Zrównoważony rozwój – warunek przetrwania cywilizacji

Kordian Kochanowicz
Zrównoważony rozwój
– warunek przetrwania
cywilizacji
Scenariusz zajęć z edukacji globalnej dla gimnazjum
Informacja o scenariuszu
W Polsce od kilku lat można zauważyć ogólnoświatową tendencję życia nastawionego na konsumpcję
i pomnażanie bogactwa. Mieszkańcy zarówno naszego kraju jak i całego globu nie zwracają uwagi na coraz większe zagrożenia niszczące społeczności lokalne czy środowisko naturalne. Zreformowanie naszego
funkcjonowania może jednak poprawić stan środowiska oraz wesprzeć rozwój społeczności zagrożonych.
Zrównoważony rozwój, opierający się na trzech filarach: ekonomicznym, społecznym i ekologicznym, jest
gwarancją przetrwania naszej cywilizacji. Nawet Konstytucja RP z 1997 roku, w artykule 5 mówi: “Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę środowiska kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju”. Niestety idea
zrównoważonego rozwoju jest w Polsce nadal nieznana i niezrozumiana.
Dlatego ważne jest, aby roszerzać wiedzę społeczeństwa o problemach współczesnego świata i promować
ideę zrównoważonego rozwoju.
Polska Akcja
Humanitarna
Dział Edukacji
Humanitarnej
ul. Szpitalna 5/3
00-031 Warszawa
20
e-mail: [email protected]
Internet: www.pah.org.pl
tel.: (022) 828 88 82, 828 90 98
fax: (022) 831 99 38
Główne zagadnienia zajęć
– zrównoważony rozwój i jego aspekty: ekonomiczny, społeczny, ekologiczny
– największe zagrożenia ekologiczne w obecnym świecie
– najważniejsze problemy społeczne krajów Globalnego Południa
– zasoby odnawialne i nieodnawialne
Cele zajęć
Po zakończeniu zajęć uczeń powinien
– wymieniać i wyjaśniać trzy filary zrównoważonego rozwoju,
– nazywać największe zagrożenia ekologiczne we współczesnym świecie,
– wyliczać i wyjaśniać najważniejsze problemy społeczne krajów
rozwijających się.
Metody i techniki pracy
– dyskusja
– mapa skojarzeń
– praca w grupach
Lekcje dla świata. Scenariusze zajęć z edukacji globalnej.
Kluczowe pojęcia
równoważony rozwój – to taki rozwój państwa, regionów, świata, który
Z
prowadzi do harmonijnego istnienia społeczeństw, w którym jednostki żyją
w poszanowaniu praw i godności człowieka, na zadowalającym poziomie
ekonomicznym, w zrównoważonym środowisku naturalnym/ekologicznym.
równoważony rozwój – to rozwój społeczeństw w globalnym świecie, który
Z
uwzględnia potrzeby wszystkich krajów, społeczeństw czy grup społecznych
oraz dąży do równowagi pomiędzy czynnikami ekonomicznymi, społecznymi
i ekologicznymi.
Jest to także sposób odpowiedzialnego myślenia, jeżeli chodzi o gospodarowaniu zasobami, polityce państw wobec krajów biedniejszych. Są to także
metody i strategie państwa w społecznościach lokalnych.
Środki dydaktyczne
arkusze szarego papieru
kolorowe markery
fasolki lub inne rekwizyty służące do gry Zasoby odnawialne
LiteraturaScenariusz opracowany na podstawie warsztatów „Teoria i praktyka
zrównoważonego rozwoju”, prowadzonych przez Fundację Sendzimira:
Tomasza Bergiera, Karolinę Maliszewską. Warsztaty odbyły się w dniach
9-11 stycznia 2004 r. w ramach kursu ‘Challenges of Sustainable
Development in Poland’.
Uwaga!
Nauczycielu! Ponieważ zajęcia polegają na odegraniu gry
postaraj się zarezerwować na nie dwie godziny dydaktyczne,
bez żadnej przerwy.
Przebieg zajęć
Czas
Co trzeba zrobić?
5 min.
1. Podaj uczniom temat zajęć.
5 min.
2. Zapoznaj uczniów z definicją zrównoważonego rozwoju.
25 min.
