Strategia rozwiązywania problemów społecznych dla gminy Gniezno

Transkrypt

Strategia rozwiązywania problemów
społecznych dla gminy Gniezno
Gniezno 2008
Spis treści
I.
II.
Wstęp
Zasady przygotowania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych
1. Konstrukcja strategii i jej uzasadnienie, metodyka pracy nad strategią
2. Podstawowe pojęcia i definicje
3. Podstawy prawne
4. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych a krajowe, wojewódzkie i
lokalne dokumenty strategiczne
III.
Charakterystyka gminy Gniezno
1. Położenie administracyjne
2. Sytuacja demograficzna
3. Sytuacja społeczno - gospodarcza
IV.
Działania z zakresu pomocy społecznej na terenie gminy Gniezno w latach
2005 - 2007 w aspekcie problemów społecznych i zjawiska wykluczenia
społecznego
V.
Diagnoza i analiza problemów
1. Ubóstwo
2. Uzależnienia
3. Bezrobocie
4. Wykluczenie społeczne
5. Przemoc w rodzinie
6. Przestępczość
7. Niepełnosprawność, długotrwałe choroby, starość
8. Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych
9. Ochrona zdrowia
10. Problemy mieszkaniowe
11. Podsumowanie części diagnostycznej
VI.
Misja i wizja Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w gminie
Gniezno
VII. Obszary priorytetowe, cele szczegółowe, operacyjne oraz metody ich
wdrażania
1. Analiza SWOT
2. Podstawowe obszary priorytetowe, cele i kierunki działań
3. Propozycje projektów na lata 2008-2013
VIII. Harmonogram realizacji strategii
IX.
Finansowanie strategii
X.
Monitorowanie i ocena strategii
XI.
System aktualizacji strategii
XII. Wnioski i uwagi końcowe
2
3
3
3
5
8
9
12
12
13
15
21
24
24
25
25
31
32
33
33
34
35
36
38
39
39
39
41
41
51
52
60
60
60
I.
Wstęp
Najbliższe lata (2007-2013) pozwolą aplikować o środki pomocowe UE na rozwiązywanie
najtrudniejszych problemów społecznych społeczności lokalnych.
Niezwykle istotna będzie możliwość realizacji projektów systemowych w ramach Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki na lata 2007-2013.
Jednym z warunków do aplikowania o ww. środki jest jednak posiadanie strategii rozwiązywania
problemów społecznych.
Opracowanie i przyjęcie przez odpowiedni organ ww. strategii powinno nastąpić do końca 2008 rok
W przeciwnym wypadku, w najbliższych latach wsparcie na realizację projektów systemowych
finansowanych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na lata 2007-2013 będzie
możliwe po opracowaniu i przyjęciu strategii rozwiązywania problemów społecznych w formie
uchwały przez Radę Gminy.
Mając powyższe na uwadze oraz zdając sobie sprawę, że strategia rozwiązywania problemów
społecznych pozwoli w możliwie systematyczny i długofalowy sposób rozwiązywać najtrudniejsze
problemy społeczne występujące na terenie gminy oraz w jej najbliższym otoczeniu, gmina
Gniezno postanowiła przystąpić do przygotowania niniejszego dokumentu.
Strategia rozwiązywania problemów społecznych zawiera między innymi diagnozę i analizę
problemów, misję, wizję oraz wskazuje obszary problemowe, cele szczegółowe, operacyjne a także
działania które należy podjąć aby je osiągnąć. W strategii zawarto źródła finansowania
poszczególnych działań harmonogram ich realizacji, a także określono zasady monitorowania.
II. Zasady przygotowania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych
1. Konstrukcja strategii i jej uzasadnienie, metodyka pracy nad strategią
Podczas przygotowywania strategii rozwiązywania problemów społecznych dla gminy Gniezno
wykorzystana zostanie metodologia opracowywania strategii wyznaczona w ramach Programu
Integracji Społecznej Poakcesyjnego Programu Wsparcia Obszarów Wiejskich.
Strategia zawiera analizę obecnej sytuacji w zakresie problemów społecznych ich diagnozę misję,
wizję, obszary problemowe, cele szczegółowe, operacyjne, działania, które będą podejmowane w
celu poprawy sytuacji, harmonogram ich realizacji, źródła finansowania oraz zasady monitorowania
i oceny realizacji strategii.
Podczas przygotowania Strategii kierowano się następującymi zasadami:
• ekonomia sił i środków (ocena ilości i jakości zasobów ludzkich, materialnych i finansowych
oraz rezerw na wypadek przedłużenia się działań lub konieczności ich intensyfikacji),
• zespolenie wysiłków (ludzi, środków rzeczowych i pieniędzy),
• zachowanie swobody działań w sytuacjach krytycznych,
• inicjatywa w sytuacjach nieprzewidywalnych.
Wszystko po to aby działania, które zostały zawarte w strategii były realne i mogły być realizowane
bez większych trudności.
Wszystkie osoby przygotowujące strategię rozwiązywania problemów społecznych dla gminy
Gniezno miały na uwadze następujące zasady polityki społecznej:
1. zasada pomocniczości – najpierw pomagasz sobie sam, potem liczysz na pomoc rodziny,
następnie społeczności lokalnej (organizacje pozarządowe, samorząd), a na końcu państwa.
Państwo pojawia się dopiero wtedy, gdy działania na „niższych szczeblach” okazały się
niewystarczające;
2. zasada efektów odłożonych w czasie – należy pamiętać, że większość podejmowanych działań
przez człowieka przynosi efekty w pewnej perspektywie czasu; brak efektów (w możliwie
3
3.
4.
5.
6.
7.
8.
bliskiej perspektywie) często wywołuje rozgoryczenie, niepokój, pretensje, odruchy protestu,
buntu, a w ekstremalnych sytuacjach nawet rozruchy; wszystkim podmiotom strategii należy w
szczególności zwracać uwagę na zasadę efektów odłożonych w czasie; nie należy efektów
realizacji działań spodziewać się w bliskiej perspektywie czasu.
zasada szerokiego zasięgu skutków, inaczej zasada promieniowania efektów – należy
pamiętać, że każde działanie może w większym lub mniejszym stopniu oddziaływać na
otoczenie którego dotyczy; w szczególności należy realizować te działania, których
oddziaływanie jest stosunkowo największe;
zasada akceptacji społecznej - jeżeli działania władz budzą pozytywne emocje społeczne (np.
organizowanie wakacji dla dzieci czy rozgrywek sportowych), efekt jest szybki. Jeśli natomiast
władza lokalna musi zabiegać o akceptację swoich przedsięwzięć, wówczas należy przygotować
plan, który powinien zawierać:
1. wyjaśnienie celu podjętego działania,
2. jawność wszelkich poczynań,
3. poparcie uznanych autorytetów w środowisku, ·
4. akcję informacyjną poprzedzającą decyzje,
5. zaangażowanie do realizacji celu jak największej liczby osób i instytucji,
6. obserwowanie, wskazywanie i podkreślanie pierwszych sukcesów i wspólne ich
świętowanie, ujawnianie trudności i ewentualnych niepowodzeń;
zasada kontroli społecznej - każda zbiorowość lokalna rozwija własny system „miar”, ocen,
nakazów i zakazów, sankcji, a także uznania. Trzeba to brać pod uwagę przygotowując
strategię; ponadto to co jedni ocenią jako sukces, inni mogą ocenić jako porażkę.
zasada aktywności, zaangażowania społecznego i instytucjonalnego, polega na włączaniu w
lokalne życie społeczne jak największej grupy mieszkańców. Problemów społecznych nie
można rozwiązywać tylko w ramach grup których one dotyczą;
zasada kompleksowości i sprzężenia zwrotnego – zmiany dokonane w jednym obszarze życia
zawsze powodują zmiany w innych jego dziedzinach. Przykładem może być ciąg skutków: brak
wykształcenia – brak pracy – brak dochodu – zasiłek – utrata poczucia wartości – niechęć do
otoczenia – obniżenie poziomu życia, konflikty z rodziną – przestępczość, alkoholizm. Takie
„ciągi” zdarzeń to częste schematy biografii podopiecznych pomocy społecznej; Strategia
powinna niewątpliwie ingerować w takie łańcuchy zależności.
zasada pozornego altruizmu - pomagamy tzw. osobom wykluczonym w interesie osób
niewykluczonych.
Diagnoza warunków życia zawiera: strukturę demograficzną społeczności lokalnej, sytuację i
tendencje gospodarcze w gminie, powiecie, województwie, sytuację i tendencje na lokalnym rynku
pracy, sytuację mieszkaniową i infrastrukturę, sytuację edukacyjną, opis stanu opieki zdrowotnej,
charakterystykę życia kulturalnego, stan bezpieczeństwa, zasoby transportowe i komunikacyjne,
charakterystykę grup społecznie wrażliwych, stan i możliwości pomocy społecznej.
Diagnoza uwzględnia cały kontekst społeczno - gospodarczy, w jakim funkcjonuje społeczność
lokalna. Zwrócono uwagę nie tylko na sytuację materialna, ale też na warunki życia i rynek pracy,
bezpieczeństwo, opieka zdrowotna, edukacja, kultura, komunikacja i obiekty turystyczne oraz
infrastruktura handlowa, mieszkaniowa, a także porównanie sytuacji gminy Gniezno z bliższym i
dalszym otoczeniem.
Stworzono więc tzw. mapę problemową „mapę” gminy Gniezno, ukazująca jej silne i słabe strony.
Diagnoza uwzględnia i wskazuje zasoby materialne, ludzkie, a także organizacyjne, zarówno te już
istniejące jak i potencjalne.
Diagnoza uwzględnia tendencje i kontekst czasowy.
Należy także pamiętać aby podczas monitoringu i ewaluacji wraz z aktualizacją strategii
rozwiązywania problemów społecznych aktualizować także diagnozę.
4
Określenie celu strategicznego (ogólnego), celów szczegółowych (operacyjnych)
Przyjęto jeden główny cel strategii, który stanowi dla społeczności gminy Gniezno istotny element
ładu społecznego. Mając go na uwadze wyznaczono cele szczegółowe.
Przed wyznaczeniem celów szczegółowych dokonano ponownej analizy i oceny zasobów
(materialne - infrastruktura, finansowe - pieniądze, psychiczne - siła i determinacja realizatorów,
wsparcie decydentów, społeczne - aprobata wąskiego i szerszego środowiska).
Określono także czas i fazy realizacji strategii. Określono, kiedy nastąpi realizacja celu i
przyporządkowanej jemu wyodrębnionej fazy programu, które pokazują, czy cel jest realizowany
oraz czy wybrane metody mu sprzyjają.
Przy wyznaczaniu celów wskazano także możliwe do pojawienia się bariery o charakterze:
organizacyjnym, prawnym, finansowym, społecznym, etycznym i kulturowym, tak aby można było
im zapobiegać.
Harmonogram
Harmonogram to niezbędny element każdego skutecznego planowania. Jest on niezwykle ważny z
punktu widzenia osób i instytucji realizujących zapisy dokumentów strategicznych.
Dlatego harmonogram realizacji strategii rozwiązywania problemów społecznych dla gminy
Gniezno, uwzględnia preferencje partnerów oraz wszystkie bariery. Uzupełnieniem harmonogramu
jest preliminarz. Każde bowiem działanie, nawet to najmniejsze pociąga za sobą wydatki. Jako
źródła finansowania strategii wskazano środki budżetowe (budżet własny gminy oraz budżet
państwa), jak i środki pochodzące z dotacji Unii Europejskiej.
Monitoring
Monitoring pozwala obiektywnie ocenić, czy osiągnięto cel oraz w jego efektywność.
Jest on potrzebny realizatorom strategii, jak i otoczeniu. Efekt działań będzie porównany z sytuacją
wyjściową, opisaną w strategii.. Osiągnięcie celu operacyjnego powinno pociągać za sobą pytanie:
co dalej? Jak utrzymać stan, który się osiągnęło? Jak go umacniać i rozwijać? Niezbędne więc na
etapie monitoringu strategii jest określeni rekomendacji na przyszłość.
Ponadto należy pamiętać aby osiągnięciu celu towarzyszyła jego promocja. Gdy jej nie ma,
społeczność nie wie, że cel został osiągnięty, a to wywołuje negatywne skutki, w tym zniechęcenie i
frustrację.
2. Podstawowe pojęcia i definicje
Bieda (ubóstwo) - to pojęcie ekonomiczne i socjologiczne opisujące brak dostatecznych środków
materialnych dla zaspokojenia podstawowych potrzeb jednostki, w szczególności w zakresie:
jedzenia, schronienia, ubrania, transportu i podstawowych potrzeb kulturalnych i społecznych1
Z ubóstwem absolutnym mamy do czynienia, kiedy osoba żyje poniżej minimum egzystencji.
Minimum egzystencji2 - (zwane także minimum biologicznym) jest normatywnym modelem
zaspakajania potrzeb bytowo-konsumpcyjnych na bardzo niskim poziomie. Koszyk minimum
biologicznego wyznacza praktycznie najniższy standard życia – chodzi o wyznaczenie poziomu
zaspokojenia potrzeb, poniżej którego występuje biologiczne zagrożenie życia oraz rozwoju
psychofizycznego człowieka. Dla samotnej osoby dorosłej w wieku produkcyjnym w roku 2007
minimum socjalne wynosiło 386,30 zł, dla emeryta – 364,70 zł. Dla małżeństwa z trójką dzieci na
utrzymaniu, oszacowana wartość koszyka wyniosła 1 718,40 zł. (czyli 343,70 zł na osobę).
Minimum socjalne3, to wskaźnik mierzący zaspakajanie potrzeb bytowych i konsumpcyjnych
gospodarstw domowych na ogólnie niskim poziomie. W przypadku małżeństwa mającego na
utrzymaniu dwoje dzieci (dominującego modelu rodziny w Polsce) wartość zmodyfikowanego
minimum socjalnego oszacowano na poziomie 2 587,10 zł (czyli 646,80 zł na osobę).
Źródło: Wikipedia
Źródło: IPSOS - Instytut Pracy i Spraw Socjalnych
3
Źródło: IPSOS Instytut Pracy i Spraw Socjalnych
1
2
5
Uzależnienie4, to nabyta silna potrzeba wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś
substancji. W języku potocznym termin "uzależnienie" jest stosowany głównie do osób, które
nadużywają narkotyków, leków (lekomania), alkoholu, czy papierosów.
Narkomania5, to potoczne określenie odnoszące się do uzależnienia od substancji chemicznych
wpływających na czynność mózgu. Narkomania charakteryzuje się: tzw. głodem narkotycznym,
przymusem zażywania środków odurzających, chęcią zdobycia narkotyku za wszelką cenę i
wszystkimi sposobami. W przypadku narkomani występują podobne mechanizmy jak w przypadku
alkoholizmu. Znacznie trudniej poradzić sobie z problemem narkomanii.
Alkoholizm6, "zespół uzależnienia od alkoholu" lub "uzależnienie od alkoholu", toksykomania
alkoholowa lub choroba alkoholowa – choroba polegająca na utracie kontroli nad ilością
wypijanego alkoholu. Spożywanie zazwyczaj dużych ilości alkoholu przez alkoholika jest
spowodowane przymusem o charakterze psychicznym i somatycznym i nie podlega jego woli.
Uzależnienie psychiczne polega na potrzebie picia alkoholu dla poprawy samopoczucia.
Uzależnienie fizyczne objawia się wzrostem tolerancji na alkohol, utratą kontroli nad wypijanym
alkoholem (niemożność przerwania picia w z góry zaplanowanym momencie).
Z choroby alkoholowej nie można się wyleczyć. Nawet po wieloletniej abstynencji próby
kontrolowanego picia często kończą się powrotem do nałogu. Fundamentalnym warunkiem
zdrowienia jest abstynencja, wspomagana m.in. przez terapię uzależnień, udział w spotkaniach
Anonimowych Alkoholików, przebudowę stylu życia na abstynencki, zdobywanie wiedzy z zakresu
alkoholizmu i dziedzin pokrewnych.
Alkoholizm jest chorobą pierwotną. Oznacza to, że jest przyczyną (podłożem) powstawania wielu
innych chorób (somatycznych i psychicznych). Alkoholizm jest chorobą śmiertelną. Nie leczony
prowadzi nieuchronnie do śmierci.
Alkoholizm jest chorobą niezawinioną. Ma swój numer statystyczny i swą definicję (znajduje się w
spisie chorób uznawanych przez WHO).
Początek alkoholizmu jest trudny do uchwycenia. Bowiem granica pomiędzy piciem towarzyskim a
chorobowym jest bardzo płynna. Zależy to od wielu czynników i każdy człowiek inaczej reaguje na
alkohol. Stąd są osoby, które przez wiele lat nie odczuwają fizycznie skutków picia, degradacja
organizmu jest czasem znikoma.
Alkoholizm jest chorobą chroniczną - czyli nieuleczalna. Można jedynie powstrzymać jej rozwój.
Marginalizacja7 - wykluczenie z udziału w życiu społecznym jednostek, grup społecznych lub w
ujęciu globalnym społeczeństw w stosunku do ich otoczenia społecznego. Wykluczenie społeczne
może odnosić się do procesu wykluczania jednostek i grup albo do stanu wykluczenia.
W przypadku wykluczania społecznego jednostek czynnikami mającymi na to największy wpływ
jest bezrobocie i bieda. Jeżeli dochodzi do koncentracji tego typu ludności w przestrzeni
geograficznej, wówczas pojawiać się może specyficzna subkultura ubóstwa oraz wytwarzać się
podklasa (underclass), w której wzory zachowań i systemy wartości często podlegają dziedziczeniu
w następnych pokoleniach.
Wykluczenie społeczne8, polega na niepodejmowaniu zwyczajowej i społecznie akceptowanej
drogi życiowej lub wypadaniu z niej, dotyczy osób, rodzin lub grup ludności, które:
• żyją w niekorzystnych warunkach ekonomicznych (ubóstwo materialne),
• zostają dotknięte niekorzystnymi procesami społecznymi, wynikającymi z masowych i
dynamicznych zmian rozwojowych, np. dezindustrializacji, kryzysów, gwałtownego upadku
branż czy regionów,
6
7
4
5
8
Narodową Strategię Integracji Społecznej dla Polski
6
•
•
•
•
•
nie zostały wyposażone w kapitał życiowy umożliwiający im: normalną pozycję społeczną,
odpowiedni poziom kwalifikacji, wejście na rynek pracy lub założenie rodziny, co dodatkowo
utrudnia dostosowywanie się do zmieniających się warunków społecznych i ekonomicznych,
nie posiadają dostępu do odpowiednich instytucji pozwalających na wyposażenie w kapitał
życiowy, jego rozwój i pomnażanie, co ma miejsce w wyniku niedorozwoju tych instytucji
spowodowanego brakiem priorytetów, brakiem środków publicznych, niską efektywnością
funkcjonowania,
doświadczają przejawów dyskryminacji, zarówno wskutek niedorozwoju właściwego
ustawodawstwa, jak i kulturowych uprzedzeń oraz stereotypów,
posiadają cechy utrudniające im korzystanie z powszechnych zasobów społecznych ze względu
na zaistnienie: niesprawności, uzależnienia, długotrwałej choroby albo innych cech
indywidualnych,
są przedmiotem niszczącego działania innych osób, np.: przemocy, szantażu, indoktrynacji.
Przemoc w rodzinie9, to zamierzone, wykorzystujące przewagę sił działanie przeciw członkowi
rodziny, naruszające prawa i dobra osobiste, powodujące cierpienie i szkody. W relacji jedna ze stron
ma przewagę nad drugą. Ofiara jest zazwyczaj słabsza, a sprawca silniejszy. Zgodnie z art. 207§1
Kodeksu Karnego, przemoc w rodzinie jest przestępstwem.
Mieszkanie chronione, jest10 formą pomocy społecznej przygotowującą osoby tam przebywające
pod opieką specjalistów, do prowadzenia samodzielnego życia lub zastępującą pobyt w placówce
zapewniającej całodobową opiekę. Mieszkanie chronione zapewnia warunki samodzielnego
funkcjonowania w środowisku w integracji ze społecznością lokalną.
Są one tworzone w celu realizacji zadań własnych gminy z zakresu pomocy społecznej, w tym
m.in.:
• zabezpieczają okresowo schronienie pełnoletnim wychowankom niektórych placówek
opiekuńczo–wychowawczych i rodzin zastępczych,
• umożliwiają realizację pracy socjalnej i programów usamodzielnień dla osób opuszczających
niektóre placówki opiekuńczo-wychowawcze i rodziny zastępcze,
• ułatwiają praktyczną realizację indywidualnych programów z zakresu umiejętności społecznych.
Realizacja programu praktycznego dla użytkowników mieszkań chronionych polega w szczególności
na:
• rozwijaniu umiejętności prowadzenia gospodarstwa domowego i gospodarowania budżetem
domowym,
• rozwijaniu umiejętności życia w rodzinie,
• rozwijaniu umiejętności interpersonalnych i współżycia społecznego,
• nabywaniu umiejętności załatwiania spraw urzędowych,
• kształtowaniu właściwego stosunku do obowiązków,
• pomocy w uzyskaniu mieszkania, pracy oraz pomocy w zagospodarowaniu środków na
usamodzielnienie.
Mieszkanie socjalne11, to lokal nadający się do zamieszkania ze względu na wyposażenie i stan
techniczny, którego powierzchnia pokoi przypadająca na członka gospodarstwa domowego
najemcy nie może być mniejsza niż 5 m2, a w wypadku jednoosobowego gospodarstwa domowego
10 m2, przy czym lokal ten może być o obniżonym standardzie.
Mieszkanie zamienne12, to lokal znajdujący się w tej samej miejscowości, w której jest położony lokal
dotychczasowy, wyposażony w co najmniej takie urządzenia techniczne, w jakie był wyposażony lokal
używany dotychczas, o powierzchni pokoi takiej jak w lokalu dotychczas używanym.
Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz.U.Nr 64, poz. 593 ze zmianami)
11
Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu
cywilnego (Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266, ze zmianami)
9
10
12
7
Warunek ten uznaje się za spełniony, jeżeli na członka gospodarstwa domowego przypada 10 m2
powierzchni łącznej pokoi, a w wypadku gospodarstwa jednoosobowego - 20 m2 tej powierzchni.
3. Podstawy prawne
Strategia rozwiązywania problemów społecznych dla gminy Gniezno została oparta na następujących
aktach prawnych:
•
•
•
•
•
•
•
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 1990r. Nr 16 poz. 95),
która określa zasady funkcjonowania społeczności lokalnej;
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2004r. Nr 64 poz. 593 z późn.
zm.), która określa między innymi zadania jednostek samorządu terytorialnego w zakresie
pomocy społecznej, rodzaje świadczeń z pomocy społecznej oraz zasady i tryb ich udzielania,
organizację pomocy społecznej, zasady i tryb postępowania kontrolnego w zakresie pomocy
społecznej;
Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2003 r. Nr 228
poz.2255 z późn. zm.), która określa warunki nabywania prawa do świadczeń rodzinnych oraz
zasady ustalania, przyznawania i wypłacania tych świadczeń;
Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. z 2003r. Nr 122. poz.
1143), która określa zasady zatrudnienia socjalnego. Przepisy ustawy stosuje się w
szczególności do: bezdomnych realizujących indywidualny program wychodzenia z
bezdomności, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej, uzależnionych od alkoholu, po
zakończeniu programu psychoterapii w zakładzie lecznictwa odwykowego, uzależnionych od
narkotyków lub innych środków odurzających, po zakończeniu programu terapeutycznego w
zakładzie opieki zdrowotnej, chorych psychicznie, w rozumieniu przepisów o ochronie zdrowia
psychicznego, długotrwale bezrobotnych w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i
instytucjach rynku pracy, zwalnianych z zakładów karnych, mających trudności w integracji ze
środowiskiem, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej, uchodźców realizujących
indywidualny program integracji, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej, osób
niepełnosprawnych, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, którzy podlegają wykluczeniu społecznemu i ze względu
na swoją sytuację życiową nie są w stanie własnym staraniem zaspokoić swoich podstawowych
potrzeb życiowych i znajdują się w sytuacji powodującej ubóstwo oraz uniemożliwiającej lub
ograniczającej uczestnictwo w życiu zawodowym, społecznym i rodzinnym;
Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 1994r. Nr 111,
poz. 535, z późn. zm.), która określa i wskazuje zadania w zakresie ochrony zdrowia
psychiczneo, należące do organów administracji rządowej i samorządowej oraz innych
instytucji do tego powołanych;
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie
(Dz. U. z 2003r. Nr 96 poz.873), która reguluje zasady prowadzenia działalności pożytku
publicznego przez organizacje pozarządowe i korzystania z tej działalności przez organy
administracji publicznej w celu wykonywania zadań publicznych, uzyskiwania przez
organizacje pozarządowe statusu organizacji pożytku publicznego oraz funkcjonowania
organizacji pożytku publicznego, sprawowania nadzoru nad prowadzeniem działalności pożytku
publicznego; ustawa reguluje również warunki wykonywania świadczeń przez wolontariuszy
oraz korzystania z tych świadczeń;
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu
alkoholizmowi (Dz. U. z 1982r. Nr 35, poz. 230, z późn. zm.), która reguluje zadania organów
administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego w zakresie przeciwdziałania
alkoholizmowi w tym ograniczania spożycia napojów alkoholowych oraz zmiany struktury ich
spożywania, inicjowania i wspierania przedsięwzięć mających na celu zmianę obyczajów w
zakresie sposobu spożywania tych napojów, działania na rzecz trzeźwości w miejscu pracy,
przeciwdziałania powstawaniu i usuwania następstw nadużywania alkoholu, a także wspierania
działalności w tym zakresie organizacji społecznych i zakładów pracy;
8
•
•
•
•
•
Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie
gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2001r. Nr 71 poz. 733 z późn. zm.), która
reguluje zasady i formy ochrony praw lokatorów oraz zasady gospodarowania mieszkaniowym
zasobem gminy;
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005r. Nr
180 poz. 1493 z późn. zm.), która określa zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w
rodzinie, zasady postępowania wobec osób dotkniętych przemocą w rodzinie, zasady
postępowania wobec osób stosujących przemoc w rodzinie;
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2005 Nr 179 poz.
