Ekologia w turystyce

Ekologia w turystyce
(jak turyści mogą - poprzez swoje zachowanie - przyczynić się do ochrony środowiska)
Turystyka jest znaczącą częścią składową rynku światowego, a przemysł turystyczny
zajmuje ważne miejsce w gospodarce większości krajów. Jako dziedzina działalności społecznej
funkcjonuje oczywiście w obszarze organizacyjnym (zabezpieczenie przejazdu, noclegu,
wyżywienia, obsługa tzw. „atrakcji”) i dochodowym oraz wychowawczym (dotyczącym głównie
dzieci i młodzieży, które na wyjazdach grupowych uczy się współżycia w grupie oraz poddaje się
edukacji środowiskowej) i poznawczym (obcowania z naturą, poznawanie innych ludzi, własnej i
obcej kultury oraz obrzędów narodowych, itp.)
Truizmem jest twierdzenie, że turystyka jest dobrem dla każdego człowieka, zapewniając
mu wypoczynek, pozwala oderwać się od problemów dnia codziennego. Z drugiej jednak strony
trzeba przyznać, że intensyfikacja turystyki powoduje określone zagrożenia. Są nimi zmiany w
środowiskach
nadmiernie
eksploatowanych
turystycznie
czy
zakłócenia
równowagi
w
ekosystemach. I tu pojawia się pojęcie - wprowadzone do obiegu już w 1972 roku, w czasie I
konferencji ONZ „Człowiek i środowisko” w Sztokholmie - rozwój zrównoważony (ekorozwój).
Pojęcie to zostało ostatecznie doprecyzowane w 1975 r. Przyjęto wówczas, że
społeczeństwo realizuje ideę ekorozwoju, gdy kształtuje właściwe proporcje między trzema
rodzajami kapitału: ekonomicznym, ludzkim, przyrodniczym. Przejawiać się to powinno poprzez
uznawanie nadrzędności wymogów ekologicznych, których nie należy zakłócać przez wzrost
cywilizacji oraz rozwój kulturalny i gospodarczy; zdolność do kierowania swoim rozwojem w celu
utrzymania homeostazy (tzn. samoregulacji) i symbiozy (czyli współżycia) z przyrodą;
respektowanie oszczędnej produkcji i konsumpcji oraz wykorzystywanie odpadów oraz dbanie o
przyszłościowe konsekwencje podejmowanych działań.
Nie można zaprzeczyć, że ludzkość mimo dużej świadomości swoich naukowców – jako
suma społeczeństw lokalnych - przeżywa dziś kryzys ekologiczny. Do niszczenia natury, na co
zwrócił uwagę w 2002 roku Jan Paweł II, w dużej mierze „przyczynia się barbarzyński model
turystyki, obejmujący między innymi budowanie infrastruktury turystycznej bez planowania
uwzględniającego jej wpływ na środowisko”.
Ekoturystyka w tym ujęciu - to ruch turystyczny, którego głównym celem jest połączenie
doznań turystycznych z zachowaniem trwałego, zrównoważonego rozwoju zasobów i walorów
turystycznych poprzez: integrację działalności turystycznej z celami ochrony przyrody oraz życiem
społeczno-gospodarczym, kształtowanie nowych postaw i zachowań turystów oraz organizatorów
1
ruchu turystycznego, bazowanie na potencjale społecznym i gospodarczym danego obszaru.
Ekoturystyka kładzie szczególny nacisk na:
− rozwijanie aktywności turystycznych związanych z bezpośrednim kontaktem turysty: z przyrodą
w obrębie otwartych nie zdewastowanych obszarów (szczególnie przyrodniczych obszarów
chronionych), co pozwala na poznawanie, podziwianie i czerpanie przyjemności z piękna
krajobrazu naturalnego, ciszy i spokoju, ze społecznością lokalną, co pozwala na poznawanie
tradycyjnego stylu jej życia i kultury regionalnej oraz nawiązywaniu bezpośrednich kontaktów
międzyludzkich,
– dostosowanie wielkości ruchu turystycznego do chłonności turystycznej oraz preferowanie małej
skali rozwoju w odniesieniu zarówno do grup uczestników ruchu, jak również bazy i urządzeń
turystycznych.
W zasadzie wszystkie formy ruchu turystycznego, a zwłaszcza rozwój infrastruktury
turystycznej i turystyka masowa powodują zakłócenia w środowisku. Wobec tego działania na
rzecz środowiska naturalnego stają się nie tylko koniecznością cywilizacyjną, są również szansą na
rozwój gospodarczy poprzez wytwarzanie i wdrażanie technologii ekologicznych.
