Nowe działania oszczędnościowe rządu portugalskiego w świetle

Nowe działania oszczędnościowe rządu portugalskiego w świetle

Nowe działania oszczędnościowe
rządu portugalskiego w świetle
decyzji Trybunału Konstytucyjnego
2016-01-07 14:21:50
2
Po uchyleniu przez portugalski Trybunał Konstytucyjny (Tribunal Constitucional) czterech artykułów ustawy
budżetowej na rok 2013, rząd Premiera Pedro Passos Coelho zmuszony został do szybkiego przedstawienia
alternatywnych propozycji oszczędności, umożliwiających spełnienie warunków realizowanego przez Portugalię
programu naprawczego.
Podczas posiedzenia Rady Ministrów 17 kwietnia br. zatwierdzone zostały wytyczne co do nowych działań
oszczędnościowych celem zagwarantowania, że osiągnięte zostaną ustalone limity budżetowe, tak, by uwolniona
została kolejna, ósma transza pożyczki międzynarodowej (2,0 mld euro), a jednocześnie możliwe było wydłużenie
terminu wymagalności jej spłaty o 7 lat.
Decyzja TK, uznająca za niekonstytucyjne cztery artykuły ustawy budżetowej (art. 29, art. 31, art.77 i art. 117,
vide niżej) doprowadziła do powstania dziury budżetowej w wysokości 1,3 mld euro, co oznacza, że założony na
2013 r. deficyt na poziomie 5,5% PKB sięgnął 6,3% PKB.
Trybunał Konstytucyjny Portugalii uznał za niekonstytucyjne następujące artykuły Ustawy Budżetowej na 2013 r.:
- art. 29 – zawieszenie wypłaty subsydium wakacyjnego pracownikom sektora publicznego;
- art. 31 – wstrzymanie wypłaty subsydium wakacyjnego pracowników naukowych i nauczycieli akademickich,
których wynagrodzenie jest w części finansowane z funduszy unijnych (dotyczy ok. 1500 osób);
- art. 77 – zawieszenie wypłaty subsydium wakacyjnego osobom emerytowanym;
- art. 117 – wprowadzenie obowiązkowej składki na rzecz portugalskiego zakładu ubezpieczeń społecznych
(Segurança Social) w przypadku bezrobocia i choroby.
W związku z powyższym, Rada Ministrów postanowiła, iż rekompensata dziury budżetowej powstałej w wyniku
decyzji TK nastąpi poprzez:
1. Ograniczenie wydatków ministerstw, przede wszystkim w zakresie wydatków kadrowych, a także
na zakup dóbr i usług oraz innych wydatków bieżących – oszczędności mają opiewać na kwotę 732
mln euro;
Skala cięć, do dokonania których zostaną zmuszone portugalskie ministerstwa, będzie uzależniona od możliwości
i potrzeb każdego resortu. Np. Ministerstwo Zdrowia będzie musiało ograniczyć wydatki o 200 mln euro, podczas
gdy resort gospodarki nieco powyżej 50 mln euro, przy czym oszczędności będą w tym przypadku generowane
przede wszystkim poprzez ASAE (Autoridade de Segurança Alimentar e Económica) - portugalski odpowiednik
Sanepidu oraz Instytut Zatrudnienia (Instituto de Emprego). Szczegółowe dane dot. poziomu cięć w
poszczególnych ministerstwach zostaną ogłoszone w ramach korekty bieżącego budżetu, która ma być
przekazana do Parlamentu Portugalii w połowie maja br. W ramach działań oszczędnościowych wprowadzone
zostaną również bardziej restrykcyjne warunki wymiany kadr odchodzących z administracji publicznej.
2. Zmiany w zakresie składek na poczet zasiłku dla bezrobotnych i chorobowego – oszczędności
rzędu 90 – 100 mln euro;
Trybunał Konstytucyjny uznał za niekonstytucyjny zapis przewidujący obowiązkowe składki na ubezpieczenie
społeczne z tytułu świadczeń socjalnych w przypadku bezrobocia i choroby, odpowiednio 6% i 5% (w przypadku
zwolnień lekarskich powyżej 30 dni). Decyzja ta nie kwestionuje jednak samego faktu istnienia składek, lecz
braku zapisów chroniących najniższe dochody.
