II WŚ - Polska Fundacja im. Roberta Schumana

Seminaria europejskie
13. seminarium
koordynator: Joanna Różycka-Thiriet
29 kwietnia 2015 r.
[email protected]
Temat: II wojna światowa – odrobiona lekcja?
Goście:
- prof. Leszek Jesień, kierownik Instytutu Spraw Międzynarodowych
i Zrównoważonego Rozwoju w Collegium Civitas,
- Jarosław Makowski, filozof i publicysta,
Moderacja Anna Radwan, prezes Polskiej Fundacji im. Roberta Schumana
SŁOWNICZEK PRZETRWANIA
Bilans II wojny światowej – w konflikcie uczestniczyło 61 państw. Kosztował życie 40-50 mln osób
(w równym stopniu żołnierzy, co cywilów). Wśród cywilnych ofiar znalazło się ok. 6 mln Żydów. Cywile
ucierpieli też na skutek bombardowań z powietrza, głodu itd. Wielu ludzi opuściło miejsca zamieszkania,
uciekając przed Wermachtem lub Armią Czerwoną. Przesiedlenia bywały też organizowane odgórnie (np.
7 mln pracowników przymusowych wysłanych do pracy w Niemczech). Na skutek II wojny światowej
Polska straciła 15% populacji (ok. 5,8 mln ludzi, połowa żydowskiego pochodzenia), ZSRR 10% ludności,
ale za to ok. 20 mln. Zginęło też ok. 5 mln Niemców. II wojna światowa zaowocowała wzrostem znaczenia
USA, przyspieszyła rozpad imperiów kolonialnych i doprowadziła do powstania nowego, bipolarnego ładu
międzynarodowego opartego na rywalizacji USA i ZSRR.
Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS) – organizacja, która zapoczątkowała proces integracji
europejskiej prowadzący do powstania Unii Europejskiej. Wprowadziła wspólne (ponadnarodowe)
zarządzanie w dziedzinie produkcji węgla i stali. Dzięki takiemu rozwiązaniu powstałe na gruzach III
Rzeszy RFN mogło być pełnoprawnym członkiem organizacji, a z drugiej strony podlegało pewnej kontroli.
Powiązania gospodarcze oraz nadzór nad przemysłem węgla i stali (w tamtej epoce podstawowymi
surowcami do prowadzenia wojny) utrudniały wszczęcie kolejnego konfliktu zbrojnego. Uroczyste
podpisanie traktatu o EWWiS miało miejsce 18 kwietnia 1951 w Paryżu (stąd nazwa traktat paryski). Jego
sygnatariuszami były Francja, Niemcy, Belgia, Holandia, Luksemburg oraz Włochy. Umowa weszła w życie
10 sierpnia 1952 roku. Struktura Wspólnoty opierała się na instytucjach, które w nieco zmienionej formie
istnieją do dzisiaj. Prototypem Komisji Europejskiej była Wysoka Władza o pewnych ponadnarodowych
kompetencjach. Rada Ministrów to dzisiejsza Rada UE, a na bazie Zgromadzenia Parlamentarnego
powstał Parlament Europejski. Kolejną ważną instytucją był Trybunał Sprawiedliwości. EWWiS przestała
istnieć w 2002 roku. Jej kompetencje przejęła Unia Europejska.