1485 z późniejszymi zmianami), która określa zasady i tryb postępowania w zakresie
przeciwdziałania narkomanii, zadania i uprawnienia organów administracji rządowej i jednostek
samorządu terytorialnego oraz innych podmiotów w zakresie przeciwdziałania naruszeniom
prawa dotyczącego obrotu, wytwarzania, przetwarzania, przerobu i posiadania substancji,
których używanie może prowadzić do narkomanii;
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu
osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92), która dotyczy rehabilitacji
zawodowej i społecznej osób, których niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem: o
zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności
określonych w art. 3 lub o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie
odrębnych przepisów, lub o niepełnosprawności, wydanym przed ukończeniem 16 roku życia;
Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2003 Nr 228 poz.
2255), która określa warunki nabywania prawa do świadczeń rodzinnych oraz zasady ustalania,
przyznawania i wypłacania świadczeń rodzinnych;
4. Strategia rozwiązywania problemów społecznych a krajowe, wojewódzkie i lokalne
dokumenty strategiczne
Polityka społeczna, zgodnie z nowymi zasadami sformułowanymi w projekcie Ustawy o zasadach
prowadzenia polityki społecznej, ma być realizowana w oparciu o odpowiednie strategie,
przyjmowane na trzech poziomach: krajowym, regionalnym i lokalnym.
Strategia krajowa, przygotowywana przez właściwego ministra ds. zabezpieczenia społecznego, ma
określać takie priorytety jak m.in.: promocja zatrudnienia, zabezpieczenie społeczne, rodzina,
integracja społeczna i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, edukacja i rozwój zasobów
ludzkich, ochrona zdrowia i opieka długoterminowa, warunki pracy, mieszkalnictwo, zapobieganie
wszelkiej dyskryminacji oraz zróżnicowaniu, dialog społeczny, rozwój społeczeństwa
obywatelskiego.
Strategie regionalne, w których przygotowaniu biorą udział urząd wojewódzki i sejmik
wojewódzki, konsultowane są z jednostkami samorządu terytorialnego wchodzącymi w skład
danego województwa. Zakres strategii regionalnych dotyczy programów na rzecz zatrudnienia,
przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, działań na rzecz kobiet, wyrównywania szans osób
niepełnosprawnych, pomocy społecznej, przeciwdziałania dyskryminacji, profilaktyki
i rozwiązywania problemów uzależnień oraz współpracy z organizacjami pozarządowymi.
Strategia rozwiązywania problemów społecznych dla gminy Gniezno wraz ze strategią
rozwiązywania problemów społecznych w powiecie gnieźnieńskim będą stanowiły strategie
lokalne. Strategie te obejmują zakres podobny do strategii regionalnych. Powinny być one
przygotowywane w procesie konsultacji z właściwymi partnerami społecznymi i gospodarczymi.
Dokumenty strategiczne regulujące na poziomie krajowym cele i zasady polityki społecznej.
Strategia polityki społecznej na lata 2007-2013 przyjęta została 13 września 2005 roku, zawiera
siedem priorytetów i kierunków polityki społecznej na lata 2007-2013:
• Poprawa warunków powstawania i funkcjonowania rodzin. Wsparcie rodzin w wychowaniu
i edukacji dzieci.
• Wdrożenie aktywnej polityki społecznej.
9
•
•
•
•
•
Kompleksowa rehabilitacja i aktywizacja osób niepełnosprawnych.
Tworzenie warunków sprzyjających integracji w starzejącym się społeczeństwie.
Aktywizacja i mobilizacja partnerów lokalnych.
Partnerstwo publiczno - społeczne podstawą w rozwoju usług społecznych.
Integracja społeczna i zawodowa imigrantów.
Narodowa Strategia Integracji Społecznej to całościowa analiza sytuacji społecznej w Polsce
oraz formułowanie na tej podstawie dalekosiężnych rekomendacji. Zidentyfikowano w niej obszary
ryzyka wykluczenia społecznego oraz wskazano grupy zagrożonych i wykluczonych społecznie.
Wśród wybranych priorytetów ujętych wskaźnikowo znajdują się m.in. ograniczenie tendencji do
wzrostu różnic dochodowych, ograniczenie bezrobocia długookresowego, zwiększenie poziomu
zatrudnienia osób niepełnosprawnych, wzrost dostępu do lokali (mieszkań) dla grup najbardziej
zagrożonych bezdomnością, dostęp do pracowników socjalnych, rozwój pomocy środowiskowejzwiększenie liczby osób objętych usługami pomocy środowiskowej. Osiągnięcie ich przyczyni się
do ograniczenia występowania wykluczenia społecznego w Polsce.
W Krajowym Planie Działania na rzecz Integracji na lata 2008-2010 wskazano trzy priorytety:
• Przeciwdziałanie ubóstwu i wykluczeniu społecznemu dzieci,
• Integracja przez aktywizację społeczną i zawodową osób zagrożonych wykluczeniem
społecznym,
• Rozwój wysokiej jakości usług społecznych.
Działania podejmowane w Krajowym Planie Działania na rzecz Integracji na lata 2008 - 2010
wspomagane będą poprzez realizacje Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w ramach
następujących priorytetów:
• Priorytet I Zatrudnienie i integracja społeczna,
• Priorytet III Wysoka jakość systemu oświaty,
• Priorytet VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich,
• Priorytet VII Promocja integracji społecznej,
• Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach.
Narodowa Strategia Integracji Społecznej oraz Krajowy Plan Działania na rzecz Integracji to
dokumenty sporządzone w celu przygotowania się do współpracy w dziedzinie budowania
programu integracji społecznej Unii Europejskiej. Wyznaczone cele, ogólnie rzecz biorąc,
skierowane są na walkę z ubóstwem i marginalizacją społeczną.
Regionalny dokument określający działania podejmowane w ramach polityki społecznej
Strategia na poziomie regionalnym uwzględnia cele i założenia krajowych strategii.
W projekcie Strategii Polityki Społecznej dla Województwa Wielkopolskiego do roku 2020,
priorytety powiązano z zapisami Strategii Polityki Społecznej na lata 2007-2013 oraz Narodowej
Strategii Integracji Społecznej dla Polski. Wyodrębniono cztery priorytety obejmujące
następujących sześć zagadnień społecznych: wykluczenie społeczne, równość szans osób
niepełnosprawnych i osób starszych, sprawność systemu pomocy społecznej, uzależnienia, przemoc
i współpraca z organizacjami pozarządowymi.
Dokumenty strategiczne na poziomie powiatu
Założenia wszystkich powyższych dokumentów uwzględnione zostały w strategiach regionalnych,
dotyczących rozwoju powiatu gnieźnieńskiego oraz rozwiązywania problemów społecznych
występujących na jego terenie.
Strategia Rozwoju Powiatu Gnieźnieńskiego 2006-2013 wskazuje cztery cele strategiczne,
a wśród nich: Cel strategiczny I − Troska o rozwój gospodarczy i społeczny powiatu
gnieźnieńskiego oraz Cel strategiczny II − Poprawa standardów życia mieszkańców miast i wsi. W
ramach celów strategicznych wyodrębnione są cele operacyjne.
10
Dla Celu strategicznego I to m.in.: promocja zatrudnienia, dostosowanie działań edukacyjnych do
potrzeb mieszkańców Powiatu, dostosowanie bazy dydaktycznej do potrzeb społeczności lokalnej;
dla Celu strategicznego II to m.in. poprawa warunków życia osób niepełnosprawnych, troska o
zdrowie mieszkańców Powiatu Gnieźnieńskiego, pomoc społeczna skierowana do mieszkańców
Powiatu Gnieźnieńskiego.
W Strategii Rozwoju Pomocy Społecznej w powiecie Gnieźnieńskim na lata 2005 – 2012
zawarte zostały cele operacyjne skupione wokół problemów rodziny: jej jakości życia i
funkcjonowania, pomocy osobom opuszczającym placówki opiekuńczo-wychowawcze i rodziny
zastępcze; pomocy osobom niepełnosprawnym; budowie partnerstwa publiczno - społecznego;
rozwojowi systemu opieki dla osób starszych oraz zaprojektowania systemu opieki dla osób, które
uzyskały status uchodźcy.
Powiatowy Program Działania na Rzecz Niepełnosprawnych 2005-2012 jest integralną częścią
realizowanej Strategii Rozwoju Pomocy Społecznej w Powiecie Gnieźnieńskim. Za cel strategiczny
postawiono równe szanse osób niepełnosprawnych w Powiecie. Jego realizację mają umożliwić
następujące cele operacyjne:
− Profilaktyka i edukacja na rzecz osób niepełnosprawnych, promocja zdrowego stylu życia,
− Rehabilitacja zawodowa i edukacja osób niepełnosprawnych,
− Rozwój infrastruktury instytucji, organizacji działających na rzecz osób niepełnosprawnych,
− Rehabilitacja lecznicza.
Dokumenty strategiczne na poziomie gminy Gniezno
Przygotowując strategię rozwiązywania problemów społecznych dla gminy Gniezno, wzięto pod
uwagę zapisy strategii rozwoju gminy Gniezno na lata 2005 – 2020.
W strategii określono między innymi wizję i misję.
Wizja:
„Gmina Gniezno stwarzając warunki do rozwoju mieszkańcom i przedsiębiorcom będzie
atrakcyjnym miejscem do osiedlania się i prowadzenia działalności gospodarczej, dzięki czemu
poziom i warunki życia na jej terenie będą ulegały sukcesywnej poprawie, tak aby docelowo
osiągnąć standardy panujące w Unii Europejskiej”.
Misje:
„Gmina Gniezno zaspokajając zbiorowe potrzeby wspólnoty, będzie dążyła do stworzenia
odpowiednich warunków funkcjonowania:
• mieszkańcom Gminy,
• rolnikom oraz
• przedsiębiorcom,
tak aby część osób pracująca obecnie w rolnictwie mogła znaleźć zatrudnienie w sferze produkcji i
usług, dzięki czemu podniesiony zostanie poziom życia wszystkich mieszkańców Gminy, co będzie
przyczyniało się do dalszego jej rozwoju”.
Wyznaczono cztery cele strategiczne:
• Rozwój infrastruktury technicznej (I),
• Rozwój gospodarczy i społeczny Gminy Gniezno (II),
• Gmina Gniezno przyjazna dla mieszkańców (III),
• Promocja i Public Relations Gminy Gniezno (IV).
W aspekcie przygotowywanej strategii rozwiązywania problemów społecznych na terenie gminy
Gniezno najbardziej istotny jest II cel strategiczny: Rozwój gospodarczy i społeczny Gminy
Gniezno, w ramach którego wyznaczono cel operacyjny: Rozwój Społeczny. W ramach tego
celu wyznaczono następujące zadania i działania:
* Rozwój zasobów ludzkich (A),
Szkolenia uzupełniające i przekwalifikowujące (a)/31,
Pomoc w poszukiwaniu pracy i zakładaniu działalności gospodarczej (b)/32,
11
Tworzenie warunków do wykonywania telepracy (c)/33,
* Poprawa warunków kształcenia dzieci i młodzieży (B),
* Modernizacja, rozbudowa i remonty bazy dydaktycznej (a)/34,
* Rozbudowa szkolnej bazy sportowej (b)/35,
* Rozwój i modernizacja świetlic wiejskich (c)/36,
* Poprawa efektywności działań edukacyjnych (C),
* Tworzenie przedszkoli (a)/37,
* Wyposażenie szkół w pomoce dydaktyczne (b)/38,
* Organizowanie pracowni komputerowych w szkołach (c)/39,
* Dostosowanie systemu edukacyjnego do potrzeb mieszkańców Gminy Gniezno (d)/40,
* Zagwarantowanie zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży (e)/41.
* Rozbudowa i modernizacja bazy rekreacyjnej i sportowej (D),
Budowa zaplecza sportowego (a)/42,
* Budowa i/ lub wytyczenie ścieżek rowerowych (b)/43,
Tworzenie nowych atrakcji turystycznych (c)/44,
* Tworzenie nowych atrakcji rekreacyjnych (d)/45,
* Budowa placów zabaw dla dzieci (e)/46,
* Wytyczanie i oznakowanie szlaków pieszych (f)/47,
* Wyznaczenie terenów pod działki rekreacyjno – letniskowe (g)/48,
* Kontrola legalności zabudowy letniskowej (h)/49,
* Wyznaczenie terenów i budowa boisk sportowych (i)/50,
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych gminy Gniezno, to strategia przeznaczona
do realizacji, na najniższym szczeblu podziału terytorialnego kraju. Jest ona zgodna z założeniami
dokumentów strategicznych na poziomie kraju regionu oraz powiatu.
III. Charakterystyka gminy Gniezno
1. Położenie administracyjne
Gmina Gniezno leży na Wysoczyźnie Gnieźnieńskiej która jest naturalnym wododziałem dzielącym
dorzecze Warty i Wisły.
Zajmuje ona powierzchnię 178 km2 i pod tym względem jest drugą gminą powiatu gnieźnieńskiego
(pierwszą jest Witkowo - 184 km2.
Główną rzeką zbierającą wody z terenu gminy jest Wielka Wełna, przepływająca przez 5 jezior
stanowiących interesujący element krajobrazu. Są to jeziora rynnowe: Wierzbiczańskie,
Jankowskie, Strzyżewskie, Piotrowskie, Głęboczek, Wełnicie, Pyszczynek. Największe jest Jezioro
Wierzbiczańskie o pow. 173,69 ha i I klasie czystości, z bardzo rozwiniętą linią brzegową
i otoczone lasami. W zatokach jezior i terenach przyległych istnieją korzystne warunki do budowy
kąpielisk i ośrodków wypoczynkowych.
Część jezior jest przygotowana na cele rekreacyjne. Kolejnym atrakcyjnym jeziorem jest Jezioro
Jankowskie o powierzchni 35,98 ha z ośrodkiem wypoczynkowym oraz indywidualnymi osiedlami
rekreacyjnymi. Największe zainteresowanie może budzić nadająca się do celów sportoworekreacyjnych środkowa część Gminy, położona w subregionie Pagórków Gnieźnieńskich, na
których obszarze znajdują się bezodpływowe oczka wraz z rynnami odchodzącymi radialnie od
Jeziora Strzyżewskiego, w kierunku północnym przez Jezioro Piotrowskie i rzekę Wielką Wełnę
oraz w kierunku południowo - wschodnim, również przez Wielką Wełnę, Jezioro Jankowskie
i Jezioro Wierzbiczańskie.
Gmina Gniezno leży w administracyjnych granicach powiatu gnieźnieńskiego i województwa
wielkopolskiego. Jest siedzibą władz samorządowych. W skład gminy Gniezno wchodzą
następujące miejscowości: Braciszewo, Dalki, Dębowiec, Ganina, Goślinowo, Jankowo Dolne,
Janówko, Kalina, Krzyszczewo, Lubochnia, Lulkowo, Łabiszynem, Mączniki, Mnichowo,
Modliszewko, Napoleonowi, Obora, Obórka, Osiniec, Piekary, Pszczyn, Pyszczynek, Skiereszewo,
12
Strzyżewo Kościelne, Strzyżewo Paczkowe, Strzyżewo Smykowe, Szczytniki Duchowe, Wełnica,
Wierczbiczany, Winiary, Wola Skorzęcka, Zdziechowa.
Gmina Gniezno w sposób dość równomierny ocala miasto Gniezno, które jest centrum
gospodarczym i kulturalnym powiatu.
2. Sytuacja demograficzna
Ludność gminy Gniezno liczy obecnie 8816 osób w tym 4392 mężczyzn i 4424 kobiet. Stanowi
ona 5,88% ludności całego powiatu. Pod względem liczby ludności gmina Gniezno zajmuje
pierwsze miejsce wśród gmin wiejskich i czwarte miejsce wśród wszystkich gmin rozpatrywanych
wspólnie w powiecie gnieźnieńskim. Pod względem gęstości zaludnienia gmina Gniezno zajmuje
jednak dopiero drugie miejsce wśród gmin wiejskich i siódme miejsce wśród wszystkich gmin
zlokalizowanych na terenie powiatu gnieźnieńskiego (rozpatrywanych wspólnie).
Najwięcej osób mieszka w Zdziechowie (9,55%), później w Łabiszynku (7,26%), Jankowie
Dolnym (6,70%), Mnichowie (5,33%), Modliszewku (4,95%), Osincu (4,91%), Piekarach (4,72%),
Szczytnikach Duchownych (4,61%), Goślinowie (4,19) i Oborze (3,90%), Razem w
miejscowościach tych mieszka blisko 60% (56,12%) mieszkańców całej gminy.
Dane demograficzne zebrane dla gminy Gniezno wskazują na pewnego rodzaju specyfikę, którą
można dostrzec w wielu gminach otaczających większe miasta.
Chodzi gównie o to, że przy dodatnim przyrośnie naturalnym nie przekraczającym 90 osób rocznie,
ludność gminy zwiększyła się tylko w roku 2007 o 639 osób.
Oznacza to, że znacząca część nowych mieszkańców gminy to ludność napływowa, która
postanowiła się osiedlić na jej terenie.
Jest to przede wszystkim związane z dogodnie położonymi terenami przeznaczonymi pod
budownictwo jednorodzinne, których generalnie brakuje w Gnieźnie.
Wzrost liczby mieszkańców wiąże się jednak z możliwością pojawienia się szeregu problemów, w
tym problemów społecznych, na które gmina nie jest przygotowana.
Chodzi między innymi o zwiększanie się liczby osób w wieku poprodukcyjnym, co oznacza, że na
terenie gminy w przeważającej większości osiedlają się osoby, które chciałyby właśnie tutaj spędzić
schyłek swojego życia.
W niedalekiej przyszłości może pojawić się na terenie gminy problem z odpowiednią opieką nad
osobami starszymi.
Wśród ludności napływowej większość osób, która wybudowała na terenie gminy swoje domy,
korzysta z wieloletnich kredytów, co przy pogorszeniu się sytuacji na rynku pracy może
powodować określone problemy ekonomiczne, a co za tym idzie ewentualną konieczność
interwencji ze strony gminy w zakresie pomocy społecznej.
Liczba ludności
Płeć/ rok
Mężczyźni
Kobiety
Razem
2005
3887
3884
7771
2006
4087
4090
8177
2007
4392
4424
8816
Liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym (do 18 roku )
Płeć/ rok
2005
2006
Mężczyźni
1119
1151
Kobiety
1059
1183
Razem
2178
2334
2007
1251
1203
2454
Liczba ludności w wieku produkcyjnym (do 60 roku kobiety, do 65 mężczyźni )
Płeć/ rok
2005
2006
2007
Mężczyźni
2844
2902
2957
Kobiety
2688
2743
2788
Razem
5532
5645
5745
13
Liczba ludności w wieku poprodukcyjnym (od 61 roku kobiety i 65 mężczyźni )
Płeć/ rok
2005
2006
2007
Mężczyźni
266
285
404
Kobiety
525
544
583
Razem
791
829
987
Przyrost naturalny
Małżeństwa zawarte
w latach
Ilość urodzeń
żywych
Zgony ogółem
Przyrost naturalny
2005
144
2006
145
2007
148
117
127
147
67
+50
70
+57
61
+86
Zwiększanie się liczby ludności w odniesieniu do przyrostu naturalnego
2006
2007
Przyrost liczby ludności
+406
+639
Przyrost naturalny
+57
+86
Sytuacja demograficzna, jednoznacznie wskazuje, że gmina Gniezno musi przygotować się do
możliwości powstania nie występujących dotychczas problemów społecznych.
Należy także zwrócić uwagę na perspektywy demograficzne zarówno dla Polski, jak i dla Europy.
Chodzi między innymi o współczynnik dzietności, który od 1989 nie gwarantuje w Polsce
zastępowalności pokoleń (najbardziej korzystną sytuację demograficzną określa współczynnik
kształtujący się na poziomie 2,1 – 2,15, kiedy w danym roku na jedną kobietę w wieku 15 – 49 lat
przypada średnio dwójka dzieci). Poniżej przedstawiono jak na przestrzeni 25 lat, kształtuje się on w
Polsce i w Unii Europejskiej.
3
Polska
współczynnik dzietności
Kraje Unii Europejskiej
2,5
2,416
2,4
2
1,5
1,5
1,46
1
1970
1975
1980
1983
1985
1990
1995
1996
1997
Lata
Współczynnik ten w Polsce ulega ciągłemu obniżaniu. Można zaobserwować to na przestrzeni 50 lat
(1950 – 2003). Przedstawione to zostało na poniższym wykresie.
4
3,75
3,5
3,25
3
2,75
2,5
2,25
2
1,75
1,5
1,25
1
0,75
0,5
0,25
0
1950 1954 1958 1962 1966 1970 1974 1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002
Polska
miasto
wieś
14
Zgodnie z opiniami ekspertów, w najbliższych latach należy liczyć się z dalszym spadkiem
współczynnika dzietności z obecnej średniej 1,22 dziecka na kobietę do około 1,1 w 2010 r., po
czym w latach 2011-2020 można oczekiwać niewielkiego wzrostu dzietności do wartości około 1,2.
Taki poziom dzietności, jak już wspomniano nie zapewnia jednak prostej zastępowalności pokoleń.
Niestety według prognoz długoterminowych przygotowanych przez Główny Urząd Statystyczny
(GUS) przyrost naturalny będzie miał w dalszym ciągu tendencję spadkową (spowodowaną
malejącą liczbą urodzeń).
Należy przy tym zauważyć, że obecny wzrost urodzeń ma tendencję przejściową i jest jedynie efektem
wchodzenia w dorosłe życie młodzieży urodzonej w okresie wyżu demograficznego lat 80 – tych
i w perspektywie najbliższych 20 lat będzie miał tendencję spadkową, co trzeba uwzględnić w strategii
rozwiązywania problemów społecznych.
3. Sytuacja społeczno - gospodarcza
Gminę Gniezno zamieszkuje 8816 mieszkańców. Liczba ludności z roku na rok jest coraz większa
i ulega dynamicznemu przyrostowi.
Jest to spowodowane przede wszystkim osiedlaniem się na terenie gminy mieszkańców z miasta
Gniezna.
Na sytuacje społeczno gospodarczą znaczący wpływ ma położenie względem miasta Gniezno, które
jest kulturalnym i gospodarczym centrum powiatu gnieźnieńskiego.
Na terenie gminy Gniezno nie ma zlokalizowanych przychodni lekarzy rodzinnych nie ma też
edukacji na poziomie ponadgimnazjalnym. Wszystko jednak mają do dyspozycji mieszkańcy gminy
na terenie miasta Gniezna.
W związku z osiedlaniem się nowych mieszkańców zwiększa się także liczba tworzonych się
przedsiębiorstw, które wpływają także na zmniejszanie się bezrobocia, które w ostatnich latach
spadło o ponad 60 % i wynosi obecnie 202 osoby (około 3,5%).
Dzięki staraniom gminy i zwiększających się wpływach z udziału w podatkach zwiększa się budżet
gminy i przychody statystycznie przypadające na jednego mieszkańca.
Szkolnictwo
Na terenie gminy działają 3 szkoły podstawowe, 2 zespoły szkolno – gimnazjalne, w których
mieszczą się dwa gimnazja i dwie szkoły podstawowe i 3 filie szkół podstawowych. Na poziomie
szkoły podstawowej uczy się 563 uczniów, natomiast na poziomie gimnazjum kształci się 143
uczniów.
Szkoły podstawowe zlokalizowane są w Zdziechowie, Jankowie Dolnym, Szczytnikach
Duchownych, Goślinowie i Modliszewku. Filie szkół podstawowych mieszczą się w Mnichowie,
Strzyżewie Smykowym oraz w Oborze. Filia w Mnichowie należy do Szkoły Podstawowej
w Szczytnikach Duchownych, Filia w Strzyżewie Smykowym należy do Szkoły Podstawowej
w Jankowie Dolnym, a Filia w Oborze należy do Szkoły Podstawowej w Zdziechowie.
Dwa gimnazja znajdujące się na terenie gminy Gniezno mieszczą się w Zdziechowie i Szczytnikach
Duchownych.
Można więc stwierdzić, że rozmieszczenie placówek edukacyjnych jest dogodne.
W ostatnim czasie położono duży nacisk na modernizację szkół. Rozbudowano i zmodernizowano
Szkołę Podstawową w Goślinowie, zmodernizowano Szkoły Podstawowe w Jankowie Dolnym,
Zdziechowie i w Modliszewku. Wszystkie szkoły wyposażono w sale komputerowe.
Następnym etapem będzie budowa sal gimnastycznych, ponieważ na terenie gminy znajduje się
tylko jedna pełnowymiarowa sala w Szczytnikach Duchownych. W szkołach prowadzone jest
dożywianie dzieci. Gmina organizuje również dowóz dzieci do szkół zarówno na terenie gminy
Gniezno jak i miasta Gniezna. Refunduje ona głównie koszty zakupu biletów dla uczniów
dojeżdżających oraz koszty dowozu zbiorowego. Na dowóz dzieci do szkół, w tym zakup biletów,
Gmina wydaje kwotę ponad 300 tys. zł. rocznie i wydatki te wykazują tendencję wzrostową.
