, inne Poprawa przetwórstwa i (np.: Inwestycje marketingu w artykułów rolnych) realizowane będą z uwzględnieniem wymogów w tym zakresie. Zwrócono uwagę, iż szereg działań zawartych w programie (zwłaszcza takie jak: Szkolenia, Wsparcie doradztwa rolniczego, Odnowa wsi i zachowanie dziedzictwa kulturowego, Pilotażowy Program Leader +) stymulować będzie świadomość ekologiczną ludności oraz sprzyjać będzie dążeniu do zachowania naturalnego i kulturowego dziedzictwa wsi. Zespół oceniający stwierdził, iż realizacja Programu nie spowoduje negatywnych skutków dla środowiska, a przeciwnie – sprzyjać będzie efektom pozytywnym. Łubowo 2005 14 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 VI. Działanie 3.2 Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa 1.Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych – 1306 2. Finansowanie: wkład Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) – Sekcja Orientacji – do 80 % całkowitego kwalifikującego się kosztu; współfinansowanie z budżetu samorządu gminy – minimum 20% kosztów kwalifikowalnych. 3. Nazwa priorytetu: Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich 4. Cele działania: Realizacja powyższego działania ma na celu: Ø podniesienie standardu życia i pracy na wsi, Ø podniesienie atrakcyjności turystycznej, Ø wzrost atrakcyjności inwestycyjnej, Ø zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych, Ø rozwój tożsamości społeczności wiejskiej i zachowania dziedzictwa kulturowego. 5. Opis działania: W ramach działania wspierane będą projekty obejmujące: Ø realizację inwestycji z zakresu modernizacji i wyposażenia obiektów pełniących funkcje kulturalne, rekreacyjne i sportowe, Ø odnowę obiektów zabytkowych charakterystycznych dla tradycji budownictwa wiejskiego regionu i ich adaptacji na cele publiczne, Ø modernizację przestrzeni publicznej we wsi (min. place, parki, tereny zielone), Ø publiczna infrastrukturę przyczyniającą się do rozwoju funkcji turystycznych wsi oraz działania związane z promocją regionu. Istotny element tego działania stanowi pobudzenie aktywności środowisk lokalnych i stymulowanie współpracy na rzecz rozwoju i promocji wartości związanych z miejscową specyfiką społeczną, kulturową i przyrodniczą. Łubowo 2005 15 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 6. Wysokość pomocy: Poziom pomocy wynosi do 80% kosztów kwalifikowalnych i nie wi ęcej niż 450 000 PLN dla jednej miejscowości bądź instytucji kultury w okresie realizacji programu. W przypadku, gdy projekt obejmuje dwie lub więcej miejscowości wysokość pomocy dla tego projektu nie może być wyższa niż 450 000 PLN. 7. Beneficjenci Samorządy gmin lub instytucje kultury, dla których organizatorem jest samorząd terytorialny. 8. Kryteria dostępu Finansowaniu podlegają projekty realizowane w miejscowościach liczących nie więcej niż 5 tys. mieszkańców, należących do gmin wiejskich lub miejsko – wiejskich. Zadania inwestycyjne, wchodzące w zakres projektu mogą być przyjęte do realizacji pod warunkiem, że są zgodne z przyjętą przez samorząd gminy strategią rozwoju lub planem zagospodarowania przestrzennego. Projekty składane przez instytucje kultury, dla których organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego, powinny być zaakceptowane przez samorząd terytorialny, który jest ich organem założycielskim. Ponadto, wymagane jest przedstawienie promesy Ministerstwa Kultury na współfinansowanie projektu. Współfinansowaniu podlegają projekty, które realizowane będą na terenach lub w obiektach należących do Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego. W przypadku, gdy projekt dotyczy obiektu nie należącego do beneficjenta lub jest realizowany na terenie nie będącym jego własnością, konieczne jest przedstawienie pisemnej zgody (w postaci umowy) właściciela na realizację takiego projektu i podjęcie przez beneficjenta zobowiązania do utrzymania projektu zgodnie z jednym lub więcej celami działania Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego przez okres co najmniej 5 lat od daty zawarcia umowy na dofinansowanie projektu. W ramach działania Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego wykluczone ze współfinansowania są projekty o charakterze komercyjnym. Łubowo 2005 16 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 9. Kryteria wyboru projektów Wyboru projektów do realizacji dokonuje się na podstawie poniższych punktowych kryteriów: 1) dochód podatkowy gminy, w której planowane jest przedsięwzięcie, w przeliczeniu na 1 mieszkańca, kształtuje się na poziomie: Ø nie więcej niż 75% średniej krajowej 2 punkty Ø powyżej 75% średniej krajowej i nie więcej niż 100% średniej krajowej 1 punkt Ø powyżej średniej krajowej 0 punktów 2) bezrobocie na terenie, gdzie planowane jest przedsięwzięcie: Ø gmina zagrożona szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym14 1 punkt Ø bezrobocie w powiecie, w którym planowane jest przedsięwzięcie, jest wyższe od średniej w województwie15 1 punkt 3) atrakcyjność turystyczna gminy: Ø gdy spełnione jest co najmniej jedno z następujących kryteriów: Ø kryterium atrakcyjności przyrodniczej – 1 punkt Ø Punkt jest przyznawany, jeśli na terenie gminy znajdują się tereny o szczególnym znaczeniu przyrodniczym, tj. park narodowy lub krajobrazowy (jeśli przynajmniej część obszaru parku jest położona na terenie gminy). Ø kryterium atrakcyjności kulturowej – 1 punkt Ø Na terenie gminy znajdują się co najmniej 3 obiekty wpisane do rejestru lub ewidencji zabytków prowadzonych przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. 4) kryterium regionalne16 – 1 punkt Wg wykazu powiatów [gmin] zagrożonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym, stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dn. 21 grudnia 1999 r. w sprawie określenia powiatów [gmin] zagrożonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym (Dz. U. z dnia 30 grudnia 1999 r., Nr 110, poz. 1264 z późn. zm.) 15 w każdym z ostatnich 6 miesięcy. Kryterium to zostanie określone przez Regionalny Komitet Sterujący, z uwzględnieniem specyfiki województwa. Łubowo 2005 17 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 Do realizacji mogą być dopuszczone projekty, które uzyskały co najmniej 3 punkty wg kolejności projektów na liście rankingowej decydują: Ø liczba uzyskanych punktów, Ø dla projektów z taką samą liczbą punktów – niższa wartość dochodu Ø podatkowego gminy przypadająca na 1 mieszkańca, Ø dla wniosków o tej samej liczbie punktów i identycznej wartości dochodu podatkowego gminy przypadającego na 1 mieszkańca o ich kolejności decyduje Ø data zarejestrowania poprawnego wniosku. 10. Zobowiązania beneficjenta: Beneficjent nie może dokonać zmiany przeznaczenia inwestycji oraz przeniesienia na rzecz innych osób prawa własności oraz nie może zawierać umów przewidujących przeniesienie posiadania budynków, budowli, wyposażenia – odpowiednio nabytych, wybudowanych, zmodernizowanych z wykorzystaniem środków z pomocy finansowej przyznanej na podstawie umowy o dofinansowanie projektu zawartej z Zarządem Województwa przed upływem 5 lat od dnia zawarcia umowy o dofinansowanie projektu. Beneficjent ma obowiązek: - przechowywania całości dokumentacji związanej z realizacją projektu przez okres 5 lat od dnia dokonania przez ARiMR ostatniej płatności związanej z jego realizacją, - umożliwienia dokonywania przez ARiMR oraz odpowiednie służby samorządu województwa lub inne uprawnione do tego podmioty kontroli dokumentów lub wizytacji terenowej w trakcie realizacji projektu oraz przez okres 5 lat od dokonania ostatniej płatności, - złożenia ankiety monitorującej. Inne zobowiązania beneficjenta określone są umową o dofinansowanie projektu zawartą pomiędzy nim a zarządem województwa. 11. Zasięg geograficzny – miejscowości, należące do gmin wiejskich lub miejsko wiejskich, liczące do 5 tysięcy mieszkańców na terytorium całego kraju. 12. System instytucjonalny a) instytucja zarządzająca: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, b) instytucja wdrażająca: Zarząd Województwa, c) beneficjent końcowy: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR), d) beneficjenci: samorządy gmin i instytucje kultury dla, których organem założycielskim jest samorząd terytorialny, e) beneficjenci ostateczni: mieszkańcy miejscowości należących do gmin wiejskich Łubowo 2005 18 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 lub miejsko – wiejskich. 13. Opis systemu wdrażania Wnioski o dofinansowanie projektu składa się zgodnie z trybem określonym w odrębnych przepisach. Wyznaczone komórki organizacyjne odpowiednich służb samorządu województwa poddają wniosek weryfikacji formalnej pod kątem terminowości, poprawności jego wypełnienia, kompletności załączników. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega ocenie merytorycznej. W szczególności sprawdzeniu podlegają następujące elementy: - weryfikacja zgodności wniosku o dofinansowanie projektu z warunkami uzyskania pomocy, - ocena według kryteriów wyboru, - ocena ekonomiczno-techniczna. Beneficjent może zostać poproszony o uzupełnienie wniosku o dofinansowanie projektu w terminie określonym przez odpowiednie służby samorządu województwa. Projekty poprawne pod względem formalnym i spełniające warunki określone dla działania zostają poddane ocenie zgodnie z opisanymi wyżej kryteriami wyboru i uszeregowane według ilości uzyskanych punktów, a następnie przekazywane są do Regionalnego Komitetu Sterującego. Regionalny Komitet Sterujący może przyznać poszczególnym projektom dodatkowy punkt za spełnienie kryterium regionalnego uwzględniającego specyfikę województwa. Listę rankingową projektów, uszeregowanych według ilości zdobytych punktów, RKS rekomenduje Zarządowi Województwa. Przyjęcie projektu do realizacji następuje formalnie z chwilą zawarcia umowy o dofinansowanie projektu pomiędzy Zarządem Województwa a wnioskodawcą. Tekst umowy o dofinansowanie projektu przesyłany jest do wnioskodawcy, a jej podpisanie następuje w siedzibie odpowiednich służb samorządu województwa. Umowa o dofinansowanie projektu określa zobowiązanie do objęcia projektu finansowaniem w ramach SPO pod warunkiem, że beneficjent zrealizuje go w określonym zakresie i terminie, udokumentuje poniesione koszty i dotrzyma zobowiązań wynikających z umowy o dofinansowanie projektu. Po podpisaniu umowy o dofinansowanie projektu beneficjent dokonuje wyboru dostawców towarów i usług w ramach projektu zgodnie z wymogami ustawy o zamówieniach publicznych. Po rozstrzygnięciu przetargu beneficjent ma obowiązek przedstawić informację na temat kosztów projektu wynikających z postępowania przetargowego. W przypadku, gdy koszt projektu Łubowo 2005 jest niższy od planowanego, 19 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 dokonywana jest korekta wysokości kwoty pomocy zawartej w umowie o dofinansowanie projektu. Kopię umowy o dofinansowanie projektu otrzymuje Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, jako beneficjent końcowy tj. instytucja dokonująca płatności na rzecz beneficjenta. Umowa o dofinansowanie projektu może zostać zmodyfikowana na wniosek jednej ze stron. Każda zmiana warunków umowy o dofinansowanie projektu powinna by ć dokonana w formie pisemnej w drodze aneksu, pod rygorem nieważności. Beneficjent może rozpocząć realizację projektu z chwilą podpisania umowy o dofinansowanie projektu. Koszty poniesione przed datą zawarcia umowy o dofinansowanie projektu nie będą uznane jako koszty kwalifikowalne. Zasada ta nie dotyczy jedynie kosztów planowania wstępnego. Beneficjent składa wniosek o refundację do odpowiednich służb samorządu województwa po realizacji całości lub poszczególnych etapów realizacji projektu. Wraz z wnioskiem o refundację przedstawiane są wymagane załączniki, w szczególności dowody dokonanych płatności. Służby samorządu województwa dokonują oceny kompletności i prawidłowości przedłożonego wniosku o refundację oraz zgodności realizacji projektu z umową o dofinansowanie projektu. Płatności na rzecz beneficjenta dokonuje ARiMR na podstawie autoryzacji dokonanej przez służby samorządu województwa. O dokonaniu płatności Agencja informuje odpowiednie służby samorządu województwa. Po zakończeniu realizacji projektu, wraz z ostatnim wnioskiem o refundację, beneficjent zobowiązany jest do złożenia sprawozdania końcowego z realizacji projektu, zawierającego podsumowanie całości projektu, zestawienie wykonanych zadań i sprawdzającego zgodność projektu z zapisami w umowie o dofinansowani e projektu. Łubowo 2005 20 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 VII. Sytuacja społeczno-gospodarcza obszarów wiejskich Gminy Łubowo. Łubowo to jedna z najpiękniejszych wsi w Powiecie Gniezno. Należy do tych gmin, które mają szczególną przeszłość. Tutaj bowiem znajduje się unikatowy zespół archeologiczno - architektoniczny z wczesnego średniowiecza - Ostrów Lednicki oraz Wielkopolski Park Etnograficzny. Gmina Łubowo po reformie administracyjnej od stycznia 1999 wchodzi w obszar powiatu gnieźnieńskiego, który obejmuje powierzchnię 125.000ha i jest zamieszkiwany przez 141.000 osób. W skali województwa wielkopolskiego pod względem obszaru powiat zajmuje 6 miejsce a pod względem liczby osób 4 miejsce. Gmina Łubowo jest gminą wiejską o powierzchni ok 11340ha i zamieszkiwaną przez ponad 5000 osób. Średnio przypada 40 osób na km 2. Pozycja gminy Łubowo w strukturze organizacyjnej powiatu jest uprzywilejowana poprzez bliskość Gniezna i Poznania, gdzie skoncentrowany jest potencjał społecznogospodarczy oraz kulturowy. Łubowo pełni rolę łącznika, szczególnie w organizowaniu imprez kulturalnych związanych z początkami Państwowości Polskiej. Zjawisko to obliguje Łubowo 2005 21 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 do wyjątkowo sprawnej komunikacji i dobrego stanu dróg na obszarze gminy. W aktywizacji życia społeczno-gospodarczego gminy trzeba uwzględnić przebieg fragmentu trasy Szlaku Piastowskiego – szczególnie w wymiarze dóbr kultury. Podstawowym źródłem utrzymania ludności mieszkającej na terenie gminy jest rolnictwo, które gospodaruje na areale 9190ha użytków rolnych. Na terenie gminy pojawiają się jednak nowe zjawiska społeczno-ekonomiczne. Część gospodarstw domowych posiada już własną działalność gospodarczą jako uzupełnienie dochodu. W ramach w/w przekształceń mieści się również potrzeba rozwijania odpowiedniej sieci infrastruktury technicznej i społecznej, która jest niezbędna do „zatrzymania” uwalnianego z rolnictwa potencjału ludności. Gmina położona jest w zasięgu Lednickiego Parku Krajobrazowego, który wraz z leżącym na południowy wschód od Łubowa Parkiem Krajobrazowym „Promno” oraz znajdującym się na zachód od Łubowa Parkiem Krajobrazowym „Puszcza Zielonka” stanowią ważny przyrodniczo obszar węzłowy w skali międzynarodowej i krajowej. Obszar węzłowy to forma wyspowa stykająca się od strony zachodniej i północno-zachodniej z dolinami Warty i Wełny uznanych za korytarze ekologiczne o znaczeniu krajowym. Korytarze natomiast to ciągłe formy liniowe wyraźnie wyodrębniające się wśród terenów otaczających pod względem struktury przyrodniczej, o znacznie mniejszej intensywności użytkowania i gospodarowania. Rzeka Mała Wełna w swym górnym biegu przecina wąską doliną przestrzeń gminy Łubowo i stanowi ważny łącznik w regionalnym systemie przyrodniczo-ochronnym pomiędzy brzeżnymi terenami projektowanego obszaru chronionego Skocko-Czerniejewskiego obejmującego Pojezierze Czerniejewskie, doliny rzek: Głównej, Cybiny a także rozległy kompleks Lasów Czerniejewskich, którego północny skraj znajduje się w granicach gminy Łubowo. Na tych obszarach ochronie podlega całość środowiska o dużych walorach przyrodniczych i krajoznawczych, a zwłaszcza wartości kulturowo – historyczne i prehistoryczne, zasoby wodne, lasy, krajobraz, stanowiska chronionych gatunków flory i fauny. Południowa część gminy stanowi ponadto ważny przyrodniczy obszar ze względu na specyficzny węzęł hydrograficzny – styk działów wodnych pomiędzy zlewniami rzek Głównej, Cybiny, Małej Wełny i Wrześnicy oraz obszary źródliskowe rzek Cybiny i Małej Wełny. Lednicki Park Krajobrazowy obejmuje 7652,48 ha. Do gminy Łubowo należy ok. 31.6%. Jezioro Lednickie wraz z najbliższym otoczeniem stanowi unikalny w skali kraju obszar, na którym zachowały się liczne ślady osadnictwa związane z początkami Państwa Polskiego i który charakteryzuje się typowym dla Wielkopolski krajobrazem pól uprawnych z niewielkimi krajobrazem kompleksami leśnymi przekształconym, i zadrzewieniami. kulturowym od Krajobraz czasów tu panujący prehistorycznych. jest Badania palinologiczne przeprowadzone na osadach dennych jez. Lednickiego wykazały, że bezleśny krajobraz wyspy i otoczenia jeziora panował tu już na przełomie X/XI w. Łubowo 2005 22 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 Powszechne działania ochronne rozpoczęły się powołaniem Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy. Następnie zrealizowano tzw. Mały Skansen, a następnie Wielkopolski Park Etnograficzny gromadzący obiekty od wielkopolskiej z przełomu XVIII/XIXw. XVIIw. ze wg koncepcji wszystkimi rekonstrukcji wsi jej składnikami. Powołanie Lednickiego Parku Krajobrazowego miało na celu nie tylko ochronę najcenniejszych wartości historycznych , ale też ochronę wartości biologicznych i tradycyjnego krajobrazu kulturowego wkomponowanego harmonijnie w naturalny pejzaż otoczenia. Okolice jez. Lednica stały się też współcześnie miejscem kultu religijnego i spotkań pielgrzymów za sprawą „Bramy III Tysiąclecia”. Znajduje się tutaj również pomnik przyrody: 22-metrowy dąb szypułkowy zwany „Starym Dębem” o obwodzie na wysokości pierścienicy 490cm, rosnący na prywatnej posesji. Na podstawie ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska wprowadzony został zakaz używania jednostek pływających o napędzie silnikowym na wodach jeziora Lednickiego. Reasumując Gmina Łubowo położona jest w bardzo ciekawym miejscu zarówno pod względem historycznym jak i przyrodniczym, stąd oczywista staje się postawa jej mieszkańców, dążących do możliwie najlepszego zadbania o środowisko, w którym żyją. Lednicki Park Krajobrazowy Jeden z 12 parków krajobrazowych województwa wielkopolskiego - najmniejszy (pow. 7650 ha). Powołany w 1988 r. dla ochrony unikalnych ziem rozciągających się wokół Jeziora Lednickiego (367,0 ha), będących kolebką polskiej państwowości (350 stanowisk archeologicznych, 3 grodziska). Krajobraz Parku ukształtowany przez ostatnie zlodowacenie, w przeważającej części równiny z licznymi polodowcowymi jeziorami, odlesiony. W północnej części jedyny większy kompleks leśny w ciekawie ukształtowanym terenie (morenowe wzgórza, doliny, jeziora - ścieżka przyrodnicza). Zabytki drewnianej architektury sakralnej (Sławno, Waliszewo), mieszkalnej (Rybitwy), pałac w Zakrzewie (siedziba WBK), "Brama Trzeciego Tysiąclecia" w Imiołkach nad Jeziorem Lednickim, Ostrów Lednicki i Wielkopolski Park Etnograficzny w Dziekanowicach. Ostrów Lednicki Ostrów Lednicki położony jest 2 km od szosy Poznań-Gniezno i 5 km od stacji PKP w Lednogórze, warto również zatrzymać się w Łubowie i skorzystać z pięknej ścieżki rowerowej, która prowadzi z Łubowa do Dziekanowic - w pobliże Muzeum. Na wyspie zachowały się pozostałości grodu oraz relikty najstarszego w Polsce zespołu preromańskiej architektury pałacowo-sakralnej (z basenami do chrztu) i wolno stojącego Łubowo 2005 23 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 kościoła cmentarnego z grobami w nawie i aneksach. Obydwa obiekty wzniesione w czasach panowania Mieszka I (około 966 r.). Na lądzie stałym eksponowane