Kraków, 18.04.2016 r. dr Adam Górski Instytut Historii

Kraków, 18.04.2016 r.
dr Adam Górski
Instytut Historii
Uniwersytet Jagielloński
Tłumaczenie dokumentów rękopiśmiennych
odnalezionych w tzw. „kapsule czasu” na terenie Nowej Soli.
dr Adam Górski
Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego
s. 1
W roku 1874, w czternastym roku pełnych chwały rządów jego majestatu naszego króla Wilhelma,
pierwszego niemieckiego cesarza, w siedemdziesiątym ósmym roku jego życia, a także w
sześćdziesiątym trzecim roku życia jej majestatu cesarzowej-królowej Augusty, z domu księżnej
von Sachsen-Weimar, a także w czterdziestym trzecim roku życia jego cesarsko-królewskiej
wysokości Friedricha Wilhelma, Następcy tronu Prus i niemieckiej Rzeszy, w którym to roku
Książę Otto von Bismarck objął urząd kanclerza Rzeszy, został ten kamień upamiętniający (kamień
węgielny) dnia 27 lipca pod nowy dom złożony w imię Boga w Trójcy jedynego z jego wsparciem i
błogosławieństwem.
Członkami tutejszej konferencji starszyzny byli (w owym czasie):
Zamężni przysięgli: Wold(emar) Voullaire, Kaznodzieja i Pomocnik Gminy (Braci Morawskich) , a
także opiekun chóru zamężnych
Ernst Wilh(elm) Geissler, Przedstawiciel Gminy
Gustav Krüger, Dyrektor pensji dla dziewcząt
niezamężny brat: Wilhelm Schultze, opiekun braci
owdowiała siostra:
Elisabeth Wied, z domu Padel, opiekunka wdów
niezamężna siostra:
Amalie Stengard, opiekunka chóru sióstr panien
niezamężna siostra:
Marie Windfuhr, przedstawicielka domu sióstr
Prezesem Konferencji Starszych Unitów w Berthelsdorf był brat Gust(aw) Theodor Tietzen.
Korespondentem na tym samym dla tutejszej Gminy w departamencie opieki i pedagogiki: brat
Theophilus Reichel, w departamencie przedstawicielstwa brat Gustav Reichel.
W skład władz państwowych wchodzili:
Książę Bismarck, pruski premier, minister finansów i prezes ministrów w Wiedniu.
s. 2
Graf Eulenburg, Minister Spraw Wewnętrznych
Dr. Leonhardt, Minister Sprawiedliwości
Dr. Falk, Minister Kultury
Von Kamecke, Minister Wojny
Dr. Achenbach, Minister Handlu i przedstawiciel Ministerstwa Rolnictwa
-----------Baron von Nordenflycht, Ober-Präsident der Provinz Schlesien
von Zedlitz-Neukirch, Chef-Präsident der Regier(un)g zu Liegnitz.
von Niebelschutz, Radca okręgu ziemskiego kożuchowskiego.
Władze miejskie stanowili:
Burmistrz Hoffmann
Członek Kamery Hänisch
Przedstawiciel Zarządu Miasta prawnik Assmann
Pastorami miasta byli:
Superintendent Fichtner i Vicar Heyn obaj w kościele ewangelickim
Proboszcz Pluschke i kapelan Sperlich obaj w katolickim kościele
Miasto według ostatnich liczb liczyło dnia 31 grudnia 1871 roku 5 624 dusze.
---------W przedsiębiorstwie handlowym Meyerotto und Co(rporation) w zarządzie byli:
Szef handlu brat Gustav Adolf Schmitt,
żonaty z siostrą Luise Friedericke, z domu Lilliendahl
agentami handlowymi byli: brat Joh(ann) Traugott Schmole
żonaty z siostrą Clarą z domu Mito
i brat Carl Woldemar Schmitt
członkami byli: pan Theodor Sieg
Brat Alfred Grunert
Brat Otto Zembsch
Pan Henry Kruse
s. 3
Chłopców uczyli:
Johannes Ehrhardt
Otto Scholz
Paul Gutsch
W piwnicy winnej pracowali: Gottlieb Arnold ze Starego Żabna
Gottlieb Scheibner z Nowej Soli
Ernst Schöpke z Ciepielowa
Anton Herbrich z Przyborowa
-----------Kierownikiem budowy tego domu był murarz i cieśla Carl Heinrich Müller z Nowej Soli.