15
Wynika to z faktu, że wiele rodzin osiedliło się na terenie gminy Gniezno przenosząc się z miasta.
Osoby te najczęściej postanowiły pozostawić dzieci w szkołach, do których uczęszczały wcześniej.
Ponadto z niektórych miejscowości znacznie bliżej jest do szkół zlokalizowanych w mieście niż na
terenie gminy. Są też takie osoby, które decydują o zapisaniu dziecka do szkoły w mieście licząc na
jej wyższy poziom a w przyszłości możliwość uzyskania przez ich dziecko „lepszego”
wykształcenia. Gmina powinna pracować nad zmianą tego nie mającego pokrycia stereotypu w celu
pełniejszej integracji mieszkańców gminy.
W związku z tym ważne jest podwyższanie zarówno standardów edukacyjnych, w tym wyposażenia
szkół, jak i zagwarantowanie odpowiedniej infrastruktury sportowej – boiska, hale gimnastyczne.
Konieczne jest jednak przygotowanie programu modernizacji bazy sportowo - rekreacyjnej na terenie
gminy Gniezno. Tylko wówczas można liczyć na dofinansowanie poszczególnych inwestycji zarówno ze
środków pomocowych UE jak i środków Totalizatora Sportowego, których rozdziałem zajmuje się
Sejmik Województwa Wielkopolskiego.
Dalszą naukę po ukończeniu gimnazjum młodzież gminy Gniezno może kontynuować najbliżej
w Gnieźnie. Poza wieloma szkołami ponad gimnazjalnymi, mieszczą się tutaj dwie wyższe szkoły
państwowe: Kolegium Europejskie i Wyższa Szkoła Zawodowa w Gnieźnie oraz jedna wyższa
szkoa prywatna: Millenium. Na terenie Gniezna działają także liczne filie wyższych szkół
prywatnych.
Mieszkańcy gminy Gniezno mają wiec zapewniony pełen dostęp do odpłatnego i nieodpłatnego
szkolnictwa zarówno na poziomie ponadgimnazjalnym, jak i wyższym.
-
Jednostka
miary
2004
Uczniowie szkół podstawowych:
ogółem
osoba
482
mężczyźni
osoba
236
kobiety
osoba
246
Uczniowie szkół podstawowych:
ogółem
osoba
143
mężczyźni
osoba
73
kobiety
osoba
70
Współczynniki skolaryzacji (szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne):
Współczynnik skolaryzacji brutto
szkoły podstawowe
%
66,94
gimnazja
%
33,26
Współczynnik skolaryzacji netto
szkoły podstawowe
%
66,39
gimnazja
%
32,56
2005
2006
457
231
226
455
222
233
134
65
69
133
75
58
66,72
31,46
68,01
30,86
66,28
30,52
67,56
30,16
W odniesieniu do gminy Gniezno pozytywnie kształtuje się współczynnik solaryzacji, który jest
podstawową miarą powszechności nauczania.
Współczynnik solaryzacji brutto jest to relacja liczby osób uczących się (stan na początku roku
szkolnego) na danym poziomie kształcenia (niezależnie od wieku) do liczby ludności (stan w dniu
31 XII) w grupie wiekowej określonej jako odpowiadająca temu poziomowi nauczania.
Współczynnik solaryzacji netto jest to relacja liczby osób (w danej grupie wieku) ucząca się (stan
na początku roku szkolnego) na danym poziomie kształcenia do liczby ludności (stan w dniu 31
XII) w grupie wiekowej określonej jako odpowiadająca temu poziomowi nauczania.
Na terenie gminy Gniezno działają dwa przedszkola. Są one zlokalizowane w Szczytnikach
Duchownych i w Zdziechowie. Sytuację w zakresie wychowania przedszkolnego poprawiają
oddziały przedszkolne działające przy wszystkich szkołach podstawowych i filiach. Łącznie jest
ich osiem.
Niemniej jednak, mając na uwadze konieczność zwiększenia mobilności mieszkańców wsi istnieje
konieczność popularyzacji i rozwijania tej formy opiekuńczo – wychowawczej.
16
Należy zwrócić także uwagę na to, że edukacja przedszkolna jest kluczowa dla późniejszych
możliwości intelektualnych dziecka.
Eksperci uważaj, że wiek przedszkolny jest momentem, w którym najskuteczniej i najłatwiej jest
niwelować różnice wynikające z wpływu środowiska społecznego.
Mimo tego na terenie gminy Gniezno edukacją przedszkolną objęte są dzieci objęte obowiązkiem
edukacyjnemu – sześciolatki.
Gorzej i blisko ogólnopolskich standardów jest w przypadku dzieci młodszych. W Polsce tylko
40% dzieci w wieku od 3 do 5 lat korzysta z opieki przedszkola.
Na terenie gminy Gniezno ten odsetek jest jeszcze mniejszy i wynosi 36,2%.
Oznacza to, że na terenie gminy należy podjąć działania popularyzujące wychowanie przedszkolne
oraz stworzyć warunki do rozwoju tej formy opieki.
Mogą to być np. kilkugodzinne zajęcia dla dzieci w wieku 3 – 5 lat organizowane w świetlicach
wiejskich lub w innych obiektach.
Konieczne byłoby dostosowanie ww. obiektów do potrzeb zorganizowania zająć przedszkolnych
dla najmłodszych dzieci.
Do tego typu działalności można wykorzystać przedsiębiorczość mieszkańców gminy oraz możliwe
do pozyskania środki pomocowe.
-
Jednostka
miary
Dzieci w przedszkolach
ogółem
osoba
dzieci do lat 6 włącznie
osoba
dzieci 6-letnie
osoba
dzieci od 3 do 6 lat
osoba
Dzieci w przedszkolach według wieku
2 i mniej
osoba
3
osoba
4
osoba
5
osoba
6
osoba
7 i więcej
osoba
Dzieci w oddziałach przy szkołach podstawowych
ogółem
osoba
dzieci do lat 6 włącznie
osoba
dzieci 6-letnie
osoba
dzieci od 3 do 6 lat
osoba
2004
2005
2006
36
36
11
36
46
46
21
45
38
37
12
37
0
2
9
24
72
0
1
7
7
10
21
0
0
0
10
15
12
1
71
71
61
71
78
78
60
78
74
73
60
71
Kultura
Mieszkańcy gminy Gniezno mają przede wszystkim doskonały dostęp do instytucji kulturalnych
działających w Gnieźnie. Nie oznacza to jednak, że gmina nie ma żadnych propozycji zarówno dla
jej mieszkańców, jak i gości do niej przybywających.
Na terenie gminy Gniezno znajduje się m. in. wiele świetlic wiejskich. Świetlice te są utrzymywane
przez Gminę. Służą one głównie społeczności wiejskiej do organizowania spotkań i imprez
okolicznościowych. Świetlice wiejskie znajdują się w Mnichowie, Skiereszewie, Braciszewie,
Piekarach, Obórce, Zdziechowie, Modliszewie, Krzyszczewie, Modliszewku, Goślinowie,
Strzyżewie Kościelnym, Strzyżewie Paczkowym, Lulkowie, Kalinie, Wierzbiczanach, Lubochni,
Osińcu i Pyszczynie. Na terenie gminy Gniezno znajdują się też dwie biblioteki wiejskie w
Jankowie Dolnym i Zdziechowie.
Mieszkańcy gminy Gniezno mają doskonały dostęp do instytucji kultury zlokalizowanych w
Gnieźnie.
Do głównych instytucji kulturalnych zlokalizowanych na terenie miasta Gniezna można zaliczyć:
Młodzieżowy Dom Kultury (MDK), ul. Roosevelta, Miejski Ośrodek Kultury (MOK), ul.
17
Łubieńskiego, Kino „Piast”, ul. Jana Pawła II, Kino Helios, ul. Gdańska, Teatr im. Aleksandra
Fredry ul. A. Mickiewicza oraz biblioteki.
Organizacje pozarządowe
Na terenie gminy działają dwa stowarzyszenia: „ Światowid” oraz „Gmina Gniezno w Europie”.
Na terenie gminy Gniezno są zlokalizowane także cztery jednostki OSP: w Zdziechowie, w
Strzyżewie Smykowym, w Mnichowie oraz w Modliszewie, którą pełnią ważne funkcje integrujące
społeczność lokalne na terenie gminy Gniezno. Przy OSP w Modliszewie działa ponadto
młodzieżowy zespół muzyczny, który prezentuje się na różnych imprezach okolicznościowych.
Komunikacja
Miejscowości na terenie Gminy Gniezno są stosunkowo dobrze skomunikowane co sprzyja jej
rozwojowi gospodarczemu i społecznemu. Dociera do nich zarówno komunikacja miejska,
(do niektórych) jak i komunikacja PKS. Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne Sp. z o.o.
w Gnieźnie, ul. Wesoła 7, obsługuje między innymi: Pyszczyn, Krzyszczewo, Oborę, Piekary,
Żerniki, Wełnicę i Pyszczynek. Przedsiębiorstwo Państwowej Komunikacji Samochodowej w
Gnieźnie, ul. Kolejowa 2 obsługuje między innymi: Kalinę, Jankowo Dolne, Jankówko,
Lubochnię, Strzyżewo i Napoleonowo. Dogodne rozkłady jazdy pozwalają na sprawne i
bezproblemowe dotarcie mieszkańców Gminy do Gniezna, gdzie mogą załatwić wszystkie
ważne dla siebie sprawy. Mieszkańcy Jankowa Dolnego i okolic mogą także przemieszczać
się za pośrednictwem komunikacji kolejowej. Pozostałe linie kolejowe przebiegające przez
Gminę Gniezno wyłączone są z ruchu osobowego.
Przedsiębiorczość
Istotny dla rozwoju społeczno – gospodarczego gminy jest także rozwój przedsiębiorczości. Na
terenie gminy zwiększa się liczba podmiotów gospodarczych. Jest to z jednej strony spowodowane
wzrostem gospodarczym w całym kraju, z drugiej strony jest wynikiem osiedlania się na terenie
gminy nowych mieszkańców, którzy także na jej teren przenoszą swoje firmy (przedsiębiorca ma
obowiązek zarejestrowania firmy w gminie, w której mieszka).
Na terenie gminy dominują firmy jednoosobowe – osoby fizyczne prowadzące działalność
gospodarczą.
Podmioty gospodarcze na terenie gminy Gniezno
Ogółem:
ogółem (liczba)
Sektor publiczny
podmioty gospodarki narodowej ogółem
państwowe i samorządowe jednostki prawa
budżetowego ogółem
Sektor prywatny
podmioty gospodarki narodowej ogółem
osoby fizyczne prowadzące działalność
gospodarczą
spółki handlowe
spółki handlowe z udziałem kapitału
zagranicznego
spółdzielnie
stowarzyszenia i organizacje społeczne
Jednostka
miary
2004
2005
2006
2007
Jedn. gosp.
584
613
636
684
Jedn. gosp.
13
13
10
11
Jedn. gosp.
13
13
10
11
Jedn. gosp.
571
600
626
673
jed.gosp.
jed.gosp.
510
16
537
17
544
18
585
20
jed.gosp.
jed.gosp.
jed.gosp.
5
1
4
4
1
5
4
1
6
6
1
6
Wzrost liczby nowo tworzonych przedsiębiorstw daje szanse na powstawanie nowych i trwałych
miejsc pracy w pobliżu miejsca zamieszkania, co dla osób znajdujących się w szczególnie trudnej
sytuacji na rynku pracy jest szczególnie istotne.
Daje to szanse na aktywizację osób długotrwale bezrobotnych, często żyjących w ubóstwie.
18
Szansą na rozwój przedsiębiorczości są także programy pomocowe wspierające przedsiębiorczość
w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich.
Na terenie gminy Gniezno mogą tworzyć się zarówno firmy produkcyjne, usługowe, jak i
handlowe. Może rozwijać się turystyka, rekreacja, jak i agroturystyka. Sprzyjają temu liczne jeziora
częściowo przystosowane do obsługi ruchu turystycznego (jezioro Jankowskie) oraz liczne obiekty
zabytkowe, np. pałace, zespoły pałacowo – parkowe, itp.
Na szczególną uwagę zasługują:
• zespół folwarczny, Braciszewo, koniec XIX wieku (m.in. rządcówka, stajnia i obora chlewnia
itp.),
• wiatrak Koźlak, Braciszewo, 1820 rok (drewniany),
• kuźnia, Jankowo Dolne, początek XX wieku (obecnie firma Cortinex Sp. z o.o.),
• wiatrak Holenderski, Jankowo Dolne, 1896 rok (murowany),
• pozostałości zespołu folwarcznego, Jankówko, XIX/ XX w. (stajnia i chlewnia, obora,
owczarnia, magazyn, dwojak, trojak, czworak),
• pozostałości zespołu dworskiego, Lubochnia, koniec XIX w. (dwór, budynek gospodarczy,
park krajobrazowy),
• zespół dworsko - folwarczny, Łabiszynek, XIX w. (dwór, park krajobrazowy, folwark ze
stajnią folwarską, cielętnikiem, kurnikiem, spichlerzem, gorzelnią i kuźnią oraz kolonia
mieszkalna z licznymi czworakami),
• zespół dworski, Mnichowo, XIX/ XX w. (dwór, obecnie szkoła oraz park krajobrazowy),
• pozostałości zespołu folwarcznego, Modliszewko, XIX w. (czworaki, sześcioraki i gorzelnia),
• plebania kościoła parafialnego pod wezwaniem Św. Jakuba, Modliszewko, 2 połowa XIX w.,
• zespół dworsko - folwarczny, Modliszewko, XIX/ XX w. (dwór, park geometryczny w części
angielski, folwark ze stajnią i chlewnią, obory, stelmacharnia, kuźnia oraz dwojaki),
• zespół dworca kolejowego, Obora, początek XX w. (dworzec oraz budynek gospodarczy),
• pozostałości zespołu dworsko - folwarcznego, Obora, XIX w. (park krajobrazowy, stajnia,
źrebięciarnia, wolarnia, obora wydojowa, spichlerz, kuźnia i stolarnia, dom wolarza i
pracowników sezonowych, ośmiorak),
• pozostałości zespołu folwarcznego, Pyszczynek, XIX w. (stodoła, kuźnia, dom robotników
folwarcznych, trojak),
• zespół dworski, Skiereszewo, XIX w. (dwór oraz park krajobrazowy, własność Zespół Szkół
Rolniczych w Gnieźnie),
• zespół Kościoła Parafialnego Pod Wezwaniem Najświętszej Marii Panny, Strzyżewo
Kościelne, XIX/ XX w. (kościół murowany oraz plebania),
• Dom Katolicki, Strzyżewo Kościelne, początek XX w. (obecnie świetlica wiejska),
• kuźnia Strzyżewo Kościelne, początek XX w. (własność prywatna),
• wiatrak paltrak, Strzyżewo Kościelne, koniec XIX w. (drewniany, własność prywatna),
• dwór, Strzyżewo Smykowe, połowa XIX w. (obecnie szkoła),
• zespół dworski, Szczytniki Duchowne, połowa XIX w. (dwór, park krajobrazowy, własność
prywatna),
• kuźnia, Wełnica, początek XX w. (własność prywatna),
• zespół folwarczny, Wola Skorzęcka, koniec XIX w. (rządcówka, stajnia i chlewnia, trojak,
kuźnia),
• zespół Kościoła Parafialnego Pod Wezwaniem Najświętszej Marii Panny Nieustającej Pomocy,
Zdziechowa, początek XX wieku,
• dworzec kolejowy, Zdziechowa, początek XX wieku,
• zespół dworski, Zdziechowa, koniec XIX w. (dwór, altana, park krajobrazowy, dwojak, trojak,
czworak, sześciorak),
• młyn, Zdziechowa, początek XX w. (własność prywatna),
19
Sytuacja ekonomiczna gminy Gniezno
Dochody i wydatki z budżetu gminy przekładają się przede wszystkim na jej możliwości
inwestycyjne. To z kolei przekłada się na poprawę warunków życia mieszkańców i jej rozwój
społeczno – gospodarczy.
Dochody budżetowe gminy:
Ogółem
dochody własne budżetów gmin razem
w tym podatek rolny
w tym podatek od nieruchomości
w tym podatek od środków transportowych
w tym wpływy z innych lokalnych opłat
w tym wpływy z opłaty skarbowej
w tym podatek od czynności cywilnoprawnych
w tym dochody z majątku gminy
w tym wpływy z usług
w tym udziały w podatkach stanowiących
dochody budżetu państwa razem
dochody budżetu państwa podatek dochodowy od
osób fizycznych
dochody budżetu państwa podatek dochodowy od
osób prawnych
subwencje ogólne razem
dotacje celowe z budżetu państwa razem
dochód na jednego mieszkańca
Ogółem
dochody własne
j. miary
złoty
złoty
złoty
złoty
złoty
złoty
złoty
złoty
złoty
złoty
złoty
2004
2005
2006
12 189 673,00
7 182 259,00
598 450,00
4 580 487,00
21 331,00
0
43 787,00
183 657,00
233 051,00
103 027,00
14 589 076,00
8 401 493,00
615 421,00
4 488 479,00
85 328,00
13 074,00
29 043,00
199 309,00
87 019,00
87 028,00
16 115 887,49
8 553 693,44
569 741,88
4 554 323,81
113 899,03
10 204,99
34 628,92
231 774,67
558 651,52
158 545,91
1 141 794,00
2 383 520,00
2 058 426,07
1 111 877
2 326 456
2 023 605
29 917,00
3 348 251
1 513 161,00
57 064,00
3 539 306
2 500 458,00
34 821,07
3 785 408
3 736 586,05
1 526,38
899,36
1 785,25
1 028,08
1 931,67
1 025,25
złoty
złoty
złotych
złotych
złoty
złoty
Analizując sytuację ekonomiczną gminy, należy zwrócić uwagą na zwiększający się z roku na rok
budżet, który umożliwia podejmowanie nowych działań inwestycyjnych.
Niezwykle istotny jest wzrost dochodów gminy w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Jest to
jednak spowodowane zwiększającymi się subwencjami i dotacjami.
Oznacza to, że gmina jest przygotowana do pozyskiwania tego typu środków.
j. miary
Wydatki budżetowe gminy:
Ogółem
złoty
dotacje ogółem
zł
świadczenia na rzecz osób fizycznych
zł
wydatki bieżące jednostek budżetowych ogółem
zł
wydatki bieżące jednostek budżetowych na
zł
wynagrodzenia
wydatki bieżące jednostek budżetowych na zakup
zł
materiałów i usług
wydatki majątkowe ogółem
zł
zł
wydatki majątkowe inwestycyjne
w tym na drogi publiczne gminne
zł
dotacje ogółem
zł
świadczenia na rzecz osób fizycznych
zł
Wydatki na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska
ogółem
zł
zł
zł
oczyszczanie miast i gmin
zł
utrzymanie zieleni w miastach i gminach
zł
oświetlenie ulic, placów i dróg
zł
20
2004
2005
2006
12 082 152,00
1 000,00
2 044 179,00
7 388 981,00
14 881 516,00
41 284,00
2 830 775,00
8 329 480,00
16 905 768,54
0
4 007 745,19
8 815 960,19
3 811 307,00
4 007 235,00
4 316 212,47
2 520 527,00
2 574 002,00
2 574 002,00
1 907 952,00
73 990,00
1 000,00
3 121 483,00
3 615 720,00
3 615 720,00
1 881 510,00
64 257,00
41 284,00
3 202 412,65
4 036 943,39
4 036 943,39
1 339 951,51
45 119,77
0
279 761,00
279 761,00
0
3 530,00
4 661,00
271 570,00
374 899,00
374 899,00
0
21 222,00
2 415,00
351 262,00
570 570,25
366 876,90
203 693,35
2 439,21
1 716,16
566 414,88
Wydatki na gospodarkę mieszkaniową
ogółem
zł
38 107,00
zł
38 107,00
gospodarka gruntami i nieruchomościami
zł
38 107,00
Wydatki na oświatę i wychowanie
ogółem
zł
4 618 276,00
zł
3 880 227,00
zł
579 433,00
szkoły podstawowe
zł
3 356 396,00
dowożenie uczniów do szkół
zł
263 344,00
gimnazja
zł
315 296,00
przedszkola przy szkołach podstawowych
zł
478 170,00
zespoły ekonomiczno-administracyjne szkół
zł
191 337,00
Wydatki na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego
ogółem
zł
175 300,00
zł
161 656,00
zł
12 000,00
biblioteki
zł
63 859,00
domy i ośrodki kultury, świetlice i kluby
zł
111 441,00
Wydatki na ochronę zdrowia
ogółem
zł
73 475,00
zł
73 475,00
zł
0
przeciwdziałanie alkoholizmowi
zł
73 475,00
Wydatki na pomoc społeczną i pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej
ogółem
zł
2 020 462,00
zł
293 353,00
wydatki majątkowe
zł
6 808,00
domy pomocy społecznej
zł
9 178,00
zasiłki i pomoc w naturze oraz składki na
ubezpieczenia społeczne
zł
411 071,00
Wydatki na kulturę fizyczną i sport
ogółem
zł
20 972,00
zł
19 972,00
Wydatki na 1 mieszkańca
ogółem
zł
1 512,92
na oświatę i wychowanie
zł
578,3
na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego
zł
21,95
45 716,00
45 716,00
45 716,00
45 930,68
45 930,68
45 930,68
5 026 461,00
4 286 180,00
546 388,00
3 441 195,00
300 170,00
535 918,00
302 100,00
222 200,00
5 305 157,25
4 438 397,50
682 132,34
3 792 306,50
311 201,52
386 838,05
289 896,49
231 923,81
217 983,00
216 610,00
0
65 569,00
152 414,00
204 103,13
202 689,68
0
65 295,42
138 807,71
211 621,00
94 594,00
112 027,00
102 114,00
133 672,87
102 172,87
31 500,00
102 172,87
2 775 717,00
339 287,00
0
32 284,00
4 152 607,75
555 946,44
0
75 386,38
369 189,00
297 891,19
14 546,00
14 546,00
23 158,64
23 158,64
1 821,04
615,08
26,67
2 026,34
635,88
24,46
IV. Działania z zakresu pomocy społecznej na terenie gminy Gniezno w latach
2005 - 2007 w aspekcie problemów społecznych i zjawiska wykluczenia
społecznego
Działania z zakresu pomocy społecznej gmina Gniezno realizuje z pośrednictwem Gminnego Ośrodka
Pomocy Społecznej w Gnieźnie. Pomoc udzielona przez GOPS polega przede wszystkim na wypłacaniu
zasiłków stałych, zasiłków okresowych, związanych głównie z bezrobociem i długotrwałą chorobą oraz
zasiłków celowych związanych z zaspokojeniem różnorodnych potrzeb (m.in. zakup żywności, leków,
odzieży, opału, pokrycie części kosztów remontu mieszkania itp.). Finansowano także zakup posiłków
bądź kanapek dla dzieci w szkołach. Liczba dzieci objętych taką pomocą w ostatnich trzech latach nie
ulegała większym zmianom i dotyczyła około 300 osób. Udzielono także wsparcia w formie usług
opiekuńczych.
Z roku na rok zmniejsza się liczba rodzin, którym GOPS udzielił wsparcia (2005 r. – 320 rodzin, 2006 r.
– 296 rodzin, 2007 r. – 280 rodzin).
Nie oznacza to jednak, że problemy warunkujące przyznanie pomocy społecznej zostały rozwiązane lub
potrzeby poszczególnych grup osób zostały zaspokojone. W dalszym ciągu dominuje ubóstwo,
bezrobocie, bezradność w sprawach opiekuńczo- wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa
domowego, niepełnosprawność, potrzeba ochrony macierzyństwa lub wielodzietność.
21
Zwrócić należy uwagę na to, że GOPS oprócz pomocy finansowej przez cały rok udziela wsparcia
rodzinom w formie pracy socjalnej ukierunkowanej na pomoc osobom w celu przezwyciężenia ich
trudnej sytuacji życiowej.
Od 2006 r. GOPS realizuje także zadania określone w Krajowym Programie Przeciwdziałania Przemocy
w Rodzinie.
W 2007 r. GOPS [po raz pierwszy pozyskał dodatkowe fundusze z PFRON na realizację programu pod
nazwą „Uczeń na wsi- pomoc w zdobyciu wykształcenia przez osoby niepełnosprawne zamieszkujące
gminy wiejskie.” Udzielono wsparcia 21 rodzinom, które wychowują dzieci niepełnosprawne.
