SĄD NAJWYŻSZY Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych, i Spraw

………………
SĄD NAJWYŻSZY
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych,
i Spraw Publicznych;
za pośrednictwem
Sądu Apelacyjnego
III Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych
w ………….
Sygn. akt: ………………
Powódka: ……………………..
Pozwana: ……………………...
ODPOWIEDŹ POWÓDKI NA SKARGĘ KASACYJNĄ
od prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w ………….
z dnia …………... w sprawie …………...
Na podstawie przepisu art. 3987 §1 kpc, w imieniu powódki, której pełnomocnictwo
załączam, w odpowiedzi na skargę kasacyjną od prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego
w …………….. z dnia ……………... wydanego w sprawie ……………., wnoszę:
1. o wydanie postanowienia o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania
z uwagi na brak spełnienia ustawowych przesłanek określonych przepisem
art. 3989 §1 pkt 4 kpc;
z ostrożności procesowej wnoszę o:
2. oddalenie skargi kasacyjnej;
3. o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania kasacyjnego
według norm przepisanych.
UZASADNIENIE
W ocenie powódki wniesiona przez pozwaną skarga kasacyjna nie uzasadnia jej
przyjęcia do rozpoznania, jak również nie zasługuje na uwzględnienie.
I.
Nie sposób podzielić zapatrywania skarżącej odnośnie oczywistej zasadności
wniesionej przez nią skargi kasacyjnej.
Trafnie wskazuje T. Ereciński, za postanowieniem Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej
z dnia 10 stycznia 2003r. (sygn. akt V CZ 187/2002), że ratio legis instytucji przedsądu
wymaga, aby dla wykazania przymiotu oczywistej zasadności skargi (art. 3989 §1 pkt 4 kpc)
oprócz wykazania naruszeń prawa materialnego lub procesowego, stanowiących podstawy
skargi kasacyjnej (art. 3983 §1 pkt 1 i 2 kpc), skarżący wskazał kwalifikowany ich charakter,
pozwalający powoływaną przez skarżącego oczywistość stwierdzić Sądowi Najwyższemu
orzekającemu w szczególnej procedurze (art. 3989 §2 kpc i art.39810 kpc in fine). Zatem
oczywistym w rozumieniu cytowanego przepisu jest to, co jest widoczne prima facie, bez
potrzeby głębszej analizy, czy przeprowadzenia dłuższych badań lub dociekań, przy
wykorzystaniu podstawowej wiedzy prawniczej. (vide: T. Ereciński [w:] Kodeks postępowania
cywilnego. Komentarz. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze. Część druga, Postępowanie
zabezpieczające. pod red. Jędrzejewska M. Ereciński T. Gudowski J. uwagi do art. 3989 §1 kpc.
oraz Postanowienie SN – Izby Cywilnej z dnia 10 stycznia 2003r. sygn. akt V CZ 187/2002, publLex Polonica nr 361766)
Analiza podstaw przedmiotowej skargi kasacyjnej, jak i wniosku o jej przyjęcie do
rozpoznania prowadzi do wniosku, że skarżąca, wnosząc o przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania, powieliła jedynie zarzuty stawiane wyrokowi Sądu II instancji, na których
oparła wniesioną skargę kasacyjną. Tymczasem – jak wskazywał Sąd Najwyższy
w postanowieniu z dnia 13 czerwca 2008r. – uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznania nawiązuje do instytucji przesądu i jest jej dopełnieniem.
Uzasadnienie tego wniosku nie może jednak ograniczać się jedynie do powtórzenia treści
przesłanek wskazanych w art.3989§1 kpc, niezbędne jest przedstawienie odpowiedniego
wywodu jurydycznego (por. postanowienie Sądu Najwyższego w sprawie III CSK
104/08).
Prima facie zarzuty kasacyjne i ich uzasadnienie, wbrew twierdzeniom skarżącej,
nie posiadają waloru oczywistości w rozumieniu przepisu art. 3989 §1 pkt 4 kpc.
W zakresie naruszenia prawa materialnego należy bowiem wskazać, że już
z brzmienia treści przepisu art. 3 kpc wynika, iż dyrektywa intertemporalna, realizująca
zasadę lex retro non agit, nie jest bezwzględnie obowiązującą w polskim prawie. Zatem dla
oceny zasadności tego zarzutu niezbędna jest analiza chociażby przepisów wprowadzających
ustawę Kodeks Cywilny, czego skarżąca w żadnym zakresie nie dokonała we wniosku
o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Z kolei w zakresie naruszenia prawa procesowego należy wskazać na regułę (nota
bene - cytowaną przez skarżącą w treści uzasadnienia skargi kasacyjnej) da mihi factum,
dabo tibi ius.
