This copy is for personal use only

Medycyna Sportowa
© MEDSPORTPRESS, 2006; 6(6); Vol. 22, 329-332
Zaanga¿owanie Autorów
A – Przygotowanie projektu
badawczego
B – Zbieranie danych
C – Analiza statystyczna
D – Interpretacja danych
E – Przygotowanie manuskryptu
F – Opracowanie piœmiennictwa
G – Pozyskanie funduszy
Barbara Duda
ed
.
Katedra Anatomii i Antropologii, Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu, Gdañsk
tio
np
roh
ibit
CHARAKTERYSTYKA AKTYWNOŒCI
FIZYCZNEJ OSÓB DOROS£YCH
DESCRIPTION OF PHYSICAL ACTIVITY IN ADULTS
Author’s Contribution
A – Study Design
B – Data Collection
C – Statistical Analysis
D – Data Interpretation
E – Manuscript Preparation
F – Literature Search
G – Funds Collection
S³owa kluczowe: aktywnoœæ fizyczna, styl ¿ycia, promocja zdrowia
Key words: physical activity, life style, health promotion
-d
istr
ibu
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
ARTYKU£ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE
Summary
y is
1619
5
0
14
op
Word count:
Tables:
Figures:
References:
Th
is c
Adres do korespondencji / Address for correspondence
Barbara Duda
Katedra Anatomii i Antropologii, Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu
80-336 Gdañsk, ul. Wiejska 1, tel./fax: (0-58) 554-72-75, e-mail: [email protected]
Otrzymano / Received
Zaakceptowano / Accepted
25.10.2005 r.
10.01.2005 r.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
for
pe
rs
on
al
us
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
eo
nly
Background. Physical activity belongs to essential factors of a healthy life style
and is particularly important for health promotion. The purpose of the study was the
assessment of adults' physical activity whose pro-health awareness is above average.
Material and methods. The researches were carried out on 139 extramural students, 94 first year students of postgraduate studies at the Academy of Physical Education and Sport in Gdansk (66 women, 28 men) – teachers and 45 nurses, the students at the Medical University in Gdansk, Faculty of Nursing. The subjects were between 30-50 years old. The researches were conducted in 2004. Anonymous questionnaires including the data relating to physical activity were applied.
Results. The frequency analysis of sport/recreational exercises performed weekly
showed that the majority of the nurses (71,1%) and women teachers (42,4%) do not
exercise regularly, whereas the men usually exercise 2-3 times (34,5%) or 4-5 times
(24,1%) weekly. Moreover, 12% of the women teachers and 13,8% the men practice
every day. Most of the respondents spend 1 hour daily performing sport/recreation activities. It is disturbing that 31% of the nurses and 19,7% of the women teachers
do not spend any time for physical activity. Nurses and women teachers from various forms of physical activity prefer going for walks. Additionally the former more often
choose cycling (77,8%) and swimming (35,6%) and the latter aerobic (53%) and cycling (50%), whereas men teachers – team games (62,1%), swimming (55,2%), gymnastics (55,2%) and running (48,3%). The respondents assess their physical fitness
as good (teachers) and quite good (nurses).
Conclusions. Sport/recreational physical activity in nurses compared to teachers
is low. The majority of the respondents mainly women do not introduce their knowledge about physical activity into their life style. Thus there is need to take up actions leading to the improvement of physical activity of the respondents – representatives of
professions which play a special role in propagating pro-health education among
other people.
329
ed
.
tio
np
roh
ibit
nly
-d
istr
ibu
Analiza czêstoœci uprawiania æwiczeñ sportowo-rekreacyjnych w ci¹gu tygodnia (Tab. 1) wykaza³a,
¿e wiêkszoœæ pielêgniarek (71,1%) i nauczycielek
(42,4%) æwiczy nieregularnie. Mê¿czyŸni æwicz¹ zwykle 2-3 razy (34,5%) lub 4-5 razy w tygodniu (24,1%).
Ponadto oko³o 12% nauczycielek i 13,8% nauczycieli æwiczy codziennie. Wiêkszoœæ badanych przeznacza na zajêcia sportowo-rekreacyjne 1 godzinê dziennie (Tab. 2). Niepokoj¹ce jest to, ¿e ponad 31% pielêgniarek i 19,7% nauczycielek nie poœwiêca w ogóle
czasu na jak¹kolwiek formê aktywnoœci ruchowej.