Udzielone świadczenia
Forma pomocy
Liczba
2005
Liczba
Kwota
Liczba
2006
Liczba
Kwota
Liczba
2007
Liczba
Kwota
rodzin
osób
świadczeń
rodzin
osób
świadczeń
rodzin
osób
świadczeń
w zł
w zł
w zł
Zasiłki stałe
31
73
92.236
32
68
83.285
26
52
78.246
Zasiłki okresowe ogółem
84
333
106.803
73
255
87.715
58
196
59.715
Zasiłki okresowe z powodu
bezrobocia
długotrwałej choroby
niepełnosprawności
Posiłki dla dzieci
78
316
102.869
72
254
86.378
57
195
58.980
3
10
2.196
2
2
1.337
1
1
401
1
2
876
-
-
-
-
-
-
151
781
141
720
162
792
2
2
2
2
2
2
252
928
103.661
226
836
123.107
198
717
120.025
31
97
5.809
43
128
16.212
35
126
9.130
3
3
32.284
6
6
75.386
6
6
79.898
Usługi opiekuńcze
Inne zasiłki celowe i w
naturze
Zasiłki specjalne celowe
Odpłatność gminy za pobyt
w DPS
104.062
4.320
118.950
4.320
119.335
7.813
Powody przyznania pomocy
2005
Powód trudnej sytuacji życiowej
Ubóstwo
Sieroctwo
Bezdomność
Potrzeba ochrony macierzyństwa
W TYM: wielodzietność
Bezrobocie
Niepełnosprawność
Długotrwała lub ciężka choroba
Bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych i prowadzenia
gospodrstwa domowego - ogółem
W TYM: rodziny niepełne
Rodziny wielodzietne
Przemoc w rodzinie
Alkoholizm
Narkomania
Trudności w przystosowaniu do życia po
opuszczeniu zakładu karnego
Brak umiejętności w przystosowaniu do
życia młodzieży opuszczającej placówki
opiekuńczo-wychowawcze
Trudności w integracji osób, które
otrzymały status uchodźcy
Zdarzenie losowe
Sytuacja kryzysowa
Kjlęska żywiołowa lub ekologiczna
2006
2007
Liczba
rodzin
Liczba
osób
Liczba
rodzin
Liczba
osób
Liczba
rodzin
Liczba
osób
224
2
8
33
11
216
112
78
46
873
8
15
221
91
880
404
299
291
229
1
4
12
4
179
96
72
18
882
4
10
74
32
692
331
249
75
229
1
5
15
3
163
93
76
25
876
4
15
81
24
629
331
286
115
16
31
0
6
0
1
71
225
0
19
0
1
15
3
0
7
0
1
52
23
0
22
0
3
20
5
2
7
0
2
79
36
12
30
0
3
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
4
0
7
14
0
40
6
1
3
21
3
14
5
2
2
19
9
12
22
Świadczeniami z pomocy społecznej są:
• świadczenia pieniężne:
o zasiłek stały,
o zasiłek okresowy,
o zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy,
o zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie,
o pomoc dla rodzin zastępczych,
o pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki,
o świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka
polskiego dla cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy
lub ochronę uzupełniającą;
• świadczenia niepieniężne:
o praca socjalna,
o bilet kredytowany,
o składki na ubezpieczenie zdrowotne,
o składki na ubezpieczenia społeczne,
o pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie,
o sprawienie pogrzebu,
o poradnictwo specjalistyczne,
o interwencja kryzysowa,
o schronienie,
o posiłek,
o niezbędne ubranie,
o usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia oraz w rodzinnych
domach pomocy,
o specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania oraz w ośrodkach wsparcia,
o mieszkanie chronione,
o pobyt i usługi w domu pomocy społecznej,
o opieka i wychowanie w rodzinie zastępczej i w placówce opiekuńczo wychowawczej,
o pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu
chronionym, pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, pomoc na zagospodarowanie – w formie
rzeczowej dla osób usamodzielnianych,
o szkolenia, poradnictwo rodzinne i terapia rodzinna prowadzone przez ośrodki adopcyjnoopiekuńcze.
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej przyznaje pomoc mieszkańcom gminy Gniezno w postaci:
o zasiłku stałego, który przysługuje pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do
pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od
kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej oraz pełnoletniej osobie pozostającej w
rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej
dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę
w rodzinie. Zasiłek stały ma charakter obligatoryjny;
o zasiłku okresowego, który przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę,
niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z
innych systemów zabezpieczenia społecznego: osobie samotnie gospodarującej, której dochód
jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej oraz rodzinie, której
dochód jest niższy od kryterium dochodowego rodziny. Okres, na jaki jest przyznawany zasiłek
okresowy, ustala ośrodek pomocy społecznej na podstawie okoliczności sprawy;
o zasiłek celowy, który jest przyznawany w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej;
Zasiłek celowy może być przyznany w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów
zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku
domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu; Osobom
bezdomnym i innym osobom niemającym dochodu oraz możliwości uzyskania świadczeń na
23
podstawie przepisów o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia13) może
być przyznany zasiłek celowy na pokrycie części lub całości wydatków na świadczenia
zdrowotne; Zasiłek celowy może być przyznany w formie biletu kredytowanego; Zasiłek
celowy może być przyznany również osobie albo rodzinie, które poniosły straty w wyniku
zdarzenia losowego, klęski żywiołowej lub ekologicznej; Zasiłek celowy przyznany z powodu
zdarzenia losowego lub klęski może być przyznany niezależnie od dochodu i może nie podlegać
zwrotowi;
o specjalny zasiłek celowy, który może zostać przyznany w szczególnie uzasadnionych
przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe.
Specjalny zasiłek celowy wypłacany jest w wysokości nie przekraczającej odpowiednio
kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodzin. Zasiłek ten nie podlega
zwrotowi;
V. Diagnoza i analiza problemów
1. Ubóstwo
Ubóstwo to poważny problem dzisiejszych czasów. To pojęcie ekonomiczne i socjologiczne
opisujące brak dostatecznych środków materialnych dla zaspokojenia potrzeb jednostki,
w szczególności w zakresie: jedzenia, schronienia, ubrania, transportu i podstawowych potrzeb
kulturalnych i społecznych13
Z ubóstwem absolutnym mamy do czynienia, kiedy osoba żyje poniżej minimum egzystencji,
poniżej którego występuje biologiczne zagrożenie życia oraz rozwoju psychofizycznego człowieka.
Dla samotnej osoby dorosłej w wieku produkcyjnym w roku 2007 minimum socjalne wynosiło
386,30 zł, dla emeryta – 364,70 zł. Dla małżeństwa z trójką dzieci na utrzymaniu, oszacowana
wartość koszyka wyniosła 1 718,40 zł. (czyli 343,70 zł na osobę).
Dążeniem społeczności lokalnej powinno być stworzenie warunków, aby jak największa jej część
osiągnęła przynajmniej minimum socjalne, które pozwala pokryć wydatki na mieszkanie, żywność,
odzież, obuwie, ochronę zdrowia i higienę, koszty komunikacji i łączności (np. dojazdy do pracy),
wydatki na kształcenie i wychowanie dzieci, na kontakty rodzinne i towarzyskie oraz skromne
uczestnictwo w kulturze.
Chodzi więc o to aby jak największa część społeczności lokalnej zaspokoiła potrzeby na poziomie
„minimalnego dobrobytu”.
Minimum socjalne nazywane jest też „granicą wydatków gospodarstw domowych, mierzącą
godziwy poziom życia”14.
Na terenie gminy Gniezno problemem tym dotkniętych jest 229 rodzin.
Problem dotyczy w sumie 876 osób, co stanowi około 10% wszystkich mieszkańców gminy. To
poważny problem, który należy w krótkim czasie rozwiązać. Głównym powodem ubóstwa jest
bezrobocie, w dalszej kolejności długotrwałe lub ciężkie choroby i alkoholizm.
Mimo zmniejszającego się bezrobocia na terenie gminy pozostaje problem osób długotrwale
bezrobotnych, które najtrudniej zaktywizować. Dotyczy to przede wszystkim osób nie
posiadających własnych gospodarstw rolnych, zamieszkujących na terenach byłych Państwowych
Gospodarstw Rolnych.
Konieczność pilnego rozwiązania problemu ubóstwa jest niezwykle istotna z punktu widzenia
ewentualnego dziedziczenia ubóstwa.
Koniecznie należy wiec wdrożyć rozwiązania polegające na wyciąganiu dzieci i młodzieży oraz ich
rodzin z ubóstwa.
O dotkliwości problemu ubóstwa świadczy liczba dzieci dożywiana ze środków gminy i budżetu
państwa.
Liczba ta mimo ogólnie poprawiającej się sytuacji w rodzinach objętych pomocą społeczną nie
zmniejsza się a wręcz rośnie.
13
14
Źródło: IPSOS Instytut Pracy i Spraw Socjalnych
24
2. Uzależnienia
Termin "uzależnienie" jest stosowany głównie do osób, które nadużywają narkotyków, leków
(lekomania), alkoholu, papierosów i innych uzależniających substancji/ używek.
Na terenie gminy Gniezno nie występuje problem narkomanii. Zauważalny jest jednak problem
alkoholizmu.
Alkoholizm to choroba polegająca na utracie kontroli nad ilością wypijanego alkoholu. Spożywanie
zazwyczaj dużych ilości alkoholu przez alkoholika jest spowodowane przymusem o charakterze
psychicznym i fizycznym.
Z choroby alkoholowej nie można się wyleczyć. Nawet po wieloletniej abstynencji próby
kontrolowanego picia często kończą się powrotem do nałogu. Alkoholizm jest chorobą śmiertelną.
Nie leczony prowadzi nieuchronnie do śmierci.
Uzależnieniami od alkoholu na terenie gminy zajmuje się Gminna Komisja ds. Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych we współpracy z GOPS.
Komisja motywuje do poddania się leczeniu. Takich sytuacji w stosunku rocznym jest 6-8.
Sytuacja w tym zakresie nie ulega zmianie.
Na terenie gminy Gniezno działają świetlice socjoterapeutyczne (Goślinowo, Szczytniki
Duchowne, Modliszewko).
Prowadzą one zajęcia między innymi dla dzieci z rodzin dysfunkcyjnych.
Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dofinansowuje również paczki
żywnościowe oraz wypoczynek dzieci z rodzin dysfunkcyjnych. Każdego roku z tej formy pomocy
korzysta około 120 dzieci.
3. Bezrobocie
Znaczący spadek bezrobocia jest widoczny zarówno w Polsce, na terenie powiatu gnieźnieńskiego,
jak i w gminie Gniezno.
Pracujący w głównym miejscu pracy wg płci
ogółem
mężczyźni
kobiety
Jednostka
miary
osoba
osoba
osoba
2004
2005
2006
2007
725
428
297
771
463
308
730
477
253
brak danych
brak danych
brak danych
2004
2005
2006
2007
458
218
240
348
156
192
221
78
143
202
57
145
Bezrobotni zarejestrowani wg płci
ogółem
mężczyźni
kobiety
Jednostka
miary
osoba
osoba
osoba
Spadek bezrobocia notowany na terenie gminy Gniezno nie oznacza jednak, że udało się rozwiązać
problemy wywoływane bezrobociem.
Na uwagę zasługuje szczególnie utrzymująca się liczba bezrobotnych kobiet.
Koniecznie należy także zwrócić uwagę na zmniejszającą się liczbę osób pracujących i
zwiększającą się liczbę osób w wieku po produkcyjnym.
Oznacza to, że na terenie gminy Gniezno zwiększa się liczba osób starszych, które będą
potrzebowały opieki, w tym także pomocy społecznej.
Problem bezrobocia na terenie gminy Gniezno dotyka w szczególności obszary, gdzie
zlikwidowane były Państwowe Gospodarstwa Rolne (Jankowo Dolne, Łabiszyn, Modliszewko i
Zdziechowa). Jest to najczęściej bezrobocie strukturalne, z który najtrudniej poradzić sobie narzędziami,
którymi dysponuje pomoc społeczna.
Należy zwrócić także uwagę, że zjawisko bezrobocia na wsi ma nieco inny charakter niż w mieście,
25
jest trwalsze, a wiejski rynek pracy mniej elastyczny. Zjawisko to cały czas dotkliwie dotyka grupę
osób w stosunkowo najgorszej sytuacji materialnej i bytowej na wsi - osoby żyjące w rodzinach nie
posiadających gospodarstw rolnych.
Do grupy tej nie należą oczywiście osoby, które przenoszą się na wieś w celu osiedlenia się mając
jednocześnie źródło dochodu zlokalizowane poza wsią lub lokująca swoje źródło dochodu
w pobliżu domu.
Sytuacja mieszkańców wsi i obszarów wiejskich na rynku pracy jest trudna również dlatego, że
często nie posiadają oni kwalifikacji poszukiwanych przez pracodawców. Wynika to głównie z ich
niewielkiego pozarolniczego doświadczenia zawodowego lub nieodpowiedniego do wykonywania
prac pozarolniczych wykształcenia. Jest to częściowo wynikiem ograniczonego dostępu młodzieży
wiejskiej do szkolnictwa wyższego i średniego, niedostatecznie rozwiniętego systemu kształcenia
ustawicznego dla dorosłych oraz często pozostawania bez pracy przez dłuższy czas.
Należy zwrócić uwagę na to, że podanych liczb bezrobotnych w żadnym wypadku nie można
traktować jako skali potrzebnych miejsc pracy dla ludności wiejskiej. Utożsamienie tych wielkości
stanowi zasadnicze nieporozumienie. Po pierwsze nie jest to jedyna forma bezrobocia na wsi
(występuje jeszcze bezrobocie ukryte), po drugie – liczba ta nie jest tożsama z liczbą osób
rzeczywiście skłonnych podjąć pracę, po trzecie wreszcie nie można oczekiwać, że tworząc pewną
liczbę miejsc pracy uzyska się zmniejszenie bezrobocia o tą właśnie liczbę. Zjawisko to będzie
szczególnie widoczne w przypadku gminy Gniezno. Tworząc miejsca pracy na jej terenie można się
spodziewać, że będą ubiegały się o nie także osoby z miasta Gniezna i gmin ościennych.
26
STATYSTYKA OGÓLNA
Długotrwale bezrobotni
Osoby do 25 roku życia
Osoby powyżej 50 roku życia
Osoby bez kwalifikacji
zawodowych
Osoby samotnie wychowujące
dzieci
Niepełnosprawni
* - tabelę opracowano na podstawie danych z PUP Gniezno
27
88 36 35 197
77 39 36 175
80 37 39 161
69 34 33 123
16
14
14
13
7
9
6
Ilość bezrobotnych w Gminie
Gniezno
9
Bez stażu
87 36 36 188
29 i więcej
8
19 - 30
10
9 - 20
103 38 40 217
4 - 10
9
0 -5
9
Do 1 roku
106 42 39 231
Gimnazjum i poniżej
9
Zasadnicze zawodowe
13
Staż pracy ogółem
Średnie ogólnokształcące
17 11 125 52 46 263
Policealne i średnie zawodowe
125 47 65 227
60-64
Wyższe
8
55-59
17
45-54
49 49 65 280
Poziom wykształcenia
35-44
7
WIEK BEZROBOTNYCH
12
25-34
48 52 75 302
18-24
8
Pow. 24 miesięcy
9
12-24 miesięcy
I kw. 2005
78
202 45 4 14 37 31 27 44
231 49 3 16 40 33 36 54
231 48 2 15 44 34 33 55
242 48 2 15 50 36 28 63
221 43 3 15 38 33 23 66
262 48 3 15 50 40 28
90 14 26 2 3 9
76
83
85
78
9 31 8 3 7
97 14 32 5 2 8
96 13 32 5 3 9
96 105 13 25 3 3 8
89
109 103 14 33 3 3 10
283 50 3 20 50 44 29 87 117 116 15 32 3 2 9
59
64
66
74
64
75
81
329 62 4 22 61 47 33 100 138 139 18 30 4 2 11 89
348 70 2 24 61 53 40 98 139 148 17 41 3 2 10 86
366 70 2 24 67 68 39 96 149 149 22 44 2 2 13 90
41
54
57
56
52
67
78
91
93
40 133 56 36 11 19
8 IV kw. 2006
7 III kw. 2006
7 II kw. 2006
59 33 78 19 32 34 28 11 IV kw. 2007
64 39 104 27 25 32 22 21 III kw. 2007
60 36 107 41 19 22 21 21 II kw. 2007
66 35 121 47 21 13 28 12 I kw. 2007
57 36 126 40 26 13 8
67
74 39 138 56 40 33 9
90 46 151 68 38 28 28 16 I kw. 2006
92 65 151 77 46 30 32 12 IV kw. 2005
95 100 66 149 83 71 26 26 11 III kw. 2005
419 77 4 31 82 75 53 97 167 175 19 55 3 1 12 106 105 112 83 168 83 89 42 19 18 II kw. 2005
464 82 5 30 88 88 57 114 195 185 27 53 4 1 14 112 120 126 91 182 89 75 60 47 11
3-6 miesięcy
Czas pozostawania bez
pracy w miesiącach
6-12 miesięcy
51 65 77 321
1-3 miesięcy
8
Do 1 miesiąca
10
Gmina Gniezno 2005 - 2008
w tym
Statystyka uwzględniająca czas pozostawania bez pracy w
miesiącach w Gminie Gniezno na koniec 2007 roku
Do 1 miesiąca
5%
1-3 miesięcy
14%
Pow. 24 miesięcy
39%
3-6 miesięcy
17%
12-24 miesięcy 6-12 miesięcy
9%
16%
Statystyka uwzględniająca wiek bezrobotnych w Gminie
Gniezno na koniec 2007 roku
60-64
55-59
3%1%
18-24
16%
45-54
30%
25-34
30%
35-44
20%
28
Statystyka uwzględniająca poziom wykształcenia w Gminie
Gniezno na koniec 2007 roku
Gimnazjum i
poniżej
38%
Wyższe
4%Policealne i średnie
zawodowe
15%
Średnie
ogólnokształcące
4%
Zasadnicze
zawodowe
39%
Statystyka uwzględniająca staż pracy ogółem w
Gminie Gniezno na koniec 2007 roku
Do 1 roku
23%
Bez stażu
22%
29 i więcej
2%
19 - 30
7%
0 -5
13%
9 - 20
18%
4 - 10
15%
29
Ilość bezrobotnych w Gminie Gniezno
w latach 2005 - 2007
500
450
400
350
300
250
200
150
100
50
m
ar
-0
m 5
aj
-0
5
l ip
-0
wr 5
z05
l is
-0
5
st
y0
m 6
ar
-0
m 6
aj
-0
6
l ip
-0
wr 6
z06
l is
-0
6
st
y0
m 7
ar
-0
m 7
aj
-0
7
l ip
-0
wr 7
z07
l is
-0
7
0
Statystyka ogólna w Gminie Gniezno na koniec 2007 roku
250
202
150
123
100
69
50
34
33
Osoby samotnie
wychowujące
dzieci
Osoby bez
kwalifikacji
zawodowych
Osoby powyżej
50 roku życia
Osoby do 25
roku życia
Długotrwale
bezrobotni
0
Ilość
bezrobotnych w
Gminie Gniezno
13
6
Niepełnosprawni
200
Najbardziej znaczące zmniejszenie bezrobocia nastąpiło w grupie wiekowej do 25 roku życia.
Najintensywniej zmniejsza się bezrobocie wśród osób z wykształceniem zawodowym. Jest to
spowodowane przede wszystkim dużym zapotrzebowaniem w ostatnim czasie na różnego rodzaju
fachowców.
Zmniejszenie bezrobocia widoczne jest także wśród osób z wykształceniem gimnazjalnymi i
niższym od gimnazjalnego. Wzrosła natomiast liczba osób z wykształceniem wyższym.
Wszystko to jest spowodowane sytuacja na rynku pracy i należy spodziewać się zmian zarówno w
liczbie osób bezrobotnych jak i strukturze bezrobocia.
30
Na terenie gminy Gniezno notowany jest jeden z najniższych współczynników bezrobocia w
powiecie gnieźnieńskim.
Jest to powodowane przede wszystkim bardzo dobrym położeniem i dostępnością różnorodnych
środków komunikacji. Tereny wiejskie zlokalizowane blisko ośrodków subregionalnych (takim
ośrodkiem jest Gniezno) z reguły charakteryzują się większą aktywnością ich mieszkańców w
poszukiwaniu pozarolniczych źródeł utrzymania. Ze względu na posiadane możliwości osoby te
robią to skuteczniej niż w innych regionach. Mieszkańcy Gminy mogą bez problemu dojechać do
Gniezna czy do Poznania, gdzie możliwości znalezienia pracy są większe niż na terenach wiejskich.
Rozpatrując bezrobocie na terenie wiejskim, należy jednak wziąć pod uwagę wskazywane
wcześniej bezrobocie ukryte. Może ono wynosić nawet od kilku do kilkunastu procent.
Bardzo cennym zjawiskiem w odniesieniu do bezrobocia na terenie gminy Gniezno jest jego ciągły
i sukcesywny spadek od kwietnia 2003 roku, kiedy to bez pracy było 545 mieszkańców Gminy.
Obecnie bez pracy pozostaje 202 osoby. W stosunku do roku 2003 oznacza to spadek liczby
bezrobotnych na terenie gminy o blisko 63 %.
Mimo niewątpliwych atutów gminy w zakresie zwalczania bezrobocia nie należy spodziewać się
dalszego intensywnego spadku bezrobocia, gdyż do zaktywizowania pozostała najtrudniejsza grupa
osób, dla których pozostawanie bez pracy jest pewnego rodzaju sposobem na życie.
Dla tej grupy należy przygotować możliwie najprostsze i najbardziej elastyczne miejsca pracy w
miejscu zamieszkania. Może to być praca związana ze zdolnościami manualnymi, wykonywaniem
drobnych prac rękodzielniczych, itp.
W związku z tym konieczne jest podjęcie na terenie gminy Gniezno działań mających na zadanie
aktywizację osób znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy.
Należy także zauważyć, że sytuacja w zakresie bezrobocia może ulec zmianie w związku z
powrotem do Polski osób pracujących za granicą oraz wraz ze zmianą koniunktury gospodarczej
Powrót do Polski osób pracujących za granicą może być wymuszony zapowiadaną stagnacją lub
nawet załamaniem gospodarczym w Europie.
Już dzisiaj wyraźne jest spowolnienie rozwoju gospodarczego w Irlandii i Wielkiej Brytanii.
Istotne jest aby w szczególności dla osób powracających z zagranicy przygotować atrakcyjne
warunki dla rozpoczęcia działalności gospodarczej.
4. Wykluczenie społeczne
Wykluczenie społeczne15, polega na niepodejmowaniu zwyczajowej i społecznie akceptowanej
drogi życiowej lub wypadaniu z niej, dotyczy osób, rodzin lub grup ludności, które:
• żyją w niekorzystnych warunkach ekonomicznych (ubóstwo materialne),
• zostają dotknięte niekorzystnymi procesami społecznymi, wynikającymi z masowych i
dynamicznych zmian rozwojowych, np. dezindustrializacji, kryzysów, gwałtownego upadku
branż czy regionów,
• nie zostały wyposażone w kapitał życiowy umożliwiający im: normalną pozycję społeczną,
odpowiedni poziom kwalifikacji, wejście na rynek pracy lub założenie rodziny, co dodatkowo
utrudnia dostosowywanie się do zmieniających się warunków społecznych i ekonomicznych,
• nie posiadają dostępu do odpowiednich instytucji pozwalających na wyposażenie w kapitał
życiowy, jego rozwój i pomnażanie, co ma miejsce w wyniku niedorozwoju tych instytucji
spowodowanego brakiem priorytetów, brakiem środków publicznych, niską efektywnością
funkcjonowania,
• doświadczają przejawów dyskryminacji, zarówno wskutek niedorozwoju właściwego
ustawodawstwa, jak i kulturowych uprzedzeń oraz stereotypów,
• posiadają cechy utrudniające im korzystanie z powszechnych zasobów społecznych ze względu
na zaistnienie: niesprawności, uzależnienia, długotrwałej choroby albo innych cech
indywidualnych,
• są przedmiotem niszczącego działania innych osób, np.: przemocy, szantażu, indoktrynacji.
15
Narodową Strategię Integracji Społecznej dla Polski
31
Wykluczenie społeczne jest powiązane w sposób istotny z występowaniem ubóstwa. Jednak nie da
się postawić znaku równości między zjawiskiem ubóstwa a wykluczeniem społecznym.
Osoby ubogie nie muszą być wykluczone i odwrotnie – osoby wykluczone niekoniecznie są ubogie.
Wobec ubóstwa stosowane są różne miary, ponadto ocenie ulega również głębokość tego zjawiska.
I tak, np. kategoria minimum egzystencji jest kategorią wskazującą na bardzo silną deprywację
potrzeb materialnych i jeżeli ktoś pozostaje długotrwale w takiej sytuacji, to zagrożony jest nie
tylko wykluczeniem społecznym, lecz także poważnymi zakłóceniami natury egzystencjalnej
(rozwoju biologicznego).
Z kolei kategoria ubóstwa relatywnego nie musi prowadzić do wykluczenia społecznego. Oznacza
ona pogorszenie relatywnej pozycji przez wzrost zróżnicowanie dochodów. W tym przypadku
istotna jest analiza głębokości tego ubóstwa; odległości pozycji analizowanego przypadku od
poziomu przeciętnego, czy typowego.
Obszar współwystępowania obu zjawisk; ubóstwa i wykluczenia społecznego jest prawdopodobnie
znaczny. Zakres współwystępowania obu zjawisk w Polsce nie był jeszcze przedmiotem badań
ilościowych, dostarczających empirycznych dowodów o skali obszarów wspólnych. Sprawę może
też komplikować szeroka interpretacja ubóstwa jako zjawiska deprywacji potrzeb nie tylko
ekonomiczno – materialnych, lecz także psychologiczno – społecznych i uwarunkowanych
kulturowo. W przypadku tak szerokiej interpretacji ubóstwa, zakres współwystępowania obu zjawisk
może okazać się bardzo szeroki.