Działania Fundacji Schumana są współfinansowane przez Unię Europejską, w ramach
Programu Europa dla Obywateli
Seminaria objęte są patronatem Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce
FRAZA DNIA
Pod koniec II wojny światowej sytuacja diametralnie się zmieniła. (…) Zmiana nastawienia
wymagała nowych metod działania i wtedy właśnie Francja odegrała ważną rolę w budowaniu
Europy. Do tamtego momentu współpraca międzynarodowa zawsze ograniczała się do umów
międzyrządowych, stosujących zasadę jednomyślności. Skoro każda strona umowy miała prawo
weta, planowanych działań często nie udawało się zrealizować. Żeby działania mogły być
skuteczne, należało przede wszystkim naruszyć dogmat narodowej suwerenności. (…)
- fragment artykułu autorstwa Roberta Schumana opublikowanego
w Foreign Affairs z 1953 roku. Pełna wersja artykułu w języku polskim
znajduje się w nowej publikacji Fundacji Schumana Schuman i jego
Europa. Schuman - mieszkaniec Mozeli, przygranicznego regionu
Francji - na własnej skórze doświadczył zmian granic i okropieństw
wojen światowych. Swoją wieloletnią służbę publiczną jako
parlamentarzysta i minister poświęcił m.in. zaprowadzeniu trwałego
pokoju w oparciu o współpracę europejskich państw.
PORTRETY MNIEJ ZNANYCH MĘŻCZYZN I KOBIET
Trudno streścić w jednym akapicie życie i dokonania Jeana Monneta, jednego z ojców zjednoczonej
Europy. Ur. w 1888 roku Monnet pochodził z rodziny handlarzy koniakiem i zakończył naukę w 16. roku
życia. Handlując koniakiem podróżuje do Wielkiej Brytanii i USA, co okaże się bardzo przydatne w jego
dalszej karierze. Podczas I wojny światowej zajmuje się koordynacją zasobów Francji i jej sojuszników.
Następnie w latach 1919-23 jest zastępcą sekretarza generalnego Ligi Narodów, poprzedniczki ONZ. Ze
stanowiska odchodzi rozczarowany funkcjonowaniem tej organizacji. Rozpoczyna karierę w finansach
(ponoć uzdrowił polskie finanse w 1927 roku). W trakcie II wojnie światowej jest m.in. doradcą prezydenta
USA Franklina Delano Roosevelta w latach 1940-43, współpracuje z generałem de Gaulle’m. Po
zakończeniu wojny zajmuje się odbudową Francji, jest komisarzem generalnym ds. planu (1945-1952).
Monnet to też prawdziwy autor planu Schumana, ogłoszonego 9 maja 1950 roku. Monnet przyszedł ze
swoim pomysłem do Roberta Schumana, ówczesnego ministra spraw zagranicznych Francji. I to Schuman
wziął na siebie odpowiedzialność polityczną za idee zawarte w tej propozycji – nawiązanie współpracy
z Niemcami zaledwie kilka lat od zakończenia krwawego konfliktu. Monnet i Schuman byli zwolennikami
stopniowej integracji, sektor po sektorze (a zaczęli od gospodarki). Plan Schumana/Monneta stał się
fundamentem Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, a Jean Monnet był w latach 1952-55
przewodniczącym Wysokiej Władzy EWWiS. Następnie tworzy grupę nacisku pod nazwą Komitet Akcji na
rzecz Stanów Zjednoczonych Europy i za jego pośrednictwem angażuje się w kolejne projekty integracji
europejskiej. Monnet umiera w 1979 roku. Roku. Na 3 lata przed śmiercią opublikowano jego Pamiętniki.
W 1988 jego prochy zostały przeniesione do paryskiego Panteonu – francuskiej nekropolii dla najbardziej
zasłużonych.
INTERNET, CZYLI CO W TRWIE PISZCZY
http://www.cvce.eu/ - strona internetowa Wirtualnego Centrum Wiedzy o Europie
w Luksemburgu. Niezwykle bogate źródło materiałów na temat integracji europejskiej,
zwłaszcza jej genezy czy stosunków francusko-niemieckich. Zawiera fiszki
tematyczne, zdjęcia, diagramy, karykatury, transkrypcje wywiadów ze świadkami
epoki. Zasadniczo językiem źródłowym jest francuski, ale wiele informacji dostępnych jest także po
angielsku i niemiecku, a niekiedy w innych językach. Strona tak przebogata, że łatwo się pogubić.
Działania Fundacji Schumana są współfinansowane przez Unię Europejską, w ramach
Programu Europa dla Obywateli
Seminaria objęte są patronatem Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce