Halina Olendzka

Halina Olendzka
Warszawa, 2010-09-07
RU/
/AD/10
Pan
Dariusz Daniluk
Podsekretarz Stanu
Ministerstwo Finansów
Działając na podstawie art. 20 pkt 3 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o nadzorze
ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych (Dz. U. Nr 124, poz.
1153 z późn. zm.) Rzecznik Ubezpieczonych pragnie poddać pod rozwagę Pana Ministra
propozycję nowelizacji ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz.
U. z 2010 r. Nr 11, poz. 66 z późn. zm.) w poniższym zakresie.
Rzecznik Ubezpieczonych wnioskuje o dodanie w art. 16 ustawy o działalności
ubezpieczeniowej ust. 6 opcjonalnie w brzmieniu:
„6. Zakład ubezpieczeń przechowuje informacje i dokumenty, o których mowa w ust.
4, do czasu upływu okresu przedawnienia roszczeń z umowy ubezpieczenia.”
lub
„6. Zakład ubezpieczeń przechowuje dokumentację gromadzoną w celu ustalenia
odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń lub wysokości świadczenia w okresie przedawnienia
roszczeń, które mogą zostać zgłoszone do zakładu ubezpieczeń w ramach zawartych umów
ubezpieczenia.”
Rzecznik Ubezpieczonych
Al. Jerozolimskie 44
00 – 024 Warszawa
tel. 022 333 73 92, 022 333 73 26
fax. 022 333 73 29
www.rzu.gov.pl
Uzasadnienie:
Do Rzecznik Ubezpieczonych docierają ostatnio informacje i skargi dotyczące braku
możliwości uzyskania dostępu do dokumentacji gromadzonej przez ubezpieczyciela w
związku ze szkodą. Niestety dzieje się tak w okresie, w którym nie upłynął jeszcze termin
przedawnienia roszczeń zgłoszonych do zakładu ubezpieczeń. Dostęp ten staje się
niemożliwy z powodu zniszczenia akt szkody na podstawie wewnętrznych procedur
ubezpieczyciela w zakresie archiwizowania akt szkodowych. Procedury takie są stosowane w
sytuacji, gdy zakład ubezpieczeń, z powodu wypłacenia osobie, która wystąpiła z
roszczeniem odszkodowania lub świadczenia, uważa postępowanie likwidacyjne za
zakończone.
Przykładowo w jednej ze skarg skierowanej niedawno do Rzecznika zakład
ubezpieczeń opierając się właśnie na swoich wewnętrznych procedurach dokonał zniszczenia
akt zgłoszonej w ramach obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów
mechanicznych poważnej szkody osobowej. Szkoda ta była spowodowana zdarzeniem z 2003
r. Zniszczenia akt ubezpieczyciel dokonał po pięciu latach od tego zdarzenia. Należy zwrócić
uwagę, iż w tamtym czasie obowiązywał obecnie uchylony art. 442 k.c., który określał
maksymalny termin przedawnienia roszczeń z czynów niedozwolonych jako okres dziesięciu
lat liczony od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę. Oznacza to, że
zniszczenia akt szkody w sprawie zgłoszonej do Rzecznika dokonano jeszcze zanim minął
okres przedawnienia wskazany w tej regulacji.
Przypomnieć trzeba również, że obecnie obowiązujący art. 4421 § 1 k.c. stanowi, iż
roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu
z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie
obowiązanej do jej naprawienia. Termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w
którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.
Przepis ten jednak nie dotyczy szkód na osobie, w przypadku których, zgodnie z art.
1
442 § 3 k.c. przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od
dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej
naprawienia. Oznacza to, iż niezależnie od tego, kiedy miało miejsce zdarzenie wyrządzające
szkodę, roszczenie o naprawienie tej szkody osobowej poszkodowany może kierować do jej
sprawcy – a więc i do zakładu ubezpieczeń – przez okres trzech lat od ujawnienia się tej
szkody.