Pielêgniarki (95,6%) i nauczycielki (56,1%) wœród
ró¿nych form aktywnoœci fizycznej preferuj¹ podstawow¹ jej formê – spacer (Tab. 3), pokonuj¹c dystans
od 1,5 do 5 km (nauczycielki) lub mniej ni¿ 1,5 km
(pielêgniarki) (Tab. 4). Ponadto pielêgniarki czêœciej
wybieraj¹ jazdê rowerem (77,8%) i p³ywanie (35,6%),
a nauczycielki aerobik (53%) i tak¿e jazdê rowerem
(50%), natomiast mê¿czyŸni – gry zespo³owe (62,1%),
p³ywanie (55,2%), æwiczenia gimnastyczne (55,2%)
oraz bieganie (48,3%). Badani studenci oceniaj¹ swoj¹ sprawnoœæ ruchow¹ jako dobr¹ (nauczyciele) lub
doœæ dobr¹ (pielêgniarki) (Tab. 5).
us
Materia³ i metody
Wyniki
eo
Aktywnoœæ fizyczna nale¿y do g³ównych sk³adników zdrowego stylu ¿ycia i odgrywa szczególn¹ rolê
w promocji zdrowia. Zwiêkszona aktywnoœæ ruchowa
u wspó³czesnego cz³owieka wp³ywa nie tylko na prawid³owe funkcjonowanie i rozwój organizmu, ale korzystnie oddzia³uje na jego psychikê i samopoczucie,
co ma zastosowanie w rekreacji ruchowej ludzi doros³ych. W Polsce niepokoj¹cym zjawiskiem jest niski
poziom aktywnoœci fizycznej spo³eczeñstwa [1,2,3,4].
Pod tym wzglêdem Polacy (5,9%), w porównaniu z mieszkañcami krajów Europy Zachodniej, uzyskuj¹ obok
Wêgrów (6,9%) najni¿sze wyniki. Najwy¿sz¹ aktywnoœæ typu rekreacyjnego wykazuj¹ mieszkañcy Finlandii (29,9%), Niemiec (19,9%) i Hiszpanii (17,6%)
[5]. Mo¿na przypuszczaæ, ¿e jest to efekt pewnych
nawyków, które wynosi siê z domu rodzinnego. Ponadto w Polsce wraz z wiekiem zmniejsza siê liczba
osób æwicz¹cych regularnie. Natomiast brak aktywnoœci ruchowej uwa¿a siê za jeden z objawów starzenia siê i przyczynê utraty zdrowia oraz wyst¹pienia
takich chorób jak: zawa³, choroba niedokrwienna serca, choroba nadciœnieniowa, cukrzyca typu II, oty³oœæ.
Autorzy [2,6,7] podaj¹ wiele definicji aktywnoœci fizycznej nazywanej zamiennie aktywnoœci¹ ruchow¹.
W niniejszym opracowaniu przyjêto pojêcie aktywnoœci fizycznej jako „spontanicznej aktywnoœci ruchowej, realizowanej w czasie wolnym od pracy, w dowolnej, wybranej przez æwicz¹cego formie i wielkoœci
obci¹¿eñ” [5].
Celem pracy jest ocena aktywnoœci fizycznej osób
doros³ych o wy¿szej ni¿ przeciêtna œwiadomoœci
prozdrowotnej – przedstawicieli zawodów, które odgrywaj¹ szczególn¹ rolê w krzewieniu edukacji prozdrowotnej wœród innych ludzi.
on
al
Badaniami objêto 139 studentów studiów zaocznych, w tym 94 studentów I roku studiów podyplomowych na Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu
w Gdañsku – nauczycieli oraz 45 pielêgniarek, stu-
pe
rs
for
y is
Th
is c
op
Tab. 2. Czas, jaki badani poœwiêcaj¹ dziennie na aktywnoœæ fizyczn¹
Tab. 2. Time the subjects devote to physical activity every day
330
Dyskusja
Zagadnienie aktywnoœci fizycznej u osób doros³ych rozpatrywane jest zazwyczaj w odniesieniu do
czêstotliwoœci i czasu, jaki badani poœwiêcaj¹ na
uprawianie æwiczeñ sportowo-rekreacyjnych w ci¹gu
Tab. 1. Czêstoœæ uprawiania æwiczeñ sportowo-rekreacyjnych w ci¹gu tygodnia
Tab. 1. Frequency of sport and recreational exercises per week
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
dentek Wydzia³u Pielêgniarstwa Akademii Medycznej
w Gdañsku. By³y to osoby w wieku od 30 do 50 lat.
Badania wykonano w 2004 roku. Zastosowano metodê sonda¿u diagnostycznego, przy wykorzystaniu
kwestionariusza ankiety anonimowej, który uwzglêdnia³ miêdzy innymi pytania dotycz¹ce czêstoœci i czasu, jaki badani poœwiêcaj¹ na uprawianie æwiczeñ
sportowo-rekreacyjnych, form aktywnoœci ruchowej
oraz samooceny sprawnoœci fizycznej i dystansu codziennego spaceru.
Wstêp
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
Duda B., Charakterystyka aktywnoœci fizycznej osób doros³ych
tio
np
roh
ibit
ed
.
Tab. 3. Formy aktywnoœci fizycznej
Tab. 3. Forms of physical activity
ibu
-d
istr
eo
nly
Tab. 4. Samoocena dystansu codziennego spaceru
Tab. 4 Self-evaluation of every day walking distance
for
us
pe
rs
on
al
Tab. 5. Samoocena sprawnoœci fizycznej
Tab. 5. Self-evaluation of physical activity
Th
is c
op
y is
tygodnia. Wiêkszoœæ badanych kobiet w odró¿nieniu
od mê¿czyzn æwiczy nieregularnie i ma³o czasu poœwiêca na aktywnoœæ ruchow¹. Respondentki t³umacz¹ siê, ¿e obowi¹zki rodzinne, praca zawodowa oraz
nauka czêsto nie pozwalaj¹ na uczestniczenie w dodatkowych zajêciach zwi¹zanych œciœle z aktywnoœci¹ ruchow¹. Badania innych autorów [1,2,3,4,8] potwierdzaj¹ brak systematycznoœci i regularnoœci oraz
nisk¹ czêstotliwoœæ uprawiania wybranych dyscyplin
sportu wœród osób doros³ych. W badaniach Sality
i Szczêsnej [9] dotycz¹cych pielêgniarek z Legionowa, niewielki tylko odsetek respondentek (6%) æwiczy
systematycznie od wielu lat i nie zamierza tego nawyku zmieniæ. Natomiast u Skierskiej [10] odsetek kobiet wybieraj¹cych bierny sposób spêdzenia czasu
wolnego by³ wy¿szy, choæ porównywalny z wynikami
uzyskanymi przeze mnie. W badaniach autorki okaza³o siê, ¿e 42% kobiet w Polsce poœwiêca 3 godziny
tygodniowo na aktywnoœæ fizyczn¹, a 13% kobiet zajmuje siê rekreacj¹ przez pó³ godziny w tygodniu. Gdy
tymczasem zaleca siê, aby osoby doros³e wykonywa³y umiarkowany wysi³ek fizyczny przez 30 minut codziennie [11]. Badania aktywnoœci sportowej Polaków
prowadzone przez Charzewskiego [1] wykazuj¹, ¿e
50% pracuj¹cych umys³owo kobiet nigdy nie zajmowa³o siê sportem i rekreacj¹ ruchow¹.
Natomiast badania ¯arowa i wsp. [5], a dotycz¹ce
doros³ych mê¿czyzn, pracowników Huty im. T. Sendzimira w Krakowie, w porównaniu do badañ w³asnych
ukazuj¹ znacznie wy¿szy odsetek osób (63,3%), któ-
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
Duda B., Charakterystyka aktywnoœci fizycznej osób doros³ych
331
Piœmiennictwo
for
pe
rs
on
tio
np
roh
ibit
ibu
-d
istr
al
us
eo
nly
Wnioski
1. Przeprowadzone badania wykaza³y, ¿e osoby
o wy¿szej ni¿ przeciêtna œwiadomoœci prozdrowotnej wykazuj¹ zaniedbania w sferze aktywnoœci
fizycznej. Wiêkszoœæ badanych, a szczególnie kobiety, nie wprowadzaj¹ posiadanej wiedzy na temat aktywnoœci ruchowej do swojego stylu ¿ycia.
Aktywnoœæ sportowo-rekreacyjna pielêgniarek
w porównaniu z nauczycielami jest niska.
2. Pielêgniarki i nauczycielki wœród ró¿nych form aktywnoœci ruchowej preferuj¹ g³ównie spacer, pokonuj¹c dystans od 1,5 do 5 km (nauczycielki) lub
mniej ni¿ 1,5 km (pielêgniarki), natomiast mê¿czyŸni wybieraj¹ gry zespo³owe.
3. Badani oceniaj¹ swoj¹ sprawnoœæ fizyczn¹ jako
dobr¹ (nauczyciele) lub doœæ dobr¹ (pielêgniarki).