3. Zadanie dla uczniów:
a. Podziel uczestników na grupy (około 5-6 osobowe).
b. Rozdaj arkusze papieru – po jednym na jedną grupę.
c. Poproś uczniów o napisanie w rogu arkusza ile lat/wieków
przetrwa jeszcze nasza cywilizacja.
d. Poproś uczniów o stworzenie plakatu, prezentującego jak
wg nich powinien wyglądać świat zorganizowany w sposób
zrównoważony?
Globalne współzależności
Materiały
Uwagi
Wyjaśnienie definicji
znajduje się w kluczowych pojęciach na
początku scenariusza.
Materiał pomocniczy
nr 1 – Propozycje
podziału na małe grupy
Arkusz papieru,
flamastry
21
e. Poproś przedstawicieli grup, aby na forum klasy zaprezentowali swoje plakaty.
f. Zapytaj uczniów, w jakich dziedzinach rzeczywisty obraz świata różni się od stanu idealnego przestawionego przez nich.
30 min.
5. Gra Zasoby odnawialne
a. Podziel uczestników na małe grupy.
b. Zapoznaj uczniów z zasadami gry.
c. Rozdaj uczestnikom zasady gry i przeprowadź ją.
d. Podsumowanie gry – zapytaj uczniów o potrzebę
odpowiedzialnego korzystania z zasobów. Jaki wpływ na
korzystanie z zasobów ma dialog społeczny?
Materiał pomocniczy
Przeczytaj opis gry
nr 1 – Propozycje
Zasoby odnawialne
podziału na małe grupy (opis dla prowadzącego)
przed prowadzeniem
Materiał pomocniczy
nr 2 – Opis gry Zasoby gry.
odnawialne (opis dla
prowadzącego)
Materiał pomocniczy
nr 3 – Opis gry Zasoby
odnawialne (wersja dla
uczestników)
25 min.
6. Podsumowanie - Jakie największe zagrożenia dla ludzkości
można obecnie zaobserwować na świecie?
a. Poproś uczniów o podanie najważniejszych wg nich
zagrożeń.
b. Pogrupujcie wspólnie zagrożenia.
c. Zapytaj uczniów jakie zagrożenia dostrzegają w swoim
otoczeniu.
d. Co można zrobić, aby nasze otoczenie było bardziej
zrównoważone?
10 min.
7. Podsumowanie – dyskusja:
Poproś uczniów o odpowiedź na następujące pytania (najważniejsze odpowiedzi zapisz na tablicy):
a. Jakie zagrożenie dostrzegasz w swoim otoczeniu?
b. Co można zrobić aby nasze otoczenie było bardziej zrównoważone?
Materiały pomocnicze
Materiał pomocniczy nr 1 – Propozycje podziału na małe grupy
– Odlicz 1, 2, 3; 1, 2, 3... Osoby z numerem 1 idą w jeden kąt sali, osoby z numerem 2 idą w drugi kąt sali itd.
– Data urodzenia: Uczniowie ustawiają się w szeregu, według daty urodzenia. Na początku stoją uczniowie
urodzeni w styczniu, na końcu uczniowie urodzeni w grudniu. Dzielimy uczniów na grupy według miesiąca
urodzenia.
– Jeśli grupa się nie zna rozdajemy uczestnikom zajęć karteczki w kilku kolorach. Prosimy, aby każdy napisał
na karteczce swoje imię i przykleił ją do ubrania. Uczestników zajęć dzielimy na grupy według kolorów
karteczek.
– ... A tutaj, jest miejsce na twoje pomysły!
22
Lekcje dla świata. Scenariusze zajęć z edukacji globalnej.
Materiał pomocniczy nr 2 – Opis gry Zasoby odnawialne – wersja dla prowadzącego
Gra polega na nauce wykorzystywania nieznanych zasobów pewnego dobra odnawialnego np. fasolek. Grupy mają zebrać jak największą ilość danego dobra.
Cel gry
Gra ma uświadomić uczestnikom, że jedynie współdziałanie i dobra komunikacja oparta na zaufaniu może
doprowadzić do najlepszych rezultatów w grze, w której każda drużyna jest zwycięska.