są zabytki obrazujące dzieje grodu lednickiego. Stała ekspozycja pt. "Skarby Jeziora Lednica" ukazuje bogactwo rezydencji na Lednicy wykraczające swoim znaczeniem poza znane z innych ośrodków ówczesnej władzy zespoły zabytkowe, a wyrażające się poprzez wyjątkowy w skali Słowiańszczyzny Zachodniej zespół przedmiotów kultu oraz uzbrojenia (najliczniejsza kolekcja w Polsce). Aktualnym uzupełnieniem tej wystawy są takie ekspozycje jak: "Otton III w Polsce", gdzie w formie otwartej dioramy pokazany jest fragment jednego z najstarszych i najlepiej zachowanych w Polsce mostów, liczne zabytki pochodzące z badań podwodnych oraz orszak cesarza Ottona III (dzieło artysty plastyka Juliana Gosławskiego), "Ślady nieobecnych" gdzie zaprezentowano warsztat pracy archeologa i antropologa, wyniki współpracy archeologów z przedstawicielami innych dyscyplin naukowych, fragment cmentarzyska wczesnośredniowiecznego, liczne przedmioty towarzyszące zmarłym i inscenizację konduktu żałobnego, „Bitwa pod Cedynią” ilustrującą zwycięstwo wojsk Mieszka I i jego brata Czcibora nad wojskami margrabiego Hodona w 972 roku. Wielkopolski Park Etnograficzny Przepiękny Park jest położony 300 m od szosy Poznań-Gniezno (dojazd autobusem do przystanku Dziekanowice) i około 4 km od stacji PKP w Lednogórze (około 45 min. marszu). Wzdłuż szosy nr 5 biegnie ścieżka rowerowa. W przepięknym plenerze nad Jeziorem Lednica prezentują się 53 obiekty tradycyjnego budownictwa chłopskiego, dworskiego, sakralnego i folwarcznego, przeniesione z różnych stron Wielkopolski. W większości tych obiektów eksponowane są wystroje dawnych wnętrz i obejść. Spacerując (około 2 godzin) między opłotkami muzealnych zagród, mogą Państwo zobaczyć wyposażenie starej kuźni, zajść do wiejskiej chałupy, przysiąść w osiemnastowiecznym kościele, wspiąć się na wzgórze, na którym stoją różne typy wiatraków i skąd widać wspaniałą panoramę jeziora Lednica, zatrzymać się na wiejskim cmentarzu, a także zajrzeć do wnętrza osiemnastowiecznej kaplicy. W niektóre weekendy można trafić na występ zespołu folklorystycznego ożywiającego ekspozycje. Bywa też taki dzień, zazwyczaj tydzień po Nocy Świętojańskiej, kiedy w Muzeum panuje piknikowa atmosfera, Łubowo 2005 jest tłumnie i kolorowo. 24 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 A. Zadania inwestycyjne Gminy Łubowo 2005-2013 Wieloletni Plan Inwestycyjny Zadanie Prognozowany Szacunkowy Jednostka Prognozowane Wymogi inwestycyjne termin koszt odpowiedzialna za finansowanie formalno- realizacji realizacji realizację prawne (w PLN) Łubowo – 2005/2006 768.600,00 Urząd Gminy Budowa Domu Kultury w Środki własne + środki z Dokumentacja budżetu państwa +SPO ROL techniczna, pozwolenie na Łubowie budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Łubowo 2005 25 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 Woźniki- 2005 210.000,00 Urząd Gminy Utwardzenie placu przy Środki własne + środki z Dokumentacja budżetu państwa +SPO ROL techniczna, pozwolenie na świetlicy w Woźnikach budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Pierzyska- chodnik 2006-2008 120.000,00 Urząd Gminy Środki własne + środki z Dokumentacja budżetu państwa +SPO ROL techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Łubowo 2005 26 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 Leśniewo- chodnik 2006-2008 150.000,00 Urząd Gminy Środki własne + środki z Dokumentacja budżetu państwa +SPO ROL techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Wierzyce- oświetlenie 2006-2008 75.000,00 Urząd Gminy uliczne- nowe osiedle Środki własne + środki z Dokumentacja budżetu państwa +SPO ROL techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Łubowo 2005 27 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 Lednogóra- oświetlenie 2005-2006 45.000,00 Urząd Gminy uliczne- nowe osiedla Środki własne + środki z Dokumentacja budżetu państwa +SPO ROL techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dziekanowice- budowa 2005-2008 250.000,00 Urząd Gminy plaży, parkingu Środki własne + środki z Dokumentacja budżetu państwa +SPO ROL techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Łubowo 2005 28 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 Rzegnowo- budowa 2006-2008 100.000,00 Urząd Gminy chodnika w centrum wsi Środki własne + środki z Dokumentacja budżetu państwa +SPO ROL techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Żydówko- chodnik 2006 100.000,00 Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Łubowo 2005 29 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 Rewaloryzacja zespołu dworsko-folwarcznego w Dziekanowicach 2005-2006 Muzeum Pierwszych W gestii Muzeum Pierwszych Dokumentacja Piastów na Lednicy Piastów na Lednicy techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Łubowo 2005 30 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 B. Analiza S.W.O.T. Klasycznym narzędziem, stosowanym od wielu lat w analizie strategicznej, jest zestawienie mocnych i słabych stron analizowanego podmiotu (w tym przypadku gminy) oraz określenie jego szans i zagrożeń rozwojowych. Nazwa SWOT pochodzi z języka angielskiego i oznacza: S – Strengths (silne strony), W – Weeknesses (słabości), O - Opportunities (możliwości), T – Threats (zagrożenia). Przyjęta metoda pozwala na zebranie i uszeregowanie informacji o potencjale rozwojowym gminy oraz o dostrzeganych barierach. Zwraca jednocześnie uwagę na pojawiające się zewnętrzne szanse i zagrożenia. W gminie Łubowo skoncentrowano się na ocenie wewnętrznych zasobów gminy, jej atutów i problemów, przyjmując z definicji zewnętrzne ograniczenia związane z położeniem geograficznym, obowiązującym w Polsce systemem legislacyjnym, poziomem rozwoju gospodarczego, czy też stanem finansów publicznych. Analizie poddano pięć najważniejszych obszarów działalności gminy: − finanse gminy − infrastrukturę − rozwój gospodarczy − oświatę, kulturę i sport − zdrowie, pomoc społeczną i bezpieczeństwo publiczne. Wykonana podczas warsztatów analiza sytuacji w poszczególnych dziedzinach przedstawia się w sposób następujący: FINANSE GMINY Silne strony Braki, problemy Duży udział podatków i opłat lokalnych w Realny spadek budżetu w 2001 r. ( dochodach (22%) o ok. 10 %) Duży udział podatku od nieruchomości w podatkach i opłatach lokalnych (47%) Łubowo 2005 31 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 Stały udział inwestycji w wydatkach budżetu (około 23 % średniorocznie) Stosunkowo wysoki dochód na 1-go mieszkańca (1373 zł) Stan finansów Gminy jest typowy dla