Choroby a Ekonomia

PIC Polska – rekomendacje weterynaryjne
Choroby a Ekonomia
Około 65% stad w Polsce jest zakażonych wirusem PRRS, a ponad 95% Mycoplasma hyopneumoniae
(Mhp).
Choroby układu oddechowego, zwłaszcza o charakterze przewlekłym, są dziś główną przyczyną
obniżenia rentowności produkcji trzody chlewnej i to nie tylko w Polsce. Badania przeglądowe ponad 200 stad
świń w Wielkiej Brytanii, przeprowadzone pod koniec lat 90., wykazały, że około 90% ferm było zakażonych
wirusem grypy świń i Mycoplasma hyopneumoniae (Mhp), a 72% wirusem PRRS. Podkreślić należy, że w trakcie
tych samych obserwacji wykazano, że w ponad 27% ferm występowały problemy zdrowotne związane z układem
oddechowym w formie chronicznej.
Według danych dostępnych w Polsce około 65% stad jest zakażonych wirusem PRRS, a ponad 95 %
zainfekowanych Mhp. Warto w tym miejscu zauważyć, że liczba stad wolnych od wymienionych zarazka stale
wzrasta. Wynika to z faktu, że istnieje możliwość zasiedlania nowych obiektów zwierzętami hodowlanymi
ujemnymi dla Mhp. Takimi zwierzętami dysponuje PIC.
Konsekwencje
Generalnie można uznać, że w krajowych fermach choroby układu oddechowego wysuwają się na czoło
problemów zdrowotnych, a co za tym idzie ekonomicznych związanych z obniżeniem efektywności produkcji.
Uwidacznia się to poprzez: zwiększenie kosztów weterynaryjnych (antybiotyki, szczepionki), większy koszt paszy
(większe zużycie paszy) oraz zmniejszone przyrosty, co z kolei powoduje zagęszczenie zwłaszcza w sektorze
tuczu, co w konsekwencji prowadzi do dalszego pogorszenia zdrowotności świń.
Najważniejsze czynniki, wpływające na zachorowania świń w stadzie, w tym z objawami ze strony układu
oddechowego:
•
Obecność pierwotnego czynnika chorobowego (np. PRRS, App, Mhp) w populacji w formie aktywnej,
powodującego zachorowania świń w stadzie o różnym nasileniu.
•
Natężenie zachorowań jest uzależnione od stopnia patogenności danego zarazka chorobotwórczego
oraz jego potencjału epizootycznego.
•
Równoczesne występowanie wielu bakterii, wirusów, grzybów, pasożytów stale rezydujących w
populacji świń, szczególnie w ciągłym systemie produkcji. Nie są one w stanie same wywołać choroby,
jednak mogą mieć znaczenie w zachorowaniach o charakterze wieloczynnikowym (wtórne zakażenia).
•
System utrzymania i warunki środowiskowe - ciągły system produkcji wpływa na powstanie wysokiego
potencjału epizootycznego wielu różnych zakażeń oraz ich przetrwania w środowisku, doprowadzając w
efekcie do zachorowań o przebiegu przewlekłym. Złe warunki środowiskowe ułatwiają uaktywnienie się
wtórnych zakażeń bakteryjnych.
•
Struktura wiekowa stada - wprowadzanie loszek remontowych w systemie ciągłym może wpływać na
destabilizację statusu immunologicznego fermy, co ma szczególne znaczenie w aspekcie PRRS.
•
Poziom przeciwciał biernych pobranych z siarą oraz moment pierwszej ekspozycji na zachorowanie.
Odpowiedzialne za rozwój chorób układu oddechowego bakterie, w zależności od zjadliwości i/lub drogi
zakażenia, podzielić można na trzy grupy:
•
Bakterie bezwzględnie patogenne, docierające do płuc drogą aerogenną, charakteryzujące się
zdolnością samodzielnego przełamywania mechanizmów obronnych - do tej grupy zalicza się
Actinobacillus pleuropneumoniae oraz Mycoplasma hyopneumoniae.
•
Bakterie warunkowo patogenne, docierające do płuc drogą aerogenną, wywołujące zmiany zapalne w
płucach po uprzednim, immunomodulującym na układ odpornościowy, czyli wirusy PRRS, grypy,
choroby Aujeszkyego czy Mycoplasma hyopneumoniae. Do drobnoustrojów warunkowo patogennych
zalicza się Pasteurella multocida, Streptococcus suis, Haemophilus parasuis, Mycoplasma hyorhinis,
Actinomyces pyogenes.
•
Bakterie docierające do płuc wraz z krwią: Salmonella choleraesuis, Actinobacillus suis i Actinomyces
suis.