Grupy podatne na wykluczenie społeczne: dzieci i młodzież ze środowisk zaniedbanych, dzieci
wychowujące się poza rodziną, kobiety samotnie wychowujące dzieci, kobiety pozostające poza
rynkiem pracy, ofiary patologii życia rodzinnego, osoby o niskich kwalifikacjach, osoby bezrobotne,
żyjący w bardzo trudnych warunkach mieszkaniowych, niepełnosprawni i chronicznie chorzy, osoby
chorujące psychicznie, starsze osoby samotne, opuszczający zakłady karne, imigranci.
Grupy poważnie zagrożone wykluczeniem społecznym w Polsce: dzieci i młodzież wypadająca z
systemu szkolnego, osoby długookresowo bezrobotne, opuszczający zakłady karne, niektóre
kategorie ludności wiejskiej: pracownicy byłych Państwowych Gospodarstw Rolnych, rolnicy nie
produkujący na rynek, osoby zagrożone eksmisją z zamieszkiwanych lokali, imigranci zarobkowi
wchodzący do szarej strefy zatrudnienia, osoby uzależnione od alkoholu i narkotyków, bezdomni,
imigranci utrzymujący się z pracy nielegalnej.
Strategia Lizbońska rozpoczęła proces wdrażania i konkretyzacji unijnej strategii spójności społecznej
i walki z ubóstwem. Uzgodniono, że polityka przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu powinna
łączyć Krajowe Plany Działań oraz programy przygotowane przez Komisję Europejską a promujące
współpracę w dziedzinie przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu.
Z pomocy GOPS korzysta 5 rodzin dotkniętych problemem bezdomności, które oczekują na mieszkanie
socjalne.
Gmina pokrywa także pobyt jednej osoby bezdomnej w schronisku w Gnieźnie oraz wspiera dwie
osoby, które wróciły do społeczności lokalnej po pobycie w odosobnieniu.
5. Przemoc w rodzinie
Przemoc w rodzinie16, to zamierzone, wykorzystujące przewagę sił działanie przeciw członkowi
rodziny, naruszające prawa i dobra osobiste, powodujące cierpienie i szkody. W relacji jedna ze stron
ma przewagę nad drugą. Ofiara jest zazwyczaj słabsza, a sprawca silniejszy. Zgodnie z art. 207§1
Kodeksu Karnego, przemoc w rodzinie jest przestępstwem.
W Polsce ponad 95% ofiar przemocy w rodzinie to kobiety i dzieci. Co trzecia osoba w Polsce styka
się z przemocą w rodzinie. Każdego roku około 50 kobiet popełnia samobójstwo z powodu przemocy
ze strony partnera.
W Opinii Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie przemocy domowej wobec
kobiet z 14.lipca 2005 roku stwierdza się: "Przemoc domowa, fizyczna i moralna mężczyzn wobec
kobiet stanowi jedno z najpoważniejszych pogwałceń praw człowieka - prawa do życia oraz do
16
32
nietykalności fizycznej i psychicznej. Ponieważ przemoc ta wynika z wciąż jeszcze
charakteryzującego nasze społeczeństwa nierównego podziału władzy między płcie, zjawisko to
dotyczy kobiet ze wszystkich warstw społecznych. Stanowi to hamulec rozwoju ogólnie pojętego
społeczeństwa demokratycznego. Dlatego też jedno z najważniejszych zadań polityki europejskiej,
opartej na poszanowaniu podstawowych praw człowieka, polega na zapobieganiu takim czynom oraz
na opracowywaniu skutecznych procedur w zakresie edukacji, prewencji, ścigania karnego i
wsparcia."
Przemoc domowa zachodzi, kiedy członek rodziny próbuje zdominować fizycznie lub psychicznie
drugiego partnera, dzieci, rodziców, dziadków, teściów, etc., używając przewagi fizycznej, gróźb,
szantażu, w celu zranienia moralnie lub fizycznie.
Na terenie gminy Gniezno zdiagnozowano 2 przypadki przemocy w rodzinie. Chodzi o fizyczne i
moralne znęcanie się nad członkiem rodziny. W celu zapobiegania tego typu patologiom GOPS
realizuje działania określone w Krajowym Programie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie.
Rodziny dotknięte tą patologią znajdują się pod opieką GOPS.
6. Przestępczość
Analizę przestępczości dokonano na podstawie informacji uzyskanych z Komendy Powiatowej Policji
w Gnieźnie.
Należy stwierdzić, że nie zaobserwowano narastania problemu przestępczości na terenie gminy
Gniezno w przeciągu ostatnich 5 lat.
Wpływa na to przede wszystkim duża ilość działań prewencyjnych oraz współpraca dzielnicowych z
innymi służbami odpowiedzialnym za ład i porządek, a także bezpieczeństwo mieszkańców na terenie
gminy Gniezno.
Funkcjonariusze z rewiru dzielnicowych podejmują rutynowe działania patrolowe, które w niektórych
rejonach nasilają się w sezonie letnim. Dotyczy to np. miejscowości Jankowo Dolne, gdzie znajduje
się Ośrodek Wypoczynkowy, czy też terenów nad jeziorem Wierzbiczany (gdzie nasila się
kłusownictwo i nielegalny połów ryb, a także kąpiele w miejscach niedozwolonych).
Ponadto w związku z tym, że przez teren gminy przebiegają ważne szlaki komunikacyjne m. in.
droga krajowa nr 5 i drogi wojewódzkie nr 190 i 197, na jej terenie doraźnie wykonują służbę
patrole ruchu drogowego, prewencji oraz funkcjonariusze Rewiru Dzielnicowych. Spośród ogółu
przestępstw stwierdzonych w latach 2005 – 2007, największe liczebnie kategorię stanowią
przestępstwa o charakterze kryminalnym tj. kradzieże i kradzieże z włamaniem.
Dzielnicowi z terenu gminy Gniezno współpracują także ze Społeczne Strażą Rybacką, Strażą
Leśną, WOPR i Sanepidem Gniezno.
Dzielnicowi z terenu Gminy Gniezno prowadzą stałą współpracę z Komisją d/s Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych oraz Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej.
Problem alkoholowy, a także inne problemy będące bezpośrednim lub pośrednim następstwem
nadużywania alkoholu, jego konsumpcji w niewłaściwym miejscu, czasie, ilości i okolicznościach
(m.in. przemoc, zaniedbanie rodziny oraz potrzeb jej członków) stanowią problem ogólnopolski,
dotykający także mieszkańców gminy Gniezno.
7. Niepełnosprawność, długotrwałe choroby starość
Gminę Gniezno zamieszkuje 550 osób niepełnosprawnych w tym 93 z nich korzystają z pomocy
GOPS. Osoby te korzystają ze wsparcia organizacji osób niepełnosprawnych, które działają na
terenie miasta Gniezna (między innymi Stowarzyszenie Rehabilitacyjno - Kulturalne PROMYK),
gdyż na terenie gminy takich organizacji nie powołano.
O tym, że problem niepełnosprawności na terenie gminy Gniezno jest poważny świadczy o tym
liczba zasiłków wypłaconych matkom wychowującym dzieci niepełnosprawne nie mogące podjąć
pracy lub z niej rezygnujące (2005 – 28 zasiłków, 2006 – 32 zasiłki, 2007 – 32 zasiłki), a także ilość
33
wypłaconych zasiłków pielęgnacyjnych (dzieci: 2005 – 32 zasiłków, 2006 – 34 zasiłki, 2007 – 35
zasiłki; dorośli: 2005 – 151 zasiłków, 2006 – 158 zasiłki, 2007 – 121 zasiłki).
Jak można zauważyć znaczna grupa osób niepełnosprawnych korzysta z pomocy społecznej
udzielanej przez GOPS. Powodem ubiegania się nie jest jednak w głównej mierze
niepełnosprawność, czy też długotrwała choroba, ale przede wszystkim ubóstwo powodowane
brakiem pracy i odpowiedniej wysokości świadczeń rentowych.
Konieczne jest, więc podjęcie działań aktywizujących bezrobotne osoby niepełnosprawne, tak, aby
mogły się usamodzielnić i normalnie funkcjonować w społeczeństwie.
Problemem gminy Gniezno może okazać się konieczność zorganizowania na swoim terenie
pomocy dla ludzi starszych, np. opieka całodobowa, usługi opiekuńcze, domy dziennego pobytu,
oraz domy pomocy społeczne.
Problem opieki nad osobami starszymi w gminie Gniezno będzie narastał z powodu zwiększenia się
długości życia ( co jest tendencją ogólnopolską) oraz osiedlania się na terenie gminy ludzi, którzy w
perspektywie 5-10 lat osiągną wiek poprodukcyjny. Już teraz widoczny jest wzrost liczby osób
znajdujących się w wieku poprodukcyjnym. Konieczne będzie, więc w najbliższych latach
zintensyfikowanie działań, mających na celu tworzenie warunków dla powstania podmiotów
świadczących pomoc dla osób starszych, nie mogących samodzielnie funkcjonować.
8. Bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych
Mimo wydolnego systemu edukacyjnego, z którego korzystają najmłodsi mieszkańcy gminy
Gniezno, występują na jej terenie problemy opiekuńczo – wychowawcze związane z wychowaniem
dzieci i młodzieży. Oddzielnym problemem jest przemoc w rodzinie, której ofiarami także bywają
dzieci. Pojawiają się one przede wszystkim w rodzinach dysfunkcyjnych.
Efektem poważnych trudności opiekuńczo – wychowawczych jest najczęściej ograniczenie lub
pozbawienie praw rodzicielskich rodzicom. Na terenie gminy Gniezno znajduje się sześć rodzin,
korzystających z pomocy społecznej, w których rodzicom odebrano prawa rodzicielskie.
9. Ochrona zdrowia
Ze względu na bliską odległość do miasta Gniezna na terenie gminy Gniezno nie ma
zlokalizowanych ośrodków zdrowia, w których dyżurowaliby lekarze pierwszego kontaktu tzw.
lekarze rodzinni.
Mieszkańcy Gminy w zależności od położenia danej miejscowości względem Gniezna mogą
korzystać z usług następujących przychodni:
• Zespół Przychodni Rejonowo - Specjalistycznych Lekarzy Rodzinnych - Medipom S.C.,
ul. Wyszyńskiego 4,
• Pielęgniarski Ośrodek Medycyny Środowiskowo – Rodzinnej - Norse-Med S.C., ul. Pawła
Cymsa 16,
• Przychodnia Rejonowo – Specjalistyczna - Servi-Med S.C., ul. Staszica 12,
• Pielęgniarsko - Położniczy Ośrodek Medycyny Środowiskowo – Rodzinnej - Troska S.C.,
ul. Staszica 12,
• Pielegniarski Ośrodek Medycyny Środowiskowo – Rodzinnej, ul. Jeziorna 13,
• Położniczy Ośrodek Medycyny Środowiskowo – Rodzinnej - Viva S.C.,
ul. Surowieskiego 9,
• Przychodnia Lekarzy Rodzinnych, os. Jagiellońskie 46,
• Pielęgniarski Ośrodek Medycyny Środowiskowo – Rodzinnej - Zdrowie S.C., os. Jagiellońskie
46.
Na rzecz mieszkańców Powiatu Gnieźnieńskiego w tym gminy Gniezno funkcjonuje ponadto
Zespół opieki Zdrowotnej, dla którego organem założycielskim jest Powiat Gnieźnieński.
Przedmiotem jego działania jest świadczenie usług medycznych:
• lecznictwo zamknięte:
34
− szpital przy ul. Św. Jana 9 z następującymi oddziałami:
∗ Oddział Chorób Wewnętrznych „A”,
∗ Oddział Chorób Wewnętrznych „B”,
∗ Pododdział Intensywnej Opieki Kardiologicznej,
∗ Oddział Dziecięcy,
∗ Stacja Dializ,
∗ Oddział Otolaryngologiczny,
∗ Oddział Opiekuńczo – Leczniczy,
∗ Pododdział Paliatywno – Hospicyjny,
− szpital przy ul. 3 Maja 37/39 z następującymi oddziałami:
∗ Oddział Chirurgiczny,
∗ Oddział Intensywnej Terapii,
∗ Oddział Położniczy,
∗ Oddział Ginekologii i Patologii Ciąży,
∗ Oddział Noworodków i Wcześniaków,
∗ Oddział Ortopedii i Traumatologii,
∗ szpitalny Oddział Ratunkowy,
• Poradnie specjalistyczne:
− ul. 3 Maja 37/39:
∗ Poradnia Chirurgiczna,
∗ Poradnia Urazowo – Ortopedyczna,
− ul. 3 Maja 30:
∗ Poradnia Ginekologiczno – Położnicza,
− ul. Św. Jana 9:
∗ Poradnia Nefrologiczna,
− ul. Jeziorna 13:
∗ Poradnia Okulistyczna,
∗ Poradnia Reumatologiczna,
∗ Poradnia Neurologiczna,
∗ Poradnia Onkologiczna,
∗ Poradnia Sportowa,
− ul. Park Kościuszki 5:
∗ Poradnia Chorób Płuc i Gruźlicy,
∗ Poradnia Chorób Zakaźnych,
• Pracownie diagnostyczne:
− ul. Św. Jana 9:
∗ Laboratorium Analityczne,
∗ Laboratorium bakteriologiczne,
∗ Pracownia RTG,
∗ Pracownia Mammografii,
∗ Pracownia Audiometrii,
∗ Pracownia Endoskopii,
∗ Pracownia USG,
− ul. 3 Maja 37/39:
∗ Pracownia RTG,
− ul. Park Kościuszki:
∗ Pracownia RTG,
35
• Pogotowie Ratunkowe, pomoc doraźna, transport sanitarny (ul. St. Wyszyńskiego).
Mieszkańcy Gminy Gniezno mogą także korzystać z usług medycznych realizowanych przez:
• Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych „Dziekanka” w Gnieźnie oraz
• Zespół Opiekuńczo - Leczniczy dla Dorosłych i Dzieci w Gnieźnie.
Mieszkańcy Gminy Gniezno mogą korzystać także z oferty wielu aptek zlokalizowanych na terenie
całego miasta:
• Moja Apteka ul. Bednarski, Rynek 1, tel. 425-08-13,
• Prywatna, ul. Jasna 5, tel. 426-16-64,
• Na Lecha, ul. Lecha 14, tel. 426-16-14,
• Pro Vita, ul. Roosevelta 76, tel. 426-16-14,
• Św. Wojciecha, ul. Warszawska 12, tel. 426-12-59,
• Aspiryna, ul. Sikorskiego 14, tel. 426-67-34,
• Fundacja, ul. Cymsa 15, tel. 426-19-53,
• Kosmy i Damiana, ul. Biskupińska 26, tel. 426-80-21,
• Medifarm, ul. Witkowska 40, tel. 425-07-72,
• Panaceum, os. Jagiellońskie 6, tel. 426-65-64,
• PKP, ul. Dworcowa 15, tel. 426-21-11,
• Pod Lwem, ul. Dąbrówki 1, tel. 426-11-03,
• Przy Farze, ul. Warszawska 40, tel. 426-35-57,
• Tysiąclecia, ul. Staszica 12, tel. 426-52-50,
• Jana Pawła, II ul. Chrobrego, tel. 426-15-26,
• Św. Wawrzyńca, ul. Bednarski Rynek 2/3, tel. 425-48-89,
• Tilia, ul. Grzybowo, tel. 425-84-78,
• 3 Maja, ul. 3 Maja, tel. 425-55-88.
10. Problemy mieszkaniowe
Niezależnie od zmieniających się uwarunkowań społeczno - gospodarczych i prawnych istnieje
konieczność ciągłego zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych ludzi, a także poprawy standardu
mieszkaniowego, wyrażonego w m2 powierzchni użytkowej przypadająca na jedną osobę.
W związku z tym, że gmina Gniezno stanowi miejsce osiedlania się w szczególności mieszkańców
miasta Gniezna, którzy budują nowe i przestronne domy, powierzchnia użytkowa przypadająca na
jedną osobę zwiększa się.
Można więc stwierdzić, że standard mieszkaniowy na terenie gminy Gniezno z roku na rok ulega
poprawie.
Większość mieszkańców gminy Gniezno mieszka w zagrodach indywidualnych gospodarstw
rolnych. Część mieszkańców Gminy zamieszkuje zasoby Spółdzielni Mieszkaniowej
w Łabiszynku, która obsługuje infrastrukturę budowlaną po byłych Państwowych Gospodarstwach
rolnych w Jankowie Dolnym, Łabiszynku, Modliszewku i Zdziechowie. Niewielka grupa osób
zamieszkuje zasoby należące do gminy Gniezno.
Pozostali mieszkańcy gminy to osoby mieszkające w domach jednorodzinnych nie mające
gospodarstwa rolnego.
Określony w 2000 r. wskaźnik nasycenia mieszkaniami wyniósł na terenie gminy wynosił 237
mieszkań/ 1000 mieszkańców. Obecnie wynosi on 239 mieszkań/ 1000 mieszkańców.
Dla uzyskania minimalnego standardu europejskiego, który wynosi 400 mieszkań/ 1000
mieszkańców, do 2020 r. należałoby wybudować około 1500 mieszkań, co oznacza, że rocznie
powinno oddać się do użytku około 75 mieszkań.
36
Mieszkania oddane do użytkowania ogółem:
Mieszkania
Izby
powierzchnia użytkowa
Jednostka
miary
mieszkania
izba
m2
2004
2005
31
159
4 103
2006
53
287
6 791
45
236
6 004
2007
92
471
11 723
Rok 2007 pokazuje, że pożądany przyrost liczby mieszkań jest możliwy. Należy jednak mieć na
uwadze fakt, że tak znaczący przyrost mieszkań przekazanych do użytku w ostatnim roku to wynik
ogromnego bumu budowlanego, który wykazuje w 2008 roku pewne osłabienie.
Wśród nowo powstającej powierzchni mieszkaniowej dominuje budownictwo indywidualne (domy
jednorodzinne), które zamieszkują ludzie lepiej uposażeni w większości przybywający do gminy z
miasta Gniezna. Oznacza to, że sytuacja gorzej uposażonych mieszkańców gminy Gniezno
praktycznie się nie poprawia.
Zasoby mieszkaniowe na terenie gminy Gniezno
Jednostka
miary
Zasoby mieszkaniowe wg form własności ogółem:
Mieszkania
Izby
powierzchnia mieszkaniowa
Zasoby gmin (komunalne):
Mieszkania
Izby
powierzchnia użytkowa mieszkań
Zasoby spółdzielni mieszkaniowych:
Mieszkania
Izby
Zasoby zakładów pracy:
Mieszkania
Izby
Zasoby osób fizycznych:
Mieszkania
Izby
2004
2005
2006
mieszkania
izba
m2
2 030
8 395
170 023
2 074
8 626
175 527
2 109
8 810
180 027
mieszkania
izba
m2
58
155
2 700
55
143
2 507
55
143
2 507
mieszkania
izba
m2
0
0
0
2
7
112
2
7
112
mieszkania
izba
m2
128
427
7 222
104
351
6 013
104
351
6 013
mieszkania
izba
m2
1 830
7 767
159 292
1 899
8 079
166 086
1 934
8 263
170 586
Wyposażenie mieszkań – standard mieszkań
Jednostka
miary
Wyposażenie mieszkań w instalacje techniczno - sanitarne:
Wodociąg
mieszkania
ustęp spłukiwany
mieszkania
łazienka
mieszkania
centralne ogrzewanie
mieszkania
gaz sieciowy
mieszkania
Mieszkania wyposażone w instalacje - w % ogółu mieszkań:
wodociąg
%
łazienka
%
centralne ogrzewanie
%
Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania:
1 mieszkania
m2
na 1 osobę
m2
2004
2005
2006
1 890
1 679
1 674
1 325
247
1 934
1 723
1 718
1 368
255
1 969
1 758
1 753
1 403
270
93,1
82,5
65,3
93,2
82,8
66
93,4
83,1
66,5
83,8
21,1
84,6
21,3
85,4
21,4
Na terenie gminy Gniezno wyraźnie widoczny jest przyrost liczby mieszkań w zasobach
prywatnych. Jest to przede wszystkim związane ze zwiększającą się liczbą osób osiedlających się
na terenie gminy.
Nie zwiększa się natomiast liczba mieszkań znajdujących się w zasobach gminnych.
37
Gmina na swoim terenie nie posiada mieszkań socjalnych ani też chronionych. Na mieszkania
socjalne oczekuje obecnie 5 rodzin.
Mając na uwadze, że liczba rodzin, która będzie w przyszłości oczekiwała wsparcia gminy
w postaci mieszkania socjalnego może rosnąć, chociażby ze względu na problemy ze spłatą
wysokich kredytów zaciągniętych na budowę domu (duża liczba nowo osiedlających się rodzin na
terenie gminy Gniezno), gmina powinna ująć w strategii rozwiązanie tego problemu.
Szczególnie, że obowiązkiem gminy jest między innymi posiadanie zasobu mieszkań socjalnych
i zamiennych oraz zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych gospodarstw domowych o niskich dochodach.
Na gmine spoczywa także obowiązek utrzymania posiadanego zasobu na odpowiednim poziomie
technicznym, funkcjonalnym i estetycznym.
Nieznacznie z roku na rok zwiększa się standard mieszkań. Jest to jednak spowodowane przede
wszystkim zwiększającym się standardem nowo budowanych mieszkań.
Jednostka
miary
Liczba i kwoty wypłaconych dodatków mieszkaniowych ogółem:
ogółem (liczba)
sztuk
Kwota
złotych
W zasobie gminnym:
ogółem (liczba)
sztuk
Kwota
zł
W zasobie spółdzielczym:
ogółem (liczba)
sztuk
Kwota
zł
W zasobie wspólnot mieszkaniowych:
ogółem (liczba)
sztuk
Kwota
zł
W zasobie prywatnym:
ogółem (liczba)
sztuk
Kwota
zł
W zasobie innym
ogółem (liczba)
sztuk
Kwota
zł
2004
2005
2006
1 521
253 914
1 903
211 474
2 032
266 804
31
4 079
63
4 038
57
4 201
1 201
204 218
1 528
168 863
1 636
233 281
167
25 822
83
15 563
43
11 896
122
19 795
214
21 663
275
15 454
0
0
15
1 347
21
1 972
W ciągu ostatnich trzech lat znacząco zwiększyła się liczna i kwota wypłacanych dodatków
mieszkaniowych. Wzrost ten szczególnie widoczny jest w zasobach spółdzielczych, co potwierdza
pogarszającą się sytuacje rodzin zamieszkujących tereny po pegeerowskie.
Szczególnie niepokojący wydaje się jednak wzrost wypłacanych dodatków w zasobach prywatnych.
Oznacza to bowiem, że wraz z przyrostem liczby mieszkań prywatnych, zwiększa się liczba
wypłacanych dodatków mieszkaniowych.
W związku z tym, że w ciągu najbliższych lat wzrośnie liczba nowych osadników na terenie gminy
Gniezno, problem zwiększania się liczby wypłacanych dodatków mieszkaniowych może się nasilać.
Oznacza to, że rozszerza się liczba rodzin gorzej uposażonych.
Pozytywny jest natomiast wzrost liczby przedsiębiorców na terenie gminy Gniezno, co daje
możliwość na tworzenie się nowych miejsc pracy w pobliżu miejsca zamieszkania. Największy
przyrost przedsiębiorstw następuje wśród osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.
11. Podsumowanie części diagnostycznej
Gmina Gniezno to jedna z lepiej rozwijających się gmin w powiecie gnieźnieńskim. W gminie
przybywa osób, które budują swoje domy i osiedlają się na jej terenie. Zwiększa się tym samym
grupa ludzi średnio lub dobrze usytuowanych. Wzrasta liczba przedsiębiorstw i maleje bezrobocie.
Problemy jednak związane z ubóstwem, bezrobociem (szczególnie z tym długotrwałym,
strukturalnym), bezradnością w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia
gospodarstwa domowego, niepełnosprawnością i długotrwałą lub ciężką chorobą, stanowią
poważny problem dla gminy Gniezno. Szczególnie istotny jest problem ubóstwa i bezrobocia wśród
38
mieszkańców terenów popegeerowskich oraz bezrobocie ukryte w rodzinach rolniczych. Są to
problemy, których rozwiązanie wymaga podjęcia niestandardowych działań.
Koniecznym do rozwiązania jest problem braku mieszkań socjalnych oraz zorganizowanej opieki
dla osób starszych.
VI. Misja i wizja Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w gminie
Gniezno
Misja gminy Gniezno w zakresie rozwiązywania problemów społecznych:
„Gmina Gniezno daje szansę na usamodzielnienie się i powrót do społeczności wszystkim osobom i
rodzinom dotkniętym problemami społecznymi”.
Wizja gminy Gniezno w zakresie rozwiązywania problemów społecznych:
„Gmina Gniezno wykorzystując swoje położenie, potencjał rekreacyjno – przyrodniczy oraz
potencjał gospodarczy poprzez długofalowe i efektywne działania doprowadzi do zmniejszania się
liczby rodzin dotkniętych ubóstwem, wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym
oraz zagwarantuje opiekę osobom starszym, niepełnosprawnym oraz dotkniętych długotrwałymi
chorobami”.
VII. Obszary priorytetowe, cele szczegółowe, operacyjne oraz metody ich
wdrażania
1. Analiza SWOT
Analiza SWOT to narzędzie do określenia mocnych i słabych stron a także szans i zagrożeń, które
posłuży do wyznaczenia celów strategicznych, operacyjnych oraz zadań w zakresie rozwiązywania
problemów społecznych występujących lub mogących się nasilić na terenie gminy Gniezno.