2
Jeszcze inny termin przedawnienia roszczeń dla szkód wynikłych ze zbrodni lub
występku przewiduje regulacja zawarta w art. 4421 § 2 k.c. Roszczenie o naprawienie takich
szkód ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez
względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej
naprawienia. Wypada tutaj zaznaczyć, iż termin ten ma zastosowanie do niestety nierzadkich
szkód na osobie powstałych w wyniku wypadków drogowych (por. przypadki określone w
art. 177 § 1 i § 2 k.k.).
W art. 4421 § 4 k.c. znajduje się również uregulowanie w myśl, którego
przedawnienie roszczeń osoby małoletniej o naprawienie szkody na osobie nie może
skończyć się wcześniej, niż z upływem lat dwóch od uzyskania przez nią pełnoletności.
Norma ta ma na celu umożliwienie osobom, które osiągnęły pełnoletność dochodzenia
roszczeń o odszkodowanie w przypadku, gdy opiekun prawny nienależycie wykonywał swe
obowiązki, przez co pozbawił małoletniego możliwości zaspokojenia roszczenia o
naprawienie szkody.
Mając na uwadze obecne brzmienie art. 4421 k.c., jak również uprzednio
obowiązujący przywołany wyżej przepis art. 442 k.c. wydaje się, że niszczenie akt
szkodowych przed upływem terminów przedawnienia wskazanych w tych, a także innych
normach prawnych regulujących kwestie przedawnienia roszczeń nie powinno mieć miejsca.
Przepisy powyższe wskazują, jak wiele może być sytuacji prawnych i jak istotne jest,
aby akta szkody były przechowywane przez taki okres, który pozwoli ubezpieczonym i
poszkodowanym korzystać z ochrony ubezpieczeniowej gwarantowanej w ramach
ubezpieczeń OC deliktowych bez przeszkód natury dowodowej,
Ponadto należy pamiętać o specyfice niektórych roszczeń, z którymi poszkodowany
może występować w szczególności w przypadku szkód na osobie, np. roszczenia o
zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, gdzie po wypłacie zadośćuczynienia może się ujawnić
nowa krzywda, której w chwili przyznawania zadośćuczynienia nie można było przewidzieć.
Zakład ubezpieczeń powinien mieć na względzie, iż mimo, że pierwotnie przeprowadzone i
zasadnicze postępowanie likwidacyjne zostało zakończone, mogą zostać zgłoszone dalsze
roszczenia,
nawet
po
znacznym
upływie
czasu.
Konieczność
powrócenia
przez
ubezpieczyciela do sprawy i rozpatrzenia nowego roszczenia może zdarzyć się, np. w sytuacji
ujawnienia się nowej krzywdy zwykle o podłożu neurologicznym (np. padaczka pourazowa).
Wówczas, głównie ze względów dowodowych, nieodzowny jest dostęp do akt szkodowych.
Podobne uwagi dotyczą renty należnej na podstawie art. 444 § 2 k.c., której
wysokość może być zmieniona w sytuacji określonej art. 907 § 2 k.c.
3
Dodajmy też, że obecnie jest wiele udogodnień w zakresie przechowywania danych.
Nie muszą być one przechowywane w formie papierowej, lecz mogą być utrwalone na
nośnikach magnetycznych. Takie przechowywanie redukuje koszty z tym związane, które jak można sądzić - stanowią przyczynę przedwczesnego niszczenia akt przez zakłady
ubezpieczeń.
Wobec ww. problemów występujących w praktyce Rzecznik Ubezpieczonych
dostrzega potrzebę wprowadzenia rozwiązań prawnych w omawianym zakresie i proponuje
uwzględnienie powyższych propozycji w pracach nad zmianą ustawy o działalności
ubezpieczeniowej prowadzonych w ramach Grupy Roboczej ds. przeglądu prawa ubezpieczeń
gospodarczych działającej Rady Rozwoju Rynku Finansowego.
4