Przebieg gry
Konkurujące ze sobą grupy składają zamówienie na pewną ilość dobra, przy czym grupom nie wolno na
początku konsultować ze sobą ilości tego dobra. Zapisana na kartce wielkość jest podstawą dla prowadzącego do wydania ilości tego dobra, nie może jednak być mniejsza niż jeden. Ponieważ grupy nie wiedzą, jaka
jest wielkość dobra, pierwsza drużyna składająca zamówienie może wykorzystać cały zasób. Wtedy gra
rozpoczyna się jeszcze raz. Jeżeli grupy nie wykorzystają całego zasobu to pozostała ilość dobra (np. fasolek)
się odnawia. Wtedy w kolejnej rundzie grupy mogą ponownie czerpać zasoby.
Gra kończy się, gdy uczestnicy całkowicie wykorzystają zasoby.
Grę najlepiej prowadzić w dwie osoby – jedna prowadzi grę, druga zajmuje się dystrybucją dobra (np. fasolek)
i gospodarowaniem tym dobrem (liczy procenty).
Przygotowanie gry
1. Przygotuj materiały, które będą służyły jako zasób odnawialny (200 sztuk fasolek)
(NIE podawaj uczestnikom liczby zasobów, jeżeli podasz gra traci sens; ewentualnie zmień liczbę)
a. Poproś uczestników, aby każdy z nich przyniósł 5 zapałek/fasolek jako ich wkład do wspólnego dobra,
lub
b. Przygotuj 200 sztuk materiałów pomocniczych (np. fasolek) i pudełko, w którym będziesz je trzymać.
c. Przygotuj karty, na których grupy będą pokazywały liczbę zamawianych zasobów.
2. Wprowadź uczniów w zasady gry:
a. Podziel uczniów na 6 lub 7 grup.
b. Rozdaj opis gry „Zasoby odnawialne” (wersja dla ucznia) po jednym egzemplarzu dla grupy. Poproś
uczniów o przeczytanie instrukcji”
c. Przedstaw zasady gry:
– Decyzje są podejmowane grupowo.
– Nie wolno się kontaktować między grupami (tylko w pierwszej rundzie).
– W każdej rundzie liczba zamawianych zasobów jest podawana przez grupy jednocześnie, przez podniesienie kartki.
3. Rozpocznij grę, przeprowadź pierwszą rundę.
a. Poproś uczniów o podanie na kartkach ilości zasobów, jakich potrzebują dla swojej grupy. Pozostaw
około 3 minut do zastanowienia.
b. Rozdaj uczniom zamawiane ilości zasobu.
– Jeżeli ilość zamawianych zasobów przekroczy 200, poinformuj pozostałe grupy, że nie otrzymają
zasobów, ponieważ się skończyły. Gra się kończy. Rozpocznij grę jeszcze raz.
– Jeżeli ilość zasobów nie uległa wyczerpaniu przelicz zasoby (NIE podawaj ilości uczestnikom).
Ponieważ są to zasoby odnawialne ich ilość wzrasta. Obierz stopę wzrostu np.:10%. Pomnóż ilość
zasobów, które pozostały, przez stopę wzrostu i dodaj tę wartość do pozostałej ilości zasobów.
c. Przeprowadź kolejną rundę.
– Patrz punkt a.
– Patrz punkt b.
Globalne współzależności
23
Przykład
Zasób fasolek 200. Stopa wzrostu 10 %
Gr. 1
Gr. 2 Gr.3
Gr.4
Gr.5
Gr.6
Gr.7 Suma
Pozostaje
Uwagi
1. Runda
20 fasolek 15
10
3
50
20
20
138
62+62*10%=68 Większość zasobów jest
wykorzystana.
2. Runda
1
1
1
1
1
1
1
7
61+61*10%=67
3. Runda
1
1
1
13
1
1
15
33
34+34*10%=37 Brak zaufania.
4. Runda
1
1000
x
x
x
x
x
x
Koniec zasobów, koniec gry.
Rozsądna decyzja. Zasoby
nie zmniejszają się.
5. Runda
Materiał pomocniczy nr 3 Opis gry Zasoby odnawialne – wersja dla ucznia
Celem Waszej grupy jest zdobycie jak największej ilości zasobów odnawialnych. Zdobycie jak największej
ilości zasobów może odbywać się stopniowo w kolejnych rundach.
Zasady gry
W każdej rundzie podajecie ustaloną w grupie dowolną ilość zasobów, jakie chcecie otrzymać.
Decyzje są podejmowane grupowo.
W każdej rundzie liczba zamawianych zasobów jest podawana przez grupy jednocześnie, przez podniesienie
kartki.
Powodzenia !
24
Lekcje dla świata. Scenariusze zajęć z edukacji globalnej.