przeciętnych polskich gmin wiejskich, gdzie poziom dochodów jest w 40-50 % determinowany wysokością subwencji (głównie oświatowej), a podatki i opłaty lokalne dostarczają około 20% ogólnych wpływów budżetowych (w tym około połowę stanowi podatek rolny). Po stronie wydatków najbardziej znaczącą pozycję stanowią wydatki na oświatę (około 50-60 %)- w Łubowie udział ten jest jednak dość niski, co świadczy o korzystnej strukturze szkolnictwa na terenie gminy. Z drugiej strony stosunkowo wysoki, zawsze od lat na poziomie 20% ogólnych wydatków budżetowych, poziom wydatków inwestycyjnych świadczy o przywiązywaniu dużej wagi do poprawy warunków życia mieszkańców. W ostatnich latach prawie całość wydatków inwestycyjnych miała miejsce w sferze infrastruktury dla terenów wiejskich i oświaty. Biorąc pod uwagę ogrom potrzeb w tych dziedzinach oczywistym staje się fakt, że najistotniejsze zadania w strategii rozwoju Gminy będą musiały dotyczyć właśnie tych sfer. INFRASTRUKTURA WARUNKI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW Silne strony Braki, problemy Położenie przy ważnej trasie krajowej Rosnące bezrobocie, Bliskość silnych ośrodków gospodarczych Postępujące ubożenie społeczeństwa Wysokie, dodatnie saldo migracji (+130) Rośnie liczba mieszkań komunalnych Utrzymująca Niepełna sieć kanalizacyjna liczba się wydanych na wysokim pozwoleń na poziomie budowę domów jednorodzinnych Duże powierzchnie rolne Duża ilość dróg gminnych nieutwardzonych Łubowo 2005 32 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 Wzrasta liczba budynków prywatnych Wysoki udział ludności w wieku produkcyjnym w całości populacji Pełne zwodociągowanie gminy Dzikie wysypiska śmieci Pełna gazyfikacja gminy Brak mogilnika Pełna telefonizacja gminy Duży udział własności prywatnej gruntów Utrzymujące się na stałym poziomie wydatki na inwestycje Ekologiczne wysypisko odpadów Porządek na terenie wsi Istniejące ścieżki rowerowe Park krajobrazowy Przeprowadzona analiza i wyniki dyskusji w trakcie warsztatów strategicznych pozwoliły na dokładne zidentyfikowanie najistotniejszych problemów w sferze infrastruktury technicznej – kwestii niepełnego systemu ściekowego, czy też braki w sieci drogowej i konieczność ponoszenia dalszych wydatków na jej poprawę. Z drugiej strony wiele w omawianej sferze już zrobiono – praktycznie wszystkie gospodarstwa domowe mają dostęp do sieci wodociągowej, postępuje budowa systemu kanalizacji. Łubowo jest bardzo korzystnie położone z punktu widzenia komunikacyjnego. Korzystna jest bliskość Gniezna i Poznania oraz umiejscowienie na trasie PoznańBydgoszcz, wpływa to na możliwości i perspektywy mieszkańców gminy. Łubowo 2005 33 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 ROZWÓJ GOSPODARCZY Silne strony Braki, problemy Dobre położenie Wysokie, rosnące bezrobocie (szczególnie wśród młodych) Szybki rozwój inwestycji infrastrukturalnych Mała ilość lasów Dostępność Przeważające słabe klasy gruntów rolnych terenów inwestycyjnych i mieszkaniowych Dostępność mediów Nie zmieniająca się liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych Bardzo duży udział gospodarstw dużych Brak średnich i dużych zakładów (>15 ha) w całości upraw przemysłowych na terenie gminy Walory turystyczne: Duża liczba bardzo małych gospodarstw § Muzeum Pierwszych Piastów § Wlkp. Park Etnograficzny § Lednicki Park Krajobrazowy rolnych (1-2 ha - 27%) Nierozwinięta baza obsługi ruchu turystycznego i rekreacyjnego Gmina wiejska Łubowo posiada korzystne warunki do rozwoju rolnictwa oraz turystyki i agroturystyki opartej na zasobach Muzeum Pierwszych Piastów, Wlkp. Parku Etnograficznego oraz Lednickiego Parku Krajobrazowego. Należy pamiętać, że jest ona gminą przede wszystkim rolniczą, której 81 % powierzchni zajmują grunty rolne i istnieje bardzo duża liczba małych gospodarstw domowych. Wynika z tego, że duża część ludności utrzymuje się z prowadzonej działalności rolniczej. Można zaobserwować tu jednak szczególnie korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa, o czym świadczą stosunkowo dobre gleby oraz duża powierzchnia zajmowana przez duże gospodarstwa rolne. Dla rozwoju działalności pozarolniczej istotną przeszkodą jest Łubowo 2005 34 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 niski potencjał gospodarczy całego subregionu szczególnie w zakresie przetwórstwa produktów rolnych, dlatego w strategii zostaną silnie uwypuklone elementy związane z rozwojem rolnictwa, turystyki i wykorzystaniem istniejących walorów środowiska naturalnego. Dodatkowym elementem warunkującym w przyszłości rozwój gospodarczy gminy będzie korzystne położenie przy trasie Poznań – Bydgoszcz i sąsiedztwo Gniezna i Poznania- miast wpływających korzystnie na rozwój gospodarczy. W Łubowie dobrze rozwija się budownictwo, jeden z głównych motorów napędowych gospodarki, ważne będzie jednak poszukiwanie możliwości rozwojowych w kierunku zainwestowania przemysłowego na terenach przylegających do głównych ciągów komunikacyjnych gminy. OŚWIATA, KULTURA I SPORT Silne strony Braki, problemy Spadek liczby uczniów w szkołach (lepsze Spadek liczby uczniów w szkołach (mniej warunki nauczania) środków z subwencji, wyższe koszty utrzymania placówek) Aktywna działalność kulturalna Biblioteki Brak sali gimnastycznej i komputerowej Gminnej i Muzeum Pierwszych Piastów (istnieje sala z przestarzałym sprzętem) przy SP Owieczki Nauka dwóch języków obcych w gimnazjum Braki w wyposażeniu w pomoce dydaktyczne Dwie nowe sale gimnastyczne oraz komputerowe Duża liczba zajęć pozalekcyjnych w gimnazjum Aktywna drużyna harcerska Zawody w pływaniu długodystansowym Łubowo 2005 35 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 Plenerowe imprezy folklorystyczne Boisko w Łubowie KS Piast Łubowo Ośrodek Rehabilitacji przy remizie OSP Łubowo Uczniowskie Kluby Sportowe działające na terenie gminy Przedszkole na terenie gminy Szlak Piastowski Ośrodek Rehabilitacji przy remizie OSP Łubowo Działalność świetlic wiejskich Analiza sytuacji oświaty w Gminie doprowadziła do wniosku, że dbałość o dobre warunki nauczania i rozwój sportu są jednymi z priorytetów władz samorządowych. Nie oznacza to, że wszystko w tej dziedzinie udało się zrealizować – pozostały jeszcze tak istotne zadania, jak doposażenie pracowni komputerowych i przedmiotowych, czy dalsze prowadzenie programów sportowych i kulturalnych dla dzieci i m łodzieży ZDROWIE, POMOC SPOŁECZNA I BEZPIECZEŃSTWO Silne strony Organizowanie Braki, problemy imprez w ramach Brak mieszkań socjalnych działalności OPS Dożywianie dzieci w szkołach Paczki świąteczne, zakupy Brak środków na pomoc społeczną książek i Rosnąca liczba przestępstw odzieży dla najuboższych Łubowo 2005 36 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 Wypoczynek letni dla dzieci w ramach OPS Brak komisariatu policji Pozyskiwanie środków na działania pomocy społecznej Ośrodek Rehabilitacji przy remizie OSP Łubowo Podobnie jak w wielu polskich gminach na uwagę zasługuje aktywna działalność Ośrodka Pomocy Społecznej i władz gminy w całym omawianym tutaj zakresie. Na terenie Gminy nie ma też problemów z dostępem do podstawowych usług zdrowotnych. Jednak, podobnie jak we wszystkich innych analizowanych dziedzinach, nie oznacza to, że wszystkie potrzeby społeczne zostały już zaspokojone. Ograniczone środki na pomoc społeczną powodują, że Gmina nie jest w stanie w pełni pomóc wszystkim potrzebującym. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku profilaktyki zdrowotnej szczególnie adresowanej do dzieci i młodzieży. Ważnym elementem dla gminy Łubowo jest kwestia bezpieczeństwa, poruszana w jednym z projektów poniższej strategii. Łubowo 2005 37 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 C. Plan finansowy na lata 2005-2006 Na podstawie analizy porównawczej budżetów na lata 2003 i 2004 oraz perspektywy programowania budżetu gminy w kontekście środków SPO ROL na lata 2005-2006, przyjąć można, iż rocznie na poczet wkładu własnego (20%) gmina przeznaczyć może ok. 500,000 zł, jak również ok. 200.000 zł pochodzące z zaciągniętych pożyczek oraz kredytów, co stanowić może w konsekwencji kwotę 700.000 zł. Jeżeli przyjąć za stałą proporcję 700.000,00 zł, jako 20% udziału w projektach współfinansowanych ze środków strukturalnych unii europejskiej, gmina zdolna jest współfinansować w rocznej alokacji projekty do wartości 3.500.000 pln (w tym 20% wkładu własnego). Wziąć pod uwagę należy fakt, iż w ramach SPO ROL, dofinansowanie wynosić może do 450 ty. PLN, co stanowić może do 80% kosztów kwalifikowanych projektu. Łubowo 2005 38 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 VIII. WDRAŻANIE PLANU ROZWOJU GMINY Finansowanie Realizacja Planu Gminy uzależniona jest od wysokości pozyskanych środków zarówno krajowych jak i z funduszy strukturalnych. Biorąc pod uwagę prognozę dopuszczalnej wysokości zobowiązań w poszczególnych latach i wysokość środków jakie mogą być wydatkowane bezpośrednio z budżetu, możliwości finansowe Gminy wskazują, że na realizację przyjętych celów zabezpieczą 20% wkładu w stosunku do uzyskanych środków wspólnotowych. Zakłada się również, że nie wykonanie wszystkich zadań w latach 2005-2006 powoduje przesunięcie ich realizacji na lata następne. Zarządzanie Funkcję Instytucji Zarządzającej i koordynującej realizację Planu Gminy będzie pełnił specjalnie powołany zespół pracowników. Zakres zadań Instytucji Zarządzającej obejmuje m.in.: § zapewnienia zgodności realizacji Planu z poszczególnymi dokumentami programowymi wyższego rzędu, w tym w szczególności w zakresie zamówień publicznych, zasad konkurencji, ochrony środowiska, jak też zagwarantowanie przestrzegania zasad zawierania kontraktów publicznych, § zbieranie danych statystycznych i finansowych na temat postępów wdrażania oraz przebiegu realizacji projektów w ramach Planu, § zapewnienie przygotowania i wdrożenia planu działań w zakresie informacji i promocji Planu, § przygotowanie rocznych planów na temat wdrażania Planu, § zbieranie informacji do rocznego raportu o nieprawidłowościach, § dokonanie oceny po zakończeniu realizacji Planu. Łubowo 2005 39 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 IX. System monitorowania i ewaluacji Planu w Gminie ŁUBOWO. Instytucja Zarządzająca współpracuje z Wójtem i Skarbnikiem, których główną rolą będzie monitorowanie i ewaluacja przebiegu realizacji zadań zawartych w Planie. W celu najbardziej efektywnego przeprowadzania obiektywnego procesu ewaluacji Instytucja Zarządzająca każdorazowo wybierać będzie najbardziej skuteczne narzędzie oceny. Zalecanymi narzędziami ewaluacji przeprowadzanej w systemie półrocznym i rocznym, jak również dostosowanymi do okresu programowania poszczególnych zewnętrznych źródeł finansowania zadań, w rozwoju lokalnym gmin o charakterze wiejskim są1: Ø ewaluacja ex-ante Ø ewaluacja ex-post Poniżej zaprezentowano wybrany dwa narzędzia służące ewaluacji przyjętych programów. Typologia narzędzi monitorowania i ewaluacji projektów współfinansowanych z bezzwrotnej pomocy zagranicznej w kontekście Gminy Łubowo: 1 Ø Czym jest ocena (ewaluacja)? Ø Standardy oceny (ewaluacji) Ø Kontrola-monitoring-ocena (ewaluacja) Ø Cel prowadzenia oceny (ewaluacji) Ø Rodzaje oceny(ewaluacji) Ø Przeprowadzenie oceny (ewaluacji) Proponowane narzędzia ewaluacji nie wykluczają zastosowanie innych technik przytoczonych w tekście. Łubowo 2005 40 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 Czym jest ocena (ewaluacja)? przez ocenę (ewaluację) polityki, programu lub projektu należy rozumieć określenie wartości polityki, programu lub projektu w odniesieniu do wcześniej zdefiniowanych kryteriów i w oparciu o odpowiednie informacje. Po pierwsze, instytucja oceniająca ma odpowiedzieć na pytanie czy program (projekt) okazał się sukcesem czy też porażką. Po drugie, niezbędne jest przedstawienie przez instytucję zamawiającą odpowiednich kryteriów, precyzujących zakres przedmiotowy, przestrzenny i czasowy oceny (ewaluacji). Po trzecie, niezbędne są informacje zebrane przez zespół oceniający, które po analizie będą stanowić podstawę do określenia wartości programu (projektu). Standardy oceny (ewaluacji) Ø użyteczność (ang. utility) - celem oceny (ewaluacji) ma być dostarczenie zamawiającemu praktycznych informacji na temat ocenianego programu; informacje te winny okazać się użyteczne z punktu widzenia instytucji zamawiających ocenę (ewaluację), np. przy wdrażaniu kolejnej generacji programów; Ø wykonalność (ang. feasibility) - każda ocena (ewaluacja) musi być oparta na praktycznych procedurach realizacyjnych, uwzględniających ograniczenia czasowe, finansowe lub polityczne procesu ewaluacyjnego; musi być ona elastyczna w stosunku do potrzeb poszczególnych aktorów procesu oraz dostarczać wartościowych informacji za rozsądną cenę; Ø poprawność (ang. propriety) - każda ocena (ewaluacja) musi być przeprowadzona w sposób zgodny z prawem, gwarantujący przestrzeganie standardów etycznych, uwzględniający dobro osób zaangażowanych w ocenę (ewaluację) oraz tych, których dotyczą jej wyniki. Kryterium poprawności Łubowo 2005 41 