Trybunał Konstystucyjny o zasadach ustalania

Tax & Legal Alert/Human Resource Services
Trybunał Konstystucyjny o zasadach
ustalania podstawy wymiaru
składek ZUS pracowników
zatrudnionych za granicą u polskich
pracodawców
6 listopada 2015 r.
W skrócie
Trybunał Konstytucyjny wypowiedział się w kwestii zasad ustalania podstawy wymiaru składek na
ubezpieczenia społeczne i zdrowotne pracowników delegowanych do pracy za granicę przez polskich
pracodawców uzyskujących przychody niższe niż przeciętne prognozowane wynagrodzenie
w gospodarce (obecnie: 3 959 zł). Zagadnienie to było dotychczas przedmiotem wielu postępowań
prowadzonych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). W wydanym wyroku TK uznał, że
przepis uzasadniający sposób naliczania składek, w którym podstawa wymiaru składek na
ubezpieczenia społeczne pracowników oddelegowanych do pracy za granicę jest podwyższana do
przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce, nawet jeśli faktycznie uzyskane przez pracownika
wynagrodzenie nie osiągnęło tej kwoty, jest sprzeczny z Konstytucją, bowiem wydano go
z przekroczeniem delegacji ustawowej.
Szczegółowe
informacje
Sporną dla wielu płatników
składek delegujących
pracowników do pracy za
granicę była dotychczas
kwestia interpretacji przepisu
§ 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia
Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 18 grudnia
1998 r. w sprawie
szczegółowych zasad ustalania
podstawy wymiaru składek na
ubezpieczenia emerytalne
i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz.
1106 ze zm.). Wspomniany
przepis stanowi, że podstawy
wymiaru składek nie stanowi
przychód stanowiący część
wynagrodzenia pracowników
zatrudnionych za granicą
u polskich pracodawców,
odpowiadającą równowartości
diety przysługującej z tytułu
podróży służbowej poza
granicami kraju, za każdy
dzień pobytu za granicą.
Oznacza to, że o taką kwotę
podlega obniżeniu podstawa
wymiaru składek na
ubezpieczenia społeczne.
Jednakże, zastrzeżenie zawarte
w § 2 ust. 1 pkt 16
ww. rozporządzenia stanowi
jednocześnie, że tak ustalony
miesięczny przychód osób
oddelegowanych stanowiący
podstawę wymiaru składek, nie
może być niższy od kwoty
przeciętnego prognozowanego
wynagrodzenia w gospodarce.
Wyrok TK
W wydanym w dniu
28 października br. wyroku
(SK 9/14) Trybunał
Konstytucyjny uznał, że „(…)
Ustalenie – w odniesieniu do
pracowników zatrudnionych
za granicą u polskich
pracodawców, uzyskujących
przychody w rozumieniu
przepisów o PIT niższe niż
przeciętne wynagrodzenie
w gospodarce narodowej, (…)
jako podstawy wymiaru
składki na ubezpieczenie
społeczne przeciętnego
wynagrodzenia w gospodarce
narodowej, (…) jest niezgodne
z art. 92 ust. 1 oraz art. 64
ust. 1 i 3 Konstytucji”.
W uzasadnieniu wyroku,
Trybunał wskazał ponadto, iż
podwyższenie przez zaskarżony
przepis podstawy wymiaru
składek do wysokości wyższej
niż wynikająca z ustawy
o systemie ubezpieczeń
społecznych jest
www.pwc.pl/podatki
Tax & Legal Alert
nieuzasadnioną ingerencją
w chronioną konstytucyjnie
sferę prawa własności,
a ponadto stanowi
przekroczenie upoważnienia
ustawowego.
Trybunał wskazał
jednocześnie, że zaskarżony
przepis rozporządzenia
w zakresie, w jakim został
uznany za niezgodny z ustawą
zasadniczą, traci moc
z upływem 12 miesięcy od dnia
ogłoszenia wyroku
w Dzienniku Ustaw.
Co to dla mnie
oznacza?
