podmioty, organy i instytucje administracji publicznej

PODMIOTY, ORGANY I
INSTYTUCJE ADMINISTRACJI
PUBLICZNEJ
STRUKTURY ADMINISTRACJI
PUBLICZNEJ
ELEMENTY WPŁYWAJĄCE NA
STRUKTURĘ ADMINISTRACJI
¾ Czynniki polityczne – konsekwencje
ustroju państwa,
¾ Czynniki techniczne – specjalizacja i
fachowość aparatu administracyjnego
MODEL INSTYTUCJI – CZYNNIKI
KSZTAŁTUJĄCE
¾ Określenie celu jakiemu służy instytucja
(cywilne, wojskowe, szkoły
przedsiębiorstwa, jednostki organizacyjne
organów),
¾ Określenie celu głównego – władczy,
naukowy, pomoc socjalna,
¾ Podział celu głównego na cele
szczątkowe, aż do jednoosobowych
stanowisk
Podział celów i działań w procesie budowy modelu
organizacyjnego zespołowego działania
Cel całościowy
Cel częściowy
Cel częściowy
Cel częściowy
Zbiory działań Zbiory działań Zbiory działań Zbiory działań Zbiory działań Zbiory działań
działania
działania
działania
działania
działania
działania
działania
działania
działania
działania
działania
działania
J. KURNEL
Tworzenie każdego stanowiska
Tworzenie każdego stanowiska
organizacyjnego musi być oparte
na wyodrębnionym uprzednio i
wyraźnie określonym dla tego
stanowiska celu oraz zakresu
działania
Łączenie stanowisk w komórki
organizacyjne
¾ Podobny typ działań,
¾ Kryterium cech fizycznych – wojskowość,
¾ Kryterium cech intelektualnych – osoby w
instytutach naukowych,
¾ Kryterium tych samych narzędzi pracy,
¾ Całość więzi typu hierechicznego,
¾ Więzi specjalistyczne
Tworzenie instytucji ulega formalizacji –
nadając trwały charakter
¾
¾
¾
¾
¾
Przepisy prawa rangi ustawowej – np. Ustawa o
szkolnictwie wyższym,
Statuty,
Schematy organizacyjne – graficznie ujmujące
istniejące komórki i powiązania między nimi,
Regulaminy – np. Obrad sejmu, regulamin
studiów,
Instrukcje służbowe (okólniki, wytyczne,
rozkazy, polecenia służbowe)
Komórki liniowe
¾
¾
¾
¾
¾
Podstawowe jednostki uczestniczące
bezpośrednio w realizacji celów instytucji,
W przedsiębiorstwie przemysłowym – komórki
produkcyjne,
W przedsiębiorstwie handlowym – komórki
sprzedaży,
W aparacie administracji publicznej – najniższe
ogniwa wprowadzające w życie zadania
administracji publicznej,
W wojsku – jednostki wykonujące zadania
operacyjne
ORGAN ADMINISTRACJI DEFINICJE
¾ Organ jako władza administracyjne (A.
Okolski, W.L. Jaworski) – najstarsze
ujęcia,
¾ Osoba fizyczna bądź kilka osób pojętych
jako kolegium, które na podstawie normy
organizacyjnej działają w imieniu osoby
prawnej (T. Bigo),
¾ Część składowa aparatu państwowego
¾ Wyodrębnienie organizacyjne, prawnie
określony zakres działania, działanie w
imieniu państwa, oraz właściwe (swoiste)
formy działania (M. Jaroszyński, J.