• Mocne strony - to obszary, gdzie obecne działania uważane są za skuteczne w odniesieniu do
obecnych i przyszłych potrzeb, stosowane metody w ich realizacji są skuteczne a mechanizmy
koordynacji i zarządzania są właściwe. To zjawisko pozytywne z punktu widzenia rozwiązywania
problemów społecznych gminy Gniezno, na które bezpośredni wpływ ma sama gmina.
• Słabe strony - to obszary występowania słabości w odniesieniu do obecnych i przyszłych
potrzeb oraz przeszkody w wykorzystaniu szans. To zjawisko ograniczające możliwości
rozwiązywania problemów społecznych gminy Gniezno, na które bezpośredni wpływ ma sama
gmina.
• Szanse - to obszary, które mogą być wspierane przewidywanymi działaniami i mają korzystny
wpływ na rozwiązywanie problemów społecznych gminy Gniezno.
Analizując szanse należy wskazać praktyczne prawdopodobieństwo ich powstania i potencjalne
znaczenie. To zjawisko pozytywne z punktu widzenia rozwiązywania problemów społecznych
gminy Gniezno, którego występowanie jest uwarunkowane czynnikami leżącymi poza
możliwością bezpośredniego wpływu gminy.
• Zagrożenia - to obszary, które będą miały niekorzystny wpływ na rozwiązywanie problemów
społecznych gminy Gniezno.
Analizując zagrożenia należy wskazać praktyczne prawdopodobieństwo powstania zagrożeń
oraz ich potencjalne znaczenie. To zjawisko negatywne z punktu widzenia rozwiązywania
problemów społecznych gminy Gniezno, którego występowanie jest uwarunkowane czynnikami
leżącymi poza możliwościami bezpośredniego wpływu gminy.
Mając powyższe na uwadze wyznaczono mocne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia jakie stoją
przed gminą Gniezno (kolejność przypadkowa):
Mocne strony:
• sprawnie działający Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej,
• świetlice opiekuńczo – wychowawcze,
• dobrze rozwinięta sieć dróg gminnych, w tym sieć dróg utwardzonych,
39
• dobrze rozwinięta sieć edukacyjna na poziomie szkoły podstawowej i gimnazjum,
• tereny inwestycyjne różnego przeznaczenia, wraz z aktualnymi planami zagospodarowania
przestrzennego,
• stabilna sytuacja finansowa gminy – możliwość ubiegania się o środki pomocowe pochodzące
z Unii Europejskiej,
• duża ilość świetlic wiejskich (które można wykorzystywać do aktywizacji społeczności
lokalnej),
• działające na terenie gminy Centrum Szkolenia E – learningowego,
• wzrost liczby zarejestrowanych podmiotów gospodarczych.
Słabe strony:
• brak możliwości pełnego zdiagnozowania problemów społecznych występujących na terenie
gminy (spowodowaną zbyt małą liczbą pracowników socjalnych),
• brak właściwego potencjału do pełnego włączenia się w Program Przeciwdziałania Przemocy
Domowej,
• brak pełnej diagnozy w zakresie występowania uzależnień w szczególności narkomani,
• brak instytucjonalnego wsparcia osób zagrożonych wykluczeniem (Centra Interwencji
Społecznej, Spółdzielnie socjalne, Kluby Integracji Społecznej, Kluby seniora, Dzienne Domy
Pobytu),
• brak mieszkań socjalnych,
• mała ilość imprez kulturalnych i rekreacyjno sportowych konsolidujących społeczność lokalną,
• stosunkowo słaba identyfikacja gminy Gniezno przez otoczenie,
• słabe wyposażenie placów zabaw dla dzieci,
• niewielkie wykorzystanie niektórych świetlic wiejskich,
• niewystarczająca oferta kulturalno - rozrywkowa skierowana do młodzieży,
• mała ilość przedszkoli (brak zorganizowanej opieki nad najmłodszymi mieszkańcami gminy,
• brak aktywnie działających organizacji pozarządowych.
Szanse:
• zmniejszanie się liczba rodzin objęta pomocą społeczną,
• zmniejszający się poziom bezrobocia (niskie bezrobocie rejestrowane),
• dodatni przyrost naturalny,
• zwiększająca się liczba mieszkańców gminy (głównie chodzi o możliwości jakie daje osiedlanie
się na terenie gminy osób z miasta Gniezna – nowe miejsca pracy, możliwość rozwoju nowych
usług),
• warunki na rozwój turystyki i rekreacji (tereny rekreacyjne z licznymi jeziorami
i zadrzewieniami),
• korzystne położenie względem miasta Gniezna,
• doświadczenia Gminy w ubieganiu się o środki pomocowe,
• dogodny dostęp do krajowych i międzynarodowych szlaków komunikacyjnych - drogowych
i kolejowych (co pozwala na lokowanie zarówno przedsięwzięć gospodarczych, jak i dostęp do
miejsc pracy zlokalizowanych w Gnieźnie i Poznaniu oraz okolicach tych miast),
• stosunkowo niskie ceny gruntów pod zabudowę mieszkaniową oraz produkcyjno - usługową,
• stosunkowo łatwy dostęp do szkół kształcących na poziomie ponadgimnazjalnymi;
• rozwój gospodarczy;
• wzrost dochodów gminy.
Zagrożenia:
• wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnych,
• brak ogólnodostępnych miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych,
• osoby długotrwale bezrobotne (w szczególności zamieszkujące tereny byłych Państwowych
Gospodarstw Rolnych),
40
• brak organizacji pozarządowych, działających w zakresie szeroko rozumianej pomocy
społecznej,
• nowo osiedlający się mieszkańcy spoza gminy (problemy z integracją ze społecznością lokalną),
• brak opieki medycznej i specjalistycznych usług socjalnych ukierunkowanych na ludzi starszych,
• ukryte bezrobocie występujące na wsi (dotykające szczególnie mniejsze gospodarstwa rolne),
• brak organizacji pozarządowych prowadzących działalność w zakresie krzewienia kultury,
kultury fizycznej, sportu i pomocy społecznej,
• duża liczba osób utrzymujących się z rolnictwa,
• niewielka liczba osób deklarujących dostęp do Internetu,
• brak skutecznych rozwiązań dla osób długotrwale bezrobotnych.
2. Podstawowe obszary priorytetowe, cele i kierunki działań
Analizując jakie można wskazać obszary priorytetowe, cele i kierunki działań w aspekcie przyjętej misji
i wizji gminy Gniezno w zakresie rozwiązywania problemów społecznych, wyznaczono cele
strategiczne, cele operacyjne oraz projekty (zadania) które przewidziane są do realizacji w latach 2009 –
2013.
W zakresie rozwiązywania problemów społecznych na terenie gminy Gniezno wyznaczono
następujące trzy cele strategiczne:
• Wsparcie rodzin w wychowaniu i edukacji dzieci i młodzieży,
• Integracja społeczności lokalnej szansą na uniknięcie wykluczenia społecznego,
• Profesjonalne usługi socjalne, edukacja i praca początkiem usamodzielniania się.
W ramach trzech celów strategicznych wyznaczono w sumie osiem celów operacyjnych:
Wsparcie rodzin w wychowaniu i edukacji dzieci i młodzieży:
• Moje talenty, moje zainteresowania, moja przyszłość,
• Profilaktyka i wsparcie alternatywą dla wykluczenia społecznego,
• Rodzina jako fundament rozwoju społecznego.
Integracja społeczności lokalnej szansą na uniknięcie wykluczenia społecznego:
• Tworzenie warunków sprzyjających integracji w starzejącym się społeczeństwie,
• Integracja społeczności lokalnej,
Profesjonalne usługi socjalne, edukacja i praca początkiem usamodzielniania się:
• Usługi socjalne jako początek usamodzielnienia się,
• Partnerstwo publiczno – społeczne,
• Edukacja i praca jako sposób wychodzenia z ubóstwa.
3. Propozycje projektów na lata 2009-2013
W ramach ośmiu celów operacyjnych wyznaczono w sumie 21 projektów, które planuje się
zrealizować w latach 2009 – 2013.
Projekty te powinny doprowadzić do osiągnięcia celów operacyjnych a tym samym także celów
strategicznych.
Wszystko to pozwoli urzeczywistnić wizję gminy Gniezno w zakresie rozwiązywania problemów
społecznych:
„Gmina Gniezno wykorzystując swoje położenie, potencjał rekreacyjno – przyrodniczy oraz
potencjał gospodarczy poprzez długofalowe i efektywne działania doprowadzi do zmniejszania się
liczby rodzin dotkniętych ubóstwem, wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym
oraz zagwarantuje opiekę osobom starszym, niepełnosprawnym oraz dotkniętych długotrwałymi
chorobami”.
Projektów, które wyznaczono w ramach poszczególnych celów operacyjnych
• Zajęcia pozalekcyjne dla dzieci i młodzieży (1);
41
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży (2);
Rozwijam się poprzez sport (3);
Moje przedszkole (4).
Stop patologiom wśród dzieci i młodzieży (5);
Tworzenie i funkcjonowanie świetlic środowiskowych (6);
Wsparcie rodzin w wychodzeniu z ubóstwa (7);
Lokalny System Wsparcia (8);
Pogotowie seniora (9);
Domy dziennego pobytu (10);
Sąsiad – sąsiadowi (11).
Reaktywowanie kół gospodyń wiejskich (12);
Moja aktywność pomaga innym - stworzenie Centrum Aktywności Lokalnej - CAL jako sposób
na aktywną integrację (13);
Kontrakty socjalne jako narzędzie wspierające powrót na rynek pracy (14);
Asystent osoby niepełnosprawnej (15);
Aktywizowanie społeczności lokalnej do podejmowania działań w ramach organizacji
pozarządowych (16);
Organizacje pozarządowe jako partner samorządu w rozwiązywaniu problemów społecznych
(17);
Oddolne inicjatywy edukacyjne (18)
Promowanie edukacji i podejmowania zatrudnienia wśród osób pozostających bez pracy na
terenach wiejskich (19);
Promowanie podejmowania działalności nierolniczej przez rolników, domowników oraz inne
osoby znajdujące się w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy (20);
Moje nowe kwalifikacje szansą dla mnie i mojej rodziny (21).
42
„Gmina Gniezno daje szansę na usamodzielnienie się i powrót do społeczności wszystkim osobom i rodzinom
dotkniętym problemami społecznymi”.
Wsparcie rodzin w wychowaniu i edukacji
dzieci i młodzieży
• Moje talenty, moje zainteresowania, moja
przyszłość , w tym:
o Zajęcia pozalekcyjne dla dzieci i
młodzieży (1);
o Wyrównywanie szans edukacyjnych
dzieci i młodzieży (2);
o Rozwijam się poprzez sport (3);
o Moje przedszkole (4).
• Profilaktyka i wsparcie alternatywą dla
wykluczenia społecznego, w tym:
o Stop patologiom wśród dzieci i
młodzieży (5);
o Tworzenie i funkcjonowanie świetlic
środowiskowych (6);
• Rodzina jako fundament rozwoju
społecznego, w tym:
o Wsparcie rodzin w wychodzeniu z
ubóstwa (7);
o Lokalny System Wsparcia (8);
Integracja społeczności lokalnej szansą na
uniknięcie wykluczenia społecznego
• Tworzenie warunków sprzyjających
integracji w starzejącym się
społeczeństwie, w tym:
o Pogotowie seniora (9);
o Domy dziennego pobytu (10);
o Sąsiad – sąsiadowi (11).
• Integracja społeczności lokalnej, w tym:
o Reaktywowanie kół gospodyń
wiejskich (12);
o Moja aktywność pomaga innym stworzenie Centrum Aktywności
Lokalnej - CAL jako sposób na
aktywną integrację (13);
Profesjonalne usługi socjalne, edukacja i
praca początkiem usamodzielniania się
• Usługi socjalne jako początek
usamodzielnienia się, w tym:
o Kontrakty socjalne jako narzędzie
wspomagające powrót na rynek pracy
(14);
o Asystent osoby niepełnosprawnej (15);
• Partnerstwo publiczno – społeczne, w
tym:
o Aktywizowanie społeczności lokalnej
do podejmowania działań w ramach
organizacji pozarządowych (16);
o Organizacje pozarządowe jako partner
samorządu w rozwiązywaniu
problemów społecznych (17);
o Oddolne inicjatywy edukacyjne (18)
• Edukacja i praca jako sposób
wychodzenia z ubóstwa, w tym:
o Promowanie edukacji i podejmowania
zatrudnienia wśród osób pozostających
bez pracy na terenach wiejskich (19);
o Promowanie podejmowania
działalności nierolniczej przez
rolników, domowników oraz inne
osoby znajdujące się w szczególnie
trudnej sytuacji na rynku pracy (20);
o Moje nowe kwalifikacje szansą dla
mnie i mojej rodziny (21).
Opis projektów, które wyznaczono w ramach poszczególnych celów operacyjnych
1. Zajęcia pozalekcyjne dla dzieci i młodzieży (W ramach niniejszego projektu szkoły lub
organizacje pozarządowe działające w zakresie edukacji dzieci i młodzieży, ewentualnie inne
podmioty gospodarcze przygotują dodatkowe zajęcia (pozalekcyjne i pozaszkolne) dla uczniów
ukierunkowane na rozwój kompetencji kluczowych, ze szczególnym uwzględnieniem ICT,
języków obcych, przedsiębiorczości i nauk przyrodniczo – matematycznych. Do realizacji
niniejszego działania mogą zostać wykorzystane świetlice wiejskie, remizy strażackie, itp.
Projekt ten będzie można sfinansować w ramach działania 9.1.2 Wyrównywanie szans
edukacyjnych uczniów z grup o utrudnionym dostępie do edukacji oraz zmniejszanie różnic w
jakości usług edukacyjnych - Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Projekty do realizacji w
ramach powyższego działania będą wybierane w drodze konkursu). Zajęcia pozalekcyjne dla
dzieci mogą być także finansowane ze środków Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych;
2. Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży (W ramach niniejszego projektu
szkoły przygotują i będą prowadziły dodatkowe zajęcia dydaktyczno – wyrównawcze oraz
specjalistyczne służące wyrównywaniu dysproporcji edukacyjnych w trakcie procesu
kształcenia młodzieży. Dodatkowo szkoły te będą prowadziły doradztwo i opiekę
pedagogiczno – psychologiczną dla uczniów wykazujących problemy w nauce lub z innych
przyczyn zagrożonych przedwczesnym wypadnięciem z systemu. Projekt ten będzie można
sfinansować w ramach działania 9.1.2 Wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów z grup o
utrudnionym dostępie do edukacji oraz zmniejszanie różnic w jakości usług edukacyjnych –
Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Projekty do realizacji w ramach powyższego działania
będą wybierane w drodze konkursu);
3. Rozwijam się poprzez sport (W ramach niniejszego projektu gmina przygotuje pozalekcyjne
zajęcia sportowe w oparciu o istniejącą i planowaną do zbudowania bazę sportową.
Pozalekcyjne zajęcia sportowe, skierowane do dzieci i młodzieży, mogą być dofinansowane
przez Ministerstwo Edukacji. Jeśli z tego dofinansowania korzysta samorząd to dofinansowanie
wynosi ono 50%. Jeśli jednak zajęcia takie realizują organizacje pozarządowe, mogą one liczyć
na dofinansowanie w wysokości 80%. Refundacji podlega odpowiednia część planowanych
kosztów realizacji zajęć. Środki te przeznacza się wyłącznie na dofinansowanie zajęć sportowo
- rekreacyjnych dla uczniów, prowadzonych przez stowarzyszenia kultury fizycznej oraz inne
organizacje pozarządowe, które w swojej statutowej działalności realizują zadania z zakresu
upowszechniania kultury fizycznej i sportu wśród dzieci i młodzieży. Przy rozpatrywaniu
wniosków o dofinansowanie zajęć bierze się pod uwagę zwłaszcza możliwość powszechnego
udziału dzieci i młodzieży zamieszkałych na terenach najuboższych oraz wartość
wychowawczą zajęć.
W związku z tym korzystne byłoby utworzenie /w ramach obecnie przekazywanych na ten cel
środków/ funduszu przeznaczonego dla organizacji pozarządowych, które chciałyby ubiegać
się o dofinansowanie w tym konkursie. Pieniądze byłyby uruchamiane tylko dla tych
organizacji, które otrzymały dotacje z Ministerstwa.
Działanie to nie tylko będzie korzystne dla samorządu (który za te same środki za
pośrednictwem organizacji pozarządowych zorganizuje większą liczbę zajęć pozaszkolnych),
ale także ze względu na efekt budowania społeczeństwa obywatelskiego angażującego się nie
tylko w rozwiązywanie swoich codziennych problemów. Zintensyfikowałoby to działalność
organizacji pozarządowych na terenie gminy Gniezno);
4. Moje przedszkole (W ramach niniejszego projektu gmina będzie wspierała lokalną
społeczność, np. powstające organizacje pozarządowe w uruchomieniu zajęć przedszkolnych w
szczególności dla dzieci nie objętych obowiązkiem szkolnym /zerówka/ lub samodzielnie
uruchomi zajęcia przedszkolne, przynajmniej w wymiarze 5 godzin dziennie. Wyrówna to
szanse dzieci z terenów wiejskich w dostępie to wszechstronnej edukacji. Da tez szansę
kobietom z terenów wiejskich na podjęcie aktywności zawodowych. Na uruchomienie i
prowadzenie zajęć przedszkolnych, w tym zatrudnienie dodatkowego personelu, opracowanie i
5.
6.
7.
8.
realizację kampanii informacyjnej promującej edukację przedszkolną będzie można pozyskać
środki w ramach działania 9.1.1 Zmniejszanie nierówności w stopniu upowszechnienia
edukacji przedszkolnej - Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Projekty do realizacji w ramach
powyższego działania będą wybierane w drodze konkursu);
Stop patologiom wśród dzieci i młodzieży (W ramach niniejszego projektu szkoły przygotują
i będą prowadziły programy prewencyjne mające na celu przeciwdziałanie uzależnieniom oraz
innym patologiom społecznym. Projekt ten będzie można sfinansowane w ramach działania
9.1.2 Wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów z grup o utrudnionym dostępie do edukacji
oraz zmniejszanie różnic w jakości usług edukacyjnych – Program Operacyjny Kapitał Ludzki.
Projekty do realizacji w ramach powyższego działania będą wybierane w drodze konkursu);
Tworzenie i funkcjonowanie świetlic środowiskowych (W ramach niniejszego projektu w
oparciu o istniejące świetlice opiekuńczo – wychowawcze oraz świetlice wiejskie będą
tworzone świetlice środowiskowe. Świetlice te będą realizowały program socjoterapeutyczny.
Projekt ten będzie mógł być realizowany w ramach działania: 7.2.1 Aktywizacja zawodowa i
społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym - Program Operacyjny Kapitał Ludzki.
Projekty do realizacji w ramach powyższego działania będą traktowane jako projekty
systemowe. W ramach projektu będzie można pozyskać odpowiednich specjalistów i zapewnić
właściwe wyposażenia do realizacji programów socjoterapeutycznych) Świetlice środowiskowe
mogą być także finansowane ze środków Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych.
Wsparcie rodzin w wychodzeniu z ubóstwa (W ramach niniejszego projektu rodziny
zagrożone ubóstwem lub żyjące w ubóstwie uzyskają wsparcie grup wsparcia /GW/, które będą
składały się z pracownika socjalnego, psychologa, pedagoga i doradcy zawodowego. Nad
działalnością tych grup będzie sprawował nadzór koordynator, będący w stałym kontakcie z
Powiatowym Urzędem Pracy, organizacjami pozarządowymi, organizacjami pozarządowymi
oraz instytucjami otoczenia biznesu. Grupy te dla każdej rodziny przygotowują indywidualne
plany wychodzenia z ubóstwa, które będą dotyczyły jednocześnie rodziców i dzieci. W
przypadku rodziców, zostaną oni poddani procesowi przywracania na rynek pracy, m. in.
poprzez zawieranie z nimi kontraktów socjalnych. Dzieci zostaną objęte indywidualnymi
planami edukacyjnymi, z którym będzie się wiązało wsparcie materialne w postaci stypendiów.
W czasie procesu wychodzenia z ubóstwa, grupa wsparcia będzie spotykała się z rodziną z
objętą wsparciem przynajmniej raz na kwartał, w celu analizowania postępów i wprowadzania
ewentualnych działań korygujących. Po wyjściu z ubóstwa rodzina będzie objęta
monitoringiem jeszcze przez trzy lata. Projekt ten będzie można realizować w ramach działania
7.2.1 Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym –
Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Projekty dofinansowywane w ramach powyższego
działania będą wybierane w drodze konkursu);
Lokalny System Wsparcia (W ramach niniejszego projektu na terenie gminy Gniezno
zostanie stworzony Lokalny System Wsparcia, który będzie stanowił istotny element procedury
Niebieskiej Karty. Lokalny System Wsparcia znacznie podniesie skuteczność interwencji.
W ramach Lokalnego Systemu Wsparcia będą współdziałały różne instytucje i specjaliści z
różnych dziedzin. Wszystko po to aby pomoc udzielana rodzinie dotkniętej przemocą domową
była najskuteczniejsza. Lokalny System Wsparcia będzie tworzony przez Policję, Gminny
Ośrodek Pomocy Społecznej, Gminną Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,
szkołę oraz organizację pozarządową zajmującą się przeciwdziałaniem zjawiskom przemocy
domowej.
Wszystkie podmioty Lokalnego Systemu Wsparcia poza wykonywaniem swoich obowiązków,
będą także wymieniały się w granicach prawa informacjami, tak aby ich pomoc/ wsparcie było
możliwie najpełniejsze.
Skuteczna interwencja przebiega dwutorowo i obejmuje:
• działania podejmowane wobec sprawcy przemocy domowej, których celem jest pierwszej
kolejności wyeliminowanie przemocy (prowadzenie terapi dla sprawców przemocy);
45
•
działania podejmowane w celu dostarczenia wsparcia ofiarom przemocy domowej i
pokazania możliwości uzyskania wszechstronnej pomocy (prowadzenie trapi dla ofiar
przemocy domowej – indywidualnej i grupowej).
Poszkodowani potrzebują w szczególności pomocy socjalnej, materialnej, medycznej, prawnej,
psychologicznej oraz wsparcia w najtrudniejszych chwilach. Często też osoby te potrzebują
mieszkania. Najbardziej odpowiednim byłoby w tym przypadku mieszkanie chronione.
Ponieważ ofiary przemocy doznają ciężkich urazów psychicznych i fizycznych, dlatego też
sama interwencja policji nie rozwiąże problemu przemocy w rodzinie. Problemem jest także
odpowiednio wczesne zdiagnozowanie przemocy domowej.
W związku z tym niezmiernie istotna jest współpraca i przepływ informacji pomiędzy różnymi
instytucjami i organizacjami zajmującymi się pomaganiem ofiarom przemocy domowej, a co
za tym idzie tworzenie koalicji lokalnych, tzw. Lokalnych Systemów Wsparcia.
W skład Lokalnego Systemu Wsparcia powinni wejść: policjanci, którzy najczęściej jako
pierwsi identyfikują przemoc w rodzinie, pracownicy socjalni, psycholodzy, pedagodzy i
terapeuci, którzy często kontaktują się z rodzinami, w których występuje przemoc. Z osób tych
tworzy się Zespół Interdyscyplinarny.
W skład zespołu interdyscyplinarnego powinni wejść następujący specjaliści:
Dzielnicowy po otrzymaniu wypełnionych Niebieskich Kart powinien skontaktować się z
Ośrodkiem Pomocy Społecznej w celu:
• nawiązania współpracy z pracownikiem socjalnym opiekującym się danym rejonem,
• sprawdzenia:
• czy problemy rodziny są znane pracownikowi socjalnemu,
• czy i jakiej pomocy udzielono rodzinie,
• czy i jakie informacje na temat rodziny posiada pomoc społeczna.
Może nastąpić także taka sytuacja, w której to pracownik socjalny jako pierwszy identyfikuje
zjawisko przemocy domowej podczas pełnienia swoich czynności służbowych. Diagnoza
sytuacji przemocy w rodzinie powinna stanowić załącznik do kwestionariusza wywiadu
środowiskowego.
Bardzo ważną rolę w tego typu sytuacjach pełni zespół interdyscyplinarny.
W skład zespołu interwencyjnego powinni wejść następujący specjaliści: pracownik socjalny,
kurator, policjant, psycholog, członek Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Celem zespołu jest skoordynowanie wszystkich działań w celu najefektywniejszego
rozwiązania problemu przemocy domowej. Zespołem interdyscyplinarnym kieruje Kierownik
Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej.
Pomoc psychologiczna oraz pomoc terapeutyczna udzielana jest w tzw. dalszej perspektywie,
w oparciu o kontrakt. Jednym z podstawowych warunków jest sprawdzenie, czy dana osoba
jest na tyle bezpieczna, aby zająć się samą sobą, przyjrzeć się swojemu życiu wewnętrznemu,
analizować swoje relacje z innymi i wyciągać z tego wnioski. Prowadzona jest praca
terapeutyczna zarówno z ofiarami przemocy domowej, jak i ze sprawcami.
Aby rozpocząć oddziaływania terapeutyczne, konieczna jest motywacja i decyzja samych osób
zainteresowanych. Dlatego te oddziaływania muszą uwzględniać cele i perspektywę klienta,
wykorzystywać jego osobistą moc i zasoby. Istotą oddziaływań terapeutycznych jest zmiana
"przemocowych" wzorców i sposobów obcowania z własną mocą na strategie "bez przemocy":
poszukiwanie nowych wzorców, rozwiązań, ról i zachowań w sytuacjach konfliktowych itp.