Tynkarzem: Fellenberg aus Alt-Tschaw (Starego Żabna)
Stolarzem: Härtel aus Liebschütz (Lubieszowa)
12 murarzy, 5 pomocników ciesielskich i 7 robotników do tego dnia pracowało na budowie.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nowy dom jest przeznaczony jako budynek użytkowy. Na górnych piętrach powstaną mieszkania, a
w piwnica pod stalowym sklepieniem będzie służyć za miejsce na składowanie wina. W sprawie
wina, to ostatnimi laty interes ten tak się rozrósł, że dotychczasowe piwnice znajdujące się w
innych lokalach użytkowych przestały wystarczać.
Na miejscu tego domu stał dawniej inny, jednopiętrowy budynek mieszkalny, z którego przestrzeni
korzystali piekarze. Po bokach i z tyłu pracowali mydlarze i mosiężnicy. W roku 1840 wyprowadził
się stąd ostatni właściciel i rozpoczęto prace mające na celu przebudowanie go w siedzibę diakonii
wspólnoty. Piekarze zdecydowali jednak uczynić z tego budynku mieszkania czynszowe (pod
wynajem). W roku 1854 na drodze kupna budynek przeszedł w ręce prywatne i ponownie służył
jako piekarnia, aż do roku 1872, gdy mistrz piekarski Wiecke, także na drodze sprzedaży odstąpił
budynek firmie Meyerotto et Corporations.
s. 4
Rozbiórka starego domu rozpoczęła się w kwietniu, a nowe mury zaczęły powstawać w maju.
Jednocześnie rozpoczęto likwidację kamiennych rynien miejskich biegnących pomiędzy starym
domem i domem handlowym i utworzono nowy kanał odpływowy wzdłuż północnej granicy
nowego budynku. Jednocześnie także rozbudowano wybudowany na początku wieku budynek
przylegający do starego budynku handlowego, podniesiono jego kondygnacje do pierwszego piętra,
tak by móc go połączyć wspólnym z nowopowstającym budynkiem i przykryć wspólnym dachem.
Bożemu błogosławieństwu i ochronie oddajemy tę budowę. Jego łaska pozwoli na ukończenie tego
dzieła, i spłynie na tych którzy w nim zamieszkają, jak na tych, którzy do tego dzieła się
przyczynili.
Bóg tak chciał!
s. 5
Podpisy obecnych:
Mare Waldemar Voullaire, Kaznodzieja i Pomocnik Wspólnoty
Anna Antonia Soullaire
Ernst Wilhelm Geissler, Przedstawiciel Wspólnoty
Alwine Geissler z domu Werner
------------------------Gustaw Adolf Schmitt
Luise Friedericke Schmitt z domu Lilliendahl
Johannes Traugott Schmole
Clara Ottilie Schmole geb. Mito
Carl Woldemar Schmitt
Theodor Lieg
Hermann Alfred Grunert
Otto Zembsch
Henry Willem Friedrik Kruse
Johannes Georg Ehrhardt
Otto Theodor Scholz
Paul Theodor Gutsch
-----------------------------
Zobacz odwrocie!
Gustav Alfred Schmitt,
Inspektor pensjonatu chłopięcego w Nisky.
Conrad Arthur Schmitt,
Nauczyciel Miejskiej szkole dla chłopców w Niesky
Franz Richard Schmitt
Wychowanek Instytutu Morawskiego w Brangins, Szwajcaria
--------------------------------Carl Heinrich Müller
Murarz i cieśla