Powołane okoliczności w ocenie powódki nie dają podstaw do przyjęcia oczywistej
zasadności skargi kasacyjnej w kwalifikowanym jej charakterze, co uzasadnia wydanie
postanowienia o odmowie jej przyjęcia do rozpoznania.
II.
Odnosząc się z kolei do zarzutów stanowiących podstawy skargi kasacyjnej należy
stwierdzić, że zapatrywania skarżącej w szczególności dotyczące rażącego naruszenia prawa
materialnego, poczynione zostały pochopnie, bez wnikliwej oceny rodzaju roszczenia oraz
ratio legis zmiany, wprowadzonej powołaną w skardze kasacyjnej ustawą z dnia 30 maja
2008r. o zmianie ustawy - kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (dalej: ustawa
nowelizująca k.c.).
W ocenie powódki Sąd Apelacyjny dokonał trafnej subsumcji przedstawionego stanu
faktycznego, stosując in concreto zasadę bezpośredniego działania nowej ustawy, a co
znajduje potwierdzenie w celu, w jakim przepis paragrafu 4 art. 446 kc został wprowadzony.
Co prawda Sąd Apelacyjny nie wyraził tego expresis verbis w treści uzasadnienia, to jednak
taki pogląd Sądu Apelacyjnego nie może budzić wątpliwości na tle rozważań tegoż Sądu
skupionych na szkodzie niematerialnej w postaci krzywd i cierpień powódki, jakich
ona doznała.
Jak wynika z treści uzasadnienia do ustawy nowelizującej k.c. (treść uzasadnienia
dostępna na stronie internetowej http://www.senat.gov.pl/k7/dok/sejm/011/81.pdf) przyczyną
(celem) wprowadzenia do treści art. 446 k.c. kolejnego paragrafu (§4), było przywrócenie
instytucji znanej już Kodeksowi zobowiązań (art. 166 kz), dającej sądowi podstawę do
zasądzenia odpowiedniego zadośćuczynienia pieniężnego z powodu krzywdy polegającej
wyłącznie na cierpieniach psychicznych, wywołanych utratą osoby bliskiej. W praktyce taki
zakres zastosowania instytucji z art. 166 K.z. uległ zmianie po 1950 r., głównie pod wpływem
judykatury SN. W uchwale 7 sędziów SN z 1-15.12.1951 r. (C 15/51, PiP 1952 z. 2, s. 817)
zadośćuczynienie za krzywdę moralną na rzecz członków rodziny zmarłego zostało uznane za
sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, budziło bowiem zastrzeżenia kompensowanie
bólu drogą korzyści pieniężnych.
Konsekwencją poglądów wyrażonych w judykaturze (szerzej – uzasadnienie ustawy
nowelizującej k.c.) była zmiana regulacji kodeksu zobowiązań w sposób ustalony w treści
przepisu art. 446 §3 k.c., przewidującego ponad odpowiedzialność stricte odszkodowawczą
(rekompensującą uszczerbek w majątku – art. 446 §1 i §2 k.c.), również odpowiedzialność
fakultatywną w przypadku znacznego pogorszenia sytuacji życiowej najbliższych.
Niezmiernie istotnym jednak jest, że „pod rządami” tak skonstruowanej odpowiedzialności,
już od roku 2002 nastąpiła zmiana poglądu zarówno poglądów nauki prawa, jak i praktyki,
która znalazła odzwierciedlenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego. I tak w
wyroku z dnia 30 czerwca 2004 r. IV CK 445/03, Sąd Najwyższy stwierdza m.in., że cyt.
„Znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, o którym mowa w art. 446 § 3 K.c., obejmuje
niekorzystne zmiany bezpośrednio w sytuacji materialnej najbliższych członków rodziny
zmarłego (niewyczerpujące hipotezy art. 446 § 2 K.c.), jak też zmiany w sferze dóbr
niematerialnych, które rzutują na ich sytuację materialną. Sam ból, poczucie osamotnienia,
krzywdy i zawiedzionych nadziei po śmierci dziecka nie stanowią podstawy do żądania
odszkodowania. Jeśli jednak te negatywne emocje wywołały chorobę, osłabienie aktywności
życiowej i motywacji do przezwyciężania trudności dnia codziennego, to bez szczegółowego
dociekania konkretnych zdarzeń lub stopnia ich prawdopodobieństwa, można na zasadzie
domniemania faktycznego (art. 231 K.p.c.) przyjąć, że pogorszyły one dotychczasową
sytuację życiową osoby z najbliższego kręgu rodziny zmarłego.” Podobnie w wyroku z dnia
15 października 2002 r. (II CKN 985/00 LEX nr 77043) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że
„śmierć małoletniego dziecka może – w rozumieniu art. 446 § 3 K.c. – stanowić przyczynę
znacznego pogorszenia sytuacji życiowej jego rodziców, nie tylko wtedy, gdy wywołała
aktualny uszczerbek materialny, ale także wówczas, jeżeli ich cierpienia psychiczne
osłabiły aktywność życiową, powodując utratę możliwości polepszenia warunków życia w
przyszłości lub konieczność niekorzystnego ograniczenia planów życiowych”.
Zatem instytucja zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej od szeregu lat nie jest już
kontrowersyjna. Ustawodawca, przyjmując za Sądem Najwyższym słuszność poglądu o
dopuszczalności zadośćuczynienia w wypadkach określonych w art. 446 k.c., ustawą
nowelizującą k.c. uporządkował jedynie tą kwestię i nadał jej wymiar ustawowej normy
prawnej.
W świetle tych rozważań, wbrew uproszczonej ocenie skarżącej, za słuszne należy
uznać stosowanie zasady bezpośredniego działania przepisu art. 446 §4 k.c. do zdarzeń
zaistniałych przed 3 sierpnia 2008r., albowiem dodany przepis nie zmienia zasadniczo normy
prawnej zawartej w powołanym artykule, a jest jedynie wyrazem aprobaty dla
funkcjonującego już wcześniej (przed wspomnianą nowelizacją) stanowiska nauki prawa jak i
praktyki sądowej.
W myśl zasady bezpośredniego działania nowego prawa przepisy nowego prawa
znajdują bezpośrednio zastosowanie w obrocie prawnym, co prowadzić może niejednokrotnie
do niekorzystnych rezultatów dla jego uczestników. Zasada ta stanowi więc odstępstwo od
ogólnej zasady lex retro non agit i stanowi przykład retroakcji wynikającej z brzmienia
wyraźnego przepisu. Przyjęcie tej zasady jest jednak nieuniknione z uwagi na zapewnienie
stabilnego funkcjonowania systemów prawa, a w szczególności na wymóg jego jasności oraz
społeczne oczekiwania związane z wprowadzeniem nowego lepszego prawa. Zasada
priorytetu ustawy nowej wynika z przepisu art. LXIV p.w.k.c., który stanowi normatywny
wyraz ogólnej reguły, nakazującej stosowanie ustawy nowej w razie pojawienia się
wątpliwości, czy ma być stosowane prawo dotychczasowe, czy prawo nowe.
W tym miejscu należy podnieść, że chybiony jest również zarzut skargi kasacyjnej,
dotyczący naruszenia prawa procesowego. Stosując bowiem zasadę (nota bene: cytowaną
przez skarżącą w treści uzasadnienia skargi kasacyjnej) da mihi factum, dabo tibi ius Sąd
Apelacyjny uznał roszczenie powódki, wywodzące się z ustalonego stanu faktycznego
sprawy, za uzasadnione w świetle obowiązującego w dniu orzekania przepisu art. 446 §4 kc.
Zwrócić należy uwagę, że powódka formułując pozew nie mogła powołać innej,
bardziej trafnej podstawy prawnej swojego żądania. Jednakże nie może budzić wątpliwości,
że jego zasadność miała oparcie we wcześniej omówionym poglądem nauki prawa i praktyki
sądów, i co istotne, poczynionych właśnie na tle powołanego w treści pozwu – przepisu art.
446 §3 k.c.
Tym samym twierdzenia skarżącej, o wyjściu ponad granice żądania należy uznać za
chybione.
Reasumując, w ocenie powódki skarżąca nie wykazała, aby w niniejszej sprawie
zachodziła okoliczność pozwalająca Sądowi Najwyższemu przyjęcie do rozpoznania
wniesionej skargi kasacyjnej, natomiast przedstawione podstawy skargi kasacyjnej, jako
niezasadne, nie zasługują na uwzględnienie.
W związku z tym wnoszę jak w petitum odpowiedzi na skargę kasacyjną.
adw. ………………………….