Ten proces polega na odbudowywaniu poczucia własnej kompetencji, wartości, podmiotowości
i autonomii, utraconych w wyniku doświadczania przemocy, a także na odzyskiwaniu poczucia
sprawczości, dającej nadzieję na lepszą jakość życia.
Pomoc psychologiczna może również być realizowana w formach indywidualnych, jak i
grupowych. Są to:
• grupa wsparcia,
• grupa terapeutyczna,
46
• spotkania rodzinne.
Praca grupowa ma szczególną wartość dla osób korzystających z pomocy, gdyż stanowi okazję
do przełamania izolacji, tak typowej dla sytuacji przemocy domowej, oraz jest źródłem
nieocenionego wsparcia i samopomocy. Podopieczni mają okazję do wymiany doświadczeń,
czerpania siły z wzajemnych kontaktów i udzielania sobie pomocy w różnych sytuacjach
życiowych: i tych codziennych, i specyficznych, jak choćby uczestniczenie w procedurach
prawnych.
Projekt może być realizowany w porozumieniu i przy współpracy z miastem Gniezno
(Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Gnieźnie).
Projekt może być finansowany ze środków Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych) a także w ramach 7.2.1 Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych
wykluczeniem społecznym – Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Projekty do realizacji w
ramach powyższego działania będą wybierane w drodze konkursu.
9. Pogotowie seniora (W ramach współpracy GOPS i/ lub organizacja pozarządowa, utworzy
„Pogotowie seniora”. Dzięki temu osoby starsze /seniorzy/, które nie mogą liczyć na wsparcie
rodziny i nie stać ich na zorganizowanie sobie takiej pomocy we własnym zakresie, mogą
liczyć na doraźną pomoc pogotowia seniora. Pomoc związana byłaby z załatwieniem
najpilniejszych spraw: zakup jedzenia, leków, pomoc w dotarciu do lekarza, do urzędu, itp.
Osoby do realizacji niniejszego projektu mogą zostać zatrudnione w ramach działania 7.1.1
Rozwój i upowszechnienie aktywnej integracji przez ośrodki pomocy społecznej - Program
Operacyjny Kapitał Ludzki - jako przykład upowszechniania pracy socjalnej. Projekty do
realizacji w ramach powyższego działania będą traktowane jako projekty systemowe.
W projekcie tym może zostać także wykorzystany wolontariat. Pokrycie kosztów
wolontariuszy, którzy będą pracowali jako asystenci osób niepełnosprawnych będzie możliwe
w ramach działania 7.2.1 Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem
społecznym – Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Projekty dofinansowywane w ramach
10. Domy dziennego pobytu (W ramach niniejszego projektu gmina Gniezno będzie promowała
tworzenie na swoim terenie domów dziennego pobytu, które będą stanowiły alternatywę dla
domów pomocy społecznej. DDP powinny być prowadzone przez osoby fizyczne, instytucje
lub organizacje pozarządowe. Gmina powinna zadeklarować partycypacje w kosztach pobytu w
DDP osób o niskich dochodach, pozwalających na udzielenie wsparcia ze środków pomocy
społecznej. Elementy informacyjne, szkoleniowe i promocyjne projektu /np. w formie szkoleń,
spotkań, seminariów/ będą mogły być realizowane w ramach działania 7.3 Inicjatywy lokalne
na rzecz aktywnej integracji – Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Projekty do realizacji w
ramach powyższego działania będą wybierane w drodze konkursu.);
11. Sąsiad – sąsiadowi (W ramach niniejszego projektu gmina Gniezno będzie prowadziła
działania
informacyjne, szkoleniowe i promocyjne /np. w formie szkoleń, spotkań,
seminariów/, które mają na celu zaktywizowanie mieszkańców gminy do wzajemnej pomocy
międzysąsiedzkiej. Chodzi przede wszystkim o pomoc w codziennych obowiązkach, z którymi
w szczególności osoby starsze i niepełnosprawne nie radzą sobie najlepiej. Projekt może być
realizowany w ramach działania 7.3 Inicjatywy lokalne na rzecz aktywnej integracji – Program
Operacyjny Kapitał Ludzki. Projekty do realizacji w ramach powyższego działania będą
wybierane w drodze konkursu.);
12. Reaktywowanie kół gospodyń wiejskich (W ramach niniejszego projektu podjęte zostaną
działania informacyjne, szkoleniowe i promocyjne /np. w formie szkoleń, spotkań,
seminariów/, które mają na celu zaktywizowanie mieszkańców gminy do reaktywacji kół
gospodyń wiejskich, integrujących środowisko lokalne. Projekt może być realizowany w
ramach 7.3 Inicjatywy lokalne na rzecz aktywnej integracji – Program Operacyjny Kapitał
Ludzki. Projekty do realizacji w ramach powyższego działania będą wybierane w drodze
konkursu.);
47
13. Moja aktywność pomaga innym - stworzenie Centrum Aktywności Lokalnej - CAL jako
sposób na aktywną integrację (Celem stworzenia CAL jest sprawienie aby mieszkańcom
gminy Gniezno „chciało się chcieć”. Na bazie Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej oraz
szkół na terenie gminy Gniezno powołane zostanie Centrum Aktywności Lokalnej jako
„ośrodek społecznościowy”. Model ten będzie się opierał o określone normy i formy działania.
Równolegle tworzona będzie wspólnota ludzi podobnie myślących, pragnących zmiany w
swoich środowiskach, którzy utożsamiają się z podobnymi wartościami takimi jak:
partnerstwo, zaangażowanie obywatelskie, samopomoc, podmiotowość człowieka.
Dzięki zbudowaniu lub reaktywowaniu tego typu postaw w społeczności lokalnej sprawniej
będzie przebiegała integracja. Ograniczone zostanie także zjawisko wykl Dla nich, czasem
osamotnionych w swoich społecznościach, wspólnotowa sieć CAL daje oparcie w trudnych
chwilach, inspirację do nowych rozwiązań i możliwość wymiany doświadczeń. Ale to, co
głównie podkreślają uczestnicy sieci CAL, daje wsparcie emocjonalne i poczucie, że gdzieś
indziej w Polsce są ludzie podobnie czujący i myślący.
Wszelkie przedsięwzięcia podejmowane przez instytucje wdrażające model CAL muszą
odpowiadać na potrzeby artykułowane przez daną społeczność postrzeganą całościowo i
prowadzone być w oparciu o jej zasoby ludzkie i instytucjonalne.
Ponadto wdrażanie modelu CAL oznacza:
posiadanie lub stworzenie realnego, fizycznego miejsca, które będzie służyć ożywaniu i
integracji społeczności lokalnej (miejscem takim może być siedziba instytucji),
tworzenie w środowisku koalicji wokół problemów i na rzecz pracy w środowisku
inicjowanie ruchów samopomocowych i obywatelskich,
promowanie i wdrażanie pracy wolontarystycznej i zespołowej,
inicjowanie lokalnych akcji i wydarzeń,
działania w oparciu o programy i projekty.
Instytucja wdrażająca model CAL służy budowaniu dobra publicznego i zaufania społecznego.
Opierając się na zasadach tolerancji, poszanowania praw człowieka, solidarności społecznej
inicjuje działania służące aktywizacji, edukacji i rozwojowi środowiska lokalnego.
CAL odpowiada na rozpoznane potrzeby społeczności lokalnej, angażuje mieszkańców w
proces ich rozwiązywania w myśl zasady "Pomóżmy ludziom aby pomogli sobie sami".
CAL tworzy płaszczyznę porozumienia i współpracy, dąży do kształtowania społeczeństwa
obywatelskiego.
Niniejszy projekt można realizować w ramach działania 7.1.1 Rozwój i upowszechnienie
aktywnej integracji przez ośrodki pomocy społecznej – Program Operacyjny Kapitał Ludzki.
Projekty do realizacji w ramach powyższego działania będą traktowane jako projekty
systemowe.
Projekt ten może być także finansowany w ramach działania 7.3 - Inicjatywy lokalne na rzecz
aktywnej integracji – Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Projekty do realizacji w ramach
powyższego działania będą wybierane w drodze konkursu.);
14. Kontrakty socjalne jako narzędzie wspomagające powrót na rynek pracy (W ramach
projektu będą realizowane kontrakty socjalne. Na podstawie pisemnej umowy Gminny Ośrodek
Pomocy Społecznej oraz osoba kwalifikująca się do objęcia pomocą, zobowiążą się do podjęcia
określonych działań. Tylko wykonanie określonych działań przez beneficjenta pomocy daje
możliwość wypłaty określonego wsparcia przez GOPS. W szczególności beneficjenci pomocy
będą zobowiązani do podjęcia działań zmierzających do przekwalifikowania się, poszerzenia
swojej wiedzy, zdobycia doświadczenia zawodowego, przyuczenia się do wykonywania
określonych prac, tak aby mógł skutecznie wrócić na rynek pracy. Projekt może być
realizowany w ramach działania 7.1.1 Rozwój i upowszechnienie aktywnej integracji przez
ośrodki pomocy społecznej. Wówczas będzie on traktowany jako projekt systemowy.
Projekt może także być finansowany w ramach działania 7.3 Inicjatywy lokalne na rzecz
aktywnej integracji - Projekty konkursowe – Program Operacyjny Kapitał Ludzki);
Uczę się samodzielności (W ramach niniejszego projektu gmina Gniezno wybuduje obiekt, w
48
15. Asystent osoby niepełnosprawnej (W ramach niniejszego projektu GOPS uruchomi
samodzielnie lub za pośrednictwem organizacji pozarządowej usługę asystenta osoby
niepełnosprawnej.
W wielu życiowych sprawach osoba niepełnosprawna jest bezradna, często nie może liczyć na
pomoc rodziny. Dlatego też pomocny może być w takich sytuacjach asystent osoby
niepełnosprawnej. W ramach GOPS uruchomione zostanie początkowo jedno stanowisko
asystenta osoby niepełnosprawnej. Będzie on do dyspozycji dla wszystkich osób
niepełnosprawnych działających na terenie gminy Gniezno.
Celem działalności asystenta osoby niepełnosprawnej będzie aktywizacja społeczna osób
niepełnosprawnych. Asystent pomoże wyjść na zakupy, na spacer, dojechać do pracy lub na
rehabilitację, załatwić sprawy w urzędzie itp. Usługi świadczone przez asystenta będą
realizowane początkowo przez 5 dni w tygodniu od poniedziałku do piątku od 9 do 17.
Docelowo będą świadczone przez 7 dni w tygodniu w godzinach od 8:00 do 22:00. Będzie
wymagało to zatrudnienia większej liczby osób. Asystenta będzie można zamówić od
poniedziałku do piątku w godzinach od 7:00 do 15:00.
Asystent osoby niepełnosprawnej może zostać zatrudniony w ramach działania 7.1.1 Rozwój i
upowszechnienie aktywnej integracji przez ośrodki pomocy społecznej - Program Operacyjny
Kapitał Ludzki - jako przykład upowszechniania pracy socjalnej. Projekty do realizacji w
ramach powyższego działania będą traktowane jako projekty systemowe
W projekcie tym może zostać także wykorzystany wolontariat. Pokrycie kosztów
wolontariuszy, którzy będą pracowali jako asystenci osób niepełnosprawnych będzie możliwe
w ramach działania 7.2.1 Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem
społecznym – Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Projekty dofinansowywane w ramach
16. Aktywizowanie społeczności lokalnej do podejmowania działań w ramach organizacji
pozarządowych (W ramach niniejszego projektu podjęte zostaną działania informacyjne,
szkoleniowe i promocyjne /np. w formie szkoleń, spotkań, seminariów/, które będą miały na
celu zaktywizowanie mieszkańców gminy do tworzenia organizacji pozarządowych
integrujących środowisko lokalne. Uświadomienie mieszkańcom roli i znaczenia inicjatyw
lokalnych pozwoli włączyć ich w integrowanie całej gminy oraz realizowanie przedsięwzięć
przyczyniających się do wyeliminowania ubóstwa. Projekt może być realizowany w ramach 7.3
Inicjatywy lokalne na rzecz aktywnej integracji – Program Operacyjny Kapitał Ludzki.
Projekty do realizacji w ramach powyższego działania będą wybierane w drodze konkursu.).
Organizacje pozarządowe mogą być także tworzone w ramach Funduszu dla Organizacji
Pozarządowych, który został ustanowiony w ramach 2 Mechanizmów Finansowych:
Mechanizmu Finansowego EOG oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego;
17. Organizacje pozarządowe jako partner samorządu w rozwiązywaniu problemów
społecznych (W ramach niniejszego projektu gmina Gniezno wyznaczy działania, które będzie
mogła powierzyć do realizacji organizacjom pozarządowym. W szczególności chodzi tutaj o
działania o charakterze kulturalnym, edukacyjnym, sportowym i społecznym. Chodzi także o
działania o mające na celu wsparcie osób zagrożonych wykluczeniem w powrocie do
społeczności lokalnej. Chodzi głównie np. o wsparcie organizacji pozarządowych
zainteresowanych pomocą osobom niepełnosprawnym, starszym, zagrożonych przemocą w
rodzinie, itp. Projekt ten może być finansowany z budżetu gminy, poprzez zmianę
wykonawców działań wykonywanych dotychczas przez inne instytucje lub przez samą gminę,
czy też GOPS). Gmina ogłosi konkursy dla organizacji pozarządowych na realizację
poszczególnych zadań;
18. Oddolne inicjatywy edukacyjne (W ramach niniejszego projektu, gmina Gniezno we
współpracy ze szkołami ponadgimnazjalnymi i wyższymi włączy się w charakterze partnera w
oddolne działania informacyjno – promocyjne oraz szkoleniowe, mające na celu rozwoju
edukacji na terenach wiejskich i podnoszenia poziomu wykształcenia mieszkańców obszarów
wiejskich. Gmina między innymi nieodpłatnie udostępni pomieszczenia do prowadzenia
49
działań promocyjnych, informacyjnych oraz szkoleniowych. W projekcie będzie mogło zostać
wykorzystane Centrum Edukacji E – learningowe. Oddolne inicjatywy edukacyjne będą mogły
być finansowane w ramach działania: 9.5 Oddolne inicjatywy edukacyjne na obszarach
wiejskich - – Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Projekty do realizacji w ramach
powyższego działania będą wybierane w drodze konkursu.);
19. Promowanie edukacji i podejmowania zatrudnienia wśród osób pozostających bez pracy
na terenach wiejskich (W ramach niniejszego projektu prowadzona będzie promocja
dokształcanie się, przekwalifikowywanie się i zdobywanie nowych kwalifikacji przez
pozostających bez pracy mieszkańców zamieszkujących tereny wiejskie. W ramach projektu
przeprowadzone zostaną działania promujące zdobywanie nowych kwalifikacji. Następnie dla
każdej z osób zainteresowanych dokształcaniem się, przekwalifikowaniem się lub
zdobywaniem nowych kwalifikacji w celu powrotu na rynek pracy, przeprowadzona zostanie
analiza ich predyspozycji i potrzeb. Dla każdej z tych osób zostanie przygotowany
indywidualny plan działania – IPD, który pozwoli na wybór odpowiednich szkoleń, kursów
oraz innych form edukacyjnych. Dla każdej z osób biorących udział w projekcie zostanie
wskazana subsydiowana forma zatrudnienia. Projekt ten będzie można realizować w ramach
działania 6.1.1 Wsparcie osób bez zatrudnienia na regionalnym rynku pracy – Program
Operacyjny Kapitał Ludzki. Projekty dofinansowywane w ramach powyższego działania będą
wybierane w drodze konkursu);
20. Promowanie podejmowania działalności nierolniczej przez rolników, domowników oraz
inne osoby znajdujące się w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy (W ramach
niniejszego projektu, w oparciu o programy pomocowe – 6.2 POKL, 3.1 PROW, 3.2 PROW
oraz dotacje z Funduszu Pracy, prowadzona będzie promocja podejmowania przez rolników
domowników oraz inne osoby zamieszkujące tereny wiejskie a znajdujących się w szczególnie
trudnej sytuacji na rynku pracy działalności pozarolniczej. Jako źródło pomysłów
wykorzystana zostanie baza pomysłów: www.agrinpol.pl.
Dzięki temu można będzie rozwiązywać problem bezrobocia ukrytego, który dosięga przede
wszystkim mniejsze gospodarstwa rolnicze. Projekt ten będzie można realizować w oparciu
o środki pochodzące z budżetu gminy Gniezno);
21. Moje nowe kwalifikacje szansą dla mnie i mojej rodziny (W ramach niniejszego projektu,
w oparciu o indywidualne plany działania – IPD, przygotowane w ramach projektu:
Promowanie edukacji i podejmowania zatrudnienia wśród osób pozostających bez pracy na
terenach wiejskich, przygotowane zostaną specjalistyczne szkolenia, które pozwolą na
zdobycie przez zainteresowane osoby nowych kwalifikacji i umiejętności, w tym
przekwalifikowanie się i zatrudnienie w jednej z form subsydiowanych. Projekt ten będzie
można realizować w porozumieniu z Powiatowym Urzędem Pracy, który między innymi
zajmuje się pozyskiwaniem odpowiednich środków na przekwalifikowywanie się
pracowników.
Projekt taki może być także realizowany w ramach działania: 7.2.1 Aktywizacja zawodowa
i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym – Program Operacyjny Kapitał
Ludzki. Projekty dofinansowywane w ramach powyższego działania będą wybierane w drodze
konkursu).
50
VIII. Harmonogram realizacji strategii
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
Nazwa projektu
Zajęcia pozalekcyjne dla dzieci i młodzieży
Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży
Rozwijam się poprzez sport
Moje przedszkole
Stop patologiom wśród dzieci i młodzieży
Tworzenie i funkcjonowanie świetlic środowiskowych
Wsparcie rodzin w wychodzeniu z ubóstwa
Lokalny System Wsparcia
Promocja zatrudniania osób niepełnosprawnych
Wspieranie osób niepełnosprawnych w kierunku
usamodzielnienia się poprzez zatrudnienie lub
samozatrudnienie
Utworzenie Zakładu Aktywizacji Zawodowej
Pogotowie seniora
Domy dziennego pobytu
Sąsiad – sąsiadowi
Reaktywowanie kół gospodyń wiejskich
Moja aktywność pomaga innym - stworzenie Centrum
Aktywności Lokalnej - CAL jako sposób na aktywną
integrację
Kontrakty socjalne jako narzędzie wspierające powrót na
rynek pracy
Uczę się samodzielności
Asystent osoby niepełnosprawnej
Aktywizowanie społeczności lokalnej do podejmowania
działań w ramach organizacji pozarządowych
Organizacje pozarządowe jako partner samorządu w
rozwiązywaniu problemów społecznych
2009
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
2010
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
2011
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Termin realizacji
2012
2013
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Uwagi
Działanie 9.1.2 POKL, K
Działanie 9.1.2 POKL
Budżet państwa
Działanie 7.2.1 POKL, K
Działanie 7.3 POKL
Działanie 7.3 POKL
Działanie 7.3 POKL
Działanie 7.1.1 POKL lub
7.3 POKL
Działanie 7.1.1 POKL lub
7.3 POKL
Budżet gminy
Działanie 7.3 POKL
Budżet gminy lub budżet
państwa
Lp.
Nazwa projektu
2009
22.
23.
24.
25.
Oddolne inicjatywy edukacyjne
Promowanie edukacji ustawicznej osób zamieszkujących
tereny wiejskie
Promowanie podejmowania działalności nierolniczej przez
rolników, domowników oraz inne osoby znajdujące się w
szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy
Moje nowe kwalifikacje szansą dla mnie i mojej rodziny
X
2010
X
X
2011
X
X
X
X
X
Termin realizacji
2012
2013
X
X
X
X
X
X
Uwagi
Działanie 9.5 POKL
Budżet gminy
PUP lub Działanie 7.2.1
POKL
X – oznacza termin realizacji projektu; K – oznacza środki w dyspozycji Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
X
52
X
X
X
X
IX.
Finansowanie strategii
Strategia rozwiązywania problemów społecznych dla gminy Gniezno będzie finansowana przede
wszystkim ze środków pomocowych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Pond to
będą mogły być wykorzystane środki z budżet państwa oraz budżet gminy.
W ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki dostępne będą między innymi następujące
działania.
6.1.1 Wsparcie osób pozostających bez zatrudnienia na regionalnym rynku pracy (Projekty
konkursowe)
Typy projektów:
− identyfikacja potrzeb osób pozostających bez zatrudnienia, w tym m.in. poprzez zastosowanie
Indywidualnych Planów Działania, diagnozowanie potrzeb szkoleniowych oraz możliwości
doskonalenia zawodowego w regionie
− organizacja warsztatów oraz szkoleń z zakresu technik aktywnego poszukiwania pracy oraz
nabywania kompetencji kluczowych
− wsparcie psychologiczno – doradcze osób wchodzących i powracających na rynek pracy
− organizacja programów aktywizacji zawodowej obejmujących jedną lub kilka z następujących
form wsparcia, połączonych z możliwością zapewnienia opieki nad dziećmi lub osobami
zależnymi dla osoby uczestniczącej w projekcie:
• pośrednictwo pracy i/lub poradnictwo zawodowe
• staże/praktyki zawodowe
• szkolenia prowadzące do podniesienia, uzupełnienia lub zmiany kwalifikacji zawodowych
• subsydiowanie zatrudnienia
− wspieranie wolontariatu jako etapu przygotowujące do podjęcia zatrudnienia m.in. poprzez
zapewnianie wsparcia szkoleniowego i doradczego dla wolontariusza
− wspieranie inicjatyw na rzecz mobilności geograficznej (regionalnej i międzyregionalnej) osób
pozostających bez zatrudnienia (w tym zgłasza osób zamieszkujących na obszarach wiejskich)
m.in. poprzez dofinansowanie przejazdów z miejsca zamieszkania do miejsca pracy oraz zwrot
kosztów zakwaterowania
− upowszechnienie i promocja alternatywnych i elastycznych form zatrudnienia oraz metod
organizacji pracy (w tym m.in. telepraca, praca w niepełnym wymiarze czasu pracy, praca
rotacyjna)
− wsparcie doradczo – szkoleniowe pracownika, który uzyskał zatrudnienie w ramach projektu
prowadzące do jego adaptacji w jego miejscu pracy (wsparcie pomostowe)
− organizacja kampanii promocyjnych i akcji informacyjnych mających na celu zachęcenia
pracodawców do zatrudnienia osób z grup znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji na
rynku pracy
− opracowanie i rozpowszechnianie informacji o ofertach pracy, możliwościach udziału
w szkoleniach i stażach oraz innych oferowanych usługach i instrumentach aktywizacji
zawodowej, w tym m.in. zastosowanie nowoczesnych i wielokanałowych technik
informacyjnych i komunikacyjnych rozwój dialogu, partnerstwa publiczno – społecznego
i współpracy na rzecz rozwoju zasobów ludzkich na poziomie regionalnym i lokalnym.
Typy beneficjentów:
Wszystkie podmioty
Proponowane: OPS, organizacje pozarządowe z terenu gminy, GCI).
7.1.1 Rozwój i upowszechnienie aktywnej integracji przez ośrodki pomocy społecznej (Projekty
systemowe)
Typy projektów:
Rozwój form aktywnej integracji oraz upowszechnianie aktywnej integracji i pracy socjalnej.
Ośrodki Pomocy Społecznej.
7.2.1 Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym
(Projekty konkursowe)
Typy projektów:
− wsparcie (m.in. prawne, organizacyjne, szkoleniowe i finansowe) dla tworzenia i działalności
podmiotów integracji społecznej, zakładów aktywności zawodowej oraz podmiotów działających na
rzecz aktywizacji społeczni – zawodowej, (których podstawowym zadaniem nie jest działalność
gospodarcza) z wyjątkiem warsztatów terapii zajęciowej
− kursy i szkolenia umożliwiające nabycie, podniesienie lub zmianę kwalifikacji i kompetencji
zawodowych dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym
− poradnictwo psychologiczne, psychospołeczne, zawodowe i inne, prowadzące do integracji
społecznej i zawodowej, skierowane do osób zagrożonych wykluczeniem i ich otoczenia
− rozwijanie umiejętności i kompetencji społecznych, niezbędnych na rynku pracy
− wsparcie tworzenia i działalności środowiskowych instytucji aktywizujących osoby niepełnosprawne
w tym zaburzone psychicznie
− promocja i wsparcie wolontariatu w zakresie integracji osób wykluczonych i zagrożonych
wykluczeniem społecznym
− wsparcie dla tworzenia i funkcjonowania pozaszkolnych form integracji społecznej młodzieży
(świetlice środowiskowe w tym z programem socjoterapeutycznym, kluby środowiskowe)
połączonych z realizacją działań w zakresie reintegracji zawodowej i społecznej
− organizowanie akcji i kampanii promocyjno – informacyjnych m.in. z zakresu równości szans,
mobilności i elastyczności zawodowej, promowania postaw aktywnych oraz przeciwdziałania
wykluczeniu społecznemu
− rozwój dialogu, partnerstwa publiczno – społecznego i współpracy na rzecz rozwoju zasobów
ludzkich na poziomie regionalnym i lokalnym
Wszystkie podmioty
Proponowane: Gmina, OPS.