Turystyka, jeśli jest źle zorganizowana, może mieć również ujemny wpływ na lokalną
kulturę. Intensywne zużycie zasobów naturalnych, często związane z rozwojem turystyki, może
szkodzić lokalnej społeczności. Na przykład: zbyt duże zużycie wody czy energii oraz innych
zasobów, które mogą wywoływać zanieczyszczenie, może mieć negatywny wpływ na zdrowie oraz
jakość życia ludności. Oprócz efektów widocznych w środowisku, turystyka może mieć dotkliwe
społeczne konsekwencje wówczas, gdy turyści będą niewystarczająco wyedukowani lub nie będą
szanowali lokalnych zwyczajów i zachowań.
Przemysł związany z turystyką i innymi usługami czasu wolnego, jest jednym z głównych
sektorów, który czeka na technologie ekologiczne, ponieważ coraz bardziej oczekują tego turyści i
podróżni, przyjeżdżający również do naszego regionu.
Jeśli to wszystko stanowi bezsprzecznie tło współczesnego ruchu turystycznego, warto
zastanowić się, jakie działania proekologiczne znajdują się w zasięgu każdego turysty. Co możemy
uczynić dla Przyrody, czerpiąc z niej różnorodność doznań, podczas tzw. „uprawiania turystyki”.
Szczególnie w Polsce, gdzie, jak pokazują badania, a co najważniejsze - codzienna praktyka, nadal
duża liczba turystów jest obojętna wobec środowiska przyrodniczego.
Wart pamiętać, że większość z nas, podczas wyjazdów turystycznych może:
2
1. maksymalnie wykorzystywać naturalne światło dzienne – oszczędzając energię elektryczną;
2. używać nietoksycznych, ulegających biodegradacji detergentów, które nie zagrażają lokalnej
faunie i florze;
3. myć owoce i warzywa w naczyniach, a nie pod bieżącą wodą;
4 zmniejszyć ilość używanych opakowań towarów kupowanych w sklepach i na targowiskach
lokalnych;
5. nie wyrzucać pochopnie przedmiotów, których normalne funkcjonowanie może być
przywrócone niewielkim kosztem;
6. ograniczyć stosowanie opakowań jednorazowych;
7. używać naczyń ceramicznych, zamiast jednorazowych;
8. kupować produkty lepszej jakości i trwalsze.
9. kupować zdrową żywność, w miarę możliwości wyprodukowaną w oparciu o zasady rolnictwa
zrównoważonego, ekologicznego. przez lokalnych rolników, hodowców, ogrodników;
10. ograniczać zbędny hałas, który bez względu na źródło, wpływa na ogólne wrażenie innych osób
i może powstrzymać ich przed powrotem w dane miejsce w przyszłości;
11. kupować produkty i materiały, które są ekologiczne i społecznie przyjazne;
12. kupować produkty i usługi wytwarzane przez lokalnych rzemieślników, rolników oraz
sprzedawców;
13. kupować produkty papierowe z przetworzonych włókien, które nie były barwione chlorem;
14. kupować produkty wytwarzane z odzysku;�
15. kupować produkty, które można przerabiać na produkty wtórne albo kompostować
16. chodzić w miarę możliwości pieszo lub poruszać się na rowerze, względnie używać środków
transportu publicznego w ramach ograniczenia zanieczyszczenia;
17. unikać kupowania produktów wytworzonych z zagrożonych gatunków roślin i zwierząt;
18. w miejscach noclegowych używać wielokrotnie ręczników i pościeli;
19. szanować lokalną przyrodę i kulturę - uczyć tego swoje dzieci;
20. poznawać lokalne zwyczaje i w miarę możliwości nie działać przeciwko nim;
21. poznawać lokalne inicjatywy ekologiczne i starać się w nich uczestniczyć;
22. dzielić się z innymi wiedzą i pomysłami w zakresie działań proekologicznych;
23. segregować śmieci oraz oszczędnie zużywać wodę.
24. wybierać obiekty turystyczne oznaczone godłem „Zielony Klucz” (Green Key - certyfikat
ekologiczny przyznawany hotelom, pensjonatom, schroniskom młodzieżowym, ośrodkom
konferencyjnym, restauracjom, polom kempingowym i centrom wakacyjnym po spełnieniu
odpowiednich kryteriów proekologicznych) lub innym o podobnym charakterze;
3
25. wybierać obiekty prowadzące edukacyjne działania proekologiczne – szczególnie nakierowane
na rodziny z dziećmi;
26. korzystać z obiektów i usług podlegających certyfikacji ISO z grupy 14000 (system
ekozarządzania i audytu) oraz 22000 (stosowanie norm dotyczących zapewnienia bezpiecznej
żywności);
27. przestrzegać kodeks etyczny i realizować „konsumpcję turystyczną” zgodnie z imperatywem
ekologicznym;
28. kształtować w sobie i przestrzegać zasad etyki turysty - wdrażać „Światowy Kodeks Etyki w
Turystyce”;
29. korzystać z dostępnych szlaków, ścieżek i dróg, nie wydeptywać „swoich”.
opracował; Ryszard F. Dutkiewicz, sierpień 2011 r.
4