Polskie spółki, które
w przeszłości spierały się z ZUS
w kwestii ustalania podstawy
wymiaru składek na
ubezpieczenia społeczne
i zdrowotne swoich
pracowników delegowanych do
pracy za granicą, w wyniku
orzeczenia Trybunału, mogą
rozważyć wystąpienie
z wnioskiem o wznowienie
postępowania, jeśli decyzja
w ich sprawie została wydana
na podstawie
niekonstytucyjnego przepisu
rozporządzenia.
Natomiast dla płatników
składek, którzy w przeszłości ze
względów ostrożnościowych
naliczali składki na
ubezpieczenia społeczne
i zdrowotne od kwoty
przeciętnego wynagrodzenia,
nawet jeśli faktycznie
uzyskiwane przez ich
pracowników wynagrodzenie
za pracę nie osiągało tej kwoty,
orzeczenie Trybunału
Konstytucyjnego
o niezgodności
przedmiotowych przepisów
z Konstytucją wiąże się
z potencjalną możliwością
wystąpienia do wystąpienia do
ZUS z wnioskami
o stwierdzenie nadpłaty
w składkach na ubezpieczenia
społeczne i zdrowotne.
Jednocześnie, ewentualne
zmiany podstawy wymiaru
składek na ubezpieczenia
społeczne, mogą mieć również
wpływ na wysokość świadczeń
z ubezpieczeń społecznych
należnych pracownikom.
W związku z określeniem
utraty mocy obowiązującej
przepisu na czas następujący
po upływie 12 miesięcy od dnia
ogłoszenia wyroku
w Dzienniku Ustaw, nie ma
obecnie pewności co do tego,
jak zachowa się organ rentowy
w odniesieniu do spraw
rozpatrywanych już po
wydaniu wyroku TK, lecz przed
utratą mocy obowiązującej
przepisu rozporządzenia.
Biorąc pod uwagę
dotychczasową linię
interpretacyjną, jak również
fakt, iż w wydanym wyroku TK
wprost wskazał, że uchylenie
przepisu rozporządzenia
powinno nastąpić w wyniku
interwencji ustawodawcy, a nie
derogacji trybunalskiej, istnieje
ryzyko wydawania
niekorzystnych decyzji w tym
zakresie. Podejmując
jakiekolwiek działania
w związku z wydaniem
przedmiotowego wyroku,
należy pamiętać również, że
argumentacja Trybunału
została oparta przede
wszystkim na fakcie
przekroczenia przez
zaskarżony przepis delegacji
ustawowej, wynikającej
z ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych.
Trybunał nie dokonał de facto
merytorycznej oceny regulacji.
Jesteśmy gotowi, żeby
Państwu pomóc
w określeniu implikacji
związanych
z konsekwencjami
orzeczenia Trybunału
Konstytucyjnego
w odniesieniu do Państwa
sytuacji.
Porozmawiajmy
W razie jakichkolwiek wątpliwości i pytań związanych z powyższą informacją, prosimy o kontakt
z Zespołem ds. podatków pracowniczych i doradztwa HR.:
Katarzyna Serwińska
Dyrektor
tel. +48 22 746 4794
[email protected]
Barbara Kolimeczkow
Starszy Menedżer
tel. +48 22 746 4825
[email protected]
Katarzyna Rzeźnicka
Menedżer
+48 22 746 4406
[email protected]
Zastrzeżenie prawne: Publikacja ma jedynie charakter informacyjny i nie stanowi porady podatkowej w rozumieniu polskich przepisów, w szczególności Ustawy z dnia
5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym. Nie powinni Państwo opierać swoich działań/decyzji na treści informacji zawartych w tej publikacji bez uprzedniego uzyskania
profesjonalnej porady.
© 2015 PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. Wszystkie prawa zastrzeżone. W tym dokumencie nazwa "PwC" odnosi się do PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o., firmy
wchodzącej w skład sieci PricewaterhouseCoopers International Limited, z których każda stanowi odrębny i niezależny podmiot prawny.