Starościak),
¾ Wewnętrzna jednostka organizacyjna
danego podmiotu prawa, która jest
wyposażona w uprawnienia wyrażania woli
tego podmiotu. Uprawnienie to opiera się
na prawie (nie pełnomocnictwie) i jest
ujęte jako wykaz zadań i kompetencji –
nowe ujęcie
Elementy pojęcia organu
administracji
¾ Wyodrębnienie organizacyjne,
¾ Sposób działania,
¾ Upoważnienie do stosowania środków
władczych,
¾ Działanie w interesie publicznym,
¾ Działanie w zakresie przyznanej przez
prawo kompetencji
Organ w ujęciu
podmiotowym
Osoba lub grupa osób, z których
działaniem prawo wiąże określone
konsekwencje – organ działa za
pośrednictwem osób fizycznych i przy
pomocy aparatu pomocniczego
Cechy organu administracji w
ujęciu podmiotowym
¾ Człowiek lub grupa ludzi,
¾ Znajdujący się w strukturze organizacyjnej
państwa lub samorządu terytorialnego,
¾ Powołany w celu realizacji norm prawa
administracyjnego, w sposób i ze skutkiem
właściwym temu prawu,
¾ W granicach przyznanych przez prawo
kompetencji
Stałe elementy w definicjach
organu administracji publicznej
¾
¾
¾
¾
¾
Stanowi wyodrębnioną część aparatu administracji
publicznej – tworzoną na podstawie prawa w sposób
przez prawo przewidziany,
Działa w imieniu i na rachunek państwa albo w imieniu i
na rachunek jednostki samorządu terytorialnego,
O ile prawo to dopuszcza jest upoważniony do
posługiwania się środkami władczymi,
Wykonuje działania publiczne z zakresu administracji,
Działa w ramach przyznanych mu przez prawo
kompetencji
Podział organów ze względu na
skład osobowy
¾
¾
¾
¾
ORGANY ZAWODOWE,
Praca w organie stanowi
źródło, zarobku i
utrzymania,
Zatrudnienie na
podstawie stosunku
pracy,
Wojewoda, szef izby
skarbowej, szef urzędu
celnego
¾
¾
¾
¾
¾
¾
ORGANY SPOŁECZNE,
Praca w organie
sprawowana honorowo,
Nieodpłatnie,
Przyznaje się diety,
ekwiwalenty za utracony
zarobek,
Często pochodzą z
wyborów powszechnych,
Rada gminy, rada
powiatu, sejmik
wojewódzki
Podział organów ze względu na
skład osobowy
¾
¾
¾
¾
¾
Organy kolegialne,
Kolegialność jako metoda
działania,
Kolegialność jako cecha
strukturalna organu,
Sesyjne działanie organu
Rada ministrów, rady
gminy, powiatu, sejmik
wojewódzki, zarząd
powiatu, zarząd
województwa
¾
¾
¾
¾
Organy monokratyczne,
Podejmowanie decyzji
jednoosobowo,
Stałe działanie organu
Wójt, burmistrz,
prezydent, wojewoda,
premier, prezydent
Zasady tworzenia organów
¾
PROWINCJONALNO
ŚCI – na jednym
terenie sprawy z
różnych dziedzin
administracji należą
do jednego organu
¾
¾
RESORTOWOŚCI –
funkcje administracji
państwowej dzieli się
według
pokrewieństwa spraw,
W jednym resorcie
grupuj się sprawy
rzeczowo pokrewne a
na jego czele stoi
minister
Szczeblowa budowa aparatu
administracji publicznej
¾ Brak agend terenowych – np. Ministerstwo
Spraw Zagranicznych
¾ Jednoszczeblowa – Wyższy Urząd
Górniczy, okręgowe urzędy górnicze,
¾ Dwuszczeblowa – Ministerstwo Finansów,
izby skarbowe, urzędy skarbowe,
¾ Większa ilość szczebli – Komendant
Główny Policji, komendanci wojewódzcy,
powiatowi, komisariatów
Wady struktury o
wydłużonej budowie
szczeblowej
Trudności w przepływie
informacji
Wydawanie decyzji
Jak najbliżej obywatela
ORGANY CENTRALNE
¾ Podejmują decyzje w sposób jednolity dla
całego kraju,
¾ Decyzje wymagające wąskiej specjalizacji
– FACHOWE,
¾ Znikoma ilość spraw np. Polski Komitet
Normalizacyjny,
¾ Decyzje wyjątkowe – wymagające jednego
ośrodka dyspozycji
CENTRALIZACJA
Sposób zorganizowania aparatu
administracyjnego, gdzie organy
niższego stopnia są podporządkowane
organom stopnia wyższego
CECHY CENTRALIZACJI
¾
¾
¾
¾
¾
¾
Brak samodzielności organów niższego stopnia,
Brak strefy podejmowania samodzielnych
decyzji przez organy niższego stopnia,
Duża spójność aparatu administracji,
Sprzyja jednolitości działań,
Pozwala na przerzucania określonych środków
w skali całego kraju,
Zwiększa dyscyplinę przez ścisłe
podporządkowanie aparatu terenowego
DECENTRALIZACJA
Przekazywanie zadań w „dół” z
zapewnieniem względnej
samodzielności realizacji zadań
Cechy decentralizacji
¾
¾
¾
¾
¾
Organy niższego szczebla nie są hierarchicznie
podporządkowane organom wyższego szczebla,
Organ na szczeblu wyższym nie może wydawać
poleceń organom szczebla niższego w zakresie
sposobu załatwienia określonej sprawy,
Organ wyższego szczebla nadzoruje działalność
organów niższego szczebla, ale nim nie kieruje,
Organy szczebla niższego mają własne
kompetencje i są samodzielne,
Organy szczebla niższego mają własne źródło
dochodów i decydują o sposobie wydatkowania
DECENTRALIZACJA
DECENTRALIZACJA
TERENOWA
SAMORZĄD TERYTORIALNY
RZECZOWA
POWIERZENIE SAMODZIELNYM
ORGANOM LUB ORGANIZACJOM
ZARZĄDZANIA OKREŚLONYM
RODZAJEM SPRAW