1. Charzewski J. Aktywnoœæ sportowa Polaków. AWF
Warszawa, 1997.
2. Drabik J. AktywnoϾ fizyczna w edukacji zdrowotnej
spo³eczeñstwa. Czêœæ I. AWF Gdañsk 1995.
3. Duda B. A woman as a creator of a healthy life style
in a family. Annales Universitatis Mariae Curie-Sk³odowska. Lublin-Polonia 2004; LIX: 460-464.
4. Karski J. Promocja zdrowia. Warszawa 1999.
5. ¯arów R, Go³¹b S, Chrzanowska M, Matusik S, Sobiecki J. Physical activity of the adult men (short
communication). Annales Universitatis Mariae Curie-Sk³odowska. Lublin-Polonia 2003; LVIII: 538-542.
6. Jopkiewicz A. Zmiennoœæ sprawnoœci fizycznej mê¿czyzn oraz genetyczne i œrodowiskowe jej uwarunkowania. WSP Kielce 1998.
7. Szeklicki R. Metody pomiaru aktywnoœci fizycznej.
Wychowanie Fizyczne i Sport 2000; 3: 3-20.
8. £epecka-Klusek C. Rekreacja fizyczna studentek
pielêgniarstwa. Annales Universitatis Mariae Curie-Sk³odowska. Lublin-Polonia. 2003; LVIII: 252-255.
9. Salita J. Szczêsna B. Aktywnoœæ rekreacyjna w stylu
¿ycia pielêgniarek i ksiêgowych, mieszkanek Legionowa i okolic. Annales Universitatis Mariae Curie-Sk³odowska. Lublin-Polonia 2003; LVIII: 75-80.
10. Skierska E. Sport i kobieta. AWF Warszawa 1996.
11. Committee on dietary Risk Assessment In the WIC
Program: Dietary Risk Assessment In the WIC Program. Food and Nutrition Board Institute of Medicine.
National Academy Press. Washington. DC. National
Academy of Science 2002.
12. Parnicka U. Prozdrowotne zachowania kobiet aktywnych zawodowo. Annales Universitatis Mariae Curie-Sk³odowska. Lublin-Polonia 2003; LVIII: 417-422.
13. Miêsowicz I, Palus D. Zachowania prozdrowotne
studentów Akademii Pedagogiki Specjalnej. [W:] Malinowski A, Tatarczuk J, Sienkiewicz R. (Eds.) Ontogeneza i promocja zdrowia. Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski 2002; 182-189.
14. Pietruszka B, Ko³³ajtis-Do³owy A. Physical activity
during leisure time among adults as an element of
a life style. Annales Universitatis Mariae Curie-Sk³odowska. Lublin-Polonia 2003; LVIII: 482-486.
ed
.
re nie podejmuj¹ ¿adnej aktywnoœci ruchowej (tzw.
aktywnoœci rekreacyjnej) w czasie wolnym od pracy
zawodowej.
Jak stwierdzono w badaniach w³asnych i co potwierdzaj¹ badania innych autorów [3,8,12], to spacer
jest najczêœciej wybieran¹ przez kobiety pracuj¹ce
zawodowo form¹ aktywnoœci ruchowej. Jedynie Miêsowicz [13] podaje ni¿szy odsetek (17%) studentek
studiów zaocznych, które spaceruj¹ i przeznaczaj¹
na tê formê aktywnoœci fizycznej 1 godzinê dziennie.
Badania Pietruszki i Ko³³ajtis-Do³owy [14], w odró¿nieniu od moich badañ, ukazuj¹ brak istotnych statystycznie ró¿nic w iloœci czasu spêdzanego aktywnie
w zale¿noœci od p³ci. Wed³ug autorek kobiety przeznaczaj¹ oko³o 1,9 godziny dziennie na aktywny wypoczynek, a mê¿czyŸni 1,4 godziny. Pozytywnym zjawiskiem by³o to, ¿e ponad 75% kobiet i mê¿czyzn poœwiêca³o ponad 30 minut dziennie na ró¿ne formy aktywnoœci fizycznej (np. spacer, praca w ogródku, gimnastyka i jazda na rowerze).
Pomimo wykazywanych w analizie zaniedbañ w sferze aktywnoœci ruchowej, wiêkszoœæ badanych ocenia
pozytywnie swoj¹ sprawnoœæ fizyczn¹, co potwierdzaj¹
wyniki uzyskane przez innych autorów [3,12].
-
Th
is c
op
y is
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
Duda B., Charakterystyka aktywnoœci fizycznej osób doros³ych
332