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 dotyczy także profesjonalizmu podmiotów wykonujących ocenę (ewaluację) oraz wyników oceny (ewaluacji); Ø stosowność (ang. accuracy) - przy przeprowadzaniu oceny (ewaluacji) winny być brane pod uwagę wyłącznie te informacje i czynniki, które mają znaczenie przy szacowaniu efektów programu, a zatem pozwalają na sformułowanie wiarygodnych wniosków. Kontrola-monitoring-ocena(ewaluacja) Kontrola to działania mające na celu porównanie istniejącego stanu z postulowanym z punktu widzenia prawa, ustalenie nieprawidłowości oraz przekazanie wyników w formie wniosków i zaleceń do uprawnionego organu. kontrolerzy badają najczęściej pewien wycinek danego programu. Monitorowanie można zdefiniować jako proces systematycznego zbierania i analizowania ilościowych i jakościowych informacji na temat wdrażanych projektów i całego programu w aspekcie finansowym i rzeczowym, mający na celu zapewnienie zgodności realizacji projektów i programu z wcześniej zatwierdzonymi założeniami i celami. Monitoring obejmuje cały program (monitoring finansowy, monitoring rzeczowy), Monitoring jest procesem ciągłym, odbywającym się przez cały okres wdrażania programu (projektu). Celem monitorowania jest bieżące wykrywanie potencjalnych nieprawidłowości i ich korygowanie. (np. dlaczego nie stworzono 300 nowych miejsc pracy, tak jak zostało to założone w dokumentach programowych?). Ocena (ewaluacja) może dotyczyć zarówno całego programu lub wyłącznie wybranego zagadnienia związanego z ocenianym programem. Cel prowadzenia oceny (ewaluacji) • zapis regulacji prawnych (w funduszach strukturalnych - rozporządzenie 1260/99, w kontraktach wojewódzkich - rozporządzenie w sprawie programu wsparcia), które zobowiązują instytucję odpowiedzialną za dany program do przeprowadzenia procedury ewaluacyjnej. Łubowo 2005 42 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 • Zasadniczym celem oceny (ewaluacji) jest stałe ulepszanie skuteczności i efektywności interwencji publicznej, rozumiane nie tylko w kategoriach pozytywnych efektów społecznych lub gospodarczych związanych bezpośrednio z danym programem, lecz także zwiększania przejrzystości i promowania działań podejmowanych przez władze publiczne. cele prowadzenia oceny (ewaluacji) A. Kontrola nad działaniem władz publicznych oraz zwiększanie przejrzystości tych działań. B. Zwiększanie skuteczności i efektywności projektów i programów podejmowanych przez sektor publiczny; C. Kształtowanie kierunków i priorytetów działalności sektora publicznego; D. Poznawanie mechanizmów programów i projektów. • Rodzaje oceny (ewaluacji) (1) klasyfikacja oceny (ewaluacji) ze względu na termin jej przeprowadzenia, (2) klasyfikacja oparta na przedmiocie oceny (ewaluacji) (3) klasyfikacja według celu jej przeprowadzenia. (1) W zależności od terminu przeprowadzania oceny wyróżnia się: • ocenę (ewaluację) ex-ante (ewaluację wstępną), • ocenę (ewaluację) okresową, dokonywaną w trakcie realizowania programu (w przypadku programów strukturalnych jest to ocena (ewaluacja) w połowie okresu programowania) • ocenę (ewaluację) ex-post (ewaluację końcową). Łubowo 2005 43 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 Ocena (ewaluacja) ex-ante, w połowie okresu programowania oraz ex-post programów a cykl zarządzania programami MT1 EA EP 1 1 EA MT EP 2 2 2 EA MT3 3 PROGRAM 1 PROGRAM 2 EP 3 PROGRAM 3 Wdrażanie programu Ocena (ewaluacja) ex-ante (EA), w połowie okresu programowania (MT) oraz ex-post (EP) W taki bowiem sposób wygląda przygotowanie, wdrażanie i ocena (ewaluacja) programów finansowanych ze środków funduszy strukturalnych. (2) Jeśli weźmie się pod uwagę przedmiot przeprowadzanej oceny (ewaluacji), można wydzielić: Ø ocenę (ewaluację) globalną (całościową), Ø ocenę (ewaluację) tematyczną Ø ocenę (ewaluację) szczegółową. Przykładem oceny (ewaluacji) tematycznej może być wykonana na zamówienie Komisji Europejskiej ocena (ewaluacja) wpływu programów finansowanych z funduszy strukturalnych na sektor małych i średnich przedsiębiorstw. (3) ocena (ewaluacja) według celów jej prowadzenia. Łubowo 2005 44 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 - Cel poznawczy - głównym celem oceny (ewaluacji) w takim podejściu jest zwiększenie wiedzy zamawiającego oraz zainteresowanych partnerów na temat zasad działania programu lub projektu, poznanie wewnętrznych i zewnętrznych mechanizmów działających w programach, uzyskanie informacji dotyczącej efektów programu, jego sukcesów i niepowodzeń itp. Wiedza uzyskana w trakcie oceny (ewaluacji) poznawczej ma pomóc w wypracowywaniu polityki i programów w danej dziedzinie. Ocena (ewaluacja), której głównym celem jest cel poznawczy jest także wykorzystywana w badaniach naukowych prowadzonych w dziedzinie, której dotyczy program będący przedmiotem oceny (ewaluacji); - Cel instrumentalny - głównym celem oceny (ewaluacji) w podejściu instrumentalnym jest wykorzystanie jej wyników i rezultatów do podejmowania decyzji związanych z realizowanymi programami. Cel instrumentalny wyraża się w dwojakiego rodzaju podejściu do oceny (ewaluacji). Przeprowadzenie oceny (ewaluacji) Pracę zespołu ewaluacyjnego można podzielić na cztery etapy: A. Strukturyzacja - etap ten nie zawsze występuje przy realizacji zadania ewaluacyjnego. Jeśli cele oceny (ewaluacji) są zdefiniowane w precyzyjny i jednoznaczny sposób, członkowie zespołu ewaluacyjnego mogą od razu przystąpić do drugiego etapu realizacji oceny - obserwacji. Jeśli jednak zakres zadań jest niejasny lub pewne kwestie związane z ocenianym programem wymagają sprecyzowania, zadania ewaluacyjnego, (ewaluacja ex-ante) lub konieczne w początkowej fazie jest między innymi realizacji określenie przywrócenie logicznej struktury ocenianego programu. B. Obserwacja przedmiotowego i na etapie podmiotowego tym dokonuje badań (np. się z określenia jakimi osobami zakresu należy przeprowadzić wywiad i na jaki temat) i na tej podstawie przystępuje do zbierania danych i faktów związanych z ocenianym programem. W każdej z przedstawionej powyżej kolejnych faz oceny (ewaluacji) możliwe jest zastosowanie różnych metod ewaluacyjnych. Łubowo 2005 45 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 X. Sposoby oceny Planu Skuteczność planu poddawana będzie bieżącej ocenie. Sprawowana będzie przez Instytucję Zarządzającą za pomocą wskaźników postępu realizacji i oceny skuteczności wdrażanych projektów określonych w poszczególnych programach operacyjnych i w wytycznych opracowanych przez Ministerstwo