Zwierzyń - BieszczadyNoclegi.pl

Zwierzyń
Zwierzyń (355 m) – to wieś położona w najpiękniejszym przełomie Sanu u stóp lesistej Czulni
(576 m) i Trzech Kopców (439 m). Ta letniskowa dziś miejscowość posiada Ośrodek
Wypoczynkowy „Uroczysko”, sklep, bar, gospodarstwa agroturystyczne, pokoje gościnne,
dogodne połączenia komunikacyjne PKS. Zielony szlak pieszy górski łączy ją z Zagórzem,
Leskiem, Jeziorem Myczkowieckim i BPN, a szlak spacerowy żółty z Ośrodkiem „Caritas”,
Orelcem, pasmem Żukowa, Olszanicą, Rudenką, pasmem Czarnego Działu i Uhercami.
Do mostu na Sanie dopływają z pobliskiego rezerwatu bobry z małymi stwarzając niekiedy
turystom niebywałe okazje do zrobienia zdjęć. W przełomie Sanu żerują zalatujące tutaj czarne
bociany, czaple siwe, kormorany i inne osobliwości ornitologiczne. Przełom Sanu – poniżej
elektrowni myczkowieckiej –
jest też najlepszym miejscem do wędkowania w całej okolicy.
Ważniejsze epizody z przeszłości:
Zwierzyń wzmiankowany w lustracji królewskiej w 1580 r. był wsią położoną w dobrach Kmitów.
Nie wiele wiemy o jego przeszłości. W zachowanych źródłach historycznych odnajdujemy
jednak luźne wzmianki, które pozwalają na powolne odtwarzanie nieznanej jeszcze dobrze
przeszłości.
W I połowie XIX w. wieś była własnością znanego malarza Antoniego Stroińskiego,
pochowanego na tutejszym cmentarzu.
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich podaje, iż w 1885 r.
Zwierzyń był wsią w powiecie Liskim położoną na lewym brzegu Sanu w odl. 8,4 km na
płd.-wsch. od Leska . San przedzierał się między górami wężykowato otaczając terytorium wsi
od wschodu, północy i zachodu, a nawet częściowo od południa. Relacja ta podaje, że jest we
wsi cerkiew murowana przyłączona do parafii grecko-katolickiej w Bóbrce i posiada uposażenie
w ziemię o areale 21 morgów.
W 1885 r. wieś liczyła 32 domy i 202 mieszkańców (95 mężczyzn i 117 kobiet). Spośród nich
156 było wyznania grecko-katolickiego, 32 rzymsko-katolickiego (i należeli do parafii rz. kat. w
1/3
Zwierzyń
Uhercach) i 14 izraelitów wyznania mojżeszowego. Pracowali oni na roli do wsi należącej o
areale 281 morgów w ogóle.
Dwór Heleny Żurawskiej zajmował 585 morgów areału, w tym 416 morgów lasu.
W 1921 r. wieś liczyła 45 domów i 248 mieszkańców (201 greko-katolików, 43 rz.kat. i 3
izraelitów wyznania mojżeszowego).
Na szczególną uwagę w Zwierzyniu zasługują:
- Bobry w starym korycie Sanu w pobliżu ujścia rzeki Olszanki.
- Przełom Sanu z ostoją czarnego bociana, czapli siwej i licznych ptaków wodnych.
- „Cudowne źródełko” - ok. 1,5 km na południe od wsi przy zielonym szlaku pieszym
górskim– i kaplica wybudowana z Kamienia. Zgodnie z legendą znaleziono tutaj krzyż z I poł.
XIII w. pochodzący z miasta Limoges we Francji (1500 km od Zwierzynia!).
Miejscowa tradycja powiada, że chciano tu kiedyś wybudować cerkiew klasztorną, ale
przygotowane kamienie do budowy w tajemniczy sposób znikały. Uznano to za znak Boży i
wykopano w tym miejscu studnię, z której pewna niewiasta wydobyła krzyż. Na pamiątkę
niezwykłego zdarzenia wieś nazwano Zdwiżyn (od ruskiego Wozdwyżenje Czestnoho Kresta –
Podwyższenie Krzyża Świętego). Do II wojny światowej studnia była otoczona czcią. Stał nad
nią drewniany krzyż, a co roku 27 września w święto Podwyższenia Krzyża Świętego ciągnęli
tutaj liczni pątnicy i pielgrzymi z całej okolicy, a nawet krajów ościennych. W uroczystej procesji
udawali się z cerkwi do źródła i wówczas ksiądz świecił wodę, która miała moc uzdrawiającą.
Tradycja ta odżyła w latach 90-tych XX wieku. Od tej pory również odbywają się tutaj odpusty w
Święto Podwyższenia Krzyża Świętego. Dzięki inicjatywie ks. proboszcza z Myczkowiec i
mieszkańców Zwierzynia powstała kaplica, wznoszone są stacje drogi krzyżowej, a liczni turyści
przyjeżdżają tutaj przemywać oczy i nabrać cennej wody do domu.
Zabytki:
- Przy moście nad Sanem zachowała się murowana cerkiew fil. grecko-kat. p.w.
Zmartwychwstania Chrystusa z lat
1750 – 1799
2/3
Zwierzyń
, dziś rzymsko-kat. kościół fil. Cerkiew murowana z kamienia (dziś otynkowana) jest budowlą
trójdzielną i orientowaną. Uroku dodaje jej stary kamienny murek ułożony z kamienia rzecznego
z Sanu i otaczający cały plac cerkiewny. We wnętrzu znajduje się zabytkowy kielich gładki z
sześciolistną stopą z 1840 r. fundacji Jana Chryzostoma Kossaka, proboszcza w Rudence. Do
1946 r. cerkiew ta służyła unitom, a dziś jest filialnym kościołem rzymsko-katolickim p.w. św.
Jana Chrzciciela i należy do rz. kat. parafii w Myczkowcach. W niej to prof. Adam Bochnak
odkrył w 1922 r. cenny krzyż limuzyjski ( 1 z sześciu znalezionych w Polsce i najlepiej z nich
zachowany), który można podziwiać w Muzeum Archidiecezjalnym w Przemyślu.
- Drewniany dom nr. 18 w konstrukcji zrębowej węgłowany na obłap z poł. XIX w. Posiada
on od frontu charakterystyczny podcień z tzw. wnęką – zadaszonym przejściem z części
mieszkalnej do gospodarczej, nakryty jest czterospadowym dachem (do niedawna jeszcze
krytym słomą), pod którym mieści część gospodarczą i mieszkalną z wozownią obok.
Reprezentuje styl etnicznych Bojków.
- Cmentarz obok cerkwi z nagrobkiem malarza Antoniego Stroińskiego, właściciela wsi w
poł. XIX w.)
Opracował Stanisław Orłowski
3/3