Strona 1 z 5
PIC Polska Sp. z o.o.; ul. Wazów 8A, 01-986 Warszawa; tel 022 569 5740; fax 022 569 5750;
[email protected] ; www.pic.com/poland
PIC Polska – rekomendacje weterynaryjne
Objawy nie tylko jednej choroby
Aktualnie coraz rzadziej obserwuje się zachorowania z objawami ze strony układu oddechowego o
charakterze monoetiologicznym, chociaż takie choroby jak pleuropneumonia, mykoplazmowe zapalenie płuc czy
zakaźne zanikowe zapalenie nosa nieustannie stanowią problem zdrowotny w wielu stadach świń.
W praktyce najczęściej jednak mamy do czynienia z problemami o etiologii wieloczynnikowej (PRDC - porcine
respiratory disease complex - zespół oddechowy), gdzie jak się wydaje wirus PRRS, a szczególnie Mhp
odgrywają pierwszoplanową rolę (działanie immunomodulujące). Objawy kliniczne towarzyszące temu zespołowi
chorobowemu nie zawsze są typowe dla jednej tylko choroby.
Zależy od zjadliwości
Do czynników etiologicznych chorób układu oddechowego świń zaliczyć należy przede wszystkim
bakterie, mykoplazmy, wirusy i pasożyty (szczegółowe dane na ten temat przedstawiono w tabeli 1)
Jednak stwierdzenie obecności któregokolwiek z bakteryjnych patogenów wymienionych w tab. 1 w populacji
świń nie świadczy o występowaniu choroby, której jest czynnikiem etiologicznym. Wystąpienie większości chorób
układu oddechowego jest bowiem zależne nie tylko od obecności takiego czy innego patogenu, ale przede
wszystkim od jego zjadliwości, potencjału epizootycznego zarazka w środowisku, statusu immunologicznego
zwierzęcia, współistnienia innych chorób/zakażeń, zwłaszcza wirusowych w stadzie, systemu utrzymania
zwierząt oraz warunków środowiskowych.
Zmiany zapalne symetryczne w czaszkowych i środkowych płatach płuc w przebiegu mykoplazmowego zapalenia płuc.
Strona 2 z 5
PIC Polska Sp. z o.o.; ul. Wazów 8A, 01-986 Warszawa; tel 022 569 5740; fax 022 569 5750;
[email protected] ; www.pic.com/poland
PIC Polska – rekomendacje weterynaryjne
Zapalenie worka osierdziowego (Pericarditis), charakterystyczne dla Haemophilus parasuis.
Ognisko martwicze umiejscowione w płacie czaszkowym płuc w postaci przewlekłej pleuropneumonii świń.
Strona 3 z 5
PIC Polska Sp. z o.o.; ul. Wazów 8A, 01-986 Warszawa; tel 022 569 5740; fax 022 569 5750;
[email protected] ; www.pic.com/poland
PIC Polska – rekomendacje weterynaryjne
Płuca zdrowej świni.
Identyfikacja patogenu
Jednoznaczna diagnoza (ustalenie pierwotnej przyczyny choroby) może być postawiona dopiero na
podstawie wyników badań laboratoryjnych. Dokładna identyfikacja czynnika patogennego oraz określenie jego
właściwości chorobotwórczych pozwalają lekarzowi, a także hodowcy, na podjęcie właściwych metod
postępowania lekarsko-weterynaryjnego oraz organizacyjnego w celu ograniczenia strat i ochrony stada przed
wystąpieniem dalszych zachorowań.
Strona 4 z 5
PIC Polska Sp. z o.o.; ul. Wazów 8A, 01-986 Warszawa; tel 022 569 5740; fax 022 569 5750;
[email protected] ; www.pic.com/poland
PIC Polska – rekomendacje weterynaryjne
Spadająca opłacalność
Znaczenie chorób układu oddechowego na opłacalność produkcji świń jest ogromne. W stadach
dotkniętych tymi chorobami w sposób chroniczny zwiększa się wyraźnie zużycie paszy oraz zmniejsza się
dynamika przyrostów. W konsekwencji zwiększa się koszt paszy, a co za tym idzie pogarsza się rentowność
produkcji. Jeśli dodamy do tego zachorowania i padnięcia, które nierzadko są spore oraz koszty leczenia świń wynik ekonomiczny fermy może być bardzo zły. Wpływ wybranych chorób/zakażeń układu oddechowego na
efekty ekonomiczne przedstawiono w tabelach 2, 3 i 4.
Kazimierz Tarasiuk
Główny Lekarz Weterynarii PIC Polska i Europa Centralna
Artykuł publikowany był w „Hoduj z Głową” 02/2007
Strona 5 z 5
PIC Polska Sp. z o.o.; ul. Wazów 8A, 01-986 Warszawa; tel 022 569 5740; fax 022 569 5750;
[email protected] ; www.pic.com/poland