Przykład 4 Instrukcja dla ucznia

Materiały dla uczestników szkolenia w ODN Łomża, listopad 2016
Przykład 4
Przeanalizuj materiał dydaktyczny pod kątem elementów charakterystycznych dla IBSE.
Wypisz elementy, które powinny być dodane/usunięte/zmienione, by materiał służył uczeniu się
metodą IBSE oraz zaproponuj sposób ich realizacji na lekcji.
Instrukcja dla ucznia
Cele ćwiczenia:
1. Nabędziesz podstawowych umiejętności sekcjonowania ciała ryby.
2. Będziesz kształtował i rozwijał umiejętność rozpoznawania obiektów biologicznych.
Sposób postępowania:
Uwaga: zachowaj ostrożność w posługiwaniu się nożem/skalpelem
1. Załóż rękawiczki ochronne
2. Przyjrzyj się budowie morfologicznej ryby:
a) zlokalizuj płetwy – ogonową, grzbietową, brzuszne, piersiowe i odbytową (jeśli jest
obecna), sprawdź, czy płetwy są elastyczne – tak/nie. Sprawdź, czy płetwy mogą zmieniać
kąt położenia w stosunku do ciała ryby – tak/nie.
Napisz, w jaki sposób przeprowadziłeś to badanie:
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………….
b) zlokalizuj oczy (sprawdź czy są powieki – tak/nie), pokrywy skrzelowe, nozdrza, otwór
gębowy (sprawdź czy w jamie gębowej jest język - tak/nie i zęby – tak/nie) oraz otwór
odbytowy,
c) zlokalizuj linię boczną na ciele ryby, opisz jej położenie i wygląd (możesz użyć lupy):
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………..
d) spróbuj podnieść/podważyć ostrzem nożyka łuskę na boku ciała ryby – czy jest to łatwe?
Tak/nie
e) Czy łuska jest przykryta tkanką czy leży naga na powierzchni skóry?
……………………………………………………………………………………………………………………………………..
f) Zwróć uwagę na barwę ciała ryby, czy jest różnica między stroną brzuszną a grzbietową?
Tak/nie
Co może być tego przyczyną?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………..
g) Wyjmij gałkę oczną z oczodołu i przetnij ją delikatnie, wydostając z wnętrza soczewkę.
Przyjrzyj się kształtowi soczewki – czy ryba jest krótko- czy dalekowidzem? Uzasadnij
swoją odpowiedź.
1
Materiały dla uczestników szkolenia w ODN Łomża, listopad 2016
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
3. Wykonaj cięcie wzdłuż ciała ryby po stronie brzusznej od części między pokrywami
skrzelowymi do odbytu. Zadbaj, by cięcie nie było zbyt głębokie, tak by nie uszkodzić
narządów wewnętrznych.
4. Ułóż ciało ryby na boku i wykonaj cięcie poprzeczne pod pokrywą skrzelową oraz na
wysokości odbytu, tak by móc odciąć płat skóry i leżących pod nią mięśni i odkryć wnętrze
ciała ryby.
5. Następnie unieś pokrywę skrzelową i delikatnie ją odetnij od głowy, tak by odkryć jamę
skrzelową i znajdujące się w niej skrzela,
Uzyskasz w ten sposób podobny obraz – wykonaj jego zdjęcie:
1. Sprawdź i zapisz, ile łuków skrzelowych występuje u sekcjonowanej ryby w jednej jamie
skrzelowej.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2. Obejrzyj listki skrzelowe i blaszki skrzelowe – zwróć uwagę na ich barwę – co jest przyczyną
ciemnej barwy listków skrzeli?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Wykonaj zdjęcie skrzeli.
3. Przejdź do jamy brzusznej
a) Zlokalizuj, posługując się ilustracją poniżej, (od głowy) – wątrobę, woreczek żółciowy,
żołądek, jelito, gonady (jądra lub jajniki), nerki, pęcherz pławny. Delikatnie wypreparuj te
narządy w kolejności, w jakiej występują w jamie brzusznej, odcinając je od otrzewnej
trzewnej czyli cienkiej błony podwieszającej je w jamie. Zwróć uwagę na to, czy pęcherz
pławny jest połączony/nie jest połączony z jelitem.
2
Materiały dla uczestników szkolenia w ODN Łomża, listopad 2016
b) Rozłóż wypreparowane narządy obok ryby, przygotuj kartki z nazwami narządów
wewnętrznych i połóż przy każdym narządzie kartkę z właściwą nazwą.
Wykonaj zdjęcie obiektów.
4. Spróbuj dotrzeć do serca ryby, które położone jest w jamie brzusznej, tuż za głową, po
stronie brzusznej i znajduje się w worku osierdziowym. Spróbuj rozciąć ten worek i obejrzeć
budowę serca – spróbuj zlokalizować przedsionek i komorę a także stożek tętniczy i zatokę
żylną. Jeśli uda ci się wypreparować serce, wyjmij je z worka osierdziowego i ułóż obok
innych wypreparowanych narządów – wykonaj zdjęcie serca.
5. Przyjrzyj się mięśniom szkieletowym ryby – co możesz napisać o ich strukturze i barwie?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
6. Do jakich narządów nie udało ci się dotrzeć w czasie sekcji i dlaczego?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
7. Jeśli masz jeszcze jakieś spostrzeżenia czy uwagi napisz je tutaj:
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
8. Przygotuj się do dyskusji:
 Czy ćwiczenie było trudne do wykonania? Jeśli tak, to dlaczego?
 Czy istnieją różnice między schematami przedstawiającymi budowę ryby a materiałem
biologicznym – jeśli tak, na czym polegają?
 Dlaczego warto poznawać obiekty biologiczne w wydaniu naturalnym?
Po zakończeniu ćwiczenia i wykonaniu dokumentacji sprzątnij stanowisko pracy




usuń szczątki ryby i zabrudzone fragmenty ręcznika papierowego do worka na śmieci,
umyj sprzęt pod bieżącą wodą nie zdejmując jeszcze rękawiczek,
wytrzyj wilgotnym ręcznikiem papierowym ławkę,
na końcu wyrzuć folię aluminiową, tacki aluminiowe i rękawiczki do osobnego worka na
śmieci.
3