Gospodarki, Pracy i polityki Społecznej pt. „Wytyczne do tworzenia wskaźników monitoringu programów, priorytetów, działań i projektów oraz lista podstawowych wskaźników monitorowania w poszczególnych obszarach interwencji funduszy strukturalnych. Informacja i promocja Instytucja Zarządzająca zapewnia środki informacyjne i promocyjne w zakresie udzielonej pomocy z funduszy strukturalnych. Wykorzystywane środki informacyjne i promocyjne będą miały na celu przede wszystkim informowanie potencjalnych i faktycznych odbiorców informowanie poszczególnych opinii pomocy o publicznej projektów i o możliwościach zakresie rezultatach i tych wsparcia ze wymiarze działań. strony pomocy Instytucja UE unijnej oraz dla Zarządzająca obowiązana jest przestrzegać zasady wynikające z Rozporządzenia Komisji 1145/2003 i z zawartych umów. Informowanie i promocja odbywać się będzie poprzez organizowanie szkoleń i konferencji na temat możliwości pozyskania środków unijnych. W prasie lokalnej i regionalnej, w telewizji i radiu regionalnym oraz w Internecie podawane będą systematycznie informacje na temat zaangażowania finansowego UE w realizację projektów oraz stanie zaawansowania realizacji zadań i ich efektów w ramach Planu. Łubowo 2005 46 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 XI. Podsumowanie Strategia Promocji Lokalnego Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Łubowo jest jednym z podstawowych narzędzi programujących szeroko pojęty rozwój gminy; wytycza on i szczegółowo wskazuje kierunki rozwoju, jak również poszczególne działania podejmowane na rzecz Gminy. PROW dla Gminy Łubowo spełnia również funkcję informacyjną, poprzez realizację strategii informacyjnej. Zadaniem strategii informacyjnej jest: Ø zapewnienie powszechnego dostępu do informacji o możliwościach uzyskania wsparcia w ramach funduszy strukturalnych dla wszystkich grup docelowych na terenie Gminy, Ø zapewnienie czytelnej informacji o kryteriach oceny i wyboru projektów oraz obowiązujących w tym zakresie procedurach, Ø zapewnienie bieżącego informowania opinii publicznej o zakresie i wymiarze pomocy wspólnotowej dla poszczególnych projektów i rezultatach działań na poziomie Gminy, Ø zapewnienie współpracy z instytucjami zaangażowanymi w monitorowanie i realizowanie Planu w zakresie działań informacyjnych i promocyjnych poprzez wymianę informacji i wspólne przedsięwzięcia, Ø inicjowanie dodatkowych działań promocyjnych o zasięgu lokalnym, Ø wykorzystanie nowoczesnych technologii, takich jak Internet, poczta elektroniczna, elektroniczna archiwizacja dokumentów, w celu usprawnienia komunikacji pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w realizacji PROW. Grupy docelowe odbiorców Działania podejmowane w ramach Planu będą uwzględniały specyficzne potrzeby wymienionych grup docelowych, jeśli chodzi o zakres informacji oraz użyte instrumenty w celu osiągnięcia maksymalnej skuteczności. Opinia publiczna – powszechna wiedza na temat działań związanych z wdrażaniem oraz wykorzystaniem środków Unii Europejskiej służyć będzie prezentacji korzyści Łubowo 2005 47 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 płynących z członkostwa we Wspólnocie, budowaniu pozytywnego wizerunku podmiotów zaangażowanych w proces wdrażania pomocy, jak również przyczyni się do poparcia dla inwestycji, których bezpośrednim beneficjentem będzie społeczność lokalna Gminy. Beneficjenci - to osoby, instytucje lub grupy społeczne bezpośrednio korzystające z wdrażanej pomocy. Będą to: - jednostki samorządu terytorialnego szczebla gminnego, - podmioty będące jednostkami podległymi samorządowi gminnemu bądź realizujące zadania jednostki samorządu gminnego, - podmioty gospodarcze, - organizacje zrzeszające przedsiębiorców, - jednostki edukacyjne, - organizacje pozarządowe, - inne organizacje społeczne. Kształtowanie wizerunku PROW Wykorzystanie pomocy w ramach funduszy strukturalnych płynących z Unii Europejskiej uzależnione jest od poziomu świadomości w zakresie istnienia oraz możliwości pozyskania środków dla jednostek samorządu terytorialnego. W tym celu istnieje realna potrzeba konsekwentnego kształtowania pozytywnego wizerunku Planu Rozwoju Lokalnego. Instrumenty strategii informacyjnej Realizacji polityki informacyjnej służyć mają następujące instrumenty: Ø konferencje, seminaria, wykłady, warsztaty, prezentacje – propagujące informacje o możliwościach wykorzystania środków unijnych i rezultatach wsparcia UE oraz usystematyzowania wiedzy; Ø wizytacje projektów, ekspozycje projektów – mogą stanowić skuteczne metody prezentacji osiągnięć w zakresie realizacji inicjatyw z wykorzystaniem środków Unii Europejskiej; Ø informowanie o projektach oraz ich promocja przez beneficjentów – należy zadbać o przekazanie odpowiedniej wiedzy beneficjentom z terenu Gminy, którzy będą odpowiedzialni za spełnienie wymogów w tym zakresie; Ø serwisy internetowe – będą szybkim i ogólnodostępnym źródłem informacji dla potencjalnych beneficjentów i instytucji o aktualnych możliwościach skorzystania z Łubowo 2005 48 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 pakietu pomocowego, zaś dla opinii publicznej stanowią kompleksowe źródło informacji o osiągnięciach PROW i wsparciu ze strony Unii Europejskiej dla Gminy; Ø publikacje, broszury informacyjne, ulotki, reklamy, plakaty, materiały audiowizualne – ułatwiają w atrakcyjnej, przystępnej formie przybliżyć wiedzę na temat dostępnej pomocy Unii Europejskiej, możliwości jej uzyskania, roli instytucji w zarządzaniu pomocą oraz roli Unii Europejskiej w tym procesie; Ø współpraca z mediami – działania wykorzystujące współpracę z prasą, radiem, telewizją o zasięgu lokalnym i regionalnym będą kluczowym elementem przy realizacji PROW w szczególności w odniesieniu do opinii publicznej. Działania podejmowane za pośrednictwem mediów będą miały formę artykułów i relacji prasowych, audycji radiowych i telewizyjnych, reklam i ogłoszeń. Ø Wszelka informacja o zasadach i procedurach związanych z wykorzystaniem funduszy strukturalnych powinna być przekazana w zwięzły i przystępny sposób. Łubowo 2005 49 Lokalny Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy Łubowo 2005-2006 Źródła: 1. Strategia Rozwoju Gminy Łubowo 2. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Łubowo 3. Narodowy Plan Rozwoju (tekst końcowy) 4. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 5. Uzupełnienia do Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 6. SPO ROW 7. Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Łubowo 2005 50