W związku z tym, rząd utrzyma ustanowione stawki, niemniej jednak zostaną one zaopatrzone odpowiednią
3
klauzulą. Limity minimalne, poniżej których składki nie będą pobierane zostaną ogłoszone w zaktualizowanym
budżecie. Decyzja Trybunału obliguje portugalski Zakład Ubezpieczeń Społecznych do zwrotu składek pobranych
od stycznia br.
3. Oszczędności z tytułu renegocjacji kontraktów zawartych w systemie partnerstwa publicznoprywatnego (zwłaszcza w zakresie infrastruktury drogowej) – oszczędności rzędu 50 mln euro. Biorąc pod
uwagę efekt wcześniej założonych działań, łączne oszczędności mają wynieść 300 mln euro, rząd portugalski
zamierza wygenerować założone oszczędności drogą renegocjacji kontraktów. Tym niemniej, jeśli zajdzie taka
potrzeba (w przypadku, gdyby renegocjacje nie przyniosły pożądanych rezultatów), nie jest wykluczone
sięgnięcie po instrumenty fiskalne, zakładające opodatkowanie umów PPP.
4. Przeprogramowanie funduszy UE dostępnych w ramach Narodowych Strategicznych Ram
Odniesienia (QREN), umożliwiające rządowi portugalskiemu osiągnięcie wyższych oszczędności w obszarze
inwestycji publicznych; planowany poziom wygenerowanych oszczędności – 250 mln euro. W 2012 r. takie
działanie pozwoliło na oszczędności rzędu 110 mln euro.
W wyniku podjęcia powyższych działań w zakresie ograniczenia wydatków w ministerstwach oraz zmian w
zakresie składek na poczet zasiłków dla bezrobotnych i chorobowego rząd spodziewa się uzyskać oszczędności
odpowiadające 0,5% PKB (822 mln euro).
W osiągnięciu wartości niezbędnej do pokrycia dziury budżetowej pomóc mają również oszczędności z tytułu
odsetek (198 mln euro) w związku z niższym niż przewidywano deficytem w 2012 r. (4,7% PKB wobec 4,9% PKB).
Jednocześnie rząd stanowczo opowiedział się za niezwiększaniem obciążeń fiskalnych.
Zapowiadane wcześniej przyspieszenie i zintensyfikowanie reformy sektora publicznego ma zostać podjęte
wyłącznie w sytuacji, w której ww. działania nie przyniosą oczekiwanych efektów.
Trybunał Konstytucyjny odniósł się również do decyzji wstrzymania wypłaty subsydium wakacyjnego dla
pracowników sektora publicznego oraz emerytów, która wzbudzała dotychczas wiele kontrowersji, i która została
uwzględniona w budżecie na rok 2013. Rząd portugalski, w poszukiwaniu oszczędności, zdecydował o
zawieszeniu subsydium wakacyjnego oraz wypłatę subsydium świątecznego (Na Święta Bożego Narodzenia) w
dwunastu ratach. Planowane cięcia miały przynieść oszczędności rzędu 1,157 mld euro.
Po wyroku TK, który zakwestionował art. art. 29 i 77 Ustawy Budżetowej uznając je za niekonstytucyjne, jako że
naruszają zasadę równości, rząd postanowił, że wstrzymane subsydium zostanie wypłacone w dwunastu ratach,
podczas gdy subsydium świąteczne, jak zwykle, w listopadzie (Pracownicy administracji publicznej oraz emeryci,
których dochód miesięczny nie przekracza 600 euro, otrzymają subsydium świąteczne, odpowiednio, w czerwcu i
w lipcu. Osoby otrzymujące 600-1100 euro miesięcznie otrzymają częśc subsydium w czerwcu/ lipcu i pozostałą
część – w listopadzie).
Z uwagi na to, że po zawieszonej wypłacie subsydium wakacyjnego, pracownicy administracji publicznej
otrzymywali 13 pensji, wobec 14 pensji sektora prywatnego, rząd zdecydował o opracowaniu dla nich tabeli
obniżonych stawek podatku u źródła. Pomimo decyzji o przywróceniu subsydium, postanowiono, iż nie zostaną
teraz wprowadzone żadne zmiany w stawkach, a powstała różnica zostanie pokryta w momencie wypłaty
subsydium świątecznego.
Oprac.
Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Lizbonie
26 kwietnia 2013 r.
4