7.3 Inicjatywy lokalne na rzecz aktywnej integracji (Projekty konkursowe)
Typy projektów:
− projekty przyczyniające się do integracji społecznej mieszkańców obszarów wiejskich
(z wyłączeniem instrumentów objętych zasadami pomocy publicznej);
− wsparcie inicjatyw lokalnych o charakterze informacyjnym, szkoleniowym i promocyjnym (np.
w formie szkoleń, spotkań, seminariów) mających na celu przeciwdziałanie wykluczeniu
społecznemu mieszkańców obszarów wiejskich;
− rozwój dialogu, partnerstwa publiczno – społecznego i współpracy na rzecz rozwoju zasobów
ludzkich na poziomie lokalnym.
Wszystkie podmioty
Proponowane: OPS, NGO.
9.1.1 Zmniejszanie nierówności w stopniu upowszechnienia edukacji przedszkolnej (Projekty
konkursowe)
Typy projektów:
− tworzenie przedszkoli (w tym również uruchamianie innych form wychowania przedszkolnego) na
obszarach i w środowiskach o niskim stopniu upowszechnienie edukacji przedszkolnej (szczególnie
na obszarach wiejskich)
− wsparcie istniejących przedszkoli (w tym również uruchamianie innych form wychowania
przedszkolnego) przyczyniające się do zwiększonego uczestnictwa dzieci w wychowaniu
przedszkolnym np. wsparcie dla przedszkoli i innych form wychowania przedszkolnego zagrożonych
54
likwidacja, wydłużenie godzin pracy, uruchomienie dodatkowego naboru dzieci, zatrudnienie
dodatkowego personelu itp.
− opracowanie i realizacja kampanii informujących promujących edukację przedszkolną
Wszystkie podmioty
Proponowane: gmina lub stowarzyszenie
9.1.2 Wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów z grup o utrudnionym dostępie do edukacji
oraz zmniejszanie różnic w jakości usług edukacyjnych (Projekty konkursowe)
Typy projektów:
Programy rozwojowe szkół i placówek oświatowych prowadzących kształcenie ogólne ukierunkowane
na wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów i zmniejszanie dysproporcji w ich osiągnięciach
edukacyjnych oraz podnoszenie jakości kształcenia, w szczególności obejmujące:
− dodatkowe zajęcia dydaktyczno – wyrównawcze oraz specjalistyczne służące wyrównywaniu
dysproporcji edukacyjnych w trakcie procesu kształcenia młodzieży
− doradztwo i opiekę pedagogiczno – psychologiczną dla uczniów wykazujących problemy w nauce
lub z innych przyczyn zagrożonych przedwczesnym wypadnięciem z systemu oświaty (np.
wsparcie dla uczniów z obszarów wiejskich, wsparcie dla uczniów niepełnosprawnych,
przeciwdziałanie uzależnieniom, programy prewencyjne, przeciwdziałanie patologiom społecznym)
− programy skierowane do dzieci i młodzieży, które znajdują się poza systemem szkolnictwa
podstawowego, gimnazjalnego i ponad gimnazjalnego (przedwcześnie opuszczający system
szkolnictwa) umożliwiający ukończenie danego etapu kształcenia oraz kontynuację nauki
− dodatkowe zajęcia (pozalekcyjne i pozaszkolne) dla uczniów ukierunkowane na rozwój
kompetencji kluczowych, ze szczególnym uwzględnieniem ICT, języków obcych,
przedsiębiorczości, nauk przyrodniczo – matematycznych
− rozszerzenie oferty szkół o zagadnienia związane z poradnictwem i doradztwem edukacyjno –
zawodowym, informowaniem uczniów o korzyściach płynących z wyboru danej ścieżki
edukacyjnej oraz możliwościach dalszego kształcenia w kontekście uwarunkowań lokalnego
i regionalnego rynku pracy (szkolne ośrodki kariery)
− wdrożenie nowych, innowacyjnych form nauczania i oceniania cechujących się wyższą
skutecznością niż formy tradycyjne
− wdrażanie programów i narzędzi efektywnego zarządzania placówką oświatową przyczyniających
się do poprawy jakości nauczania.
Wszystkie podmioty
Proponowane: gmina ( szkoła podstawowa, gimnazjum)
9.5 Oddolne inicjatywy edukacyjne na obszarach wiejskich (Projekty konkursowe)
Typy projektów:
− tworzenie i wsparcie inicjatyw ukierunkowanych na pobudzenie świadomości środowisk lokalnych i
ich zaangażowanie w działania na rzecz rozwoju edukacji na terenach wiejskich i podnoszenia
poziomu wykształcenia mieszkańców obszarów wiejskich
− projekty przyczyniające się do podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji mieszkańców
obszarów wiejskich oraz rozwoju usług edukacyjnych na tych obszarach
− działania informacyjno – promocyjne, szkoleniowe, doradcze podnoszące świadomość mieszkańców
obszarów wiejskich w zakresie korzyści płynących z kształcenia i szkolenia
Typy beneficjentów
Wszystkie podmioty
Proponowane: gmina, stowarzyszenie, OPS, szkoły, podmioty zewnętrzne
55
Ponadto niektóre działania zapisane w strategii można realizować ze środków krajowych:
Rządowy program „Rozwój edukacji na obszarach wiejskich w latach 2008 – 2013” .
W ostatnich latach pogłębiały się różnice między obszarami wiejskimi a miejskimi. Kumulacja na
wsi takich zjawisk jak: niedostateczny poziom wykształcenia, niedostosowanie posiadanego
przygotowania zawodowego do potrzeb regionu, trudniejszy dostęp do rynku pracy, a także
w niektórych regionach niższy standard życia, decydują o gorszym położeniu mieszkańców terenów
wiejskich. Ponadto gorsze perspektywy rozwojowe spowodowane niskim poziomem
gospodarczym, dużymi odległościami oraz trudnościami w dostępie do infrastruktury edukacyjnej,
społecznej, teleinformatycznej i kulturalnej pogarszają sytuację. Skutkiem tego jest mniejsza
atrakcyjność wsi, co jest źródłem dalszych barier.
Posiadane kwalifikacje bądź też ich brak są dodatkową barierą do przezwyciężenia bezrobocia
i ożywienia gospodarczego. Osoby z niższym wykształceniem są mniej mobilne zawodowo,
wykazują brak aktywności w uzyskiwaniu pożądanych na rynku kwalifikacji. Podstawą takiego
zachowania jest brak motywacji oraz często brak środków.
Gorszy start i mniejsze szanse edukacyjne dzieci wiejskich wynikają z barier w funkcjonowaniu
systemu oświaty, specyficznych potrzeb środowiska (np. intensywne prace polowe), pokonywania
barier materialnych oraz aspiracji edukacyjnych rodzin. Ponadto w miastach możliwe jest
efektywniejsze korzystanie z zasobów naukowych, kulturalnych oraz obiektów sportowych.
Rozwiązanie tych problemów wymaga efektywnej współpracy władz rządowych, samorządu,
organizacji pozarządowych, środowisk lokalnych, rodziców, nauczycieli, wolontariuszy,
naukowców i ludzi biznesu. Pomocą w realizacji tego celu są środki Unii Europejskiej, lecz tylko
pod warunkiem ich dobrego wykorzystania, co z kolei może być osiągnięte poprzez spójny plan
działań. Przewidziane w rządowym programie „Rozwój edukacji na obszarach wiejskich w latach
2008 – 2013” kierunki działań są spójne ze wsparcie przewidzianym w Krajowym Planie
Strategicznym Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013.
Celem strategicznym programu jest rozwój edukacji na wsi i obszarach wiejskich – podniesienie
jakości i poziomu wykształcenia mieszkańców wsi i obszarów wiejskich. Będzie on realizowany w
oparciu o działania w ramach 4 priorytetów:
1. Eliminowanie barier utrudniających uczniom przechodzenie na wyższe poziomy edukacji
i wchodzenie na rynek
2. Optymalne wykorzystanie i wzmocnienie istniejącego potencjału szkoły i środowiska
lokalnego.
3. Poprawa dostępności do infrastruktury edukacyjnej, społecznej i kulturalnej.
4. Umożliwienie mieszkańcom obszarów wiejskich dostępu do nowoczesnych technologii
teleinformatycznych.
Każdy z powyższych Priorytetów dzieli się na Działania, ze wskazaniem jednostek koordynujących
odpowiedzialnych za ich realizację oraz jednostki współpracujące. Rola jednostek koordynujących
jest zapewnienie właściwych warunków organizacyjno – finansowych oraz monitorowanie
realizacji określonego działania. Jednostka koordynująca nie realizuje bezpośrednio danego
działania. W przypadku ministrów zakres tych zadań należy rozszerzyć o zapewnieni odpowiednich
podstaw prawnych, poprzez przygotowanie (w przypadku gdy jest to konieczne) projektu
stosownego aktu prawnego, który pozwoliłby na efektywną realizacje zaplanowanego działania.
Wojewoda Wielkopolski ogłosił konkurs na programy tworzone w ramach zadania „Kształcenie
umiejętności społecznych i życiowych, kształtowanie właściwych relacji w kontaktach
międzyludzkich” priorytet 1, działanie 1.9.4.
Zadanie to ma pomóc młodemu pokoleniu, pochodzącemu z terenów wiejskich w nabyciu
umiejętności psychospołecznych dla osiągnięcia przez nią satysfakcjonującego życia. Umiejętności
te pozwalają na poznanie samego siebie, swoich możliwości i ograniczeń, decydują o możliwości
świadomego i rozsądnego kierowania własnymi wyborami, podejmowania decyzji, a także są
warunkiem budowania dobrych relacji z otoczeniem. Mają pomóc młodym ludziom rozwiązywać
56
swoje problemy, budować poczucie własnej wartości, a także uczestniczyć w życiu społecznym
i kulturalnym swego środowiska.
Priorytety programowe:
1. kształtowanie podstawowych umiejętności życiowych, szczególnie w zakresie komunikowania
się krytycznego i twórczego myślenia oraz budowania poczucia wartości młodego pokolenia.
2. Wspieranie harmonijnego rozwoju dzieci i młodzieży poprzez kształtowanie zainteresowań,
uzdolnień, umiejętności, rozwijanie talentów i twórczości młodego pokolenia oraz umiejętności
uczestniczenia w kulturze. Organizowanie wycieczek edukacyjnych do instytucji kultury,
obiektów turystycznych i innych miejsc związanych z programem, połączonych z warsztatami
kształcenia umiejętności artystycznych, naukowych, turystycznych młodego pokolenia.
3. Wspieranie aktywności i inicjatyw dzieci i młodzieży na rzecz społeczności szkolnej
i środowiskowej, w tym szczególnie działań wolontariatu.
4. Promowanie autorskich programów inspirujących młodzież do działań na rzecz środowiska
lokalnego (w tym szczególnie przygotowanych przez młodzież).
5. Przygotowanie materiałów z zakresu kształtowania różnorodnych umiejętności młodego
pokolenia (życiowych, artystycznych, naukowych, turystycznych), niezbędnych do
przeprowadzenia i kontynuowania programu.
6. Upowszechnienie dobrych praktyk współpracy szkół, placówek, organizacji pozarządowych w
zakresie realizowanego programu.
Beneficjentami programu są uczniowie pochodzący z terenów wiejskich tj. położonych poza
granicami administracyjnymi miast, a także miast do 5 tys. mieszkańców, w których nie ma szkół
ponadgimnazjalnych kończących się maturą.
Termin składania wniosków upływa 6 października 2008r.
Program „Młodzież w działaniu” to program Unii Europejskiej skierowany do młodych ludzi w
wieku od 13 do 30 lat oraz pracowników młodzieżowych. Wspiera on uczestnictwo w kształceniu
pozaszkolnym, czyli edukacji pozaformalnej, umożliwia nawiązywanie kontaktów
międzynarodowych i wymianę doświadczeń. Zachęca do podejmowania różnorakich działań na
rzecz społeczności lokalnej, służących również indywidualnemu rozwojowi. Ponadto promuje on
także ideę zjednoczonej Europy.
Główne cele Programu „Młodzież w Działaniu”:
• promowanie aktywnych postaw obywatelskich wśród młodzieży,
• rozwój solidarności i tolerancji oraz wzajemnego zrozumienia wśród młodych ludzi z różnych
krajów,
• podnoszenie jakości systemów wspierających działania młodzieży,
• wspieranie współpracy europejskiej w dziedzinie młodzieży.
Program dofinansuje przedsięwzięcia, które mają pomóc młodym ludziom w rozwoju osobowości.
Wspiera on młodzież i osoby pracujące poprzez finansowanie projektów oraz udostępnianie im
informacji, organizowanie szkoleń oraz tworzenie możliwości współpracy z partnerami w całej
Europie i poza jej granicami.
Działania wspierane przez Program „Młodzież w Działaniu” realizowane są w ramach 5 Akcji:
Akcja 1. – Młodzież dla Europy
Akcja 1.1 – Wymiana młodzieży: to przedsięwzięcie realizowane przez co najmniej 2 grupy
młodzieży z dwóch różnych państw europejskich, w oparciu o wspólne zainteresowania. Każda
wymiana powinna mieć jasno określony cel i temat , należy określić po co jest to spotkanie oraz co
będzie się podczas niego działo. Podstawowe zasady Wymiany Młodzieży:
• Dla kogo: młodzież w wieku 13 -25 lat, wymiana może być zainicjowana przez każdą
organizację, instytucję i grupę nieformalną, która pracuje z młodzieżą i dla młodzieży,
pochodzącą z jednego z Krajów Programu
• uczestnicy od 16 do 60 osób, w wymianie dwustronnej powinno uczestniczyć co najmniej
8 osób w każdej grupie, w trójstronnej po 6 osób i po 4 osoby w każdej grupie wymiany
57
wielostronnej. Grupy muszą być równe pod względem liczby uczestników, każda grupa
powinna mieć przynajmniej jednego opiekuna
• Czas trwania: Projekt Wymiany Młodzieży może trwać do 15 miesięcy (włączając
przygotowania, realizację, ewaluację i działania promujące efekty projektu). Sama wymiana
trwa od 6 do 21 dni
• Tematyka: projekt powinien dotyczyć tematu związanego z zainteresowaniami i
doświadczeniami uczestników wymiany, musi on być przełożony na konkretne działania w
projekcie. Ponadto w szerokiej perspektywie musi wiązać się ona z celami i tematami ogólnymi
Programu
Projekty są współfinansowane z Programu, wysokość dofinansowania zależy od liczby
uczestników, liczby państw oraz takich kwestii jak rola organizacji w partnerstwie tzn. czy jest
grupą goszczącą, wysyłającą czy koordynującą.
Dofinansowanie projektu wymiany może objąć:
• Koszty podróży międzynarodowej uczestników grupy wysyłającej,
• Koszty wizyty przygotowawczej,
• Koszty przygotowania działań i uczestników (telefon, Internet, materiały),
• Koszty działań, bezpośrednio związanych z wymianą (zakwaterowanie, wyżywienie, transport,
bilety do muzeów, etc.),
• Koszty specjalne (związane np. z udziałem w wymianie osób niepełnosprawnych),
• Koszty tzw. waloryzacji, czyli działań promujących projekt i jego osiągnięcia.
Akcja 1.2 – Inicjatywy młodzieżowe : w ich ramach realizowane są projekty służące społeczności
lokalnej. W inicjatywach międzynarodowych grupy z co najmniej dwóch krajów równocześnie
realizują ten sam projekt w swoich społecznościach lokalnych.
Podstawowe zasady Wymiany Młodzieży:
• Do kogo: dla młodzieży w wieku 18 -30 lat ( z organizacji typu non – profit i grup
nieformalnych), młodzież w wieku 15 -17 lat może uczestniczyć pod warunkiem wsparcia ze
strony osoby pracującej z młodzieżą
• Czas trwania: od 3 do 18 miesięcy (włączając przygotowania, realizację, ewaluację i działania
promujące efekty projektu)
• Tematyka: ma odnosić się do zainteresowań samej grupy inicjatywnej oraz dotyczy c
społeczności lokalnej
Akcja 1.3 – Młodzież w demokracji: celem tych projektów jest zwiększenie udziału młodzieży
w życiu obywatelskim na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym oraz promowanie tematyki
związanej z demokracją i odpowiedzialnością obywatelską.
Akcja 2. – Wolontariat europejski: umożliwia wolontariuszowi lub grupie wolontariuszy podjęcie
pracy społecznej na terytorium Krajów Programu i Sąsiedzkich Krajów Partnerskich, mogą z niego
korzystać osoby w wieku 18 – 30 lat (w wyjątkowych sytuacjach także 16- i 17-latkowie). Pobyt w
zagranicznej organizacji trwa od 2 do 12 miesięcy.
Akcja 3. – Młodzież w świecie
Akcja 3.1 – Współpraca z Sąsiadującymi Krajami Partnerskimi Unii Europejskiej: wymiany
młodzieży oraz szkolenia i projekty współpracy w sieci
Akcja 3.2 – współpraca z innymi Krajami Partnerskimi na świecie
Akcja 4. – systemy wsparcia młodzieży: pomaga ona osobom zaangażowanym w działania
młodzieżowe, wspiera działania organizacji promujących aktywne obywatelstwo, oferuje szkolenia,
seminaria i staże dla osób pracujących z młodzieżą
Akcja 5. – Wsparcie europejskiej współpracy w dziedzinie młodzieży:
Akcja 5.1 – Spotkania młodzieży i osób odpowiedzialnych za politykę młodzieżową
Akcja 5.2 – wsparcie działań mających pogłębić zrozumienie problematyki i działań
młodzieżowych oraz wiedzę w tym zakresie
Akcja 5.3 – współpraca z organizacjami międzynarodowymi
58
Uczenie się przez całe życie
Celem programu jest rozszerzenie współpracy i wymiany doświadczeń z zakresu edukacji
w Europie. Obejmuje on 5 podprogramów:
• Comenius – edukacja szkolna i przedszkolna
• Erasmus – szkolnictwo wyższe
• Leonardo da Vinci – kształcenie i szkolenie zawodowe
• Grundtvig – edukacja dorosłych
• Wizyty studyjne- wyjazdy dla kadr eksperckich i kierowniczych w obszarze edukacji i szkoleń,
doradztwa zawodowego oraz akredytacji
• Wizyty przygotowawcze LLP - w ramach Wizyt możliwe jest uzyskanie dofinansowania na
działania przygotowawcze, służące stworzeniu przyszłego projektu w ramach programów:
Comenius, Erasmus, Leonardo da Vinci i Grundtvig
Program Comenius jest skierowany do :
• uczniów korzystających z edukacji szkolnej do końca szkoły średniej;
• szkół określonych przez państwa członkowskie;
• nauczycieli i pozostałego personelu tych szkół;
• stowarzyszeń, organizacji non profit, organizacji pozarządowych i przedstawicieli podmiotów
związanych z oświatą szkolną;
• osób oraz podmiotów odpowiedzialnych za organizację i realizację oświaty i edukację na
poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym;
• ośrodków badawczych i podmiotów zajmujących się kwestiami uczenia się przez całe życie;
• szkół wyższych;
• podmiotów oferujących usługi w zakresie doradztwa zawodowego i poradnictwa, związane
z jakimkolwiek aspektem uczenia się przez całe życie.
Cele szczegółowe Programu:
•
rozwijanie wśród młodzieży i kadry nauczycielskiej wiedzy o różnorodności kultur i języków
europejskich oraz zrozumienia jej wartości;
•
pomaganie młodym ludziom w nabyciu podstawowych umiejętności i kompetencji życiowych
niezbędnych dla rozwoju osobistego, przyszłego zatrudnienia i aktywnego obywatelstwa
europejskiego.
Działania wspierane w ramach Programu Comenius:
a. Mobilność obejmująca:
•
wymianę uczniów i kadry;
•
mobilność w szkołach dla uczniów oraz staże w szkołach lub przedsiębiorstwach dla kadry
nauczycielskiej;
•
uczestnictwo w szkoleniach dla nauczycieli i pozostałej kadry nauczycielskiej;
•
wizyty studyjne i przygotowawcze w ramach działań związanych z mobilnością, partnerstwem,
projektami lub sieciami (również seminaria kontaktowe);
•
praktyki dla nauczycieli i przyszłych nauczycieli;
b. Tworzenie partnerstw:
• pomiędzy szkołami w celu rozwijania wspólnych projektów oświatowych dla uczniów i ich
nauczycieli;
• pomiędzy instytucjami pełniącymi rolę lokalnej lub regionalnej władzy oświatowej w celu
wzmacniania europejskiego wymiaru w edukacji, realizacji celów programu Comenius,
rozwijania struktur współpracy międzynarodowej, w tym przygranicznej a w konsekwencji
wzbogacenia oferty edukacyjnej dla uczniów (Comenius Regio od 2009 roku).
c. Projekty wielostronne
d. Wielostronne sieci
e. Inne inicjatywy ukierunkowane na wspieranie celów Programu Comenius.
59
Leonardo da Vinci
Celem Programu jest promowanie mobilności pracowników na europejskim rynku pracy oraz
wdrażanie innowacyjnych rozwiązań edukacyjnych dla podnoszenie kwalifikacji zawodowych.
Wspiera także rozwiązania zwiększające przejrzystość i uznawalność kwalifikacji zawodowych
w krajach europejskich, a także działania wzmacniające jakość kształcenia zawodowego
i ustawicznego.
Promuje on takie podejścia do edukacji i doskonalenia zawodowego, które jak najlepiej
odpowiadają potrzebom rynku pracy. Program Leonardo da Vinci wspiera także mobilność
pracowników na europejskim rynku pracy, aby absolwenci i pracownicy zdobywali nowe
kwalifikacje w czasie staży i praktyk zawodowych oraz doskonalili swoje umiejętności według
nowoczesnych standardów.
Wnioski mogą składać: szkoły zawodowe, instytucje kształcenia ustawicznego, firmy szkoleniowe,
przedsiębiorstwa, partnerzy społeczni i ich organizacje, organizacje branżowe, izby przemysłowohandlowe, podmioty świadczące usługi doradztwa zawodowego i poradnictwa, ośrodki badawcze,
organizacje non-profit i organizacje pozarządowe (,,NGO”).
IX.
Monitorowanie i ocena strategii
Strategia rozwiązywania problemów społecznych dla gminy Gniezno powinna być monitorowana
i oceniana pod względem realizacji poszczególnych projektów.
Każdy projekt powinien być analizowany zarówno pod względem rzeczowym jak i jakościowym.
Pod uwagę należy wziąć efekty realizacji poszczególnych projektów.
Koniecznie należy przeprowadzić analizę w jaki sposób realizacja poszczególnych projektów
wpłynęła na osiągnięcie celów operacyjnych, strategicznych, jak i wizji gminy Gniezno w zakresie
rozwiązywania problemów społecznych.
Monitorowanie strategii powinno być prowadzone w sposób ciągły. Odpowiedzialny za ten proces
powinien być Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Powinien on gromadzić i analizować
wszystkie informacje, które mogłyby w jakikolwiek sposób wpłynąć na możliwie najbardziej
skrupulatną ocenę realizacji projektów oraz osiągnięcia celów operacyjnych i strategicznych.
Oceną strategii powinna się zajmować cyklicznie (po zakończeniu każdego roku budżetowego)
Rada Gminy Gniezno.
Na podstawie dokonywanej oceny strategia powinna być aktualizowana.
XI.
System aktualizacji strategii
Aktualizacja strategii rozwiązywania problemów społecznych dla gminy Gniezno powinna być
aktualizowana raz do roku, na podstawie oceny realizacji strategii dokonanej przez Rada Gminy
Gniezno.
Aktualizacja będzie dokonywana po zakończeniu każdego roku budżetowego.
XII.
Wnioski i uwagi końcowe
Strategia rozwiązywania problemów społecznych dla gminy Gniezno została przygotowana zgodnie
z metodologią opracowywania strategii wyznaczoną w ramach Programu Integracji Społecznej
Poakcesyjnego Programu Wsparcia Obszarów Wiejskich.
W pracach nad strategią wzięli czynny udział pracownicy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej,
pracownicy gminy Gniezno oraz radni gminy Gniezno, jako przedstawiciele społeczności lokalnej.
W związku z przygotowywaniem strategii współpracowano z policją, organizacjami
pozarządowymi, sądem rodzinnym oraz innymi organizacjami związanymi bezpośrednio lub
pośrednio z rozwiązywaniem problemów społecznych na terenie gminy Gniezno.
Tworząc strategię i wyznaczając poszczególne projekty dołożono starań aby wskazać
pozabudżetowe źródła ich finansowania.
60
Należy mieć jednak na uwadze, że część z projektów będzie realizowana tylko przy wsparciu
gminy Gniezno.
Ponadto część środków będzie pozyskiwana na zasadach konkursowych, gdzie sukces aplikowania
nie zależy tylko do działań podejmowanych po stronie gminy.
Jest więc prawdopodobne, że nie wszystkie projekty lub nie w pełni będą mogły być zrealizowane.
Tym bardziej istotny będzie monitoring i ewaluacja strategii dokonywana każdego roku, tak aby
można było wprowadzać stosowne korekty i modyfikacje poszczególnych projektów lub
proponować nowe działania, nie zaplanowane w niniejszej strategii rozwiązywania problemów
społecznych dla gminy Gniezno.
61

Strategia rozwiązywania problemów społecznych dla gminy Gniezno

Transkrypt

Podobne dokumenty

arkusz danych RIVIA koncentrat do plukania dream blue

Pobierz załącznik 1.

Podanie o przyjęcie do Szkoły Policealnej dla Dorosłych

Regulamin zamieszczania ofert inwestycyjnych

zapisz pdf

zapisz pdf

Pobierz zaproszenie

Opis aplikacji Gniezno 3D

